Organelle komórkowe bez DNA
advertisement
Organelle komórkowe bez DNA Rybosomy • Występują w cytolaźmie wszystkich komórek, zarówno u prokariotów i eukariotów. Jak również spotykamy je w chloroplastach i mitochondriach. • Bez względu gdzie się znajdują zbudowane są zawsze w podobny sposób. Podjednostki rybosomów są zbudowane z RNA i białek U bakterii rybosom jest zbudowany z 3 cząsteczek RNA i ponad 50 różnych białek. Rybosom składa się z dwóch podjednostek zbudowanych z białek i kwasów RNA Rybosomy w komórce mają postać ziarnistości, w cytpolaźmie obydwie podjednostki rybosomu nie są ze sobą złączone. Łączą się tylko podczas syntezy białek. FUNKCJE RYBOSOMU Rybosomy przeprowadzają syntezę łańcuchów polipeptydowych z aminokwasów Wchodzą w skład siateczki śródplazmatyczniej szorstkiej Siateczka śródplazmatyczna Retikulum endoplazmatyczne W komórkach zwierząt jej błony stanowią ponad połowę wszystkich błon komórki. Jest strukturą przestrzenną nie płaską!!! System błon siateczki śródplazmatycznej jest połączony z zewnętrzną błoną otoczki jądrowej Siateczka śródplazmatyczna szorstka Siateczka śródplazmatyczna gładka Siateczka śródplazmatyczna Siateczka gładka (agranularna) Siateczka szorstka (granularna) Nie połączona z rybosomami Przyłączone są rybosomy Bierze udział w metaboliźmie lipidów i detoksykacji. Wraz z rybosomami bierze udział w syntezie białek. Siateczka śródplazmatyczna gładka (agranularna) Proces detoksykacyjny zachodzi np. w komórkach wątroby. Siateczka gładka nie rozpoznaje toksycznych związków ale modyfikuje chemicznie wszystkie obce związki dla danej komórki. Siateczka śródplazmatyczna szorstka (granularna) Zachodzi tu proces obróbki białek. Polega ona na dołączeniu do gotowych łańcuchów polipeptydowych, pewnych fragmentów cukrów i powstają glikoproeiny. Nie wszystkie białka podlegają obróbce na siateczce śródplazmatycznej. Aparat Golgiego Białka po obróbce z siateczki śródplazmatycznej przemieszczają się do Aparatu golgiego (w komórce eukariotycznej). Transport białka odbywa się dzięki obłonionym pęcherzykom które odbywają się z siateczki śródplazmatycznej do Aparatu golgiego. •Zbudowany jest z mocno spłaszczonych cystern •Ma budowę przestrzenną •Od cystern odrywają się pęcherzyki wydzielnicza Funkcje aparatu golgiego W aparacie golgiego następuje sortowanie białek oraz kierowanie ich do odpowiednich miejsc przeznaczenia. W komórkach roślinnych odpowiada on również za syntezę wielocukrów które służą do budowy ściany komórkowej. Droga białka w komórce Rybosom Siateczka śródplazmatyczna szorstka Aparat Golgiego Nie dotyczy to wszystkich białek ! Miejsce docelowe Lizosomy Są to niewielkie pęcherzyki wypełnione enzymami posiadające zdolność rozkładania substancji np. • • • • Białka Cukry Lipidy Kwasy nukleinowe Funkcja lizosomów: • Odbywa się trawienie pochłoniętych substancji • Jest bezpiecznym miejscem składowania groźnych enzymów (chroni przed samo strawieniem). Peroksysomy Mają postać drobnych obłonionych pęcherzyków Posiadają w swoim wnętrzu enzymy które biorą udział w utlanianiu związków organiczych za pomocą cząsteczkowego tlenu Komórka podczas wielu reakcji tworzy szkodliwy produkt jakim jest nadtlenek wodoru Peroksysomy zabezpieczają komórkę przed jego działaniem dzięki enzymowi Katalazie która przeprowadza reakcję 2H2O2 → 2H2O + O2 Wodniczki, wakuole Występują w komórkach roślin, grzybów i protistów. • W komórce może występować tylko jedna wodniczka zajmująca 90% jej objętośći • Mogą też występować kilka mniejszych wodniczek. Wakuola - to wydzielona przestrzeń w cytoplazmie wypełniona sokiem komórkowym (wakuolarnym) zawierającym przede wszystkim wodę, a ponadto substancje zapasowe, wydaliny i wydzieliny komórki. Wakuola Budowa wakuoli: • Wakuola otoczona jest pojedynczą błoną białkowo-lipidową tzn. tonoplastem. • W jej wnętrzu znajduje się sok wakuolarny. Zawierający wodę oraz substancję zapasowe, wydaliny i wydzieliny komórki. Składniki soku wakuolarnego to: • woda, • związki nieorganiczne, sole, jony K, Na, Ca, Fe, Mg; • związki organiczne: cukry, aminokwasy, białka enzymatyczne, kwasy organiczne tj. kwas jabłkowy, cytrynowy nadające kwaśny smak wielu owocom; • barwniki: antocyjany i flawony, • garbniki są to związki organiczne wykorzystywane do garbowania skór, • alkaloidy to związki nadające gorzki i cierpki smak. Należą do nich: nikotyna, kofeina, chinina i morfina. Związki te działają na układ nerwowy pobudzająco lub hamująco, • wydaliny; • wydzieliny; • ciała stałe - nierozpuszczalne w wodzie np. kryształy szczawianu wapnia Funkcja Wakuoli • utrzymywanie turgoru, czyli jędrności stanu napięcia komórki, • przechowywanie substancji zapasowych, • gromadzenie wydalin i wydzielin, • przechowywanie substancji toksycznych.
