W XX wieku stosunki międzypaństwowe uległy globalizacji

Organizacje międzynarodowe
W XX wieku stosunki międzypaństwowe
uległy globalizacji. Po II wojnie światowej powstał projekt
stworzenia nowego, ogólnoświatowego ładu gospodarczego,
przygotowany przez administrację amerykańską. Plan zakładał
stworzenie:
 organizacji zajmującej się regulacjami z zakresu handlu
światowego (trudności z utworzeniem Międzynarodowej
Organizacji Handlu sprawiły, że przez blisko 50 lat tę funkcję
sprawował Układ Ogólny w Sprawie Ceł i Handlu (GATT), a
od 1995 Światowa Organizacja Handlu)
 Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju zwanego
Bankiem Światowym
 Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
Równolegle na przestrzeni drugiej połowy XX wieku
powstawały regionalne wspólnoty gospodarczo-polityczne takie
jak:
 Unia Europejska
 Północno Amerykańskie Stowarzyszenie Wolnego
Handlu (North American Free Trade Agreement,
NAFTA)
 Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu
(European Free Trade Association, EFTA)
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, zwany Bankiem
Światowym, BŚ
(International Bank of Reconstraction and Development)
http://www.worldbank.org
 Decyzja o jego powstaniu (a także Międzynarodowego Funduszu
Walutowego) zapadła w 1944 roku w Bretton Woods.
 Działanie rozpoczął 27 grudnia 1945 roku.
 Siedziba znajduje się w Waszyngtonie.
 Pierwotnie miał służyć pomocą i wsparciem zniszczonym przez
działania II wojny światowej gospodarkom Europy Zachodniej.
 Pojawienie się Planu Marshalla pozwoliło na zwrócenie działalności
Banku na rzecz rozwoju Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej, a od
końca lat 80-tych kraje Europy Środkowej i Wschodniej.
 Polska przystąpiła ponownie do BŚ (i MFW) w 1986 roku.
 Gubernatorem Polski w BŚ jest Prezes Narodowego Banku
Polskiego.
 Obowiązek wykonywania warunków umów (spłat rat i odsetek)
spoczywa na Skarbie Państwa.
 W latach 1990-1996 Polska otrzymała od BŚ kredyty o wartości
3.374 mld USD, z czego 46% stanowią pożyczki na dostosowania
strukturalne. Mogą one zasilać budżet. Natomiast pożyczki na rozwój
instytucjonalny sektora finansowego oraz dostosowania w rolnictwie
mogą być skierowane na spłaty zadłużenia w Klubie Londyńskim
(Polska wykorzystała tę możliwość w 1994 roku). Środki
przeznaczone do wykorzystania sektorowego są wykorzystywane w
Polsce przez sektor energetyczny, transportowy, rolniczy, ochrony
środowiska (w ramach Światowego Funduszu Ochrony Środowiska )
i administracji.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy,
International Monetary Fund
IMF http://www.imf.org
 Został powołany w grudniu w 1945 r. na mocy porozumienia na
Konferencji Walutowej i Finansowej Narodów Zjednoczonych w
1944 r.
 Rozpoczął działalność w 1947. MFW jest wyspecjalizowaną agendą
ONZ, organizacją międzyrządową.
 Obecnie posiada 182 członków.
 Siedziba MFW znajduje się w Waszyngtonie.
 Celem MFW jest:
o • rozwój międzynarodowej współpracy walutowej,
o • ochrona stabilnych kursów walutowych,
o • monitoring zadłużenia międzynarodowego.
Wkłady państw członkowskich są głównym źródłem puli pożyczkowej.
W 1996 roku wynosiła 143.3 mld SDR (Od 1969 roku MFW posiada
swoją jednostkę rozrachunkową SDR Special Drawing Rights). Skład
koszyka SDR to obecnie: dolar amerykański, euro (Niemcy), jen, euro
(Francja), funt brytyjski.
Państwo dysponuje w MFW tzw. „głosem ważonym". Członek MFW ma
przypisanych 250 głosów, a za każde 100 tyś. SDR wnoszone do
kapitału zakładowego Funduszu, otrzymuje dodatkowy głos. Wysokość
kwoty jest ustalana w oparciu o wskaźniki importu, eksportu, rezerwy
złota, walut wymienialnych, wartość bilansu obrotów bieżących i inne.
Najwięcej wnoszą Stany Zjednoczone, co daje im około 18% głosów.
Polska powróciła do MFW w 1986 roku (była członkiem założycielem,
ale pod presją Związku Radzieckiego opuściła go w 1950 roku).
Pierwsze porozumienia kredytowe zostały zrealizowane w okresie 19901991. W ramach kolejnego porozumienia dotyczącego programu
