Metody badawcze w psychologii
advertisement
Metody badawcze w psychologii Problem badawczy Jest osadzony w teorii psychologicznej jako: • Replikacja istniejących badań, • Rozszerzenie istniejących badań, • Nowy obszar badawczy opierający się na znanych teoriach, • Nowy obszar badawczy, na podstawie którego powstanie nowa teoria. Problem badawczy • Problem badawczy służy opisaniu zakresu badań, tj. określeniu ich celu, przedmiotu i metod. Hipotezy i pytania badawcze • Hipoteza jest zdaniem twierdzącym, w którym zawiera się stwierdzenie o pewnej zależności. Jest określony kierunek zmiany czynników wchodzących w skład hipotezy. • H – osoby o wysokim poczuciu własnej wartości są mniej podatne na sugestie osób trzecich Hipotezy i pytania badawcze • Pytania badawcze odnoszą się wprost do hipotez, stanowiąc ich uzupełnienie (zwracają uwagę na większą liczbę szczegółów). • PB – Czy osoby o wysokim poczuciu własnej wartości będą mniej podatne na sugestie w sytuacjach stresowych? Zmienne Istnieją dwa podstawowe rodzaje zmiennych: • Niezależne, • Zależne. Oprócz tych zmiennych wyróżniamy jeszcze: • Zmienne pośredniczące, • Zmienne przeszkadzające (dystraktory). Zmienne • Zmienna zależna jest tym, co badamy. Jest to zmienna nieznana, którą poznamy dzięki analizie wyników badania. W naszej przykładowej hipotezie to podatność na sugestię. Zmienne • Zmienna niezależna jest tym, na podstawie czego określać będziemy zmienną zależną. Jest ona stała, kontrolowana przez badacza. W przykładowym badaniu jest to wysokie poczucie własnej wartości. Wskaźniki zmiennych Wskaźnikami zmiennych nazywamy opis konkretnych zachowań świadczących o natężeniu badanej lub określającej przedmiot badania cechy, czy innej właściwości psychicznej. W przykładowym badaniu może to być np. częstotliwość ulegania reklamom – jako widoczny i mierzalny efekt ulegania sugestiom. Osoby badane Typy doboru osób do badania: • Celowy – badamy określoną grupę osób, np. uczniów 3 klasy liceum, • Losowy – badamy przypadkowe osoby, bez żadnego klucza, • Zrandomizowany – badamy grupę osób, które są odbiciem w mikroskali naszego społeczeństwa (jak robi to np. OBOP). Grupy badawcze Dwa rodzaje grup: • Eksperymentalna – poddawana oddziaływaniu eksperymentalnemu, • Kontrolna – grupa nie poddawana oddziaływaniu, do której porównuje się grupę eksperymentalną. Miejsce badania Badacz określić także musi warunki, w których przeprowadzane będzie badanie. Są to: • Warunki laboratoryjne, • Warunki naturalne z elementami kontroli, • Warunki naturalne. Metody badawcze • Eksperyment – metoda polegająca na manipulacji zmiennymi niezależnymi i warunkami badania w celu sprawdzenia określonych zależności między zmiennymi niezależnymi a zmienną/zmiennymi zależnymi (najczęściej sprawdza się tą metodą określone zachowania – patrz: eksperyment więzienny). Metody badawcze • Eksperyment więzienny miał następujące zmienne: • Niezależne – rola strażnika i więźnia, wytyczne dla strażników (nie bić więźniów), całokształt stworzonego środowiska więziennego. • Zależna – wchodzenie w role więźniów i strażników. Metody badawcze • Eksperymenty mogą być naturalne (np. robione na ulicy) lub laboratoryjne. • Eksperyment naturalny daje lepszy obraz rzeczywistości, bo uczestnicy nie wiedzą, że uczestniczą w badaniu a ich naturalne środowisko sprawia, że czują się bezpiecznie. • Eksperyment laboratoryjny daje badaczowi pełniejszą kontrolę nad zmiennymi niezależnymi, ale osoba badana czuje się oceniana i często nie zachowuje się w sposób naturalny. Metody badawcze • Badanie kwestionariuszowe – badacz konstruuje kwestionariusze, które w rzetelny i trafny sposób badają określone części psychiki ludzkiej. Jest to badanie polegające na samoopisie robionym przez osobę badaną, tak więc jest obarczone ryzykiem, że wyniki nie będą zgodne z rzeczywistością (samoopis stwarza możliwość koloryzowania). Metody badawcze • Wywiad – jest to ustrukturalizowana rozmowa, podczas której badacz zadaje przygotowane wcześniej pytania. Pytania te są tak skonstruowane, że badacz, na ich podstawie, może wnioskować o tym, co bada (czyli stworzone są wskaźniki). Metody badawcze • Badanie korelacyjne – jego celem jest sprawdzenie wpływu jednej zmiennej na drugą – w jakim stopniu jedna zmienna zależy od drugiej (np. blond włosy i inteligencja).
