BCORealizm

Realizm. Od rzymskiego weryzmu do muzeum Madam Tisso. /mistrzowie rzeźby
starożytnego Rzymu, E. Degas, Ron Mueck/
2. Rzeźba rzymska
Pojęcie sztuka rzymska oznacza zarówno sztukę miasta jak i państwa, też licznych krajów w Europie, Afryce,
Azji, od początku jego istnienia / po schyłek IV wieku – podział cesarstwa na wsch. I Zach. Upadek kultury
antycznej
Skok kulturowy IV w pne po niezupełnie pokojowej penetracji sąsiadów - Etrusków
Brak nazwisk, ale jak są to często greckie nazwiska
Problem oryginalności, niezależności sztuki rzymskiej, od niemalże 200 lat, rzeźbę poddano wiwisekcji
starając się oddzielić to co greckie od tego co naprawdę rzymskie, poszukiwano tzw. substratu italskiego oraz
wpływów Orientu, obecnie bardziej patrzy się na osobę zamawiającego niż na formę dzieł, obecnie sztuka
rzymska jest pojmowana jako wyraz określonego zamówienia społecznego czy państwowego
Najważniejsze są badania nad okresem cesarstwa i rolą cesarza w doborze propagandowych śroków wyrazu :
portret oficjalny oraz relief historyczny
/przykłady kopii i cytatów ze sztuki greckiej/
Z kopii rzymskich i późniejszych zachowały się dzieła Myrona, Praksytelesa, Spopasa, Lizyna
Rzeźba Etruska
 Sarkofag małżonków z Caere – 520 p n e – wytworny styl jońsko-etruski, wys. 140 dł. 2 m; pomnik miłości
trwalszy od śmierci, zmysłowość uśmiechniętych twarzy, intymność gestu opiekuńczego, wytworność
szczegółu
Kobieta cieszyła się samodzielnością i swobodą – mogła uczestniczyć w ucztach i bankietach, co bardzo
gorszyło greckich pisarzy
“sztuka ta ma więcej krwi, więcej mięsa, więcej życia od greckiej”
W okresie Augusta sztuka terenów etruskich straciła całkowicie swoją odrębność, ale pozostawiła ślady w sztuce
rzymskiej:
Rzymianie dzięki Etruskom poznali urok i wyrafinowanie sztuki helleńskiej i w okresie wczesnego cesarstwa
byli gotowi do przyjęcia realistycznej i przestrzennej formy organicznej jaką stworzyli Grecy
W spadku po Etruskach pozostała Rzymianom umiejętność odlewania z brązu figur naturalnej wielkości ,
wykorzystywali ją do sporządzania figur swoich bohaterów przybranych w tgi lub zbroje, figury bogów także
wykonywano na modłę etruską z terakoty /ok. IV w pne/
 Głowa chłopca, III w pne, spokojne klasyczne rysy, lekka melancholia, wys. 23
 Tzw. Brutus, III w pne, podkreślanie linearnego szczegóły, podkreślenie determinacji i mocy
Wczesne wybitne przykłady brązowego portretu etrusko-italskiego
 Wilczyca Kapitolińska – symbol Wiecznego Miasta , poł. V w pne, figurki Romulusa i Remusa z XV wieku,
sztuka rzymska zależna od sztuki etruskiej
Okres republikański i wczesnego cesarstwa do upadku Nerona III wiek p.n.e. – 68 n.e
W okresie późnej Republiki (V-I w. pne) powstał w Rzymie nowy gatunek rzeźby – popiersie portretowe, które
osadzano na niskiej bazie z napisem. Ich pochodzenie łączy się z późnohellenistycznymi portretami
werystycznymi oraz woskowymi maskami przodków, gromadzonymi – zgodnie z rzymskim obyczajem w
arystokratycznych domach, czcią obdarzano szczególnie głowę rodziny, opiekunów rodu (przodków), ozdabiały
ściany rzymskiego domu a podczas rytualnych obrzędów były uroczyście obnoszone; w okresie Republiki –
zdecydowany weryzm, choć najstarsze nie mają większej wartości artystycznej, wiele przypomina maski
pośmiertne,
Z portretów republikańskich, które poddani mieli zawsze przed oczami, i które nawoływały ich stale do
przestrzegania zasad życia rodzinnego, promieniował duch rzetelności, godności i zdecydowania
 Rzymian w todze tzw. Statua Barberini (40-30 pne) trzyma trzy takie popiersia wykazując swe zacne
pochodzenie, naturalizm, wys. 165 cm
 Portret werystyczny szybko rozpowszechnił się w szerokich kręgach społeczeństwa rzymskiego, zwłaszcza
wśród wyzwoleńców greckiego pochodzenia. Są to przede wszystkim wizerunki nagrobne. Para małzeńska, I
w pne
 Popiersie młodej Rzymianki osadzone w kwietnym kielichu, może Antonia Młodsza, matka Klaudiusza: I w
ne
W okresie cesarstwa rozpowszechniły rozpowszechniły się portrety władców (popiersia i posągi – 30 r p n e –
koniec IV w. n e) modelowano zgodnie z wymogami propagandy
 Posąg bosonogiego Augusta w pancerzu i płaszczu naczelnego wodza wystawiony był w płatnej rezydencji
cesarzowej Liwii w Prima Porta pod Rzymem. Korpus według kanonu Polikleta, a głowa stanowi kanoniczny
portret cesarza Augusta, Amorek przypomina o pochodzeniu rodu od Wenus. Reliefy pancerza przypominają
sukces dyplomatyczny – odebranie od Partów znaków legionowych w 20 r pne, czyli rzeźba później, wys.
