SPIS TREŚCI - Gmina Żyraków
advertisement
B B II U UR RO O A AN NA A LL II ZZ „„EE N NV V II -- PP R RO O”” W WA ALLD DE EM MA AR RW WIIA ATTR RA AK K EEN NVVIIrroonnm meennttaall PPRRO Otteeccttiioonn -- AAnnaallyyssiiss AAggeennccyy Siedziba: ul. Marchołta 39/8, 31-416 Kraków, tel.: (12) 412 10 44, Biuro: ul. Mazowiecka 4/6/619, 30-036 Kraków tel./fax: (012) 633 02 24, tel. kom.: 691 695 672, e-mail: [email protected], NIP: 676-177-66-16. Nr konta: PKO BP SA w Warszawie 50102055581111136482400007 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO PN. BUDOWA PARKU ELELKTROWNI WIATROWYCH „WIEWIÓRKA” W REJONIE MIEJSCOWOŚCI WIEWIÓRKA – GÓRA MOTYCZNA W GMINIE ŻYRAKÓW KRAKÓW 2012 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. BUDOWA PARKU ELEKTROWNI WIATROWYCH „WIEWIÓRKA” W REJONIE MIEJSCOWOŚCI WIEWIÓRKA – GÓRA MOTYCZNA W GMINIE ŻYRAKÓW Zleceniodawca: Gestamp Eolica Polska Sp. z o.o., ul. Racławicka 130, 02-634 Warszawa Autorzy: mgr Waldemar Wiatrak Biegły z listy Wojewody Małopolskiego w zakresie sporządzania ocen oddziaływania na środowisko – Nr 96/2000, dr Marian Stój ornitolog mgr Radosław Urban mgr Agnieszka Smernicka specjaliści w zakresie chiropterologii dr Marcin Guzik specjalista w zakresie botaniki Analizy środowiskowe: mgr Ewa Drżał mgr inż. Katarzyna Machowska mgr inż. Monika Małopolska mgr Aneta Wiatrak SPIS TREŚCI 1. 2. 3. WPROWADZENIE.............................................................................................................................................. 6 1.1. PRZEDMIOT I PODSTAWA OPRACOWANIA ........................................................................................................ 6 1.2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA .......................................................................................................................... 6 1.3. REGULACJE PRAWNE ORAZ PROGRAMY DOTYCZĄCE ROZWOJU ENERGETYKI WIATROWEJ .............................. 7 OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ............................................................................................... 9 2.1. LOKALIZACJA ................................................................................................................................................. 9 2.1.1. Lokalizacja przedsięwzięcia względem możliwości rozwoju energetyki wiatrowej na Podkarpaciu ...................................................................................................................................... 11 2.2. CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA – STAN ISTNIEJĄCY ............................................................................ 13 2.3. CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA – STAN PROJEKTOWY ..................................................................... 13 2.3.1. Turbiny wiatrowe ................................................................................................................................ 13 2.3.2. Pozostałe elementy infrastruktury technicznej elektrowni wiatrowych ............................................... 16 2.4. BILANS PROJEKTOWANYCH POWIERZCHNI....................................................................................................... 16 2.5. WARUNKI UŻYTKOWANIA TERENU W FAZIE BUDOWY I EKSPLOATACJI ........................................................... 16 2.5.1. Faza realizacji inwestycji.................................................................................................................... 16 2.5.2. Faza eksploatacji ................................................................................................................................ 18 2.6. PRZEWIDYWANE ILOŚCI WYKORZYSTANEJ WODY I INNYCH WYKORZYSTYWANYCH SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, PALIW ORAZ ENERGII ...................................................................................................................... 19 2.7. PRZEWIDYWANE RODZAJE I ILOŚCI ZANIECZYSZCZEŃ WYNIKAJĄCE Z FUNKCJONOWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ......................................................................................................................... 19 2.7.1. Ścieki i spływy deszczowe ................................................................................................................... 19 2.7.2. Odpady ................................................................................................................................................ 20 2.7.3. Warunki klimatyczne i zanieczyszczenie powietrza ............................................................................. 20 2.7.4. Hałas ................................................................................................................................................... 20 2.7.5. Promieniowane elektromagnetyczne ................................................................................................... 20 OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY .......................... 21 3.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE, RZEŹBA TERENU ............................................................................................. 21 3.2. BUDOWA GEOLOGICZNA I WARUNKI GLEBOWE ............................................................................................. 22 3.3. WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE ........................................................................................................ 24 3.3.1. Wody podziemne – warunku hydrogeologiczne................................................................................... 24 3.3.2. Wody powierzchniowe ......................................................................................................................... 25 3.4. WARUNKI KLIMATYCZNE .............................................................................................................................. 28 3.5. AKTUALNY KLIMAT AKUSTYCZNY ................................................................................................................ 29 3.5.1. Dopuszczalne wartości poziomu hałasu w środowisku zewnętrznym .................................................. 29 3.5.2. Charakterystyka naturalnych warunków propagacji hałasu w otoczeniu projektowanego Parku Elektrowni Wiatrowych ................................................................................................................................. 30 3.5.3. Stan klimatu akustycznego w rejonie inwestycji .................................................................................. 33 3.6. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA BIOTYCZNEGO.......................................................................... 34 3.6.1. Roślinność ........................................................................................................................................... 34 3.6.2. Zwierzęta ............................................................................................................................................. 34 3.7. PRZEDREALIZACYJNY MONITORING ŚRODOWISKA – STAN RZECZYWISTY FAUNY I FLORY W OBRĘBIE PLANOWANEJ LOKALIZACJI FARMY WIATROWEJ W WIEWIÓRCE-GÓRZE MOTYCZNEJ ................... 35 3.7.1. Wyniki monitoringu ornitologicznego (załącznik 1) ........................................................................... 35 3.7.2. Wyniki monitoringu chiropterologicznego (załącznik 2) .................................................................... 44 4. 5. 6. 7. 8. 3.7.3. Wyniki inwentaryzacji siedlisk florystycznych (załącznik 3) ............................................................... 46 3.8. ZASOBY PRZYRODNICZE, WALORY KRAJOBRAZOWE I ICH OCHRONA PRAWNA .............................................. 49 3.8.1. Polskie i wspólnotowe formy ochrony środowiska i krajobrazu przyrodniczego w rejonie planowanej lokalizacji Farmy Wiatrowej „Wiewiórka” ............................................................................... 49 3.8.2. Walory krajobrazowe .......................................................................................................................... 53 OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ZABYTKÓW CHRONIONYCH .......... 55 OPIS PRZEWIDYWNAYCH SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU NIEPODEJMOWNIA PRZEDSIĘWZIĘCIA .................................................................................................. 56 OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ............................ 57 6.1. WARIANT REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA (WARIANT INWESTORA) ................................................................... 