PIELGRZYM (gr.) per-epi-demos

Ks. Maciej Ostrowski
Duszpasterstwo
pielgrzymkowe
Wybrane zagadnienia
warsztaty, 14 listopada 2015
Definicja pielgrzymki
Pielgrzymka a turystyka religijna
Definicja sanktuarium
Schemat sanktuarium
Struktury duszpasterstwa „osób w
drodze”
Stacje pielgrzymki
DEFINICJA
PIELGRZYMKI
 Migracje (wojny, ucieczki, wygnania)
 Turystyka
 Podróże naukowe, handlowe
 Podróże w celach kulturalnych i handlowych
 Wyprawy do miejsc przyrodniczych o szczególnej
piękności
 Nawiedziny „miejsc ducha”
 „Pielgrzymka ludzkiego umysłu (telekomunikacja,
internet)
 Pielgrzymka jako religijny akt (właściwe znaczenie)
Papieska Rada ds.. Migracji i podróżnych Pielgrzymka w Wielkim Jubileuszu Roku 2000
PEREGRINUS
(łac.)
= wędrowiec, podróżujący
po obcych krajach, nie
będący obywatelem kraju
PEREGRINATIO
(łac.)
per-agros (=przez pola)
= bycie na obczyźnie,
poza miejscem stałego
pobytu
PATHA (hinduskie) = droga
PATOS (greckie) = ścieżka
PONTOS (greckie)
= morze, przeprawa

PĄĆ – DROGA PIELGRZYMÓW
(A.Brückner)
Wędrówka podjęta z religijnych
motywów, „dająca wyraz
wewnętrznemu pragnieniu
wyjścia z siebie i nawiązania
kontaktu z istotą transcendentną”
Komisja Konferencji Episkopatu Włoch ds. Duszpasterstwa czasu
wolnego, turystyki i sportu, Pielgrzymowanie u progu trzeciego tysiąclecia,
1998
„Podjęta z motywów religijnych
podróż do miejsca uważanego
za święte (locus sacer) ze
względu na szczególne
działanie w nim Boga lub
bóstwa”
(A. Jackowski)
Akt natury religijnej (wiara i kult)
 Motyw poruszający: pragnienie
intensywniejszego obcowania ze
Świętym i wypełniania religijnych
praktyk
 Przestrzeń (Wędrówka –
przemieszczanie się w przestrzeni z
ośrodka stałego zamieszkania ku
celowi: świętemu miejscu)
 Czas (obszerniejszy niż w innych
religijnych aktach)
 Pielgrzym
spodziewa się
uzyskania łask obfitszych niż w
zwykle spełnianych aktach kultu
 Wędrówka mająca intensywniej
wpłynąć na formowania religijnych i
moralnych postaw pielgrzymów
 „Modlitwa
stopami” – całe ciało
bierze udział w modlitwie
 „Multiplikacja” intencji
Sanktuarium
Miejsce święte
locus sacer
ŚWIĘTOŚĆ
ontologiczna - oddzielone od
profanum, przynależne do Boga
kultyczna – miejsca i przedmioty
wydzielone ze świeckiego użytku,
przeznaczone do kultu
moralna – doskonałość czynów,
realizacja cnót w najwyższym stopniu
Miejsca święte (loca sacra): „kościoły,
kaplice, sanktuaria, cmentarze oraz
niektóre miejsca geograficzne otaczane
szczególna czcią i kultem, wyjęte spod
jurysdykcji świeckiej z powodu
uświęcenia ich ważnymi wydarzeniami
religijnymi”
Z. Krzyszkowski, Leksykon teologii fundamentalnej
Czynniki uznania miejsca świętego
obiektywny – wydarzenie o nadprzyrodzonym
charakterze (formalnie [nie]uznane) np. objawienie,
cud, wydarzenie z życia Chrystusa lub świętych
formalno - prawny – uznanie przez kościelną
władzę potwierdzone dekretem
subiektywny – uznanie przez pobożność
wiernych
SANKTUARIUM = Miejsce Święte
„kościół lub inne miejsce, do którego –
za aprobatą ordynariusza miejscowego –
pielgrzymują liczni wierni, z powodu
szczególnej pobożności”
Kodeks Prawa Kanonicznego, kan 1230
SANKTUARIUM = Miejsce Święte
„wiele innych miejsc kultu, często
skromnych, jak kościółki w miastach i na
wsiach, w środowisku miejscowym
spełniają podobną funkcję jak
sanktuaria, chociaż nie są kanonicznie
uznane”
Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii , 264
SANKTUARIUM = Miejsce Święte
Bóg przez swą interwencję (objawienie,
cuda, łaski) wskazuje wybraną przestrzeń
jako miejsce szczególnego kultu
Duch Święty obdarowuje wybrane
miejsce szczególnym charyzmatem
PIELGRZYMKA
A
TURYSTYKA
RELIGIJNA
TURYSTYKA A PIELGRZYMKA
Odbywanie
Wędrówka podjęta
wycieczek, tj.
z religijnych
wyjazdów bądź
motywów,
wymarszów poza
„dająca wyraz
miejsce stałego
wewnętrznemu
pobytu dla
pragnieniu
rozrywki i
wyjścia z siebie i
odpoczynku
nawiązania
(przyroda, kultura,
kontaktu z istotą
poznanie ludzi itd.)
transcendentną”
TURYSTYKA A PIELGRZYMKA
WSPÓLNE
* Miejsca
* Szlaki
* Transport
* Infrastruktura
TURYSTYKA A PIELGRZYMKA
MOTYWY
ŚWIECKIE:
* Poznawcze
* Kulturowe
* Rekreacyjne
MOTYWY
RELIGIJNE
* Modlitwa
* Pokuta
* Sakramenty
PIELGRZYMKA
TURYSTYKA
TURYSTYKA
RELIGIJNA
PIELGRZYMKA
TURYSTYKA
TURYSTYKA
RELIGIJNA
PIELGRZYMKA
Dwie linie znaczeń
Dualizm motywów
TURYSTYKA
TURYSTYKA
RELIGIJNA
PIELGRZYMKA
Człowiek jednością
psycho-fizyczną i
duchową
TURYSTYKA
TURYSTYKA
RELIGIJNA
PIELGRZYMKA
ZWIEDZAĆ
oglądać, podziwiać: piękno, kształty,
walory kulturalne; zaspokajać
ciekawość, pogłębiać wiedzę o świecie
TURYSTYKA
TURYSTYKA
RELIGIJNA
PIELGRZYMKA
NAWIEDZAĆ
Maryja nawiedza Elżbietę
Łk 1, 39-56
nawiedzić miejsce święte:
Modlitwa, adoracja, akt wiary
TURYSTYKA
TURYSTYKA
RELIGIJNA
TURYSTYKA
RELIGIJNA
Zeświecczona
pielgrzymka ?
Czy szansa nowej
ewangelizacji ?
Kościół nie tworzy definicji
używa terminu dla opisu,
istniejącej rzeczywistości
Struktury duszpasterstwa
„osób w drodze”
„osoby w drodze”
Migranci
emigranci, imigranci, uciekinierzy
Pielgrzymi
Turyści
Pracownicy gościnni, pracownicy
komunikacji
Studenci obcokrajowi
Nomadzi, Romowie
www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/migrants/index_it.htm

