PSYCHIATRIA DZIECI I MŁODZIEŻY – cz.1

advertisement
PSYCHIATRIA DZIECI I MŁODZIEŻY –
cz.1
Magdalena Kotlicka-Antczak,
Katedra Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Psychiatria dzieci i młodzieży




Specyfika psychiatrii dziecięco-młodzieżowej
Diagnoza psychiatryczna dziecka
Przegląd zaburzeń psychicznych wieku
rozwojowego
Omówienie wybranych zaburzeń





Upośledzenie umysłowe
Specyficzne zaburzenia rozwojowe
Autyzm dziecięcy
Zaburzenie hiperkinetyczne (ADHD)
Lęk separacyjny
Dlaczego psychiatria wieku rozwojowego???
Psychiatria dzieci i młodzieży a psychiatria ogólna




Odmienności psychiki dziecka na różnych etapach
rozwoju
Specyfika rozpoznań (n.p. upośledzenie umysłowe,
autyzm dziecięcy, ADHD, moczenie mimowolne)
Odmienność obrazu klinicznego zaburzeń
rozpoznawanych także u osób dorosłych (zaburzeń
nastroju, lękowych itp..)
Odmienność terapii dzieci
Diagnoza psychiatryczna dziecka…
Diagnoza psychiatryczna dziecka
Znaczenie uwzględniania czynników biologicznych i psychospołecznych
w diagnozie dziecka
Odmienności w zakresie przeprowadzania oceny stanu psychicznego
Diagnoza psychiatryczna dziecka
Znaczenie perspektywy rozwojowej!
Procesy wzrastania i
dojrzewania
Stopień rozwoju
emocjonalnego,
intelektualnego i
społecznego
„Elastyczne” normy i
kryteria
ROZWÓJ
Czynniki biologiczne
Cz. psychospołeczne
Diagnoza psychiatryczna dzieckaznaczenie czynników biologicznych
Przebieg ciąży, porodu i okresu okołoporodowego
Czynniki genetyczne
 Ocena rozwoju psychomotorycznego i zakłócających go
czynników (urazy oun, infekcje)
Diagnoza psychiatryczna dzieckaznaczenie czynników psychospołecznych




Rodzina (pierwotne środowisko)!!!
Struktura
Stopień poczucia bezpieczeństwa (przestępczość, w tym
przemoc, nadużywanie SPA, uzależnienia)
Stopień zaspokojenia innych potrzeb fizycznych i
emocjonalnych
Więź z rodzicami/opiekunami
Diagnoza psychiatryczna dzieckaznaczenie czynników psychospołecznych
Rodzina/pierwotne
środowisko)!!!
Wzorce funkcjonowania
rodziny (normy, style,
komunikacja, interakcje,
“gry rodzinne”)
„Elastyczne” normy i
kryteria
Diagnoza psychiatryczna dzieckaznaczenie czynników psychospołecznych



Szerszy system rodzinny
(dziadkowie)
System szkolny
Inne systemy wsparcia
Diagnoza psychiatryczna dziecka
Sposób przeprowadzania badania
 Znaczenie technik niewerbalnych
(obserwacja zachowania, zabawa, rysunek)
 Znaczenie testów psychologicznych
(m.in. ocena IQ)
Terapia dzieci…
Terapia dziecka
Znaczenie wspierania rozwoju dziecka (upośledzenie
umysłowe, autyzm dziecięcy)
- Znaczenie psychoterapii, w tym technik
behawioralnych
- Zaangażowanie rodziny i innych znaczących osób
- Zaangażowanie osób spoza środowiska medycznego
(np. pedagogów)
-
Psychiatria dzieci i młodzieżyprzegląd zaburzeń




Upośledzenie umysłowe
Zaburzenia rozwoju psychicznego
Specyficzne zaburzenia rozwoju
a. mowy i języka
b. umiejętności szkolnych
c. funkcji motorycznych
Całościowe zaburzenia rozwojowe
Psychiatria dzieci i młodzieży- przegląd zaburzeń