dostosowawczego (Extended Fund Facility) środki udostępnione Polsce
wynosiły 1.8 mld SDR.
Układ ogólny w sprawie ceł i handlu
General Agreement on Tariffs and Trade
GATT
http://www.wto.org
20 października 1947 roku został podpisany Układ Ogólny w Sprawie
Ceł i Handlu, który mimo tymczasowego charakteru przez 50 lat
wyznaczał przebieg rozwoju handlu międzynarodowego.
GATT to umowa wielostronna, posiadająca także cechy instytucji
międzynarodowej. Zasady GATT przyjmuje każdy przystępujący
członek (nowa strona Układu). Zasięg Układu rósł bardzo wyraźnie od
23 sygnatariuszy w 1947 do ponad 110 członków obecnie.
Głównym celem stopniowej redukcji ceł i innych ograniczeń wymiany
handlowej było pobudzenie lepszego rozwoju zasobów produkcyjnych,
zwiększenie wymiany międzynarodowej poprzez wyeliminowanie
dyskryminacji oraz barier swobodnej obrotu na rynkach światowych.
Układ zawiera postanowienia dotyczące redukcji ceł, ale także przepisy
dotyczące ograniczeń poza taryfowych, np. ograniczenia ilościowe,
opłaty importowe i eksportowe, wycena wartości dla ustalenia
wysokości cła; środki zwalczania nieuczciwej konkurencji, np.
antydumping, cła antysubwencyjne.
Zasady funkcjonowania GATT zaczerpnięto ze sformułowanego w
latach 30-tych XX wieku modelu Heckhera-Ohlina, który wskazywał na
wyższość mechanizmów wolnego handlu nad gospodarką kontrolowaną
przez regulacje krajowe, jednakże trudna sytuacja gospodarcza państw w
okresie powojennym znacząco wpłynęła na stworzenie modelu
stopniowego
dochodzenia
do
liberalnego
rynku
wymiany
międzynarodowej.
Rundy negocjacji (dotychczas było ich osiem) przyniosły porozumienia
umożliwiające obniżenie ceł w państwach wysoko uprzemysłowionych z
40% w latach czterdziestych i pięćdziesiątych, do około 6% w latach
osiemdziesiątych.
Światowa Organizacja Handlu
World Trade Organisation
WTO http://www.wto.org
15 kwietnia 1994 roku na spotkaniu (Marakesz) kończącym Rundę
Urugwajską, podpisano Akt Końcowy a wraz z nim przyjęto
Porozumienie, ustanawiające WTO.
Członkami pierwotnymi WTO stały się strony Układu Ogólnego GATT,
które podpisały porozumienie ustanawiające WTO, dołączyły listę
swoich koncesji i ratyfikowały go do końca 1996 roku. Członkostwo
innych państw będzie rozstrzygane w drodze negocjacji i akceptacji
kandydatury przez dwie trzecie wszystkich członków organizacji. W
1999r. 134 były członkami WTO.
Siedziba WTO znajduje się w Genewie.
Polska była jednym ze 124 sygnatariuszy Porozumienia, przystąpiła do
WTO 1 stycznia 1995, a od 1 lipca 1995 po zakończeniu procesu
ratyfikacyjnego stała się członkiem WTO.
WTO posiada osobowość prawną i dysponuje własnym budżetem.
Głównym celem WTO jest:
 kontrola działań związanych z wprowadzaniem w życie postanowień
Rundy Urugwajskiej,
 działania na rzecz podnoszenia efektywności wykonywania
postanowień Rundy Urugwajskiej przez państwa.
Podczas Rundy Urugwajskiej dyskutowano nad:
 dalszą liberalizacja handlu, szczególne miejsce zajęły dyskusje nad
sektorem produktów rolnych i sektorem produktów tekstylnych,
 umocnieniem roli zasad wymiany międzynarodowej (zmiany w
zapisie GATT),
 stworzeniem zapisu wielostronnego dotyczącego zasad obrotu
międzynarodowego usługami,
 handlowym aspektem praw własności intelektualnej.
ROZWÓJ SYSTEMU GATT/WTO ORAZ UDZIAŁ POLSKI W WTO
Światowy system liberalizacji handlu oparty na współpracy wielostronnej powstał na konferencji w Hawanie w 1947 roku
kiedy to 21 państw ustaliło tekst Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT). Celem negocjatorów na
konferencji hawańskiej było stworzenie ogólnoświatowego systemu współpracy gospodarczej opartego na trzech filarach Międzynarodowym Funduszu Walutowym, Międzynarodowym Banku Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy) i
Międzynarodowej Organizacji Handlu.
Układ GATT przyczynił się poważnie do przełamania fali protekcjonizmu, która pojawiła się po II wojnie światowej i w
szeregu rund negocjacyjnych doprowadził do poważnego obniżenia stawek celnych w handlu światowym. Zawierał on
również pewne mechanizmy przeciwdziałające nieuczciwej konkurencji oraz rozstrzygania sporów.
