IB_01-2008 [PL_1]_paginy.qxd - Acta Bio

IB_01-2008 [PL_1]_paginy.qxd
2008-03-09
12:15
Page 33
The influence of low magnetic field on electrolytes
Elżbieta Ciejka1, Anna Gorąca2
1
2
Wyższa Szkoła Kosmetologii i Ochrony Zdrowia w Białymstoku, ul. Krakowska 9, 15-875 Białystok,
tel. +48 (0) 42 637 11 37, e-mail: [email protected]
Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej, Zakład Fizjologii Układu Krążenia, Uniwersytet Medyczny,
ul. Mazowiecka 6/8, 92-215 Łódź
Streszczenie
Wstęp. Magnetoterapia jest formą terapeutyczną, wykorzystującą zmienne pole magnetyczne niskiej częstotliwości.
Efekty lecznicze uwarunkowane działaniem biologicznym
pola magnetycznego, wynikają z właściwości fizycznych tego
pola oraz z właściwości struktur biologicznych organizmów
żywych. W pracach naukowych można spotkać różne hipotezy dotyczące mechanizmów oddziaływania pól magnetycznych i występowania efektów biologicznych z tym związanych. Celem pracy było zbadanie wpływu pola magnetycznego o parametrach stosowanych w magnetoterapii na wybrane
elektrolity u zwierząt doświadczalnych.
Materiał i metody. Materiał badawczy stanowiły zwierzęta
­ szczury rasy Wistar, poddane działaniu zmiennego pola
magnetycznego niskiej częstotliwości o parametrach stosowanych w magnetoterapii. Badano stężenie jonów sodu, potasu
i wapnia.
Wyniki i wnioski. Zmienne pole magnetyczne niskiej częstotliwości wywołuje u zwierząt doświadczalnych zmiany
w stężeniach elektrolitów Ca++, Na+, K+, które to zmiany
ustępują po zakończeniu oddziaływania tego pola. Parametry
stosowanego pola magnetycznego mają wpływ na parametry
gospodarki elektrolitowej.
Słowa kluczowe: pole magnetyczne niskiej częstotliwości,
oddziaływanie, elektrolity
Abstract
Background. Magnetotherapy uses the low frequency magnetic field. The biological effects depend on the field parameters, as well as on features of living organisms. The aim of this
research was to assess the effect of magnetotherapy on the
electrolytes concentration in experimental animals.
Material and methods. The experiment was carried out on
Wistar rats. The concentration of sodium, potassium and calcium ions was measured.
Results and conclusions. Low frequency magnetic field causes the changes of electrolyte equilibrium of the blood in
experimental animals. This effect depends on magnetic field
parameters and is not prolonged after magnetotherapy.
Key words: low frequency magnetic field, electrolytes concentration
Wstęp
Magnetoterapia jest formą terapeutyczną, wykorzystującą
zmienne pole magnetyczne niskiej częstotliwości do 100 Hz
i indukcji pola do 30 mT [1-2]. Pole magnetyczne niskiej częstotliwości jest stosowane w terapii od ponad 20 lat, a pierwsze doniesienia dotyczyły zastosowania tej formy terapii do
przyspieszenia procesu zrastania kości oraz w leczeniu pacjentów z zaburzonym zrostem kostnym [3-8]. Magnetoterapię wykorzystuje się również w leczeniu zmian troficznych,
owrzodzeń podudzi o różnej etiologii oraz ran i odleżyn.
Acta Bio-Optica et Informatica Medica 1/2008, vol. 14
W licznych badaniach zaobserwowano stymulację procesu
ziarninowania i naskórkowania, a także działanie antyseptyczne i analgetyczne [9-11].
Do klasycznych wskazań zastosowania magnetoterapii należą zespoły bólowe różnego pochodzenia. Prace badawcze
wskazują również na skuteczność działania pól magnetycznych w terapii migreny, bólów głowy, zespołów bólowych narządu ruchu w przebiegu zmian zwyrodnieniowych stawów
i kręgosłupa [12-14]. Pojawiają sie również prace na temat korzystnych efektów stosowania magnetoterapii w rehabilitacji
chorych w schorzeniach neurologicznych, w terapii chorych
pulmonologicznych, w stanach zapalnych i pourazowych narządu ruchu [15-18].
Magnetoterapia jest stosunkowo młodą dziedziną medycyny, nadal więc prowadzone są liczne badania doświadczalne i przedkliniczne, mające na celu wyjaśnienie obserwowanych efektów terapeutycznych, które umożliwią poznanie mechanizmów oddziaływania pola magnetycznego
na organizm człowieka i bezpieczne stosowanie tej formy
terapii.
Właściwości magnetyczne
organizmów żywych
Tkanki organizmów żywych i molekuły biologiczne ze względu na właściwości magnetyczne możemy podzielić na diamagnetyczne i paramagnetyczne. Ciało człowieka jako całość
wykazuje właściwości diamagnetyczne, zawiera ono jednak
obszary paramagnetyczne. Obszary te mają zdolność słabej
koncentracji pola magnetycznego, jeśli zostaną w nim
umieszczone, a indukcja wewnątrz tych obszarów jest większa
od indukcji zewnętrznego pola [18-19]. W najmniejszej ilości
występują substancje ferromagnetyczne, do których należy
m.in. magnetyt (Fe3O4), występujący w ilościach śladowych
np. w tkance mózgowej człowieka [20-21]. Działanie pól magnetycznych na organizmy żywe zależy od ich właściwości
magnetycznych, wynikających z występowania w organizmach żywych jonów pierwiastków magnetycznych oraz
z występowania prądów jonowych w układach przewodzących: w układzie nerwowym, naczyniowym, w mięśniach
oraz w sercu i w mózgu.
W każdej komórce organizmu żywego znajdują się niewielkie ilości jonów pierwiastków magnetycznych. W organizmie
człowieka są to: żelazo, miedź, kobalt, chrom, tytan, wanad,
mangan, nikiel, które mogą występować w stanie wolnym, odgrywają one wtedy rolę tzw. aktywatorów enzymatycznych
oraz wchodzą w skład grup prostetycznych i koenzymów [19].
Stan magnetyczny tych jonów nie jest stały i ulega zmianie
w zależności od tego składu molekuł.
Najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem ferromagnetycznym w organizmie człowieka jest żelazo, najobficiej
występujące w hemoglobinie [19, 22]. Jony żelaza wraz z jonami miedzi i molibdenu pełnią aktywną funkcję w procesie
oddychania tkankowego w łańcuchu oddechowym. Jony kobaltu występują w witaminie B12 oraz w koenzymie B12,
który odgrywa rolę aktywatora peptydaz. Jony chromu z kolei wchodzą w skład plazmy krwi, włosów i paznokci. Pier-
33
medycyna fizykalna / physical medicine
Oddziaływanie pola magnetycznego niskiej
częstotliwości na zmiany w stężeniach elektrolitów