Klimat szkolny ---
advertisement
Klimat szkolny w badaniach międzynarodowych szkół grupy wyszehradzkiej dr Rafał Otręba Klimat szkolny - problemy • Jakie są związki klimatu szkoły z osiągnięciami uczniów? • Jak rozumieć pojęcie klimatu szkolnego? • Co świadczy o klimacie w organizacji? • Jak można zmierzyć klimat szkolny? • Jakie są związki klimatu szkolnego z wymaganiami państwa wobec szkół? klimat szkolny ? ? dobra, zdrowa szkoła zdrowie organizacji ? osiągnięcia Klimat szkolny ---- zdrowie organizacji klimat szkolny + wpływ na zdrowie ucznia + wpływ na zdrowie nauczyciela + dobry klimat: czynnik chroniący zdrowe zachowania ? Klimat szkolny ---- osiągnięcia + wpływ na motywację + wpływ na wiarę w siebie + wsparcie przez nauczyciela - strach i brak zainteresowania - stres ? dobra, zdrowa szkoła zdrowie organizacji ? osiągnięcia Zdrowie organizacji ---- osiągnięcia + wyżywienie: zdolność do koncentracji, zdolność do absorpcji wiedzy + ruch: zdolność do koncentracji, obniżenie poziomu agresji - uzależnienia, - choroba psychiczna - zmęczenie, zaburzenia snu Klimat szkolny - pojęcie H. Fend - „pod pojęciem klimatu szkolnego (…) rozumiemy to, co tworzą uczniowie i nauczyciele, kiedy formują ożywione formy interakcji nauczania i uczenia się korzystając z utrwalonych prawnych i instytucjonalnych uregulowań szkoły”. F. Eder - subiektywnie postrzegana konfiguracja istotnych elementów związków wychowawczych zachodzących pomiędzy uczniem a nauczycielem, między uczniami oraz kolektywnych wyobrażeń uczniów i nauczycieli wewnątrz środowiska szkolnego. Klimat - osobowość organizacji Dyskusje nad klimatem szkolnym sprowadzają się do trzech nurtów: - charakterystyka emocjonalna atmosfery wychowawczej konkretnej szkoły, - charakterystyka panujących w danym środowisku wychowawczym norm i wartości, -opis subiektywnie odbieranych środowisk nauczania. - klimat szkolny tworzy się nie w wyniku odczuć pojedynczej jednostki, lecz dotyczy odczuć jednostek, - w przeciwieństwie do klimatu organizacyjnego kultura organizacyjna ma swoje zakorzenienie w wartościach, przekonaniach i założeniach - w ten sposób staje się nieuświadomionym elementem każdej organizacji Jak opisać klimat w mojej szkole i w mojej klasie? Klimat opisujemy na podstawie: intuicji, obserwacji, doświadczenia Jakie są elementy klimatu szkolnego? • • • • • • • • Głównymi elementami środowiska szkoły, które kształtują jej klimat są stosunki między uczniami i nauczycielami, samymi uczniami oraz właściwości procesu edukacyjnowychowawczego. Według M. Ruttera elementami klimatu szkolnego są: włączenie pochwały i nagradzania jako głównych pedagogicznych sankcji w miejsce krytyki i kary, odpowiedzialność i współdecydowanie uczniów, wysoka ocen dobrych osiągnięć uczniów, komfort materialny i osobowy dla ucznia: każdy uczeń ma w szkole dorosłą osobę, do której może się zwrócić o pomoc, nauczyciel jest dobrym wzorem postępowania, dobrze przygotowane lekcje, dobra współpraca wśród nauczycieli. Jak analizować klimat szkolny? szanują uczniów 1 miejsce, w którym można czuć się dobrze 2 3 miejsce, w którym wiadomo, gdzie jest moje miejsce 4 przygotowują urozmaicone zajęcia 5 1 2 3 4 5 5 4 3 2 1 5 wspiera się osobowy i społeczny rozwój 4 mają między sobą dobre relacje 3 2 1 identyfikują się ze szkołą treści przekazuje się w sposób zrozumiały Jak dyrektor może kształtować klimat szkolny? • kooperacyjny styl zarządzania, • jasne zadania i decyzja, • przywiązywanie wagi do wspólnej pracy i informacji zwrotnej, • wspieranie nauczycieli, • dobre relacje z rodzicami, władzami, • umożliwianie dokształcania się przez nauczycieli, • realne możliwości partycypacji. Jak nauczyciel może kształtować klimat szkolny i klimat w klasie? • styl zarządzania lekcją: wspierający, zajmujący uczniów, wymagający, • rytuały szkolne na lekcji, • troska o współpracę nauczycieli, • wspólny praca nad wartościami, • urządzenie klasy szkolnej, • realne możliwości partycypacji. Wymagania państwa a klimat szkolny Efekty działalności dydaktyczny, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki Obszar Wymaganie 1.2. