TERAPIA PEDAGOGICZNA DZIECI Z TRUDNOŚCIAMI W NAUCE

TERAPIA PEDAGOGICZNA DZIECI Z TRUDNOŚCIAMI W
NAUCE
Opracowała: Małgorzata Marchewka
Przyczyną specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu są zaburzenia
funkcji analizatora wzrokowego i słuchowego. Niezbędnym warunkiem
prawidłowej percepcji znaków graficznych wymagających subtelnego
różnicowania jest sprawne funkcjonowanie procesu syntezy i analizy w obrębie
części korowej analizatora wzrokowego. Zazwyczaj rozwój analizy i syntezy
abstrakcyjnych kształtów, jakimi są litery u większości dzieci jest
zsynchronizowany z ogólnym poziomem ich rozwoju psycho- ruchowego. U
dzieci dyslektycznych rozwój ten przebiega nieharmonijnie- jest opóźniony lub
zakłócony. Żeby nie dopuścić, by opóźnienie to uniemożliwiło naukę czytania i
pisania, a tym samym opanowanie innych treści programowych w wieku
szkolnym, należy już w wieku przedszkolnym prowadzić z dziećmi ćwiczenia
rozwijające te funkcje. Potrzebują one zupełnie innych metod
psychodydaktycznych, metod uwzględniających indywidualne deficyty
rozwojowe w zakresie słuchowym, wzrokowym i ruchowym, głównie w
zakresie opanowania techniki czytania i pisania i pełnej aprobaty ze strony
szkoły, rodziny i całego środowiska.
Wyniki badań przeprowadzonych w Polsce i za granicą wskazują, że 1015% badanej populacji dzieci z klas niższych szkół podstawowych ma
specyficzne trudności w nauce czytania i pisania, uwarunkowane
fragmentarycznymi zaburzeniami funkcji percepcyjno- motorycznych. Dzieci te
wymagają specjalistycznej opieki, intensywnych, częstych i długotrwałych
ćwiczeń prowadzonych przez fachowców. Wczesna interwencja u dzieci
dyslektycznych może zmniejszyć skutki zaburzeń. Konieczne jest otoczenie
tych dzieci specjalną troską, opieką terapeutyczną i specjalistyczną. Dopiero
takie działanie może zapewnić normalne funkcjonowanie w życiu szkolnym i
przeżywanie sukcesów w nauce.
Terapia psychologiczno- pedagogiczna ma wiele wymiarów. Każda
terapia jest procesem wychowawczym. Ma trzy wymiary:
1. działanie profilaktyczne,
2. terapia właściwa,
3. diagnoza psychologiczna, dotycząca rozwoju mowy, diagnoza
pedagogiczna, pozwalająca określić poziom umiejętności i wiedzy
(sprawdziany dydaktyczne)
Działalność profilaktyczna to stymulowanie rozwoju realizowane u
dzieci, młodszych poprzez zabawę, sztukę. Psychologia (rozwojowa, kliniczna,
wychowawcza), zawsze a tych trzech obszarach dostarcza wiedzy, a pedagogika
metod nauczania.
Terapia psychologiczno- pedagogiczna obejmuje:
 działanie profilaktyczne,
 działanie stymulujące rozwój,
 leczenie, kurację, przywracanie psychologiczne i somatyczne
funkcji,
 zestaw metod naprawczych, stymulujących,
 dostarczanie właściwych wzorców działań, umiejętności
 dostarczania doświadczeń dzieciom (ja umiem, ja wiem),
 wspólne z dzieckiem rozwiązywanie problemów,
 uczenie dzieci przezwyciężania problemów,
 likwidowanie niekorzystnych objawów agresji,
 działania dydaktyczne,
 usuwanie przyczyn trudności, barier,
 przywracanie prawidłowego funkcjonowania,
 korygowanie
 pomoc w sytuacjach trudnych.
 Poradnictwo psychologiczno- pedagogiczne wynikające z potrzeb
cywilizacyjnych (stres, zagrożenie, potrzeby).
Ważne zasady pracy terapeutycznej to:
ZŁOTA ZASADA TO UFAĆ I SPRAWDZAĆ!
NACZELNA ZASADA TO ŻYCZLIWOŚĆ I CIERPLIWOŚĆ!
Ważne jest rozumienie, że to my mamy problem (rodzic, terapeuta), nie
dziecko!! Takie spojrzenie łagodzi poczucie dyskomfortu psychicznego u
dzieci. Osoba terapeuty jest bardzo ważna, ma być to osoba przystępna, ciepła,
cierpliwa, ale kompetentna.
Rodzaje terapii ukierunkowanej na pomoc dziecku:
Poziom I: Zajęcia wyrównawcze- są zorientowane na pomoc, tj. douczanie,
korepetycje jako doraźna pomoc dziecku. Nie wymagają diagnozy, specjalistów.
Grupy powinny liczyć około 4 osób. Jeżeli dziecko pomimo udziału w
ćwiczeniach wyrównawczych nie dorównuje do poziomu wtedy należy
skierować je na zajęcia korekcyjno- kompensacyjne.
Poziom II: Zajęcia korekcyjno- kompensacyjne- są wyższym poziomem
pomocy dziecku. To działanie w zakresie doskonalenia i rozwoju w obszarach,
które są zaburzone. Bazujemy na tych obszarach, które są sprawne, dobre. Jest
to zintegrowanie ze sobą działalności zorientowanych na złe nawyki, niechęć do
przedmiotu, to oduczanie złych nastawień, a uczenie poprawnych. Ważne jest tu
zintegrowanie środowisk, w których dziecko przebywa, współpraca ze
środowiskiem, czasami także z rówieśniczym.
Praca korekcyjno- kompensacyjna przebiega w oparciu o zasady:
 systematyczności,
 powolnego stopniowania trudności,
 ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego,
 korekcji
 indywidualizacji środków i metod,
 kompensacji zaburzeń (bazowanie na mocnych stronach dziecka).
Poziom III: Terapia indywidualna w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej.
Działania te podejmujemy, gdy dzieje się coś złego, tzn. występują powtarzające
się trudności prowadzące do niepowodzeń szkolnych.
FORMY ĆWICZEŃ:
1.




