Rola kozła ofiarnego w kontekście dysfunkcyjnego zaspokajania

FUNDACJA NA RZECZ
BEZPIECZEŃSTWA
I WSPÓŁPRACY W SZKOLE
ROLA KOZŁA OFIARNEGO W KONTEKŚCIE
DYSFUNKCYJNEGO ZASPOKAJANIA
POTRZEB GRUPY
MAGDALENA WOLAŃSKA
KLASA Z DZIECKIEM W ROLI KOZŁA
Jednego lub więcej uczniów dotyka:
●
Obarczanie winą
●
Werbalne i niewerbalne odtrącanie
●
Ataki fizyczne
●
Zastraszanie – grożenie jemu lub bliskim mu osobom
●
Wyzyskiwanie, przekupstwo dla zyskania odpowiednich zachowań
●
Izolowanie, odtrącanie
W przemocy uczestniczy więcej niż jedna osoba.
Pozostali członkowie pozostają bierni.
Nie jest zdarzeniem o charakterze incydentalnym i jednostkowym.
KLASA Z DZIECKIEM W ROLI KOZŁA
●
●
W momencie niepowodzenia jedna osoba jest wskazywana jako
winowajca.
W sytuacji wzmożonego napięcia, trudnego wydarzenia w klasie,
rozmowy o relacjach, nagle uwaga wielu osób kieruje się na „kozła”.
●
Używanie meta języka na forum klasy – podwójność komunikatów
●
„Jesteśmy świetną klasą, naszym jedynym problemem jest…”
●
Jawne odrzucanie lub pomijanie jednej osoby przy decyzjach i
wyborach
Charakterystyka dziecka wchodzącego w rolę “kozła
ofiarnego” – czynnik indywidualny
Po co grupa potrzebuje „kozła”? –
czynnik systemowy
DZIECKO
W ROLI „KOZŁA”
ROLE GRUPOWE to charakterystyczne sposoby
zachowania się osób w grupie, będące wypadkową
oczekiwań innych wobec nich oraz ich osobowości.
Zwykle podejmowane są spontanicznie i
nieświadomie. Często są lepiej widoczne dla innych,
niż dla samego zainteresowanego. Przyjęta rola
determinuje poziom i rodzaj podejmowanej w
grupie aktywności.
Rola nie jest równa osobie.
CZYNNIK INDYWIDUALNY
●
Niepewne siebie, o niskim poczuciu własnej wartości
●
Większa wrażliwość
●
Przeżywające problemy z kontrolą emocji
●
Trudność z wytrzymywaniem napięcia, często reagujące agresją
●
Nadaktywne, mające problemy z koncentracją
●
O mniejszej dojrzałości psychoruchowej, problemy z
koordynacją, słabsze w nauce
●
Posiadające drażniące dla otoczenia nawyki
●
Wyróżniające się pod jakimś względem
CZYNNIK INDYWIDUALNY
●
Kozioł ofiarny bierny
●
Kozioł ofiarny prowokujący, narzucający się
STRATEGIE PRZETRWANIA DZIECKA W ROLI
KOZŁA
●
Wycofanie z życia klasy
●
Stawianie granic poprzez agresję
●
Obojętność
●
Próby pokazania się od dobrej strony
●
Obracanie w żart
●
Łamanie norm
CZYNNIK SYSTEMOWY
●
Rozładowanie napięcia
●
Przemieszczenie frustracji i gniewu
●
Zapewnienie ciągłości przetrwania grupy
●
Odwrócenie uwagi od rzeczywistych problemów
●
Mechanizm przeniesienia i projekcji
●
Rozszczepienie atrybutów na dobre, przypisywane sobie, i
złe — przypisywane „innemu”. Wyprojektowanie na
jednostkę nieakceptowanych aspektów członków grupy.
CZYNNIK SYSTEMOWY
Stworzenie “złego bohatera” implikuje istnienie
“dobrego”.
Obie role są czysto fikcyjne i nierealistyczne.
KOZIOŁ OFIARNY
Nieświadome postrzeganie swojej roli, jako tego, który
spaja grupę, chroni ją przed rozpadem.
KONSEKWENCJE ROLI „KOZŁA OFIARNEGO”
●
●
●
Niezaspokojenie podstawowych potrzeb
bezpieczeństwa, przynależności
Zablokowanie rozwoju
Brak możliwości wchodzenia w inne role, uczenia się
społecznego
●
“Nie jestem wart bycia lubianym”
●
“Cokolwiek zrobię nie uda się”
PRACA Z KLASĄ Z DZIECKIEM W ROLI „KOZŁA
OFIARNEGO”
●
Zmniejszenie widoczności dziecka w roli „kozła”
●
Konsekwencja w trzymaniu norm
●
Uruchomienie konstruktywnej rywalizacji w grupie
●
Rozładowanie napięcia
●
Pomoc w klaryfikacji ról liderskich
●
Zaakceptowanie zróżnicowania w grupie
●
Wsparcie dziecka w roli „kozła” w podejmowaniu bardziej
konstruktywnych ról
PRACA Z KLASĄ Z DZIECKIEM W ROLI „KOZŁA
OFIARNEGO NARZUCAJĄCEGO SIĘ”
●
Oddzielenie dziecka od jego zachowań
●
Zmniejszenie widoczności dziecka w roli „kozła”
●
Konsekwencja w trzymaniu norm
●
Uruchomienie konstruktywnej rywalizacji w grupie
●
Rozładowanie napięcia
●
Pomoc w klaryfikacji ról liderskich
●
Zaakceptowanie zróżnicowania w grupie
●
Wsparcie dziecka w roli „kozła” w podejmowaniu bardziej
konstruktywnych ról
NIEŚWIADOME PODTRZYMYWANIE ROLI
„KOZŁA” W GRUPIE
●
Obawa przed otwartym wyrażaniem złości
●
Znaczenie „kozła ofiarnego” dla szerszego systemu
DZIĘKUJĘ
MAGDALENA WOLAŃSKA
FUNDACJA NA RZECZ BEZPIECZEŃSTWA
I WSPÓŁPRACY W SZKOLE