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 1.3. Uczniowie są aktywni 1.4. Respektowane są normy społeczne Komentarz/związek z badaniem klimatu szkoły Element badania klimatu w klasie szkolnej. Dostrzeganie możliwości uzyskiwania przez uczniów lepszych wyników w nauce wiąże się z gotowością do nauki oraz presją osiągnięć i presją związaną z lekcją. Element badania klimatu w klasie szkolnej. Samodzielność uczniów można zbadać jako element badania udziału uczniów w lekcji. Może to być także składowa badania klimatu szkolnego. Aspekt badania klimatu w szkole w kontekście wymiaru surowość-kontrola. Charakterystyka wymagania na poziomie B W szkole lub placówce (…) dostrzegane są możliwości uzyskiwania przez uczniów lepszych wyników w nauce. Uczniowie są samodzielni w podejmowaniu różnorodnych aktywności na rzecz własnego rozwoju i rozwoju szkoły lub placówki. Uczniowie prezentują właściwe zachowania. Wymagania państwa a klimat szkolny Procesy zachodzące w szkole lub placówce Obszar Wymaganie 2.3. Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany 2.4. Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli Komentarz/związek z badaniem klimatu szkoły Element badania klimatu w klasie szkolnej. W wyniku badania można otrzymać informacje dotyczące gotowości do nauki oraz udziału uczniów w lekcji Badanie klimatu szkolnego może odbyć się na poziomie wzajemnych relacji w grupie nauczycieli. Charakterystyka wymagania na poziomie B Informacja o postępach w nauce otrzymana w wyniku oceniania uczniów się pomaga im uczyć i planować swój indywidualny proces uczenia się. Nauczyciele nawzajem wspomagają siebie w organizowaniu i realizacji procesów edukacyjnych. Koncepcja pracy szkoły: jej wizja, misja, siły i słabości danej szkoły i kierunki jej działań, Współpraca - jako świadome kształtowanie i atrakcyjna forma budowania pozytywnego wizerunku szkoły; do tego potrzeba otwartej komunikacji i kultury przekazywania informacji zwrotnej, Uczucie wspólnoty - wspólne przedsięwzięcia, rytuały szkolne, świętowanie, projekty, Troskliwa i zaangażowana praca dyrektora szkoły - jako wyraz troski o nauczycieli, ich rozwój i poszukiwanie impulsów do rozwoju. Badania nad klimatem w szkołach państw grupy wyszehradzkiej Psychologia kolorów - „Teoria kolorów” Johanna Wolfganga Goethego, M. Lüscher - psychologia kolorów zajmuje się opisem dwóch zupełnie odmiennych sytuacji: - obiektywny sens postrzeganego koloru to odbieranie go jako pewnego sygnału emocjonalnego. W związku z tym kolor czerwony różni się znaczenie niebieskiego lub zielonego. Oznacza to również, że każdy kto widzi kolor czerwony otrzymuje dokładnie taki sam sygnał emocjonalny. - subiektywne, osobiste podejście do postrzegania koloru wynika z subiektywnego postrzegania danego koloru, które jest wynikiem pewnych doświadczeń człowieka. Subiektywne postrzeganie koloru wiąże się także z pewnym stopniem odczuć w stosunku do danego koloru. Metoda CA • • • • Jiří Šimonek – autor metody badania kolorów CA stosowanej do analizy klimatu szkolnego przez DAP Services Company Inc., łączy się słowo i kolor w jeden system, intelektualnie niemożliwe jest zatrzymanie procesu połączenia słowa i koloru w jeden system, ważne jest uchwycenie oryginalnych skojarzeń, które nie noszą śladów cenzury, nazwa koloru nie jest istotna, ważne jest, aby przez stowarzyszenie kolorów i słowa opisać można będzie