Reforma systemu edukacji

Reforma systemu edukacji
Cele reformy:
1. Podniesienie poziomu edukacji społeczeństwa przez upowszechnienie
wykształcenia średniego i wyższego.
2. Wyrównanie szans edukacyjnych.
3. Sprzyjane poprawie jakości edukacji, rozumianej jako integralny proces
wychowania i kształcenia.
I Struktura systemu edukacji
Typy szkół
Nowa struktura systemu szkolnego obejmować będzie:
1. placówki wychowania przedszkolnego – w tym roczne przygotowanie
do szkoły dzieci 6-letnich;
2. szkoły podstawowe sześcioklasowe z wewnętrznym podziałem na dwa
cykle dydaktyczne: nauczanie zintegrowane w klasach I – III i nauczanie
blokowe w klasach IV – VI;
3. trzyletnie gimnazja – prawie każda gmina będzie prowadzić co najmniej
jedną szkołę tego typu;
4. trzyletnie licea profilowane – licea te będą realizować kanon
wykształcenia ogólnego, wspólny dla wszystkich uczniów, oraz
kształcenie w danym profilu;
5. dwuletnie szkoły zawodowe – umożliwiające nabycie kwalifikacji
zawodowych na poziomie robotnika wykwalifikowanego;
6. szkoły policealne (dwu – trzy – lub czterosemestralne – w zależności od
tego, czy wybrany zawód jest zgodny z profilem ukończonego liceum),
które umożliwia nabycie kwalifikacji zawodowych na poziomie technika;
7. licea uzupełniające – dla absolwentów szkół zawodowych, którzy będą
chcieli kontynuować edukację i uzyskać pełne średnie wykształcenie;
8. odrębnymi typami szkół pozostają szkoły artystyczne I i II stopnia.
Kształcenie uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych
1. Szczególnie uzdolnione dzieci i młodzież
Istotnym zadaniem nowego ustroju szkolnego jest wskazanie drogi
zaspokojenia potrzeb edukacyjnych uczniów szczególnie uzdolnionych.
Dla wybitnie uzdolnionych przewiduje się indywidualny tok nauki,
oraz indywidualne programy, stosowane jednak ostrożnie, tak aby nie
utrudniać uspołecznienia ucznia. Planowane jest tworzenie nowej,
eksperymentalnej formy - gimnazjum i liceum akademickiego, a także –
w miarę możliwości finansowych – powstanie Ogólnopolskiego Centrum
Wspierania Uczniów Wybitnie Uzdolnionych.
2. Dzieci niepełnosprawne
Szkoły ogólnodostępne powinny przyjmować maksymalnie duży odsetek
dzieci, których warunki fizyczne, intelektualne, rozwój emocjonalny czy
inne cechy wykazują jakieś nieprawidłowości.
Na końcowym etapie edukacji przedszkolnej przeprowadzana byłaby
diagnoza w celu określenia możliwości dalszej edukacji dziecka. Na tej
podstawie podejmowana byłaby decyzja o podjęciu nauki w szkole (placówce),
która zorganizuje nauczanie w formie odpowiedniej dla potrzeb rozwojowych.
W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie kształceniem uczniów
niepełnosprawnych w klasach integracyjnych organizowanych w szkołach
ogólnodostępnych. W klasach integracyjnych liczba wszystkich uczniów wynosi
od 15 do 20, w tym od 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych. W klasach tych
może być zatrudnionych dwóch nauczycieli (drugi to pedagog specjalny).
Uczniowie pełnosprawni i niepełnosprawni pracują razem, wykonując czasem
zadania o różnym stopniu trudności.
Kształcenie w szkole
Podstawy programowe
Zasadniczym aktem prawnym regulującym działania edukacyjne mają być
podstawy programowe, zatwierdzone do użytku szkolnego przez Ministra
Edukacji Narodowej. Przygotowane są : Podstawy programowe kształcenia
ogólnego, oraz szereg Podstaw programowych kształcenia w zawodzie lub
profilu kształcenia zawodowego.
Podstawy programowe określają, jakim celom ma służyć i jakie zadania
realizować kształcenie szkolne, wskazując w ten sposób, że całość nauczania ma
sprzyjać rozwojowi nauczania, a nie ograniczać się do tzw. realizacji materiału.
Zawierają także kanon podstawowych treści nauczania; precyzują jakie
sprawności i umiejętności powinien opanować uczeń w toku kształcenia;
wskazują, jakim postawom powinno sprzyjać nauczanie i wychowanie szkolne.
Zestaw opanowanej wiedzy, nabytych umiejętności oraz ukształtowanych
postaw można nazwać kompetencjami, w które dany cykl kształcenia powinien
wyposażyć absolwenta.