PISANIE
ćwiczenia rozwijające motorykę rąk,
zabawy przestrzenne,
ćwiczenia przedgrafomotoryczne,
ćwiczenia kształtujące prawidłowy uchwyt, regulujące napięcie
mięśniowe ręki, kształtujące nawyki ruchowe (kierunek pisania),
 ćwiczenia usprawniające.
2.








CZYTANIE
czytanie całościowe sylab i wyrazów,
czytanie wyrazów, zdań i tekstów sylabami,
czytanie sylab i wyrazów w krótkich ekspozycjach,
czytanie naprzemienne sylab, wyrazów i zdań,
czytanie selektywne głośne i ciche (wybiórcze),
czytanie z przesłoną,
czytanie chóralne,
ćwiczenia w rozumieniu treści.
3.





ORTOGRAFIA
wzbudzanie aktywności werbalnej,
wyrabianie czujności ortograficznej,
opanowywanie reguł pisowni,
świadomość ortograficzna,
wprawa- automatyzacja.
4.












WYMOWA
pokaz i wyjaśnianie,
uczulanie miejsca artykulacji,
mechaniczne układanie narządów artykulacyjnych,
odczytywanie mowy z ruchu ust,
wykorzystanie nieartykułowanych dźwięków,
kontrola wzrokowa i czucia skórnego,
fonogesty,
technika cienia,
metoda mówienia wydłużonego,
metoda maskowania,
terapia rotacyzmu,
terapia jąkania.
Literatura:
1. Bogdanowicz M. „O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w
czytaniu i pisaniu”, WPL, Lublin 1995.
2. Gąsowska T., Pietrzak- Stępkowska Z. „Praca wyrównawcza z
dziećmi mającymi trudności w nauce czytania i pisania”, WSiP,
Warszawa 1994.
3. Sawa B. „Jak dziecko źle czyta i pisze”, WSiP, Warszawa 1994.
4. Bogdanowicz M. „Leworęczność u dzieci”. WSiP, Warszawa 1992.
5. Kozłowska A. „Jak pomagać dziecku z zaburzeniami życia
uczuciowego”, „Żak”, Warszawa 1996.