Zaburzenia zachowania i emocji zwykle rozpoczynające się w
dzieciństwie
Zaburzenia hiperkinetyczne (ADHD)
Zaburzenia zachowania
Zaburzenia emocjonalne zwykle rozpoczynające się w
dzieciństwie (np. lęk przed separacją w dzieciństwie, lęk
społeczny)
Zaburzenia funkcjonowania społecznego zwykle
rozpoczynające się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym
a. mutyzm wybiórczy
b. zaburzenia przywiązania
Psychiatria dzieci i młodzieży- przegląd zaburzeń









Zaburzenia zachowania i emocji zwykle rozpoczynające się w
dzieciństwie- c.d.
Tiki
Moczenie mimowolne (enuresis) nieorganiczne
Zanieczyszczanie się kałem (encopresis) nieorganiczne
Zaburzenia odżywiania się w niemowlęctwie i dzieciństwie
Pica
Stereotypie ruchowe
Jąkanie się
Mowa bezładna
Upośledzenie umysłowe (UU)definicja i kryteria diagnostyczne
Obniżenie sprawności intelektualnej
istotnie poniżej przeciętnej
+
Istotne obniżenie możliwości
adaptacyjnych
UU- definicja i kryteria diagnostyczne
IQ (II) = (wiek umysłowy/
wiek kalendarzowy) X 100
UU
dane demograficzne i epidemiologiczne



Rozpowszechnienie: 1-2% populacji ogólnej
M :K = 2 : 1
UU w stopniu lekkim bardziej rozpowszechnione w
niższych warstwach społecznych
UU- klasyfikacja wg ICD-X






Przeciętny II:
„Pograniczny” II:
UU lekkie:
UU umiarkowane:
UU znaczne :
UU głębokie:
II
100 + 15
70 - 85
50 - 69 (85%)
35 - 49 (10%)
20 – 34 (3-4%)
< 20 (1-2%)
+ Zaburzenia funkcjonowania społecznego
UU- obraz kliniczny
UU lekkie (II 50-69, 85% przypadków)
W literaturze anglojęzycznej grupa określana jako
“Educable”
 Wiek umysłowy 9-12 lat
 Umiejętności szkolne do poziomu~ 6 klasy
W okresie przedszkolnym nabywana jest zdolność
adekwatnego porozumiewania się (mowa) i podstawowe
umiejętności społeczne
Osoby dorosłe są zazwyczaj zdolne samodzielnie
funkcjonować i podejmować pracę, mogą wymagać wsparcia i
nadzoru




UU- obraz kliniczny

Umiarkowane UU (II 35-49 ), 10 % przypadków
Grupa określana jako “Trainable”





Umiejętności szkolne do poziomu II klasy
 Wiek umysłowy 6-9 lat
Większość nabywa zdolności porozumiewania się w okresie
przedszkolnym (z opóźnieniem)
Większość osiąga pewien stopień niezależności w zakresie
samoobsługi (może wymagać nadzoru)
Osoby dorosłe zdolne do podejmowania niewykwalifikowanej
pracy w warunkach pomocy i nadzoru
Dobre funkcjonowanie w chroniącym środowisku
UU- obraz kliniczny





UU znaczne ( II 20 - 34), 3-4 % przypadków
Wiek umysłowy: 3-6 lat
Częsta towarzysząca niesprawność fizyczna
Nie nabywają umiejętności adekwatnego porozumiewania się
(lub w niewielkim stopniu) w okresie przedszkolnym
Mogą nauczyć się mówić i osiągnąć zdolność samoobsługi w
elementarnym zakresie w okresie wieku szkolnego
Mogą nauczyć się najprostszych czynności matematycznych
(liczenie) i wzrokowego rozpoznawania niektórych słów
Osoby dorosłe mogą wykonywać proste zadania w warunkach
ścisłego nadzoru
UU- obraz kliniczny
UU głębokie (II <20), 1-2 % przypadków
Wiek umysłowy: <3 lat



Zazwyczaj towarzysząca niesprawność fizyczna (wady
rozwojowe), poważne ograniczenia w zakresie poruszania,
samoobsługi, kontroli zwieraczy
Mowa niewykształcona lub ograniczona do pojedynczych słów
Wymagają stałej opieki - niezdolne do samodzielnej
egzystencji
UU- zaburzenia towarzyszące