57 6.2. WARIANT ALTERNATYWNY ............................................................................................................................. 58 6.3. WARIANT NAJKORZYSTNIEJSZY DLA ŚRODOWISKA ......................................................................................... 59 OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM RÓWNIEŻ W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ........................................................................................................ 60 7.1. WARIANT NIEPODEJMOWANIA PRZEDSIĘWZIĘCIA – WARIANT ZEROWY......................................................... 60 7.2. WARIANT REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA WG OBU WARIANTÓW (INWESTORA I ALTERNATYWNEGO) ............ 60 7.3. WARIANT WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII ................................................................................................. 62 7.4. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO.................................................................................. 62 7.5. ANALIZA I OCENA MOŻLIWYCH ZAGROŻEŃ I SZKÓD DLA ZABYTKÓW CHRONIONYCH ................................... 62 7.6. ODDZIAŁYWANIE FAZY LIKWIDACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA ................................................................................. 63 UZASADNIENIE PROPONOWANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ WARIANTU, ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO .............................................................. 64 8.1. ETAP REALIZACJI ............................................................................................................................................. 64 8.1.1. Oddziaływanie na zdrowie ludzi i jakość życia mieszkańców ............................................................. 64 8.1.2 Oddziaływanie na zwierzęta ................................................................................................................. 64 8.1.3. Oddziaływanie na rośliny (załącznik 3) .............................................................................................. 65 8.1.4 Oddziaływanie na powierzchnię ziemi z uwzględnieniem ruchów masowych..................................... 67 8.1.5. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne ........................................................................ 68 8.1.6. Oddziaływanie na jakość powietrza i klimat ....................................................................................... 69 8.1.7. Hałas i wibracje .................................................................................................................................. 70 8.1.8. Oddziaływanie na dobra materialne i dobra kultury .......................................................................... 70 8.1.9. Oddziaływanie na krajobraz ............................................................................................................... 70 8.1.10. Odpady .............................................................................................................................................. 71 8.2. ETAP EKSPLOATACJI ...................................................................................................................................... 72 8.2.1. Oddziaływanie na zdrowie ludzi i jakość życia mieszkańców ............................................................. 72 8.2.2. Oddziaływanie na zwierzęta ................................................................................................................ 74 8.2.3. Prognozowane oddziaływania projektowanej farmy wiatrowej „Wiewiórka” na zwierzęta – na podstawie wyników monitoringu przedrealizacyjnego .................................................................................. 77 8.2.4. Oddziaływanie na pokrywę glebowo-roślinną .................................................................................... 86 8.2.5. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i warunki gruntowe ................................................................ 86 8.2.6. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne ........................................................................ 86 8.2.7. Zanieczyszczenie powietrza i klimat .................................................................................................... 87 8.2.8. Hałas (załącznik 4) .............................................................................................................................. 88 8.2.9. Infradźwięki ........................................................................................................................................ 93 8.2.10. Wibracje ............................................................................................................................................ 97 8.2.11. Odpady .............................................................................................................................................. 97 9. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 18. 19. 8.2.11. Promieniowanie elektromagnetyczne ................................................................................................ 98 8.2.12. Oddziaływanie na dobra materialne i dobra kultury ........................................................................ 99 8.2.13. Oddziaływanie na krajobraz (załącznik 5) ........................................................................................ 99 8.2.14. Oddziaływania wzajemne pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska ................................ 105 8.2.15. Oddziaływanie skumulowane .......................................................................................................... 105 OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJACY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ............................................................................. 110 9.1. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ .................................................. 110 9.2. OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO ........................................................................................................................................................ 110 OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ.. 117 PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA WG ART. 143 PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA ...................................................... 120 STANOWISKO W SPRAWIE UTOWRZENIA OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA .. 120 ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM ................................................................................................................................... 121 PROPOZYCJA MONITORINGU DLA STANU ISTNIEJĄCEGO, NA ETAPIE BUDOWY ORAZ EKSPLOATACJI .............................................................................................................................................. 122 POZIOM NOWOCZESNOŚCI ROZWIĄZAŃ TECHNOLOGICZNYCH PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ....................................................................................................................................... 124 WYKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO OPRACOWUJĄC RAPORT ................................ 124 PODSUMOWANIE I WNIOSKI ..................................................................................................................... 125 STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ..................................................................... 126 ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ SPORZĄDZENIA RAPORTU ........................ 