Pontificio Consiglio della Pastorale per i Migranti e Itineranti
• Profilo
• Sessione Plenaria
•Settori ◦









Migranti
◦Rifugiati & Sfollati
◦Studenti Internazionali
◦Turismo, Pellegrinaggio, Santuari
◦Gente del Mare
◦Aviazione Civile
◦Nomadi: Sinti & Rom
◦Circensi, Fieranti
◦Pastorale della Strada
•Nostra Rivista "People on the Move
www.pcmigrants.org
STOLICA
APOSTOLSKA
Papieska Rada ds.
Duszpasterstwa
Migrantów i
Podróżnych
Przewodniczący
Sekretarz
Podsekretarz
Członkowie, Oficjałowie,
Konsultorzy
koordynacja duszpasterstwa osób będących w
drodze (turyści, pielgrzymi, migranci,
przesiedleńcy, pracownicy cyrków itp.)
koordynacja duszpasterstwa pracowników
sektora turystyki
przygotowanie programów i pomocy
duszpasterskich
kontakt z międzynarodowymi organizacjami
kongresy duszpasterstwa, zjazdy, szkolenia
studia itp.
KONFERENCJA
EPISKOPATU
POLSKI
Rada ds. Duszpasterstwa
Migracji Turystyki i
Pielgrzymek
Przewodniczący
Członkowie biskupi
Konsultorzy
ożywianie i koordynacja na terenie kraju
duszpasterstwa osób będących w drodze
oraz pracowników sektora turystyki
przygotowanie programów i pomocy
duszpasterskich
kontakt z krajowymi organizacjami,
konferencje, szkolenia, studia itp.
DIECEZJE
Diecezjalni duszpasterze ożywianie, koordynacja, inicjatywy
turystyki i pielgrzymek
duszpasterstwa na terenie diecezji itp.
SANKTUARIA
LOTNISKA
PORTY
MIEJSCOWOŚCI
TURYSTYCZNE
Kustosze sanktuariów
duszpasterstwo w sanktuariach
Kapelani lotnisk, portów
opieka duszpasterska nad portami lotniczymi,
Duszpasterze delegowani
morskimi (podróżnymi i personelem)
do miejscowości
duszpasterstwo wśród turystów (wczasowiczów)
turystycznych lub
grup związanych z
turystyką
Pomocniczy charakter struktur
= wsparcie pielgrzymek indywidualnych i
zbiorowych organizowanych przez diecezje,
parafie, stowarzyszenia biura pielgrzymkowe
itp.
* Zapewnienie duchowej opieki
* Dbanie o religijny charakter
* Ocena form, pobożności (w razie
potrzeby oczyszczanie z nieprawidłowych)
* Przygotowanie pomocy duszpasterskich,
projektów
Pomocniczy charakter struktur
* Obserwacja, studia
* Wsparcie organizacyjne
* Inicjowanie współpracy
* Formacja organizatorów pielgrzymek
* Kongresy, sympozja
SCHEMAT
SANKTUARIUM
MIEJSCE NAJŚWIĘTSZE
Tabernakulum, święty
wizerunek, prezbiterium
modlitwa w ciszy, liturgia
MIEJSCE ŚWIĘTE
nawy kościoła
KLAUZURA
Klasztor, dom kustosza
zakonnicy, duszpasterze
STREFA SKUPIENIA
Dom rekolekcyjny
liturgia, ograniczone objaśnianie
dla specjalnych grup
MIEJSCE ŚWIĘTE
place kościelne, krużganki,
przedsionki, parki
INNE: Muzeum, wystawa, sala konferencyjna, ośrodek powołań, poradnictwo
dostępne dla wszystkich
przygotowanie, objaśnianie
STREFA RECEPCJI I USŁUG
punkty recepcji, informacji, parkingi, gastronomia, sklepy z dewocjonaliami,
sanitariaty
www.pastoralna.pl
/ Materiały dla studentów
/ ks. M. Ostrowski
/ Turystyka religijna
Dziękuję za uwagę
Ks. Maciej Ostrowski