25% osób z UU pozostających pod opieką
medyczną ma problemy psychiatryczne
Odsetek zaburzeń w badaniach populacyjnych:
10-15%
Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych 3-4
razy większe niż w populacji ogólnej
UU- zaburzenia towarzyszące





ADHD
Zaburzenia nastroju
Całościowe zaburzenia rozwojowe
Stereotypie ruchowe
Zaburzenia zachowania
UU- Etiologia


W ~ 50% ustalona przyczyna
W większości przypadków uu w stopniu
lekkim przyczyna pozostaje nieustalona
UU- Etiologia
Czynniki biologiczne
Genetyczne
- Translokacje chromosomów ( Zespół Downa - trisomia
21, trisomia 13, trisomia 18)
- Inne nieprawidłowości liczby chromosomów ( Zespół
Turnera - 45 X, Klinefeltera -47 XXY)
- Aberracje chromosomalne (Zespół kruchego X, 5Q
delecja)

UU- Etiologia
Czynniki genetyczne
-Genetycznie uwarunkowane zaburzenia metaboliczne:
Fenyloketonuria, Galaktozemia, choroby
spichrzeniowe (ch. Taya-Sachsa. ch. Huntera )
- Genetycznie uwarunkowane schorzenia neurologiczne
(Neurofibromatozy, Sclerosis Tuberosa)

UU- Etiologia
Czynniki biologiczne
Zaburzenia rozwoju oun
(Anencephalia, hydrocephalus, microcephalia,
spina bifida)
UU- Etiologia
Biologiczne czynniki środowiskowe







Cz-ki działające w okresie ciąży:
infekcje,
hipoksja,
niewydolność łożyska,
cukrzyca ,
nadużywanie alkoholu i
innych SPA
(FAS: płodowy zespół alkoholowy!!!)
Przedwczesny lub traumatyczny
poród
UU- Etiologia








Infekcje (w okresie płodowym lub
wczesnodziecięcym):
Herpes simplex
HIV
Hemophilus influenzae
Zapalenie opon mózg-rdz.
Różyczka,
Toxoplasmoza
Malaria
UU- Etiologia
Czynniki biologiczne



Biologiczne czynniki środowiskowe
Urazy głowy
Zatrucia (np. ołowiem)
UU- Etiologia



Czynniki społeczne
Brak podstawowej opieki
Znacząca deprywacja stymulacji rozwoju
społecznego, rozwoju mowy
Zaburzenia psychiczne (np.autyzm dziecięcy)
UU- przebieg i rokowanie
Różnorodny przebieg i rokowanie w znacznym
stopniu uwarunkowane rodzajem przyczyny UU
(np. schorzeniem neurologicznym)- w części
przypadków przebieg postępujący
 W UU lekkim i umiarkowanym dużo większy
wpływ czynników środowiskowych (stymulacja
rozwoju!)
Rozpoznanie UU nie musi być rozpoznaniem na
całe życie

UU- postępowanie terapeutyczne






Wsparcie i pomoc w rozwoju i codziennym
funkcjonowaniu
Adekwatne możliwości kształcenia
(zindywidualizowane programy i metody nauczania,
wspieranie rozwoju mowy)
Interwencje behawioralne- modyfikacja
niepożądanych zachowań
Praca w warunkach chronionych (dorośli)
Leczenie farmakologiczne w uzasadnionych sytuacjach
(leczenie zaburzeń współistniejących, poważne
problemy behawioralne)
Wsparcie społeczne dla rodziny
Specyficzne zaburzenia rozwojowe
Dotyczą dzieci w NORMIE INTELEKTUALNEJ
 Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności
szkolnych
 Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy
 Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji
motorycznych
Specyficzne zaburzenia rozwoju
umiejętności szkolnych