137 ZAŁĄCZNIKI i RYSUNKI w tym załączniki w postaci dodatkowych opracowań, wykonanych na potrzeby Raportu Załącznik A – Pismo Wójta Gminy Żyraków z dnia 18.04.2011, znak: IiGK.7624/14/10 Załącznik B – Mapa akustyczna z wariantem alternatywnym Załącznik 1 – Sprawozdanie z MONITORINGU ORNITOLOGICZNEGO-PRZEDREALIZACYJNEGO ROCZNEGO 2009/2010 uzupełniony o MPPL w 2012 r., w rejonie lokalizacji projektowanego Parku Elektrowni Wiatrowych w gminie Żyraków i w gminie Czarna Załącznik 2 – Raport z MONITORINGU CHIROPTEROLOGICZNEGO na terenach przewidzianych pod budowę elektrowni wiatrowych w gminie Żyraków w woj. podkarpackim Załącznik 3 – WALORYZACJA FLORYSTYCZNO-FITOSOCJOLOGICZNA terenu przewidzianego pod budowę Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” Załącznik 4 – ANALIZA AKUSTYCZNA dla zespołu elektrowni wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka i Góra Motyczna, Gmina Żyraków, powiat dębicki, województwo podkarpackie Załącznik 5 – ANALIZA KRAJOBRAZOWA dla przedsięwzięcia pn. Budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka i Góra Motyczna w gminie Żyraków RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 1. WPROWADZENIE 1.1. Przedmiot i podstawa opracowania Przedmiotem niniejszego opracowania jest raport o oddziaływaniu na środowisko planowanego do realizacji przedsięwzięcia, polegającego na budowie zespołu 14 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy maks 28 MW wraz z infrastrukturą towarzyszącą w postaci ciągów pieszo-jezdnych oraz placów montażowych, w rejonie miejscowości Wiewiórka – Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w województwie podkarpackim, nazywane dalej w tekście: parkiem (zespołem, farmą) elektrowni wiatrowych „Wiewiórka”. Niniejsze opracowanie zostało wykonane zgodnie z umową nr 9/2010 z dnia 29.06.2010 z firmą Gestamp Eolica Polska Sp. z o.o., ul Racławicka 130, 02-634 Warszawa. 1.2. Cel i zakres opracowania Przedmiotowy raport został sporządzony w celu dołączenia do wniosku o wydanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych. Zgodnie z art. 59 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz.1227 z późn. zm.) inwestycja należy do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. § 3 ust. 1 pkt 6 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 (Dz.U.2010 Nr 213, poz.1937) określa, iż sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko mogą wymagać: instalacje wykorzystujące do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru inne niż wymienione w § 2 ust. 1 pkt 5b: o całkowitej wysokości nie niższej niż 30 m. Ponadto obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko wynika bezpośrednio z postanowienia Wójta Gminy Żyraków z dnia 18.04.2011, znak: IiGK.7624/14/10 (załącznik A). Zakres niniejszego Raportu dotyczy budowy zespołu elektrowni wiatrowych wraz z ciągami pieszo-jezdnymi i placami montażowymi. Elementami infrastruktury technicznej będą również kable elektroenergetyczne, telekomunikacyjne oraz instalacja automatycznego sterowania. Ze względu na brak ostatecznego uzgodnienia trasy kabli, elementy te nie zostały objęte wnioskiem i będą przedmiotem odrębnego postępowania. Niniejszy raport określa oddziaływania przedsięwzięcia na wszystkie elementy środowiska, jak powierzchnia ziemi i warunki gruntowe, wody powierzchniowe i podziemne, powietrze, klimat, świat zwierząt i roślinność, ludzi, dobra materialne i dobra kultury, zabytki chronione oraz krajobraz, a także wzajemne ich oddziaływania na etapie budowy i późniejszej eksploatacji oraz konsekwencje w przypadku likwidacji przedsięwzięcia. Analizuje przewidywane działania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko. Raport zajmuje stanowisko w sprawie potrzeby ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania oraz ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu. Zwraca uwagę na ewentualne konflikty społeczne oraz przedstawia propozycje monitoringu środowiska dla etapu budowy i późniejszej eksploatacji. KRAKÓW 2012 6 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 1.3. Regulacje prawne oraz programy dotyczące rozwoju energetyki wiatrowej Regulacje prawne oraz programy dotyczące rozwoju energetyki wiatrowej na szczeblu międzynarodowym i krajowym Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu z 1992 r. – zobowiązuje państwa, które ją ratyfikowały do podejmowania działań przeciw zagrożeniom związanym z ocieplaniem się klimatu. Została ona uzupełniona protokołem z Kioto z 1997 r., podpisanym przez Polskę w 1998 r. Dyrektywa 2009/28/WE z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zakłada osiągnięcie 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym bilansie brutto zużycia energii elektrycznej w całej Unii Europejskiej do 2020 r., przy czym dla poszczególnych krajów przyjęto różny poziom tego udziału i dla Polski jest to 15%. Strategia rozwoju energetyki odnawialnej (dokument krajowy, przyjęty przez Sejm RP 23 sierpnia 2001) – celem strategicznym Polski jest zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 14% w 2020 roku (dyrektywą 2009/28/WE poziom ten wzrósł do 15%). W strategii wskazano trudności jakie napotyka rozwój energetyki odnawialnej w Polsce. Jest to m.in.: brak stosownych unormowań prawnych określających w sposób jednoznaczny program i politykę w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, niedostateczne mechanizmy finansowe adresowane bezpośrednio do wytwórców energii ze źródeł odnawialnych, wysokie nakłady inwestycyjne (technologii i prac np geologicznych), brak powszechnego dostępu do informacji o rozmieszczeniu potencjału energetycznego poszczególnych rodzajów OZE 1 możliwego do technicznego wykorzystania, brak programów edukacyjno-szkoleniowych dotyczących OZE kierowanych do inżynierów, projektantów, architektów, przedstawicieli sektora energetycznego, bankowości i decydentów, oraz brak wypracowanych metod uniknięcia konfliktów z ochroną przyrody i krajobrazu. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku – zakłada: wzrost udziału OZE w finalnym zużyciu energii, co najmniej do poziomu 15% w 2020 r. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 Prawo energetyczne (t.j. Dz.U.2006 Nr 89, poz. 625 z późn. zm.) – wprowadziła system wsparcia produkcji energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii, tzw. zielone certyfikaty. Jego istotą jest nałożenie na przedsiębiorstwa energetyczne, zajmujące się sprzedażą energii elektrycznej odbiorcom końcowym, obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki określonej ilości świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w OZE, bądź uiszczenia opłaty zastępczej. Na podstawie § 3. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzenia danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz.U. 2008 Nr 156, poz. 969), obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej jest spełniony, gdy za dany rok udział ilościowy energii elektrycznej z OZE w całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej, wynosi nie mniej niż: 10,4% - w 2011 i 2012 r., 10,9% - w 2013 r., 11,4% - w 2014 r., 11,9% w 2015 r., 12,4% - w 2016 r., oraz 12,9% - w 2017 r. 1 OZE – odnawialne źródła energii KRAKÓW 2012 7 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Programy/dokumenty uwzględniające rozwój energetyki odnawialnej województwa podkarpackiegoo, powiatu dębickiego i gminy Żyraków na szczeblu Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020 – wizja: „Województwo podkarpackie powinno stać się obszarem zrównoważonego rozwoju integrującym cele społeczne, ekologiczne i gospodarcze oraz zapewniającym możliwości realizacji potrzeb społeczeństwa i osiąganie wysokiego standardu życia”. Jako cel strategiczny przyjęto:„Podniesienie krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki regionu poprzez wzrost jej innowacyjności, a tym samym efektywności, która stworzy warunki do zwiększenia zatrudnienia oraz wzrostu dochodów i poziomu życia ludności”. W ramach realizacji celu głównego oraz docelowej wizji regionu podkarpackiego wyznaczono 8 obszarów strategicznych, dla których wyznaczono podstawowe cele i priorytety rozwojowe. Jednym z obszarów strategicznych jest infrastruktura techniczna, w ramach której zadaniem priorytetowym jest m.in.: zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego (budowa i rozbudowa infrastruktury związanej z energetyką odnawialną). W obszarach strategicznych: Obszary wiejskie i rolnictwo, Ochrona środowiska również jako jeden z kierunków działań wskazano rozwój źródeł energii odnawialnych: energii słonecznej, energii geotermalnej, biomasy i siły wiatru. Regionalny program operacyjny województwa podkarpackiego na lata 2007 -2013 – cel główny: „Wzrost krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki oraz poprawa dostępności przestrzennej Podkarpacia”. W programie, wśród siedmiu celów szczegółowych wskazano dwa, istotne w kontekście rozwoju energetyki odnawialnej i są to: „Poprawa dostępności i atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez realizację przedsięwzięć w zakresie sieci komunikacyjnej i energetycznej” oraz „Zapobieganie degradacji środowiska oraz zagrożeniom naturalnym i technologicznym, a także efektywna gospodarka zasobami naturalnymi”. W ramach osi priorytetowej infrastruktura energetyczna, wspierane będzie m.in. wykorzystanie energii wiatru. Korzystnym skutkiem wykorzystania energii z OZE jest: „dywersyfikacja dostaw nośników energii, obniżenie emisji zanieczyszczeń oraz bardziej racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych”. Program ochrony środowiska dla województwa podkarpackiego na lata 2008-2011, z uwzględnieniem