2,04
 W okresie rządów Klaudiusza 41 – 54, wrócił do łask p. werystyczny, a zarazem upowszechniły się
wyobrażenia władcy w postaci boskiej. Tu Klaudiusz-Jowisz, wys. 2,54
Okres średniego cesarstwa, od Flawiuszów do upadku Sewerów, 69-235
 Kolumna ku czci Marka Aureliusza na polu Marsowym na wzór kolumny Trajana, senat i lud rzymski,
ukończona po śmierci cesarza w 196 roku, zwieńczona posągiem władcy, na wstędze kronika wojen z
Markomanami i Kwadami. Kamień głęboko cięty za pomocą świdra, brak pejzażu, figury spiętrzone – iluzja
planów, jeńcy brani do niewoli
 Rzymianka z okresu Flawiuszów, głowa nie antyczna. Portrety statuaryczne często wykonywano osadzając
głowę na korpusie imitującym wybrany model grecki, szczególnie lubiany typ kobiety w sytych szatach, o
charakterystycznym układzie rąk zwanym Pudicitia – skromność
 Portret młode Rzymianki , koniec I w Ne, charakterystycznym uczesaniu, nazwanym przez archeologów
gniazdem pszczół, wys. 63 cm. W portrecie kolejnych dynastii Flawiuszów Antoninów i Sewerów,
przeplatają się idealizm i naturalizm. Portrety kobiece z reguły utrzymane w pierwszej konwencji
 Posąg Marka Aureliusza - złocony brąz, 166 – 180 n.e., z zamiłowania filozof - widać to na twarzy miękkość rysów; uczesanie, z konieczności wódz – poza, w starożytności stał na Lateranie, od XVI wieku
zdobi Plac Kapitoliński, wys. 4,24;
Pocz. II wieku pojawiają się reliefy sarkofagów, u schyłku II w. przewaga scen mitologicznych, pod koniec
wieku wojny - wpływ na tematykę - często Rzymianie walczący z barbarzyńcami
 Sarkofag z Portonaccio w Italii, walka Rzymian z barb., wys. Skrzyni 115 cm
2. Realizm spotęgowany – hiperrealizm
Realizm:
1. Najbardziej zwarta postać w plastyce i literaturze francuskiej
2. Dominuje ok. 1840-1870-80
3. Cel: dać obiektywny, bezstronny, prawdziwy obraz realnego świata oparty na dokładnej obserwacji życia
4. Realizm a rzeczywistość
-nie zwierciadło - niemożliwość czystej percepcji
-historycy gromadzą dane o przeszłości
-obserwacja ważniejsza od konwencji
 Edward Degas, Tancerka, 1881, inny rodzaj realizmu, pełny tytuł: Cztrenastoletnia tancerka z niższej klasy
Opery wymodelowana w 3/4 wysokości, oryginalny model wykonany z barwionego wosku i tkanin,
pokazany w tym też roku na Salonie Niezależnych, po śmierci odnaleziono ok. 150 modeli - studium ruchu
postaci
redukcja lub eliminacja tradycyjnego czynnika moralizatorskiego, czynników psychologicznych i
metafizycznych
 Duane Hanson, Kobieta z torebką, 1974, postacie z poliestru i lateksu naturalnej wielkości
 Duane Hanson, Bus stop Lady, 1983, life-size, polyester i włókna szklane
 John de Andrea, Scated Blond Figure with Crossed Arms, 1982, malowany polyvinyl
 Chick Close, Leslie, 1973, akwarela na papierze, 184x144,6 cm
 Jeny Seville, Prop, 1993, ol. na pł., 213x183
 Ron Mueck, Bez tytułu (chłopiec), technika własna, 8 metrów, 1999 r.