Osiągnięcia w zakresie czytania, umiejętności
matematycznych lub analizy dźwiękowo-literowej (oceniane
wystandaryzowanymi testami) pozostają znacząco poniżej
(ponad dwa odchylenia standardowe dla danego testu)
osiągnięć oczekiwanych w stosunku do wieku, procesu
edukacji i poziomu inteligencji dziecka)
Jeśli obecne są zaburzenia funkcji określonych zmysłów (np.
wzroku), trudności muszą przekraczać zakres zazwyczaj
spotykanych przy danym deficycie
Trudności w osiągnięciach szkolnych znacząco wpływają na
osiągnięcia w szkole lub inne aktywności i zadania
codziennego życia, które wymagają umiejętności
matematycznych, czytania lub pisania.
Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych

SZRU czytania (dysleksja rozwojowa)
Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych
SZRU pisania (analizy dźwiękowo-literowej): dysortografia
Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych
SZRU pisania (analizy dźwiękowo-literowej): dysgrafia
Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych
SZRU matematycznych (dyskalkulia)
Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych
Dotyczą ~ 5 % uczniów
ADHD
Attention
Deficit
Hyperactivity
Disorder
ADHD (Zaburzenia hiperkinetyczne)Epidemiologia
ADHD -Epidemiologia
ADHD-Epidemiologia
ADHD- kryteria diagnostyczne
(wg ICD-10)
Sześć lub więcej objawów zaburzeń uwagi utrzymuje się przez co najmniej 6
miesięcy w stopniu niezgodnym z poziomem rozwojowym dziecka i zaburzającym
jego funkcjonowanie
Zaburzenia uwagi

(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
(g)
(h)
(i)
Często nie potrafi skupić uwagi na szczegółach lub popełnia błędy wynikające z zaburzeń
uwagi podczas pracy szkolnej i innych zajęć
Często ma trudności z utrzymaniem uwagi na wykonywanych zadaniach lub w zabawie
Często wydaje się nie słuchać, gdy się do niego mówi
Często nie postępuje według instrukcji i nie dokańcza pracy szkolnej lub innych obowiązków
(nie z powodu zachowań buntowniczych lub z powodu niezrozumienia instrukcji)
Często ma trudności w organizowani zadań i innych aktywności
Często unika, nie lubi lub jest oporny wobec zadań, które wymagają wysiłku umysłowego
(praca w szkole, praca domowa)
Często gubi przedmioty potrzebne do wykonania zadań lub przeprowadzenia innych
aktywności ( zabawki, przybory szkolne, narzędzia)
Łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców
Zapomina o wielu rzeczach podczas codziennych aktywności („zapominalski”)
ADHD-Kryteria diagnostyczne





nie może skupić uwagi
zapomina
nie słucha
rozprasza się
gubi rzeczy

ADHD-Kryteria diagnostyczne
Nadruchliwość (co najmniej 3)
(a) Często porusza rękami lub stopami lub
„wierci się” w pozycji siedzącej
(b) Często wstaje z miejsca w klasie lub w
innych sytuacjach, gdy oczekiwane jest
pozostawanie w pozycji siedzącej
(c) Często biega w koło lub wspina się w
nieodpowiednich sytuacjach (u młodzieży i
dorosłych może być ograniczone do uczucia
niepokoju
(d) Ma trudności ze spokojną zabawą,
przesadna hałaśliwość w zabawie
(e) Przejawia utrwalony wzorzec nadmiernej
aktywności ruchowej, praktycznie nie
modyfikowany przez społeczny kontekst
ADHD-Kryteria diagnostyczne

Jest stale „na biegu”, działa „jak nakręcone”
ADHD-Kryteria diagnostyczne
Impulsywność (co najmniej 1)
(a) Często wyrywa się do odpowiedzi zanim pytanie zostaje
ukończone
(b) Ma trudności z poczekaniem na swoją kolej
(c) Często przerywa i przeszkadza innym (np. wtrąca się do
rozmów i zabaw)
(d) Często wypowiada się nadmiernie
ADHD-Kryteria diagnostyczne