lat 2012-2015 – zaznacza, że: „odnawialne źródła energii mogą stanowić istotny udział w bilansie energetycznym poszczególnych gmin, a nawet województwa. Mogą przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego regionu. Potencjalnie największym odbiorcą energii z odnawialnych źródeł może być rolnictwo, a także mieszkalnictwo i komunikacja”. W związku z powyższym, jednym z priorytetów Programu jest: „Pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych”, w ramach którego jako cel średniookresowy przyjęto: „wzrost udziału energii odnawialnej w bilansie zużycia energii pierwotnych w województwie (do 2020 roku 14%). Ma zostać on osiągnięty m.in. poprzez: „budowę instalacji wykorzystujących energię wiatru (elektrowni wiatrowych, farm wiatrowych)” oraz „wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnych oraz pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii oraz nowych rozwiązań technologicznych, włączenie problematyki energii odnawialnej do planów zagospodarowania przestrzennego i planów rozwoju regionalnego; systematyczne zwiększanie zaangażowania środków publicznych w realizację programów efektywności energetycznej; podnoszenie świadomości z zakresu energetyki odnawialnej na poziomie lokalnym i regionalnym poprzez programy szkoleniowe; promowanie korzyści wynikających z wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a także informowanie o możliwościach skorzystania z pomocy finansowej oraz technicznej”. KRAKÓW 2012 8 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Program Ochrony Środowiska dla powiatu dębickiego na lata 2008-2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015 - jednym z celów głównych Programu jest ochrona powietrza, w ramach którego wśród celów średniookresowych (do 2015r.) wyszczególniono m.in.: zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych poprzez: wspieranie budowy nowych instalacji OZE, współpraca z partnerami społecznymi i gospodarczymi, identyfikacja barier utrudniających rozwój OZE i podjęcie działań mających na celu ich likwidację, rozwój energetycznego wykorzystania wiatru. Na szczeblu gminnym obecnie brak jest obowiązujących dokumentów warunkujących rozwój energetyki odnawialnej. Nie mniej jednak Uchwałą Nr XXXV/350/10 Rady Gminy w Żyrakowie z dnia 24 września 2010 roku, przystąpiono do III zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy dla obszaru położonego w miejscowościach Wiewiórka, Zasów, Mokre, Góra Motyczna w celu określenia warunków zagospodarowania tego obszaru dla potrzeb pozyskiwania energii odnawialnej z wykorzystaniem siły wiatru. 2. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 2.1. Lokalizacja Planowane przedsięwzięcie dotyczy budowy przez firmę Gestamp Eolica Polska Sp. z o.o., zespołu 14 elektrowni wiatrowych w rejonie sołectw Wiewiórka i Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w województwie podkarpackim (lokalizację turbin wraz z infrastrukturą towarzyszącą objętą przedmiotowym wnioskiem, przedstawiono na rys.2). Projektowane pole farmy wiatrowej zostanie zlokalizowane na działkach o nr ew. w obrębie Wiewiórka: 70, 73, 146, 417, 415, 420/2, 422, 435, 436/1, 437/3, 453, 455, 526, 527, 323, 322, 321, 1233, 1234, 458/2, 460, 1241, 460, 465, 466/2, 467, 472, 1252, 473/2, 1257, 484, 485, 486/1, 1255/1, 489/4, 490/4, 1265, 1364, 1271, 1285/2, 506, 1299, 510, 1300, 1309, 640, 6, 5, 50, 49, 7, 43, 65 , 64, 66/1, 66/2, 66/3, 67, 68, 71, 148, 239, 289, 353, 355, 356, 359, 286/4, 204, 205, 208, 1178, 1181, 1177, 1174, 1173, 918, 914/4, 914/2, 910, 909/2, 908/3, 903/2, 1228, 414, 395, 314, 435/1, 437/1, 437/2, 318, 441, 447/2, 448/2, 452, 641/1, 641/2, 645, 644/1, 642, 640/2, 639, 1447, 1297, 1310, 514/1, 341, 516, 1308, 401, 448/2, 92, 262, 263, 266, 254, 94, 156, 267/3, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 331, 332, 333, 535, 537, 540, 541, w obrębie Zasów: 2158, w obrębie Mokre 1697 w obrębie Góra Motyczna: 136/3, 135/5, położonych w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w województwie podkarpackim. Odległość od najbliższej zabudowy zagrodowej - odległość turbin – ok. 650 m względem zabudowy w Wiewiórce Odległość pomiędzy sąsiednimi turbinami wynosi min 400 m. Z analizy mapy zasobów energii wiatrowej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (rys. 1) wynika, że w obrębie gminy Żyraków istnieją korzystne warunki do rozwoju energetyki wiatrowej. KRAKÓW 2012 9 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Rys 2. Lokalizacja planowanego przedsięwzięcia (lokalizacje elektrowni wiatrowych i placów montażowych wraz z ciągami pieszo-jezdnymi) KRAKÓW 2012 10 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Dla terenu farmy wiatrowej w obrębie sołectwa Wiewiórka – Góra Motyczna (rys 2.) trwa obecnie procedura utworzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, który uwzględnia możliwość lokalizacji turbin wiatrowych i infrastruktury towarzyszącej. Przed zatwierdzeniem planu oraz przed uzyskaniem pozwolenia na budowę dla terenu farmy, konieczne jest uzyskanie decyzji środowiskowej, na potrzeby której sporządzono niniejszy Raport. 2.1.1. Lokalizacja przedsięwzięcia względem możliwości rozwoju energetyki wiatrowej na Podkarpaciu W grudniu 2010, RDOŚ w Rzeszowie udostępnił na stronie internetowej (http://rzeszow.rdos.gov.pl) opracowane przez Instytut Ochrony Środowiska – Samodzielna Pracownia ds. Ocen Środowiskowych w Warszawie, „Studium przestrzennych uwarunkowań krajobrazowych, przyrodniczych, kulturowych i turystycznych rozwoju energetyki wiatrowej w województwie podkarpackim”. Praca ta powstała m.in. z myślą o inwestorach, jako „informacja o możliwościach energetyki wiatrowej i potencjalnych obszarach o różnym stopniu ryzyka lokalizacji elektrowni wiatrowych” oraz „w celu kontroli procesu rozprzestrzeniania się terenów farm wiatrowych z zachowaniem istniejących walorów środowiska”. Uwzględnia ona uwarunkowania przyrodnicze, kulturowe oraz turystyczne, nie obejmuje natomiast aspektów ornitologicznych i chiropterologicznych, które powinny być objęte odrębnym, szczegółowym badaniem w ramach każdorazowej procedury inwestycyjnej. Planowany Park Elektrowni Wiatrowych Wiewiórka znajduje się w obszarze, który został zakwalifikowany do strefy III (kolor zielony) – obszaru najniższego ryzyka konfliktów lokalizacji elektrowni wiatrowych (mapa 1), również pod względem akustycznym (mapa 2). Mapa 1. Mapa stref ryzyka lokalizacji elektrowni wiatrowych w województwie podkarpackim Źródło: RDOŚ Rzeszów KRAKÓW 2012 11 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Mapa 2. Obszary potencjalnie najmniej konfliktowe dla lokalizacji farm wiatrowych w zakresie warunków akustycznych Źródło: RDOŚ Rzeszów Z map przygotowanych na potrzeby cytowanego Studium wynika również, że planowany Park Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” jest zlokalizowany w dużym oddaleniu od obszarów chronionych i korytarzy ekologicznych o znaczeniu międzynarodowym. Ważnym aspektem realizacji inwestycji z zakresu energetyki wiatrowej są możliwości przyłączeniowe farm do systemu elektroenergetycznego. Jak zauważono w Studium, województwo podkarpackie jest „dobrze wyposażone w sieć elektroenergetyczną (…), ale jednocześnie jest obszarem nadmiarowym pod względem mocy wytwórczych konwencjonalnych”. W związku z powyższym: „system dystrybucyjny nie jest w stanie przyjąć wyprodukowanej energii z farm wiatrowych o sumarycznej mocy 160 MW (stan wg złożonych wniosków w 2007 r)”. Dlatego wskazano 17 obszarów na terenie województwa, na których istnieją względnie korzystne warunki przyłączeniowe. Planowana farma znajduje się w granicach jednego z nich – a dokładnie na obszarze nr 8 - w okolicy Dębicy, Radomyśla Wielkiego, Pilzna, obsługiwanego przez Koncern Energetyczny Tauron, składający się z 4 stacji 110 kV/SN Pustków, Kędzierz, Latoszyn i Dzwonowa oraz współpracujący ze stacją systemową 400/110 kV Tarnów Latoszyn oraz z Elektrownią Połaniec poprzez linię elektroenergetyczną 110 kV relacji Połaniec-Mielec-Pustków. KRAKÓW 2012 12 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 2.2. Charakterystyka przedsięwzięcia – stan istniejący Teren objęty planowaną inwestycją stanowią działki rolne bez zabudowy, aktualnie wykorzystywane rolniczo. Projektowane zespoły elektrowni wiatrowych wraz z towarzyszącą im infrastrukturą techniczną nie będą znacząco ingerować w dotychczasowy sposób wykorzystania terenu, pozostawiając go w użytkowaniu rolniczym. W bezpośrednim sąsiedztwie planowanego przedsięwzięcia znajdują się wyłącznie tereny gruntów rolnych. Istniejąca infrastruktura drogowa w otoczeniu projektowanej inwestycji Drogi powiatowe nr: 1180 Dębica – Róża Zdziarzec 2402 Zasów – Wola Żyrakowska Drogi gminne nr: 4347008 Wiewiórka wieś 