globalna-nierownowaga-platnicza-wyklad-kraj
advertisement
. 4 Małgorzata Janicka Międzynarodowe rynki finansowe Wykład IV – Globalna nierównowaga płatnicza Globalna nierównowaga płatnicza to nierównowaga utrzymująca się permanentnie między krajami o stałych nadwyżkach na rachunkach obrotów bieżących a krajami o stałych deficytach na tym rachunku bilansu płatniczego. Saldo rachunków bieżących do PKB powinno wynosić 6% -kiedy ujemne saldo obrotów bieżących do PKB przekracza 6% oznacza to, że niedługo kraj może mieć problem z zachowaniem równowagi zewnętrznej. W Polsce jest to 4-4,5%. Co łatwiej skorygować, by pozbyć się nierównowagi globalnej (nadwyżkę czy deficyt)? , dużą skalą produkcji, zmniejszeniem kosztów pracy. Pozytywne kursy deprecjacji trwają do 4 lat! Układ globalny: Kraj mający permanentny deficyt to USA (kurs płynny, lider gospodarki, specyficzny rynek). Kraj posiadający nadwyżki to Chiny, ale także kraje producenci ropy naftowej. BC Chin jako jedyny ma cel zarządzenie kursem walutowym w celu stymulowania eksportu. Chiny mają 3 bln USD rezerw w większości w USD. Kontrahenci płacą dolarami, które jednak nie wchodzą na rynek, ponieważ ściągane są przez BC Chin w celu utrzymania sztucznie zaniżonego poziomu waluty. Chiny nie mogą się przekierować z eksportu na zbywanie towarów n rynku wewnętrznym ze względu na znikomą liczbę bogatych konsumentów (milionerów jest ca. 100 milionów) Amerykanie kupują coraz więcej chińskich produktów na kredyt, a podaż pieniądza na te kredyty pochodzi z inwestycji czynionych przez rządy innych krajów. Mimo wszystko kapitały napływają i nikt nie może tego zatrzymać ze względu na w pełni zliberalizowane przepływy kapitałowe. Strefa euro z zewnątrz wydaje się być zbilansowana – jedne kraje mają nadwyżki inne deficyty na rachunkach obrotów bieżących a wszyscy razem wychodzą na zero. Jak się okazało jest to bardzo niebezpieczne złudzenie. W ramach UGiW mamy do czynienia z regionalną nierównowagą płatniczą. Z jednej strony występują bowiem kraje północy strefy euro, które są permanentnie nadwyżkowe a z ugiej strony kraje południa stale odnotowujące deficyty Teoria Bretton Woods II: Sytuacja która obecnie panuje w gosp. globalnej przypomina fazę z początkowej działalności systemu z Bretton Woods. Z jednej strony jest kraj centrum, który prowadzi liberalna politykę gospodarczą (swoboda przepływów kapitałów i towarów), a z ugiej strony są kraje peryferyjne (kraje handlowe), które utrzymują ograniczenia w zakresie przepływów towarów i kapitałów, które prowadzą politykę kursu stałego z niedowartościowaną walutą promującą eksport i akumulują rezerwy walutowe. W latach 50.-60. Krajem centrum było USA, a peryferyjne to Europa i Japonia, które odbudowywały się po wojnie. Obecnie krajem centrum są USA, a peryferyjnymi (handlowymi) stały się kraje azjatyckie. Obok krajów peryferyjnych handlowych pojawiły się kraje peryferyjne finansowe. System z Bretton Woods (BWS): rum (USA) oraz państw peryferyjnych – m.in. państw Europy Zachodniej oraz Japonii wać pośrednictwo kraju centrum, aby uczestniczyć w MRF Rzeczywistość okazała się brutalna i założenia systemu Bretton Woods nie zostały spełnione. W związku z tym sformułowano teorię Bertton Woods II (BWTII). Bretton Woods II: rezerw je Kraj centrum USA– prowadzi politykę kursu płynnego, nie akumuluje rezerw walutowych, korzysta z zasobów finansowych innych krajów, dużo inwestuje i dużo konsumuje. Kraje peryferyjne handlowe – bardzo silna polityka proeksportowa ponieważ ich wzrost gospodarczy uzależniony jest od eksportu. Kraje te prowadzą też aktywną politykę kursową i handlową. Większość z nich stabilizuje swoje waluty względem USD. Starają się ograniczać import czyli importują przede wszystkim to co jest niezbędne do funkcjonowania gospodarki. Władze inwestują nadwyżki finansowe w papiery wartościowe (w głównej mierze w