Podstawy programowe mają stanowić punkt wyjścia do opracowania
programów
nauczania
poszczególnych
przedmiotów
lub
bloków
przedmiotowych i programów edukacyjnych (te ostatnie będą opisywały sposób
realizacji zadań, których nie można przypisać wyłącznie danemu przedmiotowi
czy nawet blokowi przedmiotów), a także programów wychowawczych.
Podstawy nie ustalają bezpośrednio wymagań stawianych uczniowi, ale
stanowią źródło określenia tych wymagań (standardów) oraz ustalenia
kryteriów ocen.
Plany nauczania
Plany nauczania są podstawowym dokumentem organizującym szkolne
nauczanie. Ramowy plan nauczania nadal ustalać będzie Ministerstwo Edukacji
Narodowej. Będzie on obowiązkowy dla szkół publicznych.
Na etapie edukacji wczesnoszkolnej, w klasach I – II szkoły podstawowej,
nie będzie się wyodrębniało żadnych przedmiotów, nauczanie będzie w pełni
zintegrowane. Zajęcia będą prowadzone według planu ustalonego przez
nauczyciela danego działu. Nauczyciel będzie organizował czas zajęć i przerw
stosownie do aktywności uczniów.
Projekt planu nauczania dla etapu drugiego przewiduje częściowo
zintegrowane nauczanie blokowe. Pozostawia się tradycyjne przedmioty, takie
jak matematyka i wychowanie fizyczne. Szczegółową liczbę godzin lekcyjnych
dla poszczególnych przedmiotów będzie ustalała szkoła. W planie odnotowano
tylko czas minimalny, pozostawiając około 20% ogólnej puli godzin do
dyspozycji dyrektora szkoły. Godziny te będzie można wykorzystywać zarówno
do rozszerzenia wymiaru godzin przedmiotów opisanych w planie, jak również
na zorganizowanie zajęć uzupełniających czy rozszerzających dla grup uczniów
poza systemem klasowo-lekcyjnym.
Programy wychowawcze i ścieżki międzyprzedmiotowe wyodrębniono ze
względu na wagę opisanych w nich zagadnień dla pracy całej szkoły.
Ramowe plany nauczania
Projekt
Szkoła podstawowa – I etap edukacyjny
Lp. Zajęcia edukacyjne
Klasa
II
III
16
17
2
2
2
2
3
3
3
20
2
21
2
23
2
I
1.
2.
3.
4.
5.
Zajęcia prowadzi nauczyciel
(nauczyciele) według ustalonego
przez siebie planu, dostosowując
czas zajęć i przerw do aktywności
uczniów.
Wskazane jest takie
15
zorganizowanie procesu
dydaktyczno-wychowawczego, aby
w każdym dniu wystąpiły zajęcia
ruchowe w łącznym wymiarze
tygodniowym co najmniej 3 godz.
Religia/etyka**
2
Zajęcia wyrównawcze*
2
Godziny do dyspozycji
dyrektora/wychowawcy ***
Razem
Gimnastyka korekcyjna*
Uwagi
Dla
niektórych
uczniów
Dla
niektórych
uczniów
* Zasady organizacji nauczania regulują odrębne przepisy.
** Liczba godzin religii nie wchodzi do ogólnej puli (jest regulowana innym
aktem prawnym).
*** Godziny te można wykorzystać zarówno na zwiększenie liczby godzin
wybranych przedmiotów, jak i na zorganizowanie zajęć dla grupy uczniów,
uwzględniając ich specyficzne potrzeby lub zainteresowania. Czas ten można
również przeznaczyć na wypełnianie specyficznych zadań wynikających z
programu wychowawczego szkoły oraz na nauczanie języka obcego, jeśli są
w szkole odpowiednie warunki.
Szkoła podstawowa – II etap edukacyjny
Lp.
Zajęcia edukacyjne (przedmioty)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Kultura i język polski
Historia i społeczeństwo
Matematyka
Przyroda
Język obcy
Sztuka i technika*
Wychowanie fizyczne
Religia/etyka**
Godziny do dyspozycji
dyrektora/wychowawcy***
Razem:
IV
6
6
6
6
3
2
3
2
5
Klasa
V
6
6
6
6
3
2
3
2
5
VI
6
6
6
6
3
2
3
2
5
26
26
26
Programy wychowawcze – dziedziny edukacji uwzględniane we wszystkich
przedmiotach:
Wychowanie fizyczne
Wychowanie do życia w rodzinie
Wychowanie prozdrowotne
Kultura informacyjna
*
Zajęcia w obrębie tego bloku mogą być organizowane z odejściem do
systemu klasowo-lekcyjnego, w grupach o różnym poziomie sprawności i
zainteresowań. W każdym roku szkolnym na wszystkie rodzaje aktywności
uczniów organizowanych przez szkołę przeznaczono łącznie co najmniej 76
godz. lekcyjnych.
** Liczba godzin religii nie wchodzi do ogólnej puli (jest regulowana innym
aktem prawnym).