Z czasem dodano do Układu GATT Część IV (Artykuły XXXVI - XXXVIII) zawierające postanowienia dotyczące
preferencyjnego traktowania krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych, na podstawie których powstał system
preferencji celnych zwany w skrócie GSP (general system of preferences).
W ciągu kolejnych rund negocjacji wielostronnych (łącznie 8) doprowadzono do sytuacji, kiedy stawki celne (szczególnie w
krajach rozwiniętych) osiągnęły bardzo niski poziom. Rundy te doprowadziły również do ujawnienia i sprecyzowania innych
problemów utrudniających handel międzynarodowy. Wypracowano dodatkowe porozumienia precyzujące działanie i
interpretujące poszczególne artykuły Układu GATT. Najbogatsza pod tym względem była Runda Urugwajska (ostatnia),
która przyniosła nowe porozumienia lub doprowadziła do nowego sformułowania porozumień wcześniejszych. Obecnie jest
ich 16 (w tym dwa fakultatywne).Zakres tematyczny tych porozumień obejmuje : handel produktami rolnymi, stosowanie
środków sanitarnych i fitosanitarnych, handel wyrobami tekstylno - odzieżowymi, bariery techniczne w handlu, środki
dotyczące inwestycji i związane z handlem, postępowanie antydumpingowe, procedury określania wartości celnej towaru,
kontrola przedwysyłkowa, reguły pochodzenia, licencjonowanie importu, stosowanie subsydiów, środki ochronne, handlowe
aspekty praw własności intelektualnej, handel samolotami cywilnymi i zakupy dokonywane przez rządy oraz pewne
postanowienia w zakresie ochrony środowiska.
Runda Urugwajska doprowadziła również do objęcia systemem wielostronnym nowych dziedzin współpracy
międzynarodowej. W czasie negocjacji wypracowano Układ Ogólny w sprawie Handlu Usługami (GATS) oraz Porozumienie w
sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS).
Runda Urugwajska przyniosła też szereg uzgodnień i interpretacji poszczególnych artykułów Układu ogólnego GATT (łącznie
6), które wraz z tekstem oryginalnym stanowią tak zwany Układ GATT 1994.
Polska jest stroną Układu GATT od 1967 roku. Do końca Rundy Urugwajskiej status Polski był nietypowy. Jako kraj o
gospodarce centralnie planowanej i cenach, które nie były kształtowane przez rynek oraz nie posiadający taryfy celnej,
Polska musiała udzielić koncesji na rzecz pozostałych krajów - stron Układu GATT.
Runda Urugwajska i reformy w Polsce zmierzające do wprowadzenia gospodarki rynkowej spowodowały powrót do
normalności. Obecnie status Polski jaka członka Założyciela WTO nie różni się od statusu pozostałych członków.
Status WTO przewiduje regularne konferencje ministerialne odbywające się co dwa lata. Pierwsza taka konferencja odbyła
się w Singapurze w grudniu 1996 r. Postawiono tam kolejny krok na drodze liberalizacji handlu poprzez wypracowanie
porozumienia ITA (porozumienie w sprawie sprowadzenia do poziomu 0 stawek celnych na sprzęt i podzespoły techniki
łączności) oraz podjęto takie tematy jak handel i konkurencja i przejrzystość w zakupach rządowych.
Działalność WTO w okresie od poprzedniej Konferencji Ministerialnej w Singapurze uzyskała podczas II Konferencji
Ministerialnej w Genewie w maju 1998 r. wysoką ocenę, a szczególnie przychylnie przyjęto pomyślne zakończenie
negocjacji w sprawie telekomunikacji podstawowej, usług finansowych oraz Porozumienia o handlu produktami technologii
informatycznych (ITA). Powtórzono przywiązanie krajów członkowskich do sprawy dalszej stopniowej liberalizacji handlu
towarami i usługami.
II Konferencja Ministerialna miała charakter przejściowy. Jej konkretnym rezultatem jest formalne uruchomienie procesu
przygotowań i dyskusji na temat przyszłych negocjacji (tzw. Rundy Milenijnej).
Wypracowanie koncepcji udziału Polski w kolejnej rundzie liberalizacyjnej w ramach WTO
Rada Ministrów na posiedzeniu w dniu 23 listopada 1999 r. przyjęła dokument pt.: "Stanowisko Polski w sprawie nowej
rundy wielostronnych negocjacji handlowych WTO".
Stanowisko dotyczy wszystkich istotnych obszarów działalności gospodarczej i handlu międzynarodowego. Obejmuje takie
zagadnienia jak:
Stawki celne na towary nierolne;
Rozszerzenie Porozumienia ITA - ITA 2;
Rolnictwo;
Bariery techniczne w handlu;
Handel i środowisko;
Standardy pracy;
Reguły pochodzenia;
Subsydia w towarach nierolnych;
Antydumping;
Środki ochronne;
Handel usługami;
Własność intelektualna;
Zamówienia publiczne;
Przejrzystość przepisów w zamówieniach publicznych;
Handel a inwestycje;
Handel a konkurencja;
Ułatwienia w handlu;
Regionalne porozumienia handlowe;
Przystępowanie do WTO;
Rozstrzyganie sporów;
Handel elektroniczny;
Realizacja porozumień WTO;
"Stanowisko (...)" definiuje również podstawowe dla Polski zasady negocjacji:
Jednolite przedsięwzięcie (single undertaking) - Polska stoi na stanowisku, iż rozpoczęcie, prowadzenie i zakończenie
negocjacji winno być traktowane jako poszczególne części jednolitego przedsięwzięcia. Rezultaty podejmowanych
negocjacji powinny być przyjmowane w całości i stosowane przez wszystkie kraje członkowskie WTO.
Przejrzystość (transparency)- Polska popiera prowadzenie negocjacji na zasadach przejrzystości pomiędzy poszczególnymi
krajami
członkowskimi
WTO.
Wzajemna równowaga (balance and equity) - Prezentujemy opinię, iż ogólna równowaga zysków i zapewnienie równości
wyników
negocjacji
jest
jednym
z
ich
głównych
celów.
Cele rozwojowe (development objectives) - Polska popiera ideę prowadzenia wielostronnych negocjacji handlowych i
postępującej liberalizacji w celu promowania rozwoju i przeciwdziałania ubóstwu. Zapewnienie korzyści z uczestnictwa w
wielostronnym systemie handlowym dla krajów rozwijających się, w tym najmniej rozwiniętych jest istotnym celem polskiej
strategii
negocjacji.
Specjalne i zróżnicowane traktowanie (special and differential treatment) - Polska stoi na stanowisku, iż specjalne i
zróżnicowane traktowanie krajów rozwijających się (DEV), w tym najmniej rozwiniętych (LDC), jest integralną częścią
negocjacji
i
winno
być
odzwierciedlone
w
efektywnych
postanowieniach
zawieranych
porozumień.
Zasada zrównoważonego rozwoju (sustainable development) - polityka handlowa i polityka ochrony środowiska winny się
wzajemnie wspierać w celu osiągnięcia zrównoważonego rozwoju.
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
Organisation for Economic Cooperation and Development,
OECD
http://www.oecd.org
W 1960 roku w Paryżu szefowie rządów: Austrii, Belgii, Kanady, Danii,
Francji, Niemiec, Grecji, Islandii, Irlandii, Włoch, Luksemburga,
Holandii, Norwegii, Portugalii, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji,
Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz
Stanów Zjednoczonych podpisali Konwencję o OECD, która weszła w
życie w 1961 roku.
Siedzibą OECD jest Paryż.
Funkcjonowanie OECD jest finansowane przez państwa członkowskie.
Rada podejmuje decyzje o rozdysponowaniu środków. Wysokość
kontrybucji państwa zależy od wielkości i stanu gospodarki. Członkowie
mogą wnosić dodatkowo środki celowe, przeznaczone na realizację
danego projektu.
Celem OECD jest udzielanie poparcia dla:
 dążeń do trwałego wzrostu gospodarczego, wzrostu zatrudnienia,
 rozwoju ekspansji gospodarczej członków (przy zachowaniu zasad
konkurencji),
 rozwoju handlu światowego. Jednocześnie państwa członkowskie
zobowiązały się do:
 ograniczania i znoszenia przeszkód w wymianie towarów, usług,
płatności bieżących, liberalizacji przepływów kapitałowych,
 podejmowania działań na rzecz rozwoju gospodarczego członków
OECD oraz państw nie członkowskich.
Polska w OECD
Ścisła współpraca Polski, Czech i Węgier z OECD rozpoczęła się w
1990 roku programem Partners in Transition w ramach Centrum
Współpracy z Gospodarkami w Procesie Transformacji. Centrum przede
wszystkim wspierało proces transformacji, rozwój warunków dla
gospodarki rynkowej w państwach Europy Środkowej i Wschodniej.
22 listopada 1996 r. Polska stała się pełnoprawnym, 28. członkiem
Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Uzyskanie przez
Polskę członkostwa było możliwe po stworzeniu warunków
przestrzegania reguł międzynarodowych otwartego rynku dla inwestycji
zagranicznych i handlu międzynarodowego.