4347011 Góra Motyczna wieś 2.3. Charakterystyka przedsięwzięcia – stan projektowy „Park Elektrowni wiatrowych Wiewiórka” to przedsięwzięcie o szerokim zakresie różnorodnych działań inwestycyjnych mających w efekcie doprowadzić do zrealizowania na terenie gminy Żyraków – kompleksu turbin wykorzystujących siłę wiatru do produkcji energii elektrycznej, których łączna moc ma osiągnąć maks 28 MW. Projektowane przedsięwzięcie, objęte zakresem niniejszego opracowania, tworzyć będą następujące elementy: turbiny wiatrowe – do 14 szt. ciągi pieszo-jezdne i place montażowe (w okresie eksploatacji pozostawione jako place serwisowe), umożliwiające dowóz wielkogabarytowych elementów konstrukcyjnych elektrowni 2.3.1. Turbiny wiatrowe Energia elektryczna o założonej mocy maks 28 MW ma być produkowana przy pomocy do 14 turbin wiatrowych. Na rysunku nr 2 przedstawiono położenie turbin wiatrowych, z wstępnym planem układu placów montażowych/serwisowych oraz ciągów pieszo-jezdnych Turbiny przewidziane do instalacji na terenie planowanej farmy, to turbiny o średnicy śmigieł do 100 m i mocy do 2,0 MW. Będą to nowoczesne turbiny wiatrowe z zastosowaniem technologii, dzięki której produkcja energii jest zmaksymalizowana, natomiast poziom hałasu ulega zmniejszeniu poprzez wprowadzenie mniejszej prędkości obrotów. Każda z elektrowni wiatrowych wyposażona będzie w turbinę wiatrową o mocy do 2,0 2 M2 , umieszczoną na wieży o wysokości 80-125 m. Poszczególne siłownie oddalone będą od siebie średnio o min 400 m (rys. 2). Średnica wirnika turbiny wynosi do 100 m, moc elektryczna wynosi do 2 MW, generator wytwarza napięcie 690V o częstotliwości 50Hz. Siłownie wiatrowe przystosowane są do pracy przy prędkościach wiatru mieszczących się w zakresie od 3 m/s (prędkość wiatru włączająca) do 25 m/s (prędkość rozłączająca), przy Projekt Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka”, zakłada realizację turbin wiatrowych o mocy w zakresie 1,8-2,0 MW. W związku z powyższym, niniejszy Raport wykonano pod kątem oddziaływań elektrowni wiatrowych o największej dopuszczalnej mocy, tj. 2 MW, w celu poznania możliwego, największego zasięgu wpływu przedsięwzięcia na środowisko. 2 KRAKÓW 2012 13 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim optymalnym wietrze - 15 m/s (znamionowa prędkość wiatru). Ilość obrotów wirnika na minutę mieścić się będzie w przedziale od ok. 9 do ok. 14. Turbiny charakteryzują się współczynnikiem gotowości do pracy wynoszącym minimum 95%. Turbiny są zaprojektowane tak, by mogły zmagać się ze zmiennymi siłami wiatru przez cały okres użytkowania, wynoszący ok. 25 lat. Wieża siłowni musi charakteryzować się wysoką wytrzymałością na warunki wiatrowe. Siłownie wiatrowe wyposażone są (od końcówek łopat do podstawy wieży) w system pełnego zabezpieczenia odgromowego, zabezpieczenia przed porażeniem prądem elektrycznym, zabezpieczenia antykorozyjne wieży i obudowy. Siłownie wyposażono w system optymalizujący produkcję energii, szczególnie przy małym wietrze, ułatwiający przystosowanie działania do parametrów sieci elektrycznej. Korpus wież pomalowany będzie na kolor biały lub jasnoszary. Ponadto zostaną oznakowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych (Dz.U.2003 Nr 130, poz. 1193 z późn. zm.), gdyż elektrownie wiatrowe są przeszkodami lotniczymi. Turbiny wiatrowe będą wyposażone w zdalny układ sterujący, składający się z mikroprocesora kontrolującego wszystkie funkcje turbiny z opcją osobistego monitorowania. Wyjście regulacji i optymalizacji odbywać się będzie przez odpowiednio zaprogramowany system elektroniczny, stabilizujący moc wyjściową generatora nawet przy słabych wiatrach i pozwalający na korygowanie parametrów elektrycznych generatora. System ten reguluje kąt nachylenia łopat wirnika w zależności od warunków wietrznych (sygnał pochodzi z dwóch ultrasonicznych anemometrów umieszczonych na gondoli). System ten pozwala na uzyskanie właściwej równowagi pomiędzy maksymalną produkcja energii a minimalnym poziomem hałasu. System zastosowany w turbinach, zapewnia produkcję energii na równym i stabilnym poziomie. Turbiny posiadają możliwość regulacji turbiny powodującej uzyskiwanie poziomów mocy akustycznej kosztem zmian maksymalnej mocy wyjściowej, z możliwością automatycznego przeregulowania na wybrane poziomy mocy, przykładowo dla pory dziennej i pory nocnej. Trzon wieży każdej z turbin posadowiony będzie na fundamentach o wymiarach w rzucie około 20 x 20 m. Szczegółowe cechy fundamentów zostaną zdefiniowane po wykonaniu badań geotechnicznych dla rozpoznania warstw i nośności gruntu oraz badań geologicznych wykonywanych na etapie postępowania w sprawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Przykładowe sylwety projektowanych elektrowni wiatrowych przedstawiają fotografie nr 1 i 2. KRAKÓW 2012 14 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Fot. 1 Fot. 2 Trzon wieży każdej z turbin posadowiony będzie na fundamentach żelbetowych, monolitycznych (fot. 3). Fot. 3 2.3.1.1. Zamiana energii wiatru w energię elektryczną Generatory asynchroniczne wytwarzają prąd o niskim napięciu znamionowym 0,69kV. Są one zazwyczaj przyłączane do sieci średniego napięcia 10-40 kV. W związku z tym, elektrownie wiatrowe są wyposażone w transformatory blokowe 0,69/SN kV umieszczone w gondoli. KRAKÓW 2012 15 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 2.3.2. Pozostałe elementy infrastruktury technicznej elektrowni wiatrowych CIĄGI PIESZO-JEZDNE I PLACE MONTAŻOWE UMOŻLIWIAJĄCE WIELKOGABARYTOWYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH ELEKTROWNI DOWÓZ Dojazdy do poszczególnych turbin odbywać się będą utwardzonymi ciągami pieszojezdnymi. Zostały one poprowadzone tak, aby jak najmniej kolidowały z działalnością rolniczą. W miarę możliwości zostały wytyczone po istniejących szlakach drogowych. Po zakończeniu budowy, ciągi pieszo-jezdne zostaną zachowane jako infrastruktura serwisowa. Przewiduje się, że ciągi te będą mogły być włączone do układu drogowego w gminie Żyraków. Po zakończeniu prac montażowych i uruchomieniu elektrowni, place montażowe zostaną również zachowane i będą spełniać funkcje placów obsługi technicznej (place serwisowe). 2.4. Bilans projektowanych powierzchni Szacunkowa całkowita powierzchnia zabudowy planowanej inwestycji wyniesie ok. 14 ha z ok. 90 ha, co stanowi 15,6 % powierzchni wszystkich działek objętych zakresem projektowanej inwestycji. Zajęcie terenu oraz wyłączenie z użytkowania rolniczego dotyczyć będzie jedynie: terenu pod elektrowniami wiatrowymi (fundament, na którym posadowiona będzie siłownia, plac manewrowy) ciągów pieszo-jezdnych dla obsługi serwisowej w sumie: ok. 14 ha z 18 ha przewidzianych na potrzeby pola wiatrowego. 2.5. Warunki użytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji 2.5.1. Faza realizacji inwestycji Planowane przedsięwzięcie – budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” wymaga stworzenia właściwej infrastruktury technicznej i obejmuje: budowę farmy turbin budowę ciągów pieszo-jezdnych budowę placów montażowych Tereny objęte pracami ziemnymi i montażowymi w fazie budowy, zostaną wyłączone z użytkowania rolniczego na czas trwania tych prac. 2.5.1.1. Budowa farmy turbin Budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” stanowi przedsięwzięcie obejmujące łącznie budowę do 14 turbin wiatrowych o mocy maks 2 MW każda. Turbiny będą mieć wysokość wieży: 80 – 125 m oraz średnicy wirnika do 100 m. Przy każdej z turbin przewidywana jest budowa placów montażowych o powierzchni około 1000-1250 m2. Budowa fundamentów wież Pierwszym etapem prac będzie odspojenie wierzchniej warstwy gleby, w celu jej późniejszego rozplantowania na powierzchniach działek. Następnie wykonane zostaną wykopy zasadnicze pod fundament, który po jego realizacji zostanie przykryty urobkiem, z odtworzeniem warstw gruntu. KRAKÓW 2012 16 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Przewiduje się, że turbiny wiatrowe zostaną posadowione na fundamencie bezpośrednim. Fundament zostanie wykonany w technologii żelbetowej. Szczegółowe cechy fundamentów zostaną zdefiniowane po wykonaniu badań geotechnicznych dla rozpoznania warstw i nośności gruntu oraz badań geologicznych wykonywanych na etapie postępowania w sprawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Montaż turbin Po upływie określonego okresu czasu potrzebnego na osiągnięcie przez konstrukcję fundamentu pełnej wytrzymałości, na jego płycie zostaną posadowione wieże turbin, a następnie zamontowane zostaną gondole z generatorem i wirnikiem. W tym celu użyte zostaną dźwigi montażowe. Poniżej przedstawiono szacunkową masę [t] poszczególnych elementów turbin, z zależności od przyjętej wysokości wieży3: Tabela 2.5.1.1/1. Masa głównych