Jest niecierpliwe
B.
C.
D.
E.
Niektóre z objawów nadruchliwości/impulsywności
lub zaburzeń uwagi były obecne przed
ukończeniem 7 roku życia
Część objawów jest obecna w dwóch lub więcej
środowiskach (np. w szkole/pracy i w domu)
Objawy znacząco zaburzają funkcjonowanie
społeczne, szkolne lub zawodowe
Objawy nie występują wyłącznie w przebiegu
całościowych zaburzeń rozwojowych, schizofrenii
lub innych zaburzeń psychotycznych i nie są
bardziej charakterystyczne dla innych zaburzeń
psychicznych (np. zaburzeń nastroju, lękowych,
zaburzeń osobowości )
ADHD- postaci wg DSM IV-R



ADHD
typ z dominacją zaburzeń uwagi
typ z dominacją nadruchliwości/impulsywności
typ mieszany
 DSMV
nie wyróżnia już podtypów!
ADHD-Zaburzenia towarzyszące
ADHD- Diagnoza różnicowa









Prawidłowy rozwój dziecka
Odpowiedź na nadużywające środowisko
Zaburzenie opozycyjno-buntownicze
Zaburzenia zachowania
Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności
szkolnych
CHAD
Zaburzenia depresyjne
Zaburzenia lękowe
Zaburzenia endokrynologiczne (nadczynność
tarczycy)
ADHD- Przebieg i rokowanie



W USA 50 % dzieci z ADHD kończy pomyślnie
edukację szkolną (zazwyczaj jednak kilka klas mniej
niż dzieci bez ADHD)
U 25 % w wieku dorosłym rozpoznaje się
antysocjalne zaburzenie osobowości
Zwiększony odsetek nadużywania środków
psychoaktywnych, prób samobójczych, wypadków
samochodowych i aresztowań w porównaniu ze
zdrowymi rówieśnikami
ADHD- Przebieg i rokowanie
60 % dzieci z ADHD, jako osoby dorosłe wciąż ma
objawy (choć często nie spełnia wszystkich
kryteriów, uzasadniających rozpoznanie)
ADHD- Przebieg i rokowanie
Dorośli z objawami ADHD




Funkcjonowanie w szkole/pracy
Słabsze osiągnięcia
Niedotrzymywanie terminów
Częste spóźnienia
Bałagan, gubienie przedmiotów/dokumentów
ADHD- Przebieg i rokowanie
Dorośli z objawami ADHD
Funkcjonowanie zawodowe
Gorsze spełnianie wymagań pracodawcy
Rzadsze dobre relacje z przełożonym
Częstsze zmiany/zwolnienia z pracy
Niższy status zawodowy





W porównaniu ze zdrowymi osobami
ADHD- Przebieg i rokowanie
Dorośli z objawami ADHD
Problemy w codziennym funkcjonowaniu
Kłopoty w zarządzaniu finansami
Nadmierne zadłużenie
Zapominanie o płaceniu rachunków
Większy chaos w codziennych czynnościach





ADHD- Przebieg i rokowanie
Dorośli z objawami ADHD
Relacje i umiejętności społeczne
Niewielka zdolność „słuchania”
Szybkie wpadanie w złość, agresja słowna
Trudności w tworzeniu i podtrzymywaniu relacji
Trudności w związkach damsko/męskich/większy
odsetek rozwodów w porównaniu ze zdrowymi
Częstsze konflikty rodzinne






ADHD- Przebieg i rokowanie
Dorośli z objawami ADHD
Problemy emocjonalne
Słaba kontrola emocji/wybuchy emocjonalne
Zła samoocena wobec wielu niepowodzeń



ADHD-Przebieg i rokowanie
ADHD-Przebieg i rokowanie
ADHD-Etiologia
ADHD-Etiologia

MZ/DZ Twins Ratio: 51-80% / ~30%
Ryzyko zachorowania dziecka biologicznego
rodzica z ADHD :15-20%


Czynniki genetyczne
ADHD-Etiologia
Czynniki genetyczne
 Potwierdzony udział genów związanych z obrotem
dopaminy :
 Gen DAT1( transporter dopaminy )
 Gen dla DBH ( betahydroksylaza dopaminowa)
 Gen receptora D4- DRD 4 (odpowiedź na DA)