Obecnie jako członek OECD Polska (podobnie jak pozostali) jest
zobowiązana wypełniać postanowienia Konwencji oraz przyjmować
decyzje Rady OECD. Mają one moc wiążącą członków, wyjątek stanowi
możliwość uzasadnionego (i uzgodnionego z Radą) zawieszenia
wypełniania postanowień decyzji. Oprócz Decyzji Rada wydaje
Zalecenia, które nie mają mocy wiążącej. Mimo to wywierają silny
wpływ na prawodawstwo krajowe. Obecnie 30 Decyzji i 110 Zaleceń
jest stosowanych przez kraje OECD, dotyczą one min.
międzynarodowego prawa gospodarczego (liberalizacji przepływów
kapitałowych, inwestycji międzynarodowych, prawa konkurencji,
ochrona środowiska).
Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu
European Free Trade Association,
EFTA
http://www.efta.int
W 1960 Austria Dania, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria,
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej zawarto w
Sztokholmie porozumienie o utworzeniu EFTA.
W 1961 r. EFTA zyskała nowego członka Finlandię, a w r. 1970 Islandię.
Jednak w roku 1972 grono zostało pomniejszone o Zjednoczone
Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Danię, ponieważ
dobiegał końca proces wstępowania tych państw do struktur Wspólnoty
Europejskiej.
Z tych samych powodów wystąpiła Portugalia w 1985 roku.
Początek lat dziewięćdziesiątych (1991 r.) przyniósł EFTA nowego
członka - Lichtenstein.
W 1995 roku wystąpiły kolejne państwa - Austria, Finlandia, Szwecja,
które uzyskały członkostwo w UE.
Obecnie EFTA ma czterech członków: Norwegię, Szwajcarię, Islandię,
Lichtenstein.
Konwencja weszła w życie w1967 roku.
Cele EFTA określone w Konwencji Sztokholmskiej to:
 podnoszenie rozwoju gospodarczego i warunków życia państw
członkowskich,
 wzrost gospodarczy.
Europejski Obszar Gospodarczy, EOG
European Economic Area
2 maja 1992 roku dwanaście państw Wspólnot Europejskich oraz siedem
państw EFTA (Austria, Finlandia, Islandia, Lichtenstein, Norwegia,
Szwecja, Szwajcaria) podpisało w Oporto Układ w sprawie utworzenia
Europejskiego Obszaru Gospodarczego (The Agreement on the
European Economic Area). Wszedł w życie po zakończeniu procesu
ratyfikacyjnego 1 stycznia 1994 roku. Austria, Finlandia, Szwecja stały
się członkami Unii Europejskiej w 1995 i od tego roku uczestniczą w
EOG jako członkowie UE. Głównym celem Układu jest pogłębianie i
rozszerzanie dotychczas istniejących powiązań pomiędzy Wspólnotami
Europejskimi a EFTA (była to strefa wolnego handlu na towary
przemysłowe pomiędzy stronami istniejąca od 1 stycznia 1977 roku). Na
mocy postanowień Układu o EOG państwa EFTA zostały objęte
programem wprowadzania Wspólnego Rynku - swobody przepływu
osób, towarów, usług i kapitału zostały rozciągnięte na kraje EFTA.
Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu
Central European Tree Trade Agreement,
CEFTA
http://www.cefta.org
21 grudnia 1992 roku w Krakowie, Polska, Węgry i (wówczas)
Czechosłowacja podpisały porozumienie o utworzeniu strefy wolnego
handlu. Postanowienia liberalizacyjne nie objęły późniejszych
stosunków Czech ze Słowacją , ponieważ państwa zachowały unię celną
i walutową. Porozumienie weszło w życie 1 marca 1993 roku. W
listopadzie 1996 roku do CEFTA przystąpiła Słowenia. Obecnie CEFTA
to siedem państw: Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia,
Rumunia i Bułgaria.
Organy instytucjonalne są słabo rozwinięte. CEFTA posiada Wspólny
Komitet składający się z przedstawicieli stron, nadzoruje i zarządza
realizację postanowień Porozumienia. Komitet pełni także rolę forum
konsultacyjnego stron, zbiera się raz na rok. Podejmuje decyzje na
zasadzie konsensusu. Decyzje Komitetu są wiążące dla stron. Zalecenia
mają charakter propozycji, bez mocy wiążącej.
CEFTA została zbudowana w oparciu o wzory współpracy w ramach
EFTA i Wspólnoty Europejskiej. Strony zobowiązały się do
stopniowego tworzenia strefy wolnego handlu odwołując się do
postanowień GATT (art. 1 ust.1 Porozumienia ).
Cele CEFTA:
 popieranie i wzrost wymiany światowej wymiany handlowej,
 rozwój wzajemnych stosunków gospodarczych,