*** Godziny te można wykorzystać zarówno na zwiększenie liczby godzin
wybranych przedmiotów, jak i na zorganizowanie zajęć dla grupy uczniów,
uwzględniając ich specyficzne potrzeby lub zainteresowania. Czas ten można
również przeznaczyć na wypełnianie specyficznych zadań wynikających z
programu wychowawczego lub ścieżek międzyprzedmiotowych.
OOOOOOGimnazjum
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Zajęcia edukacyjne (przedmioty)
Język polski
Historia
Kultura i tradycja
Wychowanie obywatelskie
Matematyka
Język obcy
Biologia
Chemia
Fizyka i astronomia
Geografia
Informatyka*
Technika
Plastyka*
Wychowanie fizyczne
Religia/etyka**
Godzina wychowawcza
Godziny do dyspozycji
dyrektora/wychowawcy***
Razem:
I
4
Klasa
II
4
III
4
4
4
4
3
3
3
3
3
3
5
5
5
2
2
2
3
2
1
3
3
2
1
3
3
2
1
3
28
28
28
Ścieżki międzyprzedmiotowe – dziedziny edukacji uwzględniane we
wszystkich przedmiotach:
Wychowanie do życia w rodzinie
Wychowanie prozdrowotne
Edukacja ekologiczna
Edukacja filozoficzna
Kultura informacyjna
Obrona cywilna
*
Zajęcia w obrębie tego bloku mogą być organizowane z odejściem od
systemu klasowo-lekcyjnego, w grupach o różnym poziomie sprawności i
zainteresowań. Na wszystkie rodzaje aktywności uczniów organizowanych
przez szkołę w tym bloku przeznaczono w ciągu trzech lat co najmniej 228
godz. lekcyjnych.
** Liczba godzin religii nie wchodzi do ogólnej puli (jest regulowana innym
aktem prawnym).
*** Godziny te można wykorzystać zarówno na zwiększenie liczby godzin
wybranych przedmiotów, jak i na zorganizowanie zajęć dla grupy uczniów,
uwzględniając ich specyficzne potrzeby lub zainteresowania. Czas ten można
również przeznaczyć na wypełnianie specyficznych zadań wynikających z
programu wychowawczego lub ścieżek międzyprzedmiotowych.
Programy nauczania
Reforma programowa przewiduje wprowadzenie dwóch rodzajów
programów w kształceniu ogólnym:
1.
programy nauczania dopuszczone do użytku wszystkich szkól danego
typu przez Ministerstwo Edukacji Narodowej – wpisane do wykazu;
2.
programy przeznaczone dla konkretnego oddziału danej szkoły,
dopuszczone do użytku wewnątrz-szkolnego przez dyrektora szkoły.
System oceniania i egzaminów
Zmiany w szkolnym ocenianiu uczniów mają doprowadzić do tego, że
będziemy oceniali:
1. co innego: pracę, postępy – nie stan,
2. inaczej – promując do rozwoju, wyraźniej wskazując uczniowi, co
osiągnął, co zrobił dobrze, ile potrafi – nie, czego nie umie,
3. z pełniejszą niż dotychczas informacją o aktywności, postępach,
trudnościach specjalnych uzdolnieniach uczniów.
W nowym systemie oceniania wyodrębniamy dwa nurty: ocenianie
wewnątrz-szkolne oraz ocenianie zewnętrzne, organizowane przez władze
oświatowe.
Wewnątrzszkolny system oceniania
Wewnątrzszkolny system oceniania dotyczyć ma bieżącego oceniania
uczniów. Do obowiązków każdego nauczyciela powinno należeć określenie
szczegółowych wymagań edukacyjnych, wynikających z realizowanych przez
niego programów zajęć szkolnych, oraz określenie sposobów sprawdzania i
kryteriów oceniania osiągnięć uczniów. O tych ustaleniach po ich zatwierdzeniu
przez Radę Pedagogiczną i dyrektora szkoły, będą powiadamiani uczniowie i
ich rodzice (opiekunowie).
Ocenianie zewnętrzne
Drugi nurt –oceniania zewnętrzne ma być aktem podsumowującym
określony etap kształcenia.
Ocenianie zewnętrzne zorganizują powołane przez Ministra Edukacji
Narodowej, komisje regionalne i Centralna Komisja Egzaminacyjna.
Egzaminy zostały zaplanowane po ukończeniu:
1. szkoły podstawowej – sprawdzian wiedzy i umiejętności;
2. gimnazjum – egzamin preorientujący;
3. liceum profilowanego – egzamin maturalny;
4. dwuletniej szkoły zawodowej – egzamin zawodowy;
5. policealnej szkoły zawodowej – różne formy potwierdzenia kwalifikacji
zawodowych w zależności od konkretnej szkoły.
Opracowała: mgr Danuta Juszczyk
Bibliografia:
MEN: Reforma Systemu Edukacji –Projekt, WSiP, Warszawa1998