ADHD-Etiologia: Czynniki środowiskowe
Uszkodzenie OUN
Palenie przez matkę w czasie ciąży
Nadużywanie SPA przez matkę w
czasie ciąży
Nadużywanie alkoholu przez matkę w
czasie ciąży
Zatrucie ołowiem
ADHD-Etiologia
Badania neuroobrazowe
Zmniejszona objętość
-
-
Kory przedczołowej
Jąder podstawy mózgu (jądra ogoniaste,
soczewkowate)
Móżdżku
ADHD-Etiologia
Funkcjonalne badania neuroobrazowe
ADHD-Etiologia
Badania neuropatologiczne
Zmniejszenie gęstości neuronów w
obszarze prążkowia
(striatal neuronal loss)
ADHD-Etiology
Zaburzenia neurobiochemiczne
ADHD-Etiologia
Zaburzenia neurobiochemiczne


Zmniejszony „obrót” dopaminy
Dysregulacja w zakresie hamującej czynności kory
czołowej ( głownie szlaki noradrenergiczne) na
struktury podkorowe- prążkowie (głównie
dopaminergiczne)
ADHD –Etiologia
Badania neuropsychologiczne
Zaburzenia w zakresie funkcji wykonawczych (kora
czołowa):
 AKTYWACJA
-Aktywacja do pracy
-Organizowanie
-Ustanawianie priorytetów
ADHD- Etiologia
ADHD- Etiologia
ADHD- Etiologia
ADHD-Etiologia
Geny
Zmiany strukturalne i biochemiczne
Deficyty w zakresie funkcji wykonawczych (kora
przedczołowa)
Objawy poznawcze i behawioralne
ADHD- Postępowanie terapeutyczne
Podejście wielopłaszczyznowe!!!

Oddziaływania środowiskowe i behawioralne
Dom

Farmakoterapia
Szkoła
Służba zdrowia
ADHD- Postępowanie terapeutyczne
Krok 1
Oddziaływania środowiskowe i behawioralne
ADHD- Postępowanie terapeutyczne






Oddziaływania środowiskowe i behawioralne
Redukcja bodźców (ograniczenie bodźców rozpraszających)
Utrzymywanie przewidywalnego, regularnego schematu dnia
Ustrukturyzowane warunki w szkole/klasie
Specyficzne techniki nauczania (zadania podzielone na
części, przerwy)
Ograniczanie (lecz nie eliminowanie) liczby wyborów do 2-3
opcji
ADHD- Postępowanie terapeutyczne

Oddziaływania środowiskowe i behawioralne
Wyeliminowanie lub zmiana określonych zachowań
- Wzmocnienia pozytywne
- Bezpieczne, nie karzące środowisko, lecz z
wytyczonymi granicami
- Zasady i konsekwencje!
ADHD- Postępowanie terapeutyczne
Krok 2
Farmakoterapia
ADHD- Postępowanie terapeutyczne






Farmakoterapia
Psychostymulanty
Methylfenidat ( Ritalin, Medikinet, Concertapreparat SR))
Dextramfetamina (Dexedrine)*
Pemolina (Cylert)*
Mieszane sole amfetaminy (Adderall) *
*nie stosowane w Polsce
ADHD- Postępowanie
Farmakoterapia
Antydepresanty
-Trójcykliczne- Imipramina (wycofana)

-SNRI- Atomoksetyna (Strattera)
10, 18, 25, 40, 60 mg (dawkowanie:1.2-1.8 mg/kg
m.c.)
-Bupropion (brak rejestracji)
ADHD- Postępowanie
Farmakoterapia- za i przeciw
 Znacząca
poprawa u 80 % leczonych
 Efekty szybsze i bardziej „spektakularne” w
porównaniu z metodami niefarmakologicznymi
 Poprawa osiągnięć szkolnych.
 Na świecie przepisywane w nadmiarze
 Bywają nadużywane (zwłaszcza przez dorosłych z
ADHD)
 Możliwe efekty uboczne
ADHD- Postępowanie
Farmakoterapia-objawy uboczne
 Leki
psychostymulujące
- Zaburzenia snu
RR, zaburzenia rytmu serca
- Zaburzenia gastryczne
- Spadek łaknienia
potencjalne upośledzenie przyrostu
masy ciała i wzrostu dziecka
 Atomoksetyna
- Zaburzenia sercowo- naczyniowe
- Zwiększone ryzyko zachowań samobójczych na początku
leczenia
ADHD- Postępowanie