 poprawa warunków życia i pracy,
 stabilizacja finansowa
 handel pomiędzy stronami Porozumienia w warunkach konkurencji.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, EBOiR, (European Bank for
Reconstaction and Developmenf)
http://www.ebrd.org/
Powstał w 1991 roku z inicjatywy Francpis Mitteranda. 39 państw (w tym kraje Europy Środkowej
i Wschodniej min. Polska, kraje b. Związku Radzieckiego), Wspólnota Europejska i
Europejski Bank Inwestycyjny są jego założycielami. Obecnie udziałowcami jest 60 państw.
Siedzibą Banku jest Londyn.
EBOiR miał stać się dla Europy Środkowej i Wschodniej tym, czym Bank Światowy był po II
wojnie światowej dla państw Europy Zachodniej. Dla realizacji tego celu Bank funkcjonuje
jako połączenie banku komercyjnego i banku rozwoju. Cele EBOiR:
wsparcie dla działań na rzecz rozwoju gospodarczego i odbudowy państw Europy Środkowej
i Wschodniej,
rozwój gospodarki rynkowej w regionie,
propagowanie prywatyzacji,
ochrona środowiska naturalnego.
Kapitał założycielski EBOiR wynosił jedynie 10 mld ECU.
Oferta Banku jest szeroka, co wynika z jego złożonego charakteru. EBOiR:
udziela pożyczek współ finansujących projekty w sektorze prywatnym (do 45% ich wartości)
i w sektorze państwowym (do 35% ich wartości),
wykupuje udziały w przedsiębiorstwach prywatnych i państwowych,
udziela gwarancji, które zapewniają dostęp do międzynarodowych rynków kapitałowych,
tworzy fundusze celowe.
Europejski Bank Inwestycyjny
http://www.eib.org
EIB (European lnvestment Bank) powołany do życia w 1958 roku na mocy Traktatu Rzymskiego.
Siedzibą EBI jest Luksemburg. Jako instytucja finansowa WE, realizuje politykę UE,
jako bank ściśle współpracuje z bankami państw UE oraz międzynarodowymi organizacjami
finansowymi. Posiada osobowość prawną oraz finansową autonomię w ramach systemu
organów wspólnotowych. Na czele EBI stoi jego Prezes, który zarządza Bankiem, dokonuje
oceny jego działalności. Organy Banku ściśle współpracują z instytucjami wspólnotowymi dla
lepszej realizacji zadań, m.in.:
przewodniczący Banku ma prawo od uczestniczenia w posiedzeniach Komisji Europejskiej
jako ekspert zabierający głos w dyskusji,
organy Banku pomagają Radzie Unii Europejskie oraz Komisji Europejskiej w opracowaniu
odpowiedzi na zapytania posłów Parlamentu Europejskiego,
przedstawiciele Banku mogą brać udział w pracach komitetów Parlamentu Europejskiego,
które zajmują się polityką finansową.
Kapitał EBI pochodzi z subskrypcji w krajach członkowskich i wynosi obecnie 57.6 mld ECU.
Bank zaciąga pożyczki na światowych rynkach kapitałowych, jednakże wartość udzielanych
pożyczek i gwarancji nie może przekroczyć 250% wartości kapitału EBI.
EBI dla Polski.
Współpraca Polski z EBI rozpoczęła się w 1990 roku. Wówczas Rada Gubernatorów
postanowiła
o utworzeniu funduszu (ECU 1 mld). Środki pochodzące z niego były przeznaczone
na wspieranie projektów inwestycyjnych w Polsce i na Węgrzech w latach 19901993. W 1993 fundusze przeznaczone dla państw Europy Środkowej i Wschodniej
zwiększono do ECU 3 mld, z czego Polska otrzymała ECU 1.2 mld. Dotychczas Polska
uzyskała 29.4% wszystkich otrzymanych dotychczas środków przez te państwa. Daje to
pierwsze miejsce w grupie. Projekty, które wymagają oceny ekspertów są w Polsce
poddawane analizie Narodowego Banku Polskiego lub Ministerstwa Finansów na zlecenie
EBI (EBI pokrywa koszty takich badań). W 1997 roku został przyjęty budżet EBI na trzy lata.
Ustalono, że w tym czasie (do roku 2000) Polska, Węgry, Czechy, Słowacja, Rumunia, Litwa,
Słowenia, Łotwa, Estonia oraz Cypr otrzymają pożyczki i kredyty o wartości ECU 3,5 mld.
Dotychczas środki przyznane Polsce zostały przeznaczone, min. na:
modernizację kolei (min. linii Warszawa - Berlin),
modernizację wydobycia gazu ziemnego,
kredyty dla małych i średnich przedsiębiorstw (w sektorze przetwórstwa rolno -spożywczego,
turystyki i ochrony środowiska),
modernizację portu lotniczego ,
rozwój leśnictwa,
rozbudowę autostrady E-40.
GENEZA I ROZWÓJ KONCEPCJI INTEGRACYJNYCH
W EUROPIE II POŁOWY XX WIEKU.

