Algorytm postępowania w cukrzycy typu 2

Jeśli jesteś chory na
cukrzycę bądź aktywny
fizycznie!!!
Kążde dziecko z cukrzycą ma prawo i obowiązek do
udziału w zajęciach fizycznych.
Intensywność wysiłku fizycznego zależy
od wieku, wytrenowania ale również
od aktualnego poziomu glukozy.
Przed wysiłkiem dziecko powinno zbadać poziom
glukozy oraz spożyć dodatkowy posiłek a po
wysiłku mieć możliwość uzupełnienia płynów.
UWAGA!!!! Dziecko po niedocukrzeniu lub wówczas
kiedy poziom glukozy będzie wyższy od 250 mg/dl
powinno być zwolnione z zajęć wychowania
fizycznego.
• Jeżeli nie zredukowało się dawki insuliny, należy uzupełniać
węglowodany wg wzoru- 1,0- 1,5 g węglowodanów/
kg.m.c/h w zależności od rodzaju wysiłku.
• Jeżeli redukuje się dawkę insuliny, wówczas posiłek powinien
być zmniejszony lub pozostać bez zmian.
• Redukcja insuliny dotyczy sytuacji w której wysiłek trwa
dłużej niż 60 min.
• Jeżeli wysiłek trwa dłużej wówczas obowiązuje: redukcja
insuliny bazy oraz bolusów przed i powysiłkowych a także
spożycie węglowodanów o niskim IG co zapobiega skutecznie
przed hipoglikemią późną.
UWAGA
• Kilka godzin po wysiłku istnieje ryzyko hipoglikemii, co należy
przewidzieć planując posiłek oraz kolejną dawkę insuliny.
• Wybór miejsca iniekcji – szybsze wchłanianie z miejsca
aktywnego podczas wysiłku.
• Temperatura otoczenia: wysoka temperatura
zwiększa wchłanianie insulin ludzkich, niska ją zmniejsza np
.pływanie, brak danych o wpływie temperatury na
wchłanianie szbkodziałajacych analogów oraz glarginy.
W wysokich temperaturach rośnie obciążenie układu
krwionośnego, wydatek energetyczny oraz ryzyko
hipoglikemii.
Dziecko najczęśiej odczuwa objawy
niedocukrzenia, jak: kołatanie serca, drżenie
dłoni( palców) , niepokój, rozdrażnienie,
pulsowanie w klatce piersiowej, cierpnięcie
ust, palców języka, uczucie głodu, nudności
bladość oraz nadmierne pocenie.
Jeżeli dziecko jest blade, ma problem z
koncentracją, jest rozkojarzone a nawet
agresywne, należy natychmiast zbadać poziom
glukozy ( uczniowie noszą glukometry ).
Każde dziecko zawsze na wypadek
niedocukrzenia powinno nosić sok lub cukierki
czy też glukozę. Większość dzieci odczuwa
objawy niedocukrzenia i samo jest w stanie
sobie pomóc, ale bywają sytuacje kiedy
pomocy powinny udzielić osoby znajdujące się
obok – koledzy, nauczyciel.
Jak należy postąpić z chorym u którego
podejrzewamy niedocukrzenie.
1. Jeżeli to możliwe zbadać poziom glukozy.
2. Podać natychmiast sok, glukozę
3. Powiadomić rodziców/ pogotowie
Podsumowując
• Każde dziecko powinno uczestniczyć we wszystkich
aktywnościach ruchowych.
• Przed intensywnym wysiłkiem oraz wówczas jeżeli dziecko
czuje się źle, lub też wygląda „podejrzanie” należy zbadać
poziom glukozy.
• Jeżeli poziom cukru jest < od 70mg/dl oraz > 250 mg/dl
wysiłek jest zabroniony.
• Jeżeli poziom glukozy znajduje się w przedziale 70 – 120 mg/dl
należy przed wysiłkiem fizycznym podać przekąskę w ilości 1-2
WW.
• Zawsze należy pamiętać o uzupełnianiu płynów.
•
W Polsce na cukrzycę typu 1 choruje około 150
tysięcy dzieci , z czego około ¾ stanowią dzieci szkół
podstawowych i gimnazjalnych.
Prawo do nauki oraz równego traktowania każdego
dziecka również niepełnosprawnego zapewnia
Konstytucja RP.
Niepełnosprawność jaką jest cukrzyca nie jest
widoczna i nie ogranicza w takim stopniu jak inne
ciężkie kalectwa wypełnianie celów i zadań życiowych
oraz społecznych ALE stawia przed osobami
nadzorującymi i opiekującymi inne wymagania.