Wskazówki dla rodziców/opiekunów
Bądź cierpliwy
Bądź stały
Bądź wyrozumiały
Odróżniaj złe zachowania dziecka od samego
dziecka!!!
 Złe
zachowania nie to samo co złe dziecko
Lęk separacyjny (SAD)
Główne zadanie rozwojowe w
okresie niemowlęcym:
Wytworzenie więzi z
rodzicem/opiekunem
Lęk separacyjny
Przywiązanie
Zdolność do
„zatrzymania” obrazu obiektu
w umyśle dziecka
(“stałość obiektu”)
Lęk przed separacją
(8-9 miesiąc życia)
Lęk przed separacja w dzieciństwie – kryteria
diagnostyczne (ICD X)




Nierealistyczne martwienie się, że opiekunowi coś się stanie
lub, że straci się go np. pójdzie i nie wróci
Zamartwienie się, że jakieś wydarzenie rozdzieli dziecko i
opiekuna (szpital, zgubienie się, itp.)
Niechęć do pozostawania w przedszkolu, szkole, poza domem,
ze względu na obawę przed rozdzieleniem z opiekunem
Problemy ze snem (niechęć lub odmowa, żeby samemu
zasypiać, budzenie się, żeby sprawdzić, czy jest opiekun,
niechęć spania poza domem, sny o rozdzieleniu)
Lęk przed separacją w dzieciństwie – kryteria
diagnostyczne (ICD X)





Bezzasadna obawa przed osamotnieniem (w domu)
Objawy somatyczne (nudności, bóle żołądka, bóle głowy,
wymioty) w sytuacjach związanych z oddzieleniem od
opiekuna
Pogarszanie się samopoczucia w sytuacji przewidywanego
rozdzielenia (lęk, płacz, napady złości, poczucie nieszczęścia,
apatia, społeczne wycofanie się, niechęć opuszczenia domu).
Początek przed 6 rokiem życia
Czas trwania minimum 4 tygodnie
Lęk przed separacją w dzieciństwie–
rozpowszechnienie, przebieg




Dotyczy ~ 4% dzieci i wczesnych adolescentów
Typowy przebieg z okresami zaostrzeń i remisji
Może utrzymywać się przez wiele lat
Może poprzedzać wystąpienie napadów paniki z
agorafobią
Lęk przed separacją w dzieciństwieobjawy towarzyszące







Objawy zaburzeń nastroju : przygnębienie, apatia, trudności
z koncentracją uwagi, wycofanie społeczne,
Lęki przed zwierzętami, potworami, bandytami, porywaczami,
ciemnością
Rozważania na temat śmierci i umierania
Wybuchy złości, zachowania agresywne
Niezwykłe doznania zmysłowe
Skargi somatyczne
Odmowa chodzenia do szkoły (w 75 % przypadków)
Lęk sprzed separacją w dzieciństwiepostępowanie
Psychoterapia dziecka
- terapia behawioralna
(desensytyzacja,wzmacnianie pożądanych
zachowań) i poznawczo- behawioralna (dla
starszych dzieci)
 Psychoterapia rodziców (trening rodzicielski,
terapia poznawcza)
 Terapia rodzinna
 Leki przeciwdepresyjne???

Odmowa chodzenia do szkoły- główne przyczyny





Lęk przed separacją (młodsze dzieci)
Inne zaburzenia psychiczne: SZRU szkolnych, fobia
społeczna, zaburzenia nastroju, zaburzenia
psychotyczne, zaburzenia zachowania
Problemy na terenie szkoły: przemoc,
dokuczanie/wyśmiewanie, nadużywanie środków
psychoaktywnych, konflikty z rówieśnikami i/lub
nauczycielami
Postawy i zachowania rodziców: rodzice lękowi,
kontrolujący, zbyt wysokie oczekiwania wobec
dziecka
Zaburzenia psychiczne rodziców
Download