dynamikę wewnętrznych uczuć człowieka i przetworzyć tę rzeczywistość za pomocą dostępnych technik komputerowych. ławka szkolna Metoda CA • dane analizuje się w trzech oddzielnych obszarach: nauczanie i uczenie się, dynamika relacji i potencjał do zachowań ryzykownych, a właściwe relacje między tymi obszarami prowadzą do osiągnięcia wysokiego poziomu umiejętności i rozwoju kompetencji uczniowskich. Nauczanie i uczenie się Dynamika relacji Potencjał do zachowań ryzykownych środowisko szkoły środowisko szkoły środowisko szkoły nauczyciele nauczyciele nauczyciele przedmioty szkolne przedmioty szkolne przedmioty szkolne zarządzanie i ewaluacja procesu nauczania zarządzanie i ewaluacja procesu nauczania zarządzanie i ewaluacja procesu nauczania narzędzie zarządzania szkoła narzędzie zarządzania szkoła narzędzie zarządzania szkoła szansa na karierę pozaszkolne środowisko uczniów szansa na karierę Nauczanie i uczenie się Postawa uczniów wobec nauczania Postawa uczniów wobec nauczyciela Postawa uczniów wobec metod nauczania Ogólna skuteczność nauczania Uczniowie identyfikują się z treściami przekazywanymi podczas lekcji i są w stanie wykorzystywać swoje umiejętności. Nauczyciel jest postrzegany jako osoba wystarczająco wspierająca niezależność uczniów w uczeniu się. Uczniowie postrzegają ogólne podejście pozytywnie. Ma to niewielki lub żaden wpływ na skuteczność nauczania i uczenia się. Metody nauczania tego przedmiotu są akceptowane przez uczniów i wspomagają skuteczność nauczania i uczenia się. Skuteczność nauczania i uczenia się jest wysoka. Postawa uczniów wobec przedmiotów Przedmiot X Przedmiot Y Dynamika relacji Bezproblemowa atmosfera w klasie. Klasa akceptuje reguły i warunki pracy. Nie blokuje nauczania i uczenia się. Klasa wspiera nauczanie i uczenie się. Jest aktywna, sama koryguje błędy i jest zdolna do wykorzystania inicjatywy nauczyciela w ramach rozwoju umiejętności. Normalną sytuacją w klasie są rozmowy. Klasa przestrzega zasad i nie jest jej intencją blokowanie nauczyciela i procesu nauczania poprzez rozmowy. Jeśli blokowanie ma miejsce to powody są inne niż same rozmowy. Dynamika relacji jest bardzo trudna dla klasy. Komunikacja ze strony nauczyciela nie pozostawia miejsca na kompromis, tolerancję i w ogóle nie uwzględnia możliwości klasy. Metody nauczania i uczenia się, zachowanie, osiągnięcia, ocena i zasady społeczne są prezentowane klasie bez możliwości dyskusji na ich temat. Nauczyciel nie blokuje klasy, jeśli klasa akceptuje warunki i styl nauczania. Relacje są oparte na stylu autorytarnym, który ogranicza kreatywność jednostki i nie daje szansy na prawdziwą relację pomiędzy nauczycielem a klasą. ● Dynamika relacji wspiera kształtowanie się kluczowych umiejętności i kompetencji uczniów. ● Dynamika relacji ogranicza kształtowanie się kluczowych umiejętności i kompetencji uczniów. ● Dynamika relacji tłumi kształtowanie się kluczowych umiejętności i kompetencji uczniów. Dynamika relacji Zarządzanie i ocena procesu nauczania Czynniki Biorące udział w kształtowaniu umiejętności Praca grupowa, Powtórka, Świadectwo, Oceny, Praca indywidualna Ograniczające kształtowanie się umiejętności Lekcja, Wykład nauczyciela, Egzamin ustny, Egzaminy Kontrproduktywne dla kształtowania się umiejętności Zadanie domowe Potencjał zachowań ryzykownych Klasa X Przemoc Regulowanie przyjemności Hazard Zachowania gwałtowne Brak akceptacji społecznej Przywłaszczenie Ogólny poziom Klasa Y Klasa Z Potencjał zachowań ryzykownych Jak wysoki jest potencjał do ryzykownych zachowań pojawiających się w szkole? Czy niezdecydowani uczniowie mają wpływ na pojawienie się zachowań ryzykownych? Czy wpływ uczniów nieakceptujących ryzykownych zjawisk jest wystarczająco silny? Dziękuję za uwagę