-
Dziecko w szkole
• Podstawą dobrego funkcjonowania dziecka z
cukrzycą w przedszkolu/szkole jest systematyczna
współpraca między rodzicami / opiekunami
dziecka a wychowawcą klasy i nauczycielami.
•
• Warunkiem koniecznym skutecznej pomocy
dziecku choremu jest uzyskanie przez
przedszkole/ szkołę pełnej informacji o chorobie
dziecka, którą przekazują: rodzice, edukatorzy,
pielęgniarki
•
Deklaracja z St. Vincent(1989) oraz wytyczne ISPAD
zawierają informacje odnośnie organizacji opieki
diabetologicznej, której celem powinno być dążenie
do osiągnięcia optymalnego zdrowia, dobrobytu
socjalnego oraz optymalnej jakości życia wszystkich
dzieci i młodzieży na całym świecie.
Rozporządzenie MEN z 21 maja 2001 roku określa zasady organizacji
przedszkoli oraz publicznych szkół każdego szczebla, jak również określa
prawa ucznia z uwzględnieniem praw zawartych w Konwencji Paw Dziecka.
• Nauczyciele oraz cały personel szkolny są zobowiązani do zapewnienia
dziecku opieki w szkole a wynika to z Ustawy o systemie oświaty z dnia 7
września 1991 r.
•
Według rozporządzenia personel szkoły jest zobowiązany do
zapewnienia dziecku opieki co zostało zapisane w ustawie z dnia 7
września 1991 roku ( Dz Ust. Z 1996 roku Nr 67 poz. 329). Ale w Ustawie
brak jest jednoznacznych przepisów regulujących zasady opieki nad
dzieckiem z cukrzycą a szczególnie sposobu postępowania w stanie
zagrożenia życia np. podanie glukagonu.
Nauczyciele oraz cały personel szkolny są
zobowiązani do zapewnienia dziecku opieki w szkole a
wynika to z Ustawy o systemie oświaty z dnia 7
września 1991 r.( Dz. U. z 1996 roku Nr 67 poz 329) .
W odniesieniu do dziecka z cukrzycą odnosi się to
również do czynności takich jak: pomiar glukozy,
podanie insuliny, czy udzielenie pierwszej pomocy w
stanie zagrożenia życia.
Wykonanie tych czynności regulują przepisy, które
zezwalają na wykonanie tych czynności jedynie
osobom posiadającym kwalifikacje zawodowe.
Wykonywanie czynności medycznych regulują przepisy o
zakładach opieki zdrowotnej, zawodzie lekarza, zawodach
pielęgniarki i położnej, diagnostyce laboratoryjnej, zawodzie
felczera oraz Państwowym Ratownictwie Medycznym.
Według w/w ustaw podanie jakiegokolwiek leku przez
pielęgniarkę może nastąpić na wyraźne zlecenie lekarza.
Dodatkowe Rozporządzenie Min. Zdrowia z 1997 roku określa jakie
czynności może wykonać pielęgniarka samodzielnie bez zlecania
lekarza np.: podać glukagon, insulinę, posiłek, skorygować dawkę
insuliny( 20% szkól nie ma w ogóle pielęgniarki a tylko w 1/3
pielęgniarka jest obecna każdego dnia)
Ale czy szkoły / przedszkola są przygotowane
na przyjęcie dziecka z cukrzycą t.1???
Aby odpowiedzieć na pytanie należy odpowiedzieć
przynajmniej na dwa pytania:
1. Czy wiedza nauczycieli o cukrzycy jest dostateczna
i zapewnia dziecku bezpieczeństwo podczas jego
obecności w szkole?
2. Czy przepisy prawne w sposób jasny precyzują
zasady odpowiedzialności personelu szkolnego
wobec dziecka z cukrzycą?
Obecnie brak jasnych przepisów prawnych
nakładających na nauczycieli obowiązek szkolenia a
także brak środków finansowych, które pomogłyby w
zorganizowaniu takich szkoleń jest jedną z wielu
przyczyn niezadawalającej wiedzy personelu
szkolnego.
Osoby opiekujące się dziećmi powinny:
- stale uzupełniać i poszerzać wiedzę o cukrzycy a szczególnie
o sposobach postępowania w stanach ostrych –
hipoglikemii ( coroczne przeszkolenie całego personelu
szkolnego)
- właściwie ukierunkować zainteresowania ucznia
- zapewnić dziecku bezpieczeństwo i nadzór nad czynnościami
wykonywanymi w szkole ( kontrola pomiaru glukozy,
podawanie insuliny, spożycie posiłku ) a także nad
czynnościami które niosą ryzyko powikłań ( zajęcia fizyczne,
gry i zabawy w kółkach sportowych)
- umożliwić uzupełnienie wiadomości, szczególnie po
okresach dłuższej nieobecności w szkole ( zajęcia
rewalidacyjne)
–
Rodzice a także lekarze słusznie oczekują od nauczycieli współpracy a
także zapewnienia dziecku pomocy w sytuacjach naglących( podanie
glukagonu, oznaczenia poziomu glukozy).