w „Przekroju” porównywany do Sfinksa, pierwowzorem był autentyczny nastolatek
urodzony w Australii artysta brytyjski, wcześniej był zapalonym modelarzem, pracował w telewizji, potem w
filmowym studiu efektów specjalnych, potem w świecie reklamy. Jako artysta debuiował w 1996 roku rzeźbą z
lateksu wiernie ukazującą jego własnego ojca tuż po śmierci
- Ron Mueck, Bez tytułu (Ogolona głowa), 1998, silicon, polyuretan, foam, acril fibre, 49x36x83 cm
- Ron Mueck, Bez tytułu (dziecko), 2000, mixed media, 26x12x5,3
Hiperrealizm, superrealizm lub fotorealizm - kierunek w malarstwie XX wieku, którego celem jest
przedstawianie rzeczywistości z jak największą precyzją.
Nurt ten zrodził się około 1965 roku w Stanach Zjednoczonych. Momentem triumfu hiperrealistów była
wystawa sztuki Documenta w Kassel w Niemczech(1972). Wśród wystawianych tam prac fotorealizm cieszył się
największym zainteresowaniem. Po kilku latach zainteresowanie tym kierunkiem osłabło.
Malarze fotorealistyczni, korzystając z założeń pop-artu, gloryfikują nieprzekłamaną rzeczywistość. Tematami
malarskimi stają się wystawy sklepowe, samochody lub ich fragmenty, zdjęcia paszportowe itp. Wielu artystów
rzutuje z pomocą epidiaskopu wykonane przez siebie fotografie na płótno, i maluje stricte według
wyświetlanego zdjęcia. Do tego typu celów niezbędne jest absolutne mistrzostwo techniczne, choć z drugiej
strony hiperrealiści byli oskarżani o wykonywanie "mechanicznej pracy" i odtwórczość.
Hiperrealizm wiąże się z nazwiskiem Richarda Estes , który w 1967 roku przedstawił światu Foodshop namalowany przy pomocy maleńkich plam. Był to "uszczegółowiony neoimpresjonizm", nawiązanie do
doświadczeń Seurata i Signaca, którzy z taką samą precyzją budowali świat malarski z drobnych dotknięć
pędzla. Hiperrealiści porzucili jednak fascynację kolorem na rzecz absolutnego oddania prawdy. W niedługim
czasie wielu z nich zrezygnowało z malarstwa olejnego na rzecz farb akrylowych, lepiej nadających się do
wielokrotnego modelowania detali.
Często pojawiającym się u superrealistów motywem są samochody i motocykle. Don Eddy pod koniec lat 70.
XX wieku pracował nad cyklem grafik przedstawiających karoserie i zderzaki samochodów. Podobne obrazy
malował David Parrish. Te dzieła są już nie do odróżnienia od fotografii, twórcy pozostali nawet wierni
fotografii w jednolitym rozmywaniu drugiego planu.
Trochę więcej indywidualizmu widać na obrazach Chucka Close, który przedstawia na swoich obrazach silnie
powiększone czarno-białe zdjęcia paszportowe. Close eksperymentuje ze zdjęciami trochę jak Andy Warhol dokonuje deformacji, rozmywa je i wielokrotnie je kopiuje, wciąż jednak w stylu hiperrealizmu.
Hiperrealizm jest kontrpropozycją dla minimal art, suprematyzmu i wszystkich kierunków w sztuce, które
sprowadzają treść obrazu do absolutnego minimum, a od malarza nie wymagają praktycznie żadnych
umiejętności technicznych. Jak jednak wszystkie zamysły artystyczne, których istotą jest sprzeciw, skończył się
z przycichnięciem idei opozycyjnej. Obecnie obrazy hiperrealistyczne wciąż pojawiają się sporadycznie w
galeriach.