(Kalendarium)
W roku 1947 Belgia, Holandia i Luksemburg utworzyły unię celną (w 1958
zastąpiona Unią Ekonomiczną Beneluksu);

12 kwietnia 1948 roku w celu koordynacji planu Marshalla (ok. 13,5 mld
dolarów z USA dla Europy zach.) powstaje Europejska Organizacja
Wspólnoty Gospodarczej (OEEC); EOWG tworzyło 16 państw Europy
Zachodniej oraz 3 zachodnie strefy okupacyjne Niemiec ( od ’49 RFN);

5 maja 1949 roku powstała Rada Europy; organizacja polityczna
zrzeszająca obecnie 40 państw Europy; cele – stanie na straży zasad
demokracji i praw człowieka; organy – Komitet Ministrów i Zgromadzenie
Parlamentarne;

18 kwietnia 1951 roku w Paryżu Belgia, Luksemburg, Holandia, RFN,
Francja i Włochy podpisują traktat ustanawiający EWWiS (w życie
wszedł 25 lipca 1952); miał obowiązywać 50 lat (do 2002); Cele EWWiS:
stworzenie wspólnego rynku węgla, żelaza i stali, nadzór nad pracą
przedsiębiorstw z branży, zajmować się ich dofinansowaniem, rozstrzygać
spory i zapewniać wolną konkurencję;