Obecne przepisy określają, że nie udzielenie pomocy narusza normy
Ustawy o systemie oświaty, jednak zgodnie z przepisami prawnymi
wykonanie jakiegokolwiek zabiegu przez osobę do tego nieuprawnioną
jest czynem zabronionym.
Według artykułu 192 1 Kodeksu Karnego, wykonywanie zabiegu
leczniczego przez osobę do tego nieuprawnioną a także bez zgody
pacjenta ( osoba niepełnoletnia) jest czynem zabronionym i podlega
karze pozbawienia wolności do lat 2.
Powstaje natychmiast pytanie?
1. czy pisemna zgoda rodzica jest wystarczająca i zgodna z
prawem aby podać dziecku glukagon, zmierzyć poziom
glukozy i podać insulinę?
2. Jak należy odnieść się do paragrafu 162 KK, który mówi
o karze w sytuacji nie udzielenia pomocy osobie
znajdującej się w stanie zagrożenia.
Czy podanie glukagonu dziecku w stanie hipoglikemii jest
przestępstwem w świetle art. 192 KK a jego niepodanie
grozi karze określonej w paragrafie 162 KK?
Sytuację komplikuje artykuł 160 1 KK który mówi ”że kto nie
udzieli pomocy choremu w stanie zagrożenia życia lub narazi
go na uszczerbek na zdrowiu podlega karze utraty wolności do
lat 3”.
Ustawodawca przewidział możliwości zwolnienia z
odpowiedzialności, jeżeli pomoc ma polegać na wykonaniu
zabiegu lekarskiego lub wówczas jeżeli możliwa jest
niezwłoczna pomoc medyczna
( 2 art. 160 KK).
Interpretacja w/w ustaw jest trudna zarówno z punku medycznego jak
i prawnego.
Istnieje pilna potrzeba wyjaśnienia zakresu obowiązków
zarówno nauczycieli jak i rodziców wobec dziecka.
Wprowadzenia obowiązkowego szkolenia wszystkich
nauczycieli 1 x w roku potwierdzonego certyfikatem.
Wprowadzenie do Karty Nauczyciela obowiązku kształcenia w
zakresie edukacji diabetologicznej.
Stworzenie strony internetowej o charakterze edukacyjnym.
Dowiedziono, że nauczyciel posiadający wiedzę o
chorobie staje się partnerem dziecka i rodziców w
radzeniu sobie z cukrzycą: wzbudza motywację do
dalszej pracy na rzecz zdobywania wiedzy i
umiejętności, kieruje rozwojem zainteresowaniami
ucznia, pomaga mu w wyborze przyszłego zawodu
Jakie są obowiązki rodziców po zachorowaniu
dziecka na cukrzycę .
Każdy rodzic oraz starsze dzieci po zachorowaniu są
bardzo dokładnie szkoleni.
Otrzymują książki i różne pomoce edukacyjne.
Już w trakcie pobytu w klinice prosimy o
poinformowanie nauczyciela o sytuacji dziecka,
natomiast po powrocie do szkoły rodzic lub sam uczeń
powinni przygotować na wskazanej przez nauczyciela
lekcji, informację o chorobie oraz zasadach pomocy w
sytuacji zagrożenia jaką jest np. niedocukrzenie.
• Ponadto prosimy o rodziców aby
poinformowali kolegów o mogących
występować zaburzeniach, wymagających
pomocy osób drugich.
• Pokazanie sprzętu: peny, pompa, glukometr z
wyjaśnieniem do czego każde z nich służy.
• Wyposażenie szkołę w materiały o cukrzycy,
telefony do rodzica, poradni , glukagon.
Dziecko w Polsce posiada prawa
obywatela kraju zapisane w
konstytucji a jednym z wielu jest
prawo do nauki w szkole oraz
korzystania z dóbr należnych
wiekowi.
„Na wszystkie choroby są jakieś
lekarstwa, ale na ból duchowy jedynym lekarstwem jest drugi
człowiek”.
cyt. Prof. dr hab. L. Chruściel
• U osób z cukrzycą obciążenie
psychiczne oraz potrzeba stałego
monitorowania oraz zaangażowania
w proces leczenia są powodem
niskiej samooceny czy nawet depresji.
• W 1 roku leczenia cukrzycy około 36%
badanych demonstruje reakcje, które spełniają
kryteria zaburzeń psychicznych.