wierzytelnościowe papiery państwa Małgorzata Janicka Międzynarodowe rynki finansowe Wykład IV – Globalna nierównowaga płatnicza centrum). Władze monetarne działają bezpośrednio na rynkach finansowych. Stosunek zysk/ryzyko ma dla nich ugorzędne znaczenie czyli akceptują niewspółmiernie niskie zyski. Np. Chiny Kraje peryferyjne finansowe - mają nadwyżki na rachunku obrotów bieżących – wzrost skorelowany jest z eksportem, jednak kraje te prowadzą politykę kursu płynnego, nie akumulują rezerw walutowych (wyjątkiem jest Japonia). Władze tych krajów nie działają na rynkach finansowych, kapitał inwestycyjny pochodzi w nich od inwestorów prywatnych, dla których stosunek zysk/ryzyko ma kluczowe znaczenie. Np. RFN, Holandia Teza ekonomistów: nie należy obawiać się gwałtownej korekty nierównowagi w układzie globalnym a co za tym idzie nie powinniśmy się obawiać przepływu kapitałów o charakterze gwałtownym i masowym. Wynika to z natury więzów gospodarczych łączących Stany Zjednoczone i kraje azjatyckie. Kraje azjatyckie pragną utrzymać strategię rozwoju gosp. opartego na eksporcie. Rynek amerykański jest otwarty na ten obszar, natomiast w Europie odnotowuje się ograniczenia, co za tym idzie kraje azjatyckie nie będą nabywały aktywów europejskich, ponieważ jest to dla nich mało korzystne. Oznaczałoby to tym samym zmniejszenie amerykańskiego importu, a w konsekwencji redukcję ich eksportu. USA i kraje azjatyckie są związane wzajemnym interesem i żadna ze stron nie jest zainteresowana zmianą tego stanu. Dla Europy oznacza to, iż jest ona spychana na boczny tor gosp. światowej. Główna oś w układzie globalnym do lat 90. to USA-Europa (sojusz transatlantycki). Obecnie sojusz ten pęka. Jedynym ratunkiem dla Europy jest pogłębianie integracji i utrzymanie Euro za wszelką cenę. W przeciwnym wypadku jedynym liczącym się państwem europejskim zostałyby Niemcy. Jak długo kraje azjatyckie będą chętne do finansowania nadmiernych wydatków konsumpcyjnych, m.in. amerykańskich, akceptując straty? Będzie ttępowało do momentu, gdy Chiny rozwiną rynek wewnętrzny. Największymi partnerami handlowymi Chin są: USA, Europa (udział maleje), Afryka (szybko rośnie) oraz Ameryka Południowa (rośnie) – poszukiwanie nowych rynków zbytu równie chłonnych jak amerykański. Rozwiązanie problemu nierównowagi globalnej: 1. podjęcie skoordynowanej akcji na rynku walutowym przez grupę zainteresowanych państw w celu urealnienia relacji kursowych. 2. oczekiwanie na samorzutne działanie mechanizmów rynkowych – albo przez łagodne dostosowania rynkowe albo poprzez tzw. „twarde lądowanie” (kryzys) Nie nastąpiła żadna skoordynowana akcja na rynku walutowym. Kryzys gospodarczy dobiegnie końca wówczas, gdy będziemy mieli do czynienia z trwałym i stabilnym wzrostem gospodarczym w skali świata, choćby był on zaledwie kilkuprocentowy. Musi się on wiązać, ze wzrostem konsumpcji i produkcji przy jednoczesnym spadku inflacji, w szczególności tej, która napędza zwiększona podaż pieniądza. Kryzysy finansowe: 1. Bankowy – niewypłacalność sektora bankowego, utrata przez niego płynności, która może wynikać ze zbyt dużego udziału niespłacalnych kredytów (USA, Irlandia) lub z błędnych decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez banki (Francja, Niemcy – inwestowały w obligacje krajów południa, np. Grecja, Hiszpania, ocenianych na AAA). 2. Na rynku papierów wartościowych – pęknięcie bańki spekulacyjnej, dojście do korekty będącej kryzysem (bańka dotcomów w 2000r. – niemożność realnej wyceny spółek internetowych). 3. Na rynku nieruchomości – USA i Hiszpania – pęknięcie bańki spekulacyjnej. 4. Zadłużeniowy – niewypłacalność kraju, utrata płynności finansowej (południe strefy Euro). 5. Walutowy – towarzyszy zwykle pozostałym kryzysom (ale nie w strefie Euro!). Istotą kryzysu walutowego jest nagła utrata zaufania międzynarodowych rynków finansowych w stosunku do stabilności kursu danej waluty wraz z towarzyszącym oczekiwaniem na jej szybką i nieuchronna dewaluację (w przypadku kursu stałego). Kryzys walutowy to epizod, podczas którego atak na kurs waluty prowadzi do jej nagłej i gwałtownej deprecjacji, dużego spadku rezerw walutowych bądź kombinacji obu tych elementów. Uważano, ze taki kryzys może wystąpić w kraju utrzymującym stały kurs walutowy. Obecnie jednak pogląd się zmienił, ponieważ rezydenci mogą się przyczynić do kryzysu we własnym kraju (np. Korea Południowa w latach 90. – rezydencji wymieniali walutę na USD i lokowali ją poza granicami). Małgorzata Janicka Międzynarodowe rynki finansowe Wykład IV – Globalna nierównowaga płatnicza Teorie wyjaśniające powstanie kryzysów walutowych: 1. Model I generacji Krugmana Ameryce łacińskiej w latach 70-80 Winę za wybuch kryzysu walutowego ponosi przede wszystkim rząd, który prowadzi nierozważną politykę finansową, w wyniku czego zwiększa się poziom deficytu budżetowego finansowanego dodatkową emisją pieniądza. W wyniku tych działań pojawia się inflacja, pogarsza konkurencyjność eksportu, rośnie deficyt na rachunku obrotów bieżących i pojawia się presja deprecjacyjna na walutę krajową. Władze monetarne, broniąc poziomu kursu wykorzystują rezerwy walutowe, których poziom spada. Ostatecznie narastanie takiej sytuacji prowadzi do ataku spekulacyjnego, w efekcie któregtępuje załamanie się kursu waluty i początek kryzysu walutowego. Wyjście z tego kryzysu jest możliwe, jednak jest bardzo kosztowne dla sfery realnej gospodarki, wymaga bowiem astycznego zaostrzenia polityki fiskalnej i monetarnej, co ma na celu zredukowanie popytu globalnego. W efekcie tych działań dochodzi do astycznego zahamowania aktywności gospodarczej. 2. Model II generacji M. Obsfelda mają czynniki zewnętrzne Dotknął on kraju rozwiniętego (UK). Kraj prowadził zrównoważoną politykę, posiadał środki na obronę ustalonego kursu. Jednak obrona funta nie udała się i wypadł on z węża walutowego. Źródłem są zachowania władz odpowiedzialnych za utrzymanie stabilności kursu (przeniesienie ich z uwarunkowań makroekonomicznych). Powstaje pytanie: jakie czynniki determinują decyzje władz o rezygnacji z obrony kursu czy też o kontynuacji tej obrony? Ostateczna decyzja jest rezultatem ciągłego szacowania przez władze korzyści netto wiążących się z obroną kursu, zaś rezygnacja z tej obrony następuje wówczas, gdy zdaniem władz koszty obrony przekroczą korzyści. Z teorią tą wiążą się dwa pojęcia: – istnieją różne kombinacje poziomu kursu walutowego oraz stosowanej przez kraj polityki gospodarczej, które gwarantują utrzymanie równowagi zewnętrznej. Pojęciu temu towarzyszy koncepcja ataku spekulacyjnego jako samospełniającej się przepowiedni. ego jako samospełniającej się przepowiedni – celem jest skłonienie władz do rezygnacji z obrony poziomu kursu przy czym bardzo ważną rolę odgrywa tu czynnik psychologiczny warunkujący zachowania inwestorów. Rezygnacja władz z obrony kursu oznacza zmianę pozostałych parametrów ekonomicznych i przejście kraju na nowy poziom równowagi. Kryzysy ugiej generacji były głównie następstwem ataków spekulacyjnych na stabilność waluty, w efekcie których spekulanci spodziewali się odnieść konkretne korzyści finansowe. Badane parametry: Te dwie wartości muszą być ustalone na odpowiednich poziomach, by kraj był w równowadze. Gdy władze monetarne podnoszą stopę procentową, to w warunkach kursu płynnego kurs aprecjonuje i odwrotnie. W warunkach kursu stałego, przy obniżce stopy procentowej, następuje parcie na obniżenie kursu, ale władze monetarne podejmują działania na rynku, by utrzymać obecny kurs. Jednak rynek oczekuje obniżenia kursu i w tym momencie pojawia się kryzys walutowy. Wielość możliwych stanów równowagi – różne kombinacje kursu i stopy procentowej zapewniające równowagę kraju. Asymetria informacji – to sytuacja, w której jedna ze stron transakcji finansowej ma znacznie mniej dokładne informacje na temat przedmiotu transakcji, niż uga strona. Oznacza to, że jedna ze stron transakcji jest uprzywilejowana i może wykorzystać tę przewagę podczas jej zawierania, co oznacza nie tylko stratę dla ugiej ze stron transakcji (strata w skali mikro), ale także stratę dla całej gospodarki (strata w skali makro). Cztery główne problemy asymetrii informacji: Małgorzata Janicka Międzynarodowe rynki finansowe Wykład IV – Globalna nierównowaga płatnicza 3. negatywna selekcja - wiąże się z ryzykiem dokonania niewłaściwego wyboru, wynikającego z niedostatku informacji np. kredytobiorca o mniejszych możliwościach spłaty zadłużenia jest w stanie zaakceptować gorszą ofertę, ma on bowiem świadomość, której nie ma kredytodawca, że kredyt być może nie zostanie spłacony. Jednocześnie kredytobiorcy o niższej zdolności kredytowej bywają bardziej przedsiębiorczy w swoich staraniach o kredyt i często uzyskują go wypierając z rynku lepszych kredytobiorców. pokusa nadużycia - mamy z nią do czynienia już po zawarciu transakcji finansowej. W tej sytuacji obie strony nie mają równego dostępu do informacji; np. podmiot po uzyskaniu kredytu na określony cel, zmienia go. Receptą na takie zachowanie jest rzetelne sporządzenie umów. obecnośc free rider’ów - obecność ludzi (podmiotów rynku finansowego) nie chcących się angażować w pozyskiwanie informacji, ponieważ jest to kosztowne, ale pragną korzystać z zysków, które wynikają z ich posiadania. Polega to na naśladowaniu decyzji inwestycyjnych podmiotów, które według nas posiadają najlepsze informacje. zachowanie stadne inwestorów, przypomina nam obecność free raider’ów. Różnicą jest fakt, że małe podmioty inwestycyjne są gorzej poinformowane niż więksi gracze. Ważne jest to, że mniejsi gracze są świadomi swojego niedoinformowania. Zachowania te są zapoczątkowywane przez dużych inwestorów – można nazwać to efektem domina. Modele III generacji (eklektyczne) Wiążą się z powstaniem kryzysu III generacji w krajach Azji Południowowschodniej w końcu lat 90.(Malezja, Tajlandia, Korea Południowa). Ciężar odpowiedzialności za wybuch kryzysu przechodzi na strefę mikro gospodarki (gospodarka realna, funkcjonowanie przedsiębiorstw). Do tych krajów masowo napływał kapitał zagraniczny, a dostęp do rynku był zapewniony za pośrednictwem banków (mogą one zaciągać kredyty na rynkach międzynarodowych praktycznie bez ograniczeń). Przez te banki wchodził przede wszystkim kapitał krótkoterminowy (ze względu na fakt, iż kraje były rozwijającymi się). Ale kto przejmował te pieniądze? Duże, długoterminowe inwestycje niestety. Inwestorzy zagraniczni zaprzestają rolowania pożyczek, ale jednak nie mogą uzyskać pieniędzy. Banki stają się niewypłacalne, inwestorzy uciekają, wymieniają walutę krajową na zagraniczną doprowadzając do jej silnej deprecjacji. Próbowano bronić relacji kursowych (ze względy na stały kurs walutowy), jednak w ostateczności kurs staje się płynny i silnie deprecjonuje. Przyczyna kryzysu: niedostosowanie wykorzystania funduszy zagranicznych (krótkoterminowe fundusze lokowane na długi termin). Wnioski: zbyt duża ilość kapitału zagranicznego może doprowadzić doinwestowania go w długookresowe, nieefektywne przedsięwzięcia o niskiej stopie zwrotu. Doprowadziło to do spadku konsumpcji, co uniemożliwiało odbicie po kryzysie. Ogólne źródła kryzysu walutowego ystemu finansowego – system nie jest w stanie wchłonąć środków z zagranicy. w (na rynku papierów wartościowych, nieruchomości) przed kryzysem. Współczesny kryzys finansowo-gospodarczy - wykład Kryzysy walutowe i finansowe - wykład Kryzysy walutowe Wykład 4 z finansów międzynarodowych Zadania i cele banku centralnego -opracowanie Kursy płynne Reklama Administracja publiczna Działalność gospodarcza Kodeks postępowania administracyjnego .