elementów turbiny Wysokość wieży 80 m 95 m 105 m 125 m Wieża 160 205 235 335 Gondola 68 68 68 68 Wirnik 38 38 38 38 Suma 266 311 341 441 Masa elementu turbiny [t] 2.5.1.2. Budowa ciągów pieszo-jezdnych Dojazdy do farmy, a w jej obrębie do poszczególnych turbin odbywać się będą utwardzonymi ciągami pieszo-jezdnymi. Konieczna będzie budowa lub przebudowa zjazdów z dróg publicznych włączających ciągi pieszo-jezdne - wewnętrzne farmy wiatrowej do sieci dróg publicznych (docelowo przewidziana jest realizacja ok. trzech zjazdów). Budowę lub przebudowę zjazdów będzie można zrealizować po uzyskaniu zezwoleń zarządców poszczególnych dróg publicznych stosownie do wymogów określonych w art. 29, ust. 1, pkt. 2 ustawy o drogach publicznych. W przypadku utwardzenia dróg można użyć materiału z wykopu, natomiast, jeżeli teren jest niewłaściwy (gliniasty, humus lub torf) trzeba użyć specjalnego materiału wypełniającego. Wstępne dane dotyczące budowy ciągów pieszo-jezdnych Budowa elektrowni wiatrowych wymaga wykonania ciągów pieszo-jezdnych do przewiezienia elementów elektrowni wiatrowych do miejsc ich lokalizacji. Generalnie przewiduje się tyczenie ciągów pieszo-jezdnych po istniejących trasach dróg lokalnych. Do transportu zostanie użyty specjalistyczny tabor o określonych wymaganiach dotyczących ukształtowania ciągów dojazdowych. Po przewiezieniu elementów, ciągi pieszo-jezdne oraz place montażowe zostaną zachowane na potrzeby obsługi serwisowej w fazie eksploatacji parku elektrowni wiatrowych. Ciągi pieszo-jezdne konieczne do obsługi lub konserwacji przebiegające przez pola mają być częściowo rozebrane tak, aby dawały możliwość dojazdu normalnymi samochodami, 3 Na podstawie: General Specification V90 -1,8/2,0 MW KRAKÓW 2012 17 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Przewidziana szerokość tych ciągów wynosi średnio 7,0 m (na łukach szerokość ta, ze względów technicznych, będzie większa). Miejsce po rozebranej nawierzchni części ciągów pieszo-jezdnych należy przywrócić do stanu pierwotnego. Ciągi te połączone zostaną z istniejącymi drogami obsługującymi pola. 2.5.1.3. Budowa placów montażowych Przy każdej turbinie zostanie wybudowany plac montażowy o powierzchni około 1000-1250 m2 każdy. Wielkość placów montażowych uzależniona będzie od lokalnych warunków terenowych. Na terenach w miarę płaskich są one wybierane z dużym zapasem, natomiast dla terenów o trudnych warunkach, stopień rezerwy terenowej jest mniejszy. Utwardzanie nawierzchni nastąpi jedynie w tych miejscach, gdzie usytuowany będzie dźwig i gdzie będzie poruszał się transport. W miejscach, gdzie składuje się poszczególne sekcje wieży nie będą stosowane specjalne utwardzenia. W początkowej fazie realizacji inwestycji, praca ciężkiego sprzętu budowlanego spowoduje zniszczenie gruntu, w największym stopniu w rejonie prac związanych z: wykopami pod fundamenty turbin wiatrowych, transportem materiałów budowlanych, elementów konstrukcji, wyposażenia obiektów, maszyn, urządzeń, itp.. Większość wymienionych prac wykonywana będzie specjalistycznym sprzętem, jak: dźwig, koparki, ładowarki, betoniarki, sprzęt do transportu, itp. Prace końcowe przewidują porządkowanie terenu budowy oraz rekultywację poprzez wyrównanie gruntu i przywrócenie jego funkcji rolniczych. W fazie budowy nastąpi zmiana użytkowania części terenu wynikająca z wymagań techniczno - logistycznych. Wydzielone na potrzeby budowy fragmenty terenu, zostaną przeznaczone m.in. na potrzeby: zaplecza budowy, składów materiałów, ciągów dowozu materiałów. Generalnie nie przewiduje się dłuższego składowania materiałów na terenie budowy. Będą one przechowywane w magazynach firm realizujących prace budowlano-montażowe i dowożone transportem samochodowym na budowę do bezpośredniego użycia/zamontowania. W zależności od ukształtowania terenu, dla każdego z generatorów zostanie wybrana jedna z następujących platform montażowych. Tam gdzie występuje teren płaski, przewiduje się platformy umożliwiające maksymalne możliwości składowania, natomiast w rejonach o trudnym dostępie - platformy o mniejszym możliwościach składowania. 2.5.2. Faza eksploatacji W ramach realizacji inwestycji przewiduje się wprowadzenie niewielkich zmian w istniejącym wykorzystaniu i zagospodarowaniu terenu. Jak się wstępnie szacuje, powierzchnia terenów biologicznie czynnych na terenie objętym przedsięwzięciem zmniejszy się o ok.15,6% w stosunku do stanu istniejącego. Eksploatacja nowych obiektów wymagać będzie bieżącej konserwacji, koszenia trawy oraz napraw elementów konstrukcyjno-technologicznych. Ponadto należy zbierać i usuwać odpady z bezpośredniego otoczenia nowych obiektów elektrowni wiatrowych. KRAKÓW 2012 18 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 2.6. Przewidywane ilości wykorzystanej wody i innych wykorzystywanych surowców, materiałów, paliw oraz energii Podczas budowy Parku Elektrowni Wiatrowych Wiewiórka przewiduje wykorzystanie następujących materiałów (w przeliczeniu na 1 elektrownię): się - betonu do konstrukcji fundamentów: około 700 m3 - stali zbrojeniowej: około 40–70 ton - elementów konstrukcyjnych elektrowni wiatrowych: około 150 t Zapotrzebowanie na materiały konstrukcyjne (piasek stabilizowany cementem, żwir, podsypka piaskowo-cementowa, tłuczeń kamienny, kruszywo łamane, beton cementowy itp.) do budowy zostanie szczegółowo oszacowane na etapie uzyskiwania pozwolenia na budowę. Jak w przypadku wszystkich działań związanych z pracą maszyn (dźwigów, samochodów itd.), występować będzie standardowe zapotrzebowanie na paliwo niezbędne do ich napędu. Podczas eksploatacji Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka”, nie będą wykorzystywane wody i inne surowce oraz materiały i paliwa. Praca turbin będzie opierać się wyłącznie na energii kinetycznej wiatru. Niewielkie ilości energii elektrycznej zostaną zużyte dla potrzeb przeszkodowego oświetlenia. Na etapie likwidacji inwestycji nie przewiduje się wystąpienia specjalnego zużycia wody, surowców, materiałów paliw i energii. 2.7. Przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia 2.7.1. Ścieki i spływy deszczowe Potencjalne zagrożenie może wystąpić praktycznie tylko w fazie prac budowlanych prowadzonych w okresie intensywnych opadów atmosferycznych bądź gwałtownych roztopów w przypadku uaktywnienia się cieków okresowych. Na etapie budowy i montażu turbin wiatrowych wraz z infrastruktura techniczną, głównymi przyczynami zanieczyszczenia wód mogą być: spływy deszczowe i roztopowe z terenu budowy oraz wypłukiwane zanieczyszczenia z materiałów używanych do budowy, nieodpowiednio składowane materiały budowlane i inne stosowane w pracach budowlanych, wykończeniowych i przy zabezpieczeniach antykorozyjnych, niewłaściwa lokalizacja zaplecza budowy bądź nieodpowiednio zorganizowane zaplecze sanitarne itp., erozja wodna na stokach i skarpach wykopów. W związku z powyżej wymienionymi racjami istotne jest, aby w maksymalnym stopniu zminimalizować szczególnie na etapie budowy potencjalne zagrożenia dla środowiska gruntowo-wodnego, a w szczególności dla jakości wód powierzchniowych i podziemnych. Zaplecze budowy nie będzie zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie cieków wodnych. W związku z tym nie przewiduje się możliwości niekorzystnego oddziaływania ścieków na jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Zapotrzebowanie na wodę na etapie budowy, ograniczać się będzie głównie do potrzeb bytowo-gospodarczych pracowników zatrudnionych przy budowie zespołu elektrowni wiatrowych. Ilość ścieków bytowo-gospodarczych będzie odpowiadała ilości KRAKÓW 2012 19 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim pobranej na te cele wody. Ścieki będą odprowadzane do szczelnego zbiornika, a następnie wywożone z terenu inwestycji przez wyspecjalizowaną firmę. W fazie eksploatacji ze względu na brak zużycia wody, a tym samym brak ścieków nie wystąpią oddziaływania na wody podziemne i powierzchniowe. Wody opadowe w postaci wód deszczowych spływać będą w sposób niezorganizowany do gruntu. Wody te będą miały charakter wód czystych. 2.7.2. Odpady W zależności od fazy inwestycji generowane będą różne ilości i rodzaje odpadów. Szczegółową charakterystykę odpadów, wytwarzanych w trakcie budowy i eksploatacji Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka”, przedstawiono w rozdziałach: odpowiednio: 8.1.10 i 8.2.11. 2.7.3. Warunki klimatyczne i zanieczyszczenie powietrza Wpływ analizowanej inwestycji w fazie eksploatacji na klimat przejawi się w: osłabieniu siły wiatru (do ok. 60 %), które wystąpi w strefie usytuowania śmigieł (30170 m n.p.t.). Energia kinetyczna wiatru zamieniona tam będzie w energię mechaniczną urządzeń prądotwórczych i docelowo w energię elektryczną (istota funkcjonowania elektrowni wiatrowych). Obecność turbiny spowoduje wystąpienie strefy turbulencji, która zaniknie w odległości do ok. 40 – 50 m za turbiną. niewielkim spadku natężenia bezpośredniego promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni ziemi (zacienienie). Będą to zmiany nieistotne dla organizmów żywych. modyfikacji warunków wymiany ciepła w przyziemnej warstwie atmosfery w wyniku zmiany średniego albedo powierzchni terenu, W zakresie jakości powietrza, nie przewiduje się istotnych zmian w poziomie imisji zanieczyszczeń. Mogący potencjalnie wystąpić, niewielki, lokalny wzrost imisji zanieczyszczeń gazowych, w tym gł. NO2 i CO i pyłowych będzie miał miejsce praktycznie wyłącznie w fazie budowy elektrowni i związany będzie z nasileniem się ruchu pojazdów samochodowych, sprzętu budowlanego i z prowadzonymi pracami budowlanymi. 2.7.4. Hałas Głównymi źródłami hałasu przenikającego do środowiska z poszczególnych obiektów wchodzących w skład planowanej inwestycji będą przede wszystkim: turbiny wiatrowe, w tym gł.: praca rotora i śmigieł wiatraka powodująca emisje energii akustycznej do otoczenia. 2.7.5. Promieniowane elektromagnetyczne Oddziaływanie pola elektromagnetycznego wiatrowych będzie znikome. KRAKÓW 2012 planowanego zespołu elektrowni 20 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 3. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 r. O OCHRONIE PRZYRODY 3.1. Położenie geograficzne, rzeźba terenu Gmina Żyraków jest jednostką administracyjną powiatu dębickiego, położonego w zachodniej części województwa podkarpackiego. Od wschodu granicę naturalną z miastem i gminą Dębica stanowi rzeka Wisłoka, od zachodu gmina Żyraków graniczy z gminą Czarna. Północno - zachodnią granicę stanowi granica z gminami Radomyśl i Przecław. Gmina Żyraków jest gmina wiejską, w skład której wchodzą następujące sołectwa: Bobrowa, Bobrowa Wola, Góra Motyczna, Korzeniów, Straszęcin, Wiewiórka, Wola Wielka, Wola Żyrakowska, Zawierzbie, Żyraków, Mokre, Zasów, Nagoszyn. Posadowienie elektrowni wiatrowych planuje się na obszarze wsi: Wiewiórka i Góra Motyczna. Pod względem fizycznogeograficznym (Kondracki, 2002) omawiany obszar planowanej farmy wiatrowej, położony jest w obrębie makroregionu Kotliny Sandomierskiej (512.4-5), w granicach mezoregionu Płaskowyżu Tarnowskiego (512.43). Płaskowyż Tarnowski (512.43) rozpościera się pomiędzy dolinami Dunajca i Wisłoki (zachód – wschód) oraz pomiędzy Niziną Nadwiślańską i Pogórzem Karpackim (północpołudnie). Ma charakter rozległej, lekko falistej równiny o wysokościach od 185 do 260 m n.p.m. Osady morskie miocenu pokryte są tutaj glinami i piaskami czwartorzędowymi. W części stropowowej mają one postać iłów krakowieckich. Płaskowyż pochyla się lekko w kierunku północy, a na południe opada stopniem ku Pradolinie Podkarpackiej. Rzeźba terenu ma charakter erozyjno-denudacyjny. LOKALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘCIA W TERENIE Planowany Zespół FW „Wiewiórka” zlokalizowany będzie na terenie sołectwa Wiewiórka i Góra Motyczna, znajdujące się w granicach obszaru geograficznego: Wysoczyzny Tarnowskiej. Podstawy poszczególnych turbin zlokalizowano na wysokościach: A1 ok. 235 m n.p.m. A2 ok. 235 m n.p.m. A3 ok. 238 m n.p.m. A4 ok. 242 m n.p.m. A5 ok. 239 m n.p.m. A6 ok. 235 m n.p.m. A7 ok. 220 m n.p.m. A8 ok. 212 m n.p.m. A9 ok. 243 m n.p.m. A10 ok. 237 m n.p.m. A11 ok. 240 m n.p.m. A12 ok. 230 m n.p.m. A13 ok. 242 m n.p.m. A14 ok. 230 m n.p.m. KRAKÓW 2012 21 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Turbiny posadowione będą na terenach, które aktualnie wykorzystywane są głównie pod uprawy rolne. Również w najbliższym otoczeniu zespołu Parku Elektrowni Wiatrowych dominują powierzchnie użytkowane rolniczo. Najbliższa zabudowa mieszkaniowa znajduje się w odległości min. 650 m. 3.2. Budowa geologiczna i warunki glebowe 3.2.1. Budowa geologiczna Gmina Żyraków leży w południowej części Zapadliska Przedkarpackiego, obniżenia tektonicznego o cechach rowu przedgórskiego, powstałego w okresie neogenu (trzeciorzęd) na skutek alpejskich ruchów górotwórczych, które doprowadziły do ugięcia brzegu platformy pod naciskiem nasuwającego się górotworu Karpat. Jest ono wypełnione trzeciorzędowymi osadami mioceńskimi (iły, iłowce, łupki, mułowce z soczewkami piasków i piaskowców), zalegającymi niezgodnie na utworach mezozoicznych, paleozoicznych i prekambryjskich. Przykryte są natomiast młodszymi utworami czwartorzędowymi pochodzenia lodowcowego (iły, piaski, żwiry, gliny oraz less – rys. 3.). Obserwacje morfologii terenu nie wykazały występowania procesów geodynamicznych. Podłoże terenu inwestycyjnego budują grunty zróżnicowane genetycznie tj. utwory trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Trzeciorzęd reprezentowany jest przez mioceńskie morskie grunty ilaste. Grunty czwartorzędowe to: iły rezydualne częściowo redeponowane, gliny morenowe (zwałowe), piaski i żwiry rzeczne i wodnolodowcowe traktowane nierozdzielnie, grunty spoiste rzeczne (mady) i deluwialne oraz zastoiskowe grunty próchnicze i organiczne. Obserwacje morfologii terenu nie wykazały występowania procesów geodynamicznych. Rys. 3. Mapa powierzchniowej budowy geologicznej Polski – wycinek 3.2.2. Złoża surowców mineralnych Na terenie gminy Żyraków występują złoża surowców naturalnych, których obszary zalegania i wydobycia przekraczają granice gminy. Dotyczy to surowców ilastych, kruszyw mineralnych, gazu ziemnego i ropy naftowej. Występujące tu surowce mineralne to głównie: iły ceramiki budowlanej, surowce okruchowe (piaski i pospółki). Surowce ilaste obejmują praktycznie cały obszar Wysoczyzny, pokryty glinami czwartorzędowymi o miąższości do 10 m (Góra Motyczna, Wiewiórka, KRAKÓW 2012 22 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Mokre). Ponadto gmina Żyraków jest zasobna w pospolite kruszywa naturalne (piaski, żwiry, pospółki). Piaski wydobywane są okazyjnie. Poniżej wymieniono miejsca występowania i eksploatacji złóż surowców mineralnych: złoże gazu i ropy naftowej „Korzeniów – Męciszów” – obecnie w kopalni wydobywa się jedynie gaz ziemny z 4 otworów z pokładów miocenu, ok. 1100 – 1200 m, złoże gazu ziemnego „Brzeźnica” – eksploatowane w okolicach Bobrowej surowce ilaste, kruszywo naturalne: - „Dębica – Żyraków” – lokalizacja od Bobrowej wzdłuż Wisłoki do Zawierzbie (zasoby 4 817 tys. m3) - gliny, iły: - „Góra Motyczna” (zasoby 883 tyś m3) - „Kopalnia gliny w Korzeniowie – obok kopalni gazu posiada glinę zasiloną, bardzo plastyczną, średnio zwartą W granicach Gminy Żyraków wyznaczono również dwa dodatkowe obszary o charakterze perspektywicznym dla eksploatacji glin wyrobów ceramiki budowlanej (obszar I – Korzeniów i obszar II obejmujący miejscowości: Zawierzbie, kolonia Żyrakowska i Żyraków) oraz jeden – dla eksploatacji kruszywa naturalnego (obszar III – Góra Motyczna). W północnej części gminy występują również wydmowe złoża piasku, które w dalszej perspektywie mogą zostać poddane eksploatacji. 3.2.3. Gleby Gleby w gminie Żyraków odznaczają się dużym zróżnicowaniem, spowodowanym rzeźbą terenu, warunkami hydrologicznymi oraz użytkowaniem. Nie mniej jednak w dolinie Wisłoki są to w większości mady rzeczne, natomiast w obszarze Płaskowyżu Tarnowskiego – gleby bielicowe i bielice. Gmina charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych, co jest jednym z ważniejszych czynników ograniczających rozwój rolnictwa. Na terenie gminy 37% tj. 2723 ha (w klasach II i III) gruntów ornych należy do gleb szczególnie chronionych, których przeznaczenie zwartego obszaru o powierzchni pow. 0,5 ha na cele nierolnicze lub nieleśne wymaga uzyskania zgody Ministra Właściwego do Spraw Rozwoju Wsi (Ustawa z dnia 3 lutego 1995 o ochronie gruntów rolnych i leśnych – Dz.U.1995 Nr 16 poz. 78 z późn. zm.). Gleby średnie (klasy IV) stanowią 43,1% gruntów, tj. 3182 ha, zaś gleby najsłabszej jakości (klasy V i VI) – pozostałe 20% tj. 1476 ha. Gleby kompleksu pszennego dobrego i żytniego – bardzo dobrego, odznaczające się najwyższą przydatnością rolniczą, stanowią w gminie Żyraków około 60% gruntów ornych. Występują one głównie w jej zachodniej części, na utworach pyłowych oraz w dolinie Wisłoki – jako żyzne mady rzeczne. Pozostałe 40 % gruntów ornych stanowią gleby słabszej wartości rolniczej, występujące w kompleksach żytnich: dobrym, słabym i bardzo słabym. Spośród nich kompleks gleb żytnich dobrych (1078,6 ha), przy zastosowaniu intensywnej gospodarki, może zostać wykorzystany do większości upraw. Gleby gminy Żyraków nie są zanieczyszczone. Koncentracje metali ciężkich - kadm, ołów, cynk, nikiel, miedź z wyjątkiem siarki, nie przekraczają wartości określanych jako naturalny poziom tych pierwiastków w glebie. W związku z powyższym warunki glebowe