Przygotowanie działki do realizacji inwestycji

31.07.2014
Przygotowanie działki do realizacji inwestycji budowlanej w świetle aktualnego
wyroku Trybunału Konstytucyjnego
W fazie przygotowania lub początkowym stadium realizacji inwestycji greenfield i inwestycji
drogowych niejednokrotnie pojawia się konieczność usunięcia rosnących na działce drzew i
krzewów. Zagadnienie ma doniosłe znaczenie nie tylko z uwagi na potencjalnie grożące
inwestorowi bardzo wysokie kary za nielegalne usunięcie drzew, ale również z uwagi na fakt, że
wielu przedsiębiorców w dalszym ciągu nie przykłada wagi do obowiązku uzyskania zezwolenia
na wycinkę drzew.
W obowiązującym stanie prawnym zasady wymierzania opłat za usunięcie drzewa na podstawie
zezwolenia oraz zasady wymierzania kary za usunięcie drzewa bez zezwolenia różnią się istotnie, w
szczególności jeżeli chodzi o wyjątki od reguły, jaką jest wymagalność opłaty za wycięcie drzewa na
podstawie zezwolenia lub kary za wycięcie drzewa bez zezwolenia. Oczywiście przedstawione zasady
dotyczą sytuacji, kiedy uzyskanie zezwolenia jest konieczne (istnieją nieliczne ustawowe wyjątki od tej
reguły).
Jeśli posiadacz nieruchomości uzyska zezwolenie na wycinkę drzewa, wówczas z mocy prawa jest
zwolniony z obowiązku uiszczenia opłaty. Zwolnienie z obowiązku uiszczenia opłaty ma miejsce m. in. w
przypadkach, gdy:
1) usunięcie drzewa jest związane z odnową i pielęgnacją drzew rosnących na terenie
nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków,
2) drzewa zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych lub
funkcjonowaniu urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu,
energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych
nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa,
3) drzewa zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego oraz kolejowego albo bezpieczeństwu
żeglugi,
4) usunięcie drzewa jest konieczne w związku z przebudową dróg publicznych i linii kolejowych,
5) drzewa posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane,
6) drzewa obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od posiadacza
nieruchomości,
7) dokonuje się wycinki topoli o obwodzie pnia powyżej 100 cm, mierzonego na wysokości 130 cm,
nienależących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie
wegetacyjnym drzewami innych gatunków.
Aby skorzystać ze zwolnienia od opłaty wcześniej należy zatem uzyskać zezwolenie. W razie udzielenia
zezwolenia na wycinkę drzewa posiadacz nieruchomości zostaje z mocy prawa zwolniony w niektórych
przypadkach z obowiązku uiszczenia opłaty.
Jeśli natomiast zobowiązany nie uzyska wymaganego zezwolenia i dokona wycinki drzewa, to zostanie
nałożona na niego kara pieniężna. Dotychczas, w przypadku usunięcia drzew bez wymaganego
zezwolenia, organ nakłada karę, biorąc za podstawę określenia jej wysokości gatunek i rozmiary
usuniętych drzew oraz stawki określone w przepisach. Od wymierzonej kary i wysokości określonej we
wskazany sposób nie ma wyjątków, co oznacza, że kara jest nieunikniona, niezależnie od tego, jaka
była przyczyna usunięcia drzewa. Kara należna jest w pełnej wysokości określonej w przepisach,
niezależnie od tego, czy wystąpiły okoliczności pozwalające na zwolnienie z opłaty. Organ obligatoryjnie
JP Weber sp. z o.o.
Rynek 39/40
PL 50-102 Wrocław
TAX ID: PL 897 17 13 155
REGON statistical no.: 020248434
District Court of Wrocław
6th Commercial Department for the
National
Court Register
entry: 0000253773
Share capital: PLN 50,000.00
1
Source: JP Weber | Działki ENG
www.jpweber.com
ustala karę pieniężną w wysokości trzykrotnej opłaty za usunięcie drzew lub krzewów bez możliwości
zmniejszenia wysokości kary lub odstąpienia od jej wymierzenia. Nie ma możliwości zatem, aby organ
mógł obniżyć wysokość kary ze względu na szczególne okoliczności sprawy, a to np. stan drzewa,
rodzaj i rozmiar wyrządzonej szkody, stopień zawinienia sprawcy szkody, jego motywację i sposób
zachowania się, a także jego warunki i właściwości osobiste. Taka regulacja prawna wydawała się
kontrowersyjna i zbyt restrykcyjna. Skargę kasacyjną odnośnie w/w przepisów w tym zakresie wniosły
osoby ukarane karą pieniężną za nielegalne usunięcie drzew.
W dniu 01.07.2014 r. Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. akt SK 6/12 rozpoznał sprawę i
orzekł, że: „art. 88 ust. 1 pkt 2 i art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.
U. z 2013 r. poz. 627, 628 i 842) przez to, że przewidują obowiązek nałożenia przez właściwy organ
samorządu terytorialnego administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie bez wymaganego zezwolenia
lub zniszczenie przez posiadacza nieruchomości drzewa lub krzewu, w sztywno określonej
wysokości, bez względu na okoliczności tego czynu, są niezgodne z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z
art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.
Przepisy te tracą moc obowiązującą z upływem 18 (osiemnastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w
Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że tworząc przepisy odnośnie kary za usunięcie lub zniszczenie
drzew i krzewów ustawodawca naruszył prawo własności, a także przekroczył konstytucyjne granice
proporcjonalności regulacji sankcji administracyjnych. Wskazuje na to zarówno sposób ukształtowania w
przepisach zasady odpowiedzialności, jako odpowiedzialności obiektywnej, automatyzm nakładania
kary, lecz również skala represyjności w określaniu wysokości kar pieniężnych.
W ocenie Trybunału zakwestionowane przepisy za nie spełniają testu proporcjonalności i tym samym za
niezgodne z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
W związku z tym, że przepisy utracą moc za kilkanaście miesięcy, ustawodawca zaproponuje nowe
brzmienie przepisów. Możliwe, że w pewnym stopniu wyjątki od automatycznego wymierzania kary w
pełnej wysokości uwzględniać będą wskazane wyżej przypadki ustawowego zwolnienia z obowiązku
uiszczania opłaty albo też wprowadzone zostanie niedookreślone pojęcie „szczególnych okoliczności”
umożliwiające odstąpienie od wymierzenia kary albo obniżenie jej wysokości w razie zaistnienia różnych
przesłanek, uznanych przez organ w konkretnej sprawie za szczególne.
Uznanie przepisów za niekonstytucyjne otwiera ukaranym drogę do podważenia orzeczenia
dotyczącego kary. Konstytucja przewiduje bowiem wsteczny skutek wyroku Trybunału orzekającego o
niekonstytucyjności przepisu prawa w zakresie, w jakim umożliwia wznowienie postępowania, w tym
przypadku postępowania administracyjnego na podstawie art.
145 a) Kodeksu postępowania
administracyjnego. Podkreślić trzeba, że skargę o wznowienie w takim przypadku należy wnieść w
terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału.
Powyższe skutki wyroku Trybunału mogą pomóc już ukaranym przedsiębiorcom w uchyleniu lub
zmniejszeniu wysokości kary, a w przyszłości uniknąć kary za usunięcie drzew bez zezwolenia w
określonych przypadkach.
Magdalena Dubrownik-Winnicka
Associate, Attorney at law
[email protected]
+48 (71) 36 99 545
Source: JP Weber | Działki ENG
www.jpweber.com
2