25 marca 1957 nastąpiło podpisanie Traktatów Rzymskich; powstała EWG
(Europejska Wspólnota Gospodarcza i Euratom, powstały też wspólne
instytucje EWWiS, EWG i Euratomu: Trybunał i Parlament Europejski;

3 stycznia 1960 roku z inicjatywy Wielkiej Brytanii powstało Europejskie
Stowarzyszenie Wolnego Handlu (ESWH, ang. EFTA);

30 lipca 1961 roku w życie wchodzi program Wspólnej Polityki Rolnej
(WPR); ma chronić rolników państw członkowskich prze konkurencją z
zewnątrz;

8 kwietnia 1965 roku podpisany zostaje Merger Treaty (traktat scaleniowy)
układ o scaleniu organów wykonawczych Wspólnot Europejskich (WE =
EWWiS + EWG + Euratom) ; wchodzi w życie 1 stycznia 1967);

1 lipca roku 1968 ujednolicony zostaje system celny WE

od 1 stycznia 1970 roku państwa Wspólnot Europejskich (WE) prowadzą
wspólną handlową politykę zagraniczną; unia celna zaczęła także
obejmować produkty rolne;

1 stycznia 1973 wchodzą w życie umowy o wolnej wymianie handlowej
między państwami EWG a krajami EFTA nie będącymi w Unii;

od 1973 roku WE mają 9 członków (dochodzą Dania, Irlandia i Wielka
Brytania)

w dniach 9 - 10 grudnia 1974 ma miejsce szczyt państw WE w Paryżu;
zapadła decyzja o utworzeniu Rady Europejskiej;

9 – 10 marca 1979 na kolejnym kongresie zakończono prace nad
wprowadzeniem wspólnej jednostki rozliczeniowej między państwami WE –
ECU (European Currency Unit);

w dniach 6 – 10 czerwca 1979 odbywają się pierwsze bezpośrednie wybory
do parlamentu europejskiego;

od roku 1981 WE liczą 10 członków (dochodzi Grecja);

14 lutego 1984 roku Parlament Europejski na swoim plenarnym posiedzeniu
aprobuje projekt traktatu ustanawiającego Unię Europejską;

1 stycznia 1987 roku wchodzi w życie (podpisany w lutym 1986) Jednolity
Akt Europejski (ang. SEA - Single European Act); jego postanowienia to:
ustanowienie nowych uprawnień dla Wspólnot w dziedzinie gospodarczej,
realizacji do końca 1994 Jednolitego Rynku Wewnętrznego, modyfikacji
procesów decyzyjnych UE oraz prawnej współpracy politycznej państw
członkowskich w ramach tzw. Europejskiej Współpracy politycznej;

7 lutego 1992 roku podpisany zostaje traktat o Unii Europejskiej (tzw. traktat
z Maastricht); od tego czasu istnieje UE jako taka; postanowienia:
popieranie zrównoważonego wzrostu gospodarczego, otwarcie granic,
ustanowienie jednolitej waluty Unii, ujednolicanie systemów prawnych i
administracyjnych państw Unii;

od 1 stycznia 1993 funkcjonować zaczyna Jednolity Rynek Europejski;
likwidacja wszelkich gospodarczych ograniczeń między państwami UE;

8 kwietnia 1994 roku prośbę o przyjęcie do UE składa Polska;

od 1 stycznia 1995 “dwunastka” staje się “piętnastką” – do Unii wchodzą:
Austria, Finlandia i Szwecja;

17 czerwca 1997 kończy się międzyrządowa konferencja w Amsterdamie,
która zaowocowała tzw. Traktatami Amsterdamskimi; celem – reforma
instytucjonalna UE;

1 stycznia 1999 “rodzi się” EURO, wspólna waluta UE; na razie tylko w
rozliczeniach międzybankowych, tylko w 9 krajach UE, i tak jest jednym z
największych sukcesów UE ostatnich lat;

od 1 stycznia 2002 EURO stało się “normalną” walutą;

wykorzystano materiały:
Międzynarodowe instytucje finansowe i organizacje gospodarcze
Leksykon integracji gospodarczej
Anna M. Łabędzka
Joanna Fiodorow