gminy stwarzają korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego i produkcji zdrowej żywności. KRAKÓW 2012 23 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 3.3. Wody podziemne i powierzchniowe 3.3.1. Wody podziemne – warunku hydrogeologiczne Pod względem hydrogeologicznym gmina Żyraków położona jest w regionie przedkarpackim (XIII) makroregionu południowego. W oparciu o zebrane materiały geologiczne i hydrogeologiczne, wydzielono następujące użytkowe poziomy wodonośne: czwartorzędowy obejmujący fragment doliny Wisłoki i Czarnej (zwanej też Grabinką) oraz pradolinWisły i Wisłoki, kredowy (fliszowy) związany z warstwami innoceramowymi, piaskowcowo-łupkowymi Karpat zewnętrznych. Czwartorzędowy poziom wodonośny budują osady rzeczne doliny Wisłoki i Czarnej oraz pradolin Wisły i Wisłoki. Wykształcone są w postaci żwirów i piasków. Poza dolinami górne partie żwirów i piasków zawierają niekiedy znaczne ilości materiału drobniejszego. Miąższość utworów czwartorzędowych zalegających w dolinie Wisłoki dochodzi najczęściej do 10,0 m, rzadziej do 20,0 metrów. Zasilanie wód podziemnych odbywa się tu poprzez bezpośrednią infiltrację opadów atmosferycznych, a także infiltrację wód powierzchniowych. Najlepsze warunki infiltracji występują w obrębie terasów holoceńskich Wisłoki i Czarnej, a więc tam gdzie występują utwory charakteryzujące się wysoką przepuszczalnością. W związku z brakiem własności retencyjnych w tych utworach, poziom wodonośny w sąsiedztwie rzek uzależniony jest ściśle od jej stanów. Poziom wodonośny występuje na ogół na głębokości do 5 m poniżej powierzchni terenu. Wody omawianego poziomu związane z utworami żwirowo - piaszczystymi stanowią ciągły horyzont o charakterze swobodnym. Sytuacja taka panuje na całym odcinku doliny Wisłoki i Czarnej. W rejonach, gdzie utwory czwartorzędowe charakteryzują się dużą zmiennością w profilu pionowym i w poziomym rozprzestrzenieniu oraz tam, gdzie przykryte są warstwą utworów pylastych i lessów, infiltracja opadów bywa utrudniona, a co za tym idzie zasilanie jest ograniczone. W tych rejonach wody mogą występować pod niewielkim ciśnieniem. Potencjalne wydajności w czwartorzędowym poziomie wodonośnym wahają się w szerokich granicach od poniżej 10 m3/h do 70 m3/h z pojedynczej studni wierconej. Poziom kredowy zbudowany jest z utworów fliszowych wykształconych w postaci piaskowców średnio i gruboławicowych przekładanych łupkami ilasto - marglistymi, oraz piaskowców cienkoławicowych przeławicanych pakietami łupkowymi (warstwy innoceramowe). Poziom wodonośny stanowi strefa przypowierzchniowa zbudowana ze spękanych piaskowców zawierających wkładki łupków ilasto - marglistych o miąższości do 60 - 80 m. Średnią miąższość warstwy wodonośnej przyjęto na ok. 15 m. Fragment gminy Żyraków (tj. sołectwa: Nagoszyn, Bobrowa, Wola Żyrakowska, Żyraków i Straszęcin) znajdują się na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) nr 425 „Dębica-Stalowa Wola-Rzeszów”. Zbiornik ten charakteryzuje się płytkim występowaniem wód i brakiem dostatecznego nakładu. Część zbiornika występująca w granicach gminy Żyraków jest obszarem silnie zagrożonym o czasie przesiąkania pionowego poniżej 5 lat. Strefy ochronne ujęć wód podziemnych zostały wyznaczone dla 5 studni w Żyrakowie. Analizowany obszar planowanego posadowienia elektrowni wiatrowych (obszar Wiewiórki i Góry Motycznej) znajduje się poza granicami Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 425. Trzy turbiny nr A11, A12 i A13 zlokalizowane są natomiast w zasięgu jednostki hydrogeologicznej o symbolu: 2abQ II. Na pozostałym obszarze brak jest użytkowego poziomu wodonośnego (na podstawie Mapy Hydrogeologicznej Polski, arkusz Dębica-979). Jednostka 2ab QII – o powierzchni 146 km2, obejmuje dolinę rzeki Wisłoki od południowo-zachodniej granicy do północno-wschodniej. Średnia miąższość warstwy wodonośnej wynosi tu 7 m, a współczynnik filtracji oscyluje wokół wartości 30m3/24h. Moduł zasobów dyspozycyjnych oceniono na 162 m3/24h/km2. KRAKÓW 2012 24 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Jakość wód podziemnych zakwalifikowano tutaj do II klasy. Charakteryzują się średnią jakością, naturalnym chemizmem oraz słabymi zmianami antropogenicznymi. Wymagają prostego uzdatniania. Ze względu na brak izolacji podłoża, wody te odznaczają się wysokim stopniem zagrożenia. Planowana inwestycja leży w granicach jednolitej części wód podziemnych JCWPd nr 139 (kod JCWPd PL_GW_220_139), dla której zarówno stan ilościowy i chemiczny określono jako dobry, ocena ryzyka niespełnienia celów środowiskowych: niezagrożona, istotne problemy: niedostateczna sanitacja obszarów wiejskich rekreacyjnych). 3.3.2. Wody powierzchniowe Gmina Żyraków prawie w całości odwadniana jest przez cieki powierzchniowe stanowiące lewo-brzeżne dopływy rzeki Wisłoki, która przepływa na odcinku 19 km wzdłuż południowo-wschodniej granicy gminy od przysiółka Błyszczówka (Grabiny) obok mostu kolejowego do Korzeniowa. Rzeka Wisłoka (ciek II rzędu od długości 163,6 km) uchodzi do rzeki Wisły w 226,8 km jej biegu. Wisłoka bierze początek w Beskidzie Niskim zbudowanym z utworów filszowych, na wysokości 600 m n.p.m. W górnym biegu przepływa Pogórze Jasielskie i Kotlinę Jasielską-Krośnieńską. Poniżej Jasła opuszcza kotlinę i aż do Pilzna przepływa Pogórza: Strzyżowskie i Ciężkowickie. Szerokość doliny Wisłoki sięga 2 km, a jej dno wypełniają mady, piaski i żwiry rzeczne. Pozostała część dorzecza zbudowana jest z piaskowców i iłów trzeciorzędowych. Poniżej miejscowości Łabuzie na wschód od Pilzna, lewobrzeżna zlewnia Wisłoki, na której zlokalizowana jest gmina Żyraków, staje się fragmentem Kotliny Sandomierskiej. Szerokość doliny Wisłoki na terenie Kotliny Sandomierskiej wynosi około 5 km. Powierzchnia całej zlewni Wisłoki wynosi 4110,2 km 2. Lewobrzeżnymi większymi dopływami Wisłoki na terenie gminy Żyraków są: Grabinka, potok wypływający spod Nagoszyna zwany Pastyrniak, potok Wolica, potok Bobrowski. Jedynie nieznaczna część sołectwa Zasów i Mokre w gminie Żyraków odwadniana jest przez dwa niewielkie dopływy bez nazwy uchodzące do potoku Zgórskiego w zlewni rzeki Breń. Najniższe wartości średnich stanów wód zaobserwowano we wrześniu i październiku. W grudniu po opadach następuje niewielki wzrost stanów wody, po którym ma miejsce stałe ich obniżanie, aż do wystąpienia niżówki zimowej. Podobna sytuacja ma miejsce z końcem lipca, kiedy po opadach zachodzi powolne opadanie poziomu wody, aż do osiągnięcia niżówki jesiennej. Na terenie gminy występuje szereg naturalnych i sztucznych zbiorników wodnych. Większość z nich ma niewielkie rozmiary i pojemność. Położone są one w naturalnych zagłębieniach terenu, zasilane są bezpośrednio wodami opadowymi. Powierzchnia tych stawów nie przekracza w większości kilku arów, rzadko kilkunastu. Do większych stawów należą zbiorniki wodne znajdujące się na terenie parków podworskich (Korzeniów, Zasów) oraz zbiorniki powstałe w wyrobiskach pożwirowych. Formą występowania wód powierzchniowych na tym terenie są również podmokłości i zagłębienia bezodpływowe, występujące głównie w otoczeniu wałów wydmowych oraz w obniżeniu rozciągającym się w północnej części gminy w obrębie wsi Zasów, Mokre i Nagoszyn („Studium…”). W strefie przykrawędziowej, u podnóża Wysoczyzny Tarnowskiej rozciąga się rozległy obszar okresowych i stałych podmokłości, powstających na skutek spływu wód gruntowych, powierzchniowych i opadowych na Płaskowyżu, zatrzymywanych przez mało-przepuszczalne podłoże gliniaste blisko powierzchni terenu. Przez teren objęty niniejszym opracowaniem przepływa Potok Wiewiórski (zwany też Wiewiórczanką) o łącznej długości 9,85 km, który jest lewobrzeżnym dopływem potoku Grabinka. Przepływa przez miejscowości Straszęcin, Wola Wielka, Góra Motyczna, KRAKÓW 2012 25 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Wiewiórka, Grabówka w gminie Żyraków oraz Róża w gminie Czarna. Jest ciekiem górskim, naturalnym nieuregulowanym. Obszar inwestycji nie leży na żadnej JCWP. Jak już wyżej wspomniano, inwestycja znajduje się w zlewni rzeki Potoku Wiewiórskiego, która uchodzi do JCWP PLRW200017218769 Grabinka (silnie zmieniona część wód, stan zły, ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych – niezagrożona). Inwestycja leży w obszarze scalonej części wód SCWP GW0610 „Wisłoka od ujścia Potoku Chotowskiego do ujścia Rzeki wraz z nią”. TERENY ZALEWOWE I PODMOKŁE Tereny zalewowe na obszarze gminy Żyraków związane są z terasą zalewową rzeki Wisłoki, gdzie występuje potencjalne ryzyko zalania wodami stuletnimi p=1%. Tereny te znajdują się w dolinach chronionych i nie dotyczą przedmiotu niniejszego opracowania. Teren inwestycji położony jest również poza obszarami zagrożonymi podtopieniