2-01 Filary gospodarki centralnie sterowanej i gospodarki rynkowej
advertisement
BYĆ PRZEDSIĘBIORCZYM - nauka przez praktykę FILARY GOSPODARKI CENTRALNIE STEROWANEJ I GOSPODARKI RYNKOWEJ Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego SYSTEMY EKONOMICZNE 1. Gospodarka centralnie sterowana - zwana też centralnie kierowaną lub planowaną lub nakazowo - rozdzielczą. Decyzje ekonomiczne są podejmowane przez władze danego kraju; w tym celu państwo ustala plany produkcji i dystrybucji wytwarzanych dóbr i usług. 2. Gospodarka rynkowa – jest oparta na mechanizmie ustalania cen towarów i usług na podstawie wielkości popytu i podaży przy niewielkiej ingerencji państwa. 3. System mieszany - gdzie obok siebie funkcjonują sektor publiczny, zbliżony do gospodarki centralnie sterowanej i sektor prywatny, oparty na założeniach wolnego rynku. Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego CECHY GOSPODARKI CENTRALNIE STEROWANIEJ 1. Państwowa własność czynników produkcji. 2. Ceny ustalane administracyjnie. 3. Centralne planowanie i zarządzanie. 4. System nakazowo-rozdzielczy. 5. Brak konkurencyjności. 6. Partyjno -polityczna podległość kierownictwa przedsiębiorstw. Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego WADY GOSPODARKI CENTRALNIE STEROWANEJ 1. Niska innowacyjność w gospodarce – spowodowana brakiem konkurencji między przedsiębiorstwami, nadwyżką popytu nad podażą i wysokim stopniem zmonopolizowania gospodarki. 2. Brak mechanizmów rynkowych – istniała stała przewaga popytu nad podażą w związku z wysokimi zasobami finansowymi ludności przewyższającymi wartość dóbr zaoferowanych do sprzedaży. 3. Nieefektywne wykorzystywanie czynników produkcji – przedsiębiorstwa nie były zainteresowane obniżaniem kosztów produkcji, gdyż nie rozliczano ich z osiągniętego zysku, a tylko z wykonania planu. 4. Stały niedobór produktów – ceny państwo ustalało administracyjnie w oderwaniu od kosztów ich wytwarzania. 5. Brak dobrych systemów motywacyjnych – stałe płace i brak bezrobocia nie skłaniały ludzi do podejmowania działalności gospodarczej. Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego REGLAMENTACJA – CZASOWE OGRANICZENIE WOLNEGO OBROTU NIEKTÓRYMI TOWARAMI SPOWODOWANE ICH NIEDOBOREM NA RYNKU Oto lista niektórych towarów reglamentowanych w latach 80: • cukier • alkohol • benzyna • pieluchy • masło • mięso • mąka Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego SOCJALISTYCZNY DOLAR – MOŻNA BYŁO GO WYDAĆ TYLKO W PEWEXIE Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PORÓWNANIE PKB POLSKI I HISZPANII W 1950 I 1990 R. 14,000 12,000 10,000 1950 1990 8,000 6,000 4,000 2,000 PKB per capita w dolarach 0 Polska Hiszpania *źródło GUS Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego CECHY GOSPODARI RYNKOWEJ 1. Prywatna własność czynników produkcji. 2. Dobrowolność dokonywania transakcji. 3. Konkurencja rynkowa. 4. Ograniczony wpływ rządu i partii politycznych. 5. Rynkowy mechanizm ustalania cen. 6. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej. Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LICZBA PAŃSTWOWYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W LATACH 1989-2010 Rok Liczba przedsiębiorstw państwowych 1989 8453 1995 4357 1999 2599 2003 1736 2006 913 2008 363 2010 121 *źródło GUS Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego MECHANIZM RYNKOWY – OGÓŁ WZAJEMNYCH ZALEŻNOŚCI MIĘDZY PODAŻĄ, POPYTEM A CENĄ TOWARÓW I USŁUG. POPYT – ILOŚĆ TOWARÓW I USŁUG , KTÓRĄ KLIENCI SĄ GOTOWI ZAKUPIĆ (MAJĄ NA TO OKREŚLONE ZASOBY FINANSOWE) PRZY OKREŚLONYM POZIOMIE CENY W DANYM MIEJSCU I CZASIE. PODAŻ – ILOŚĆ TOWARÓW I USŁUG OFEROWANA DO SPRZEDAŻY PRZY OKREŚLONYM POZIOMIE CENY W DANYM MIEJSCU I CZASIE. Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego GŁÓWNE RÓŻNICE MIĘDZY GOSPODARKĄ CENTRALNIE STEROWANĄ A GOSPODARKĄ RYNKOWĄ GOSPODARKA RYNKOWA GOSPODARKA CENTRALNIE STEROWANA konkurencyjność produkcji monopol państwa nastawianie na zysk nastawianie na realizację planu rynkowa orientacja produkcji planowanie produkcji szybka reakcja na potrzeby rynku brak reakcji na potrzeby rynku własność prywatna własność państwowa wysoka jakość produkcji niska jakość produkcji wysoka wydajność pracy niska wydajność pracy Być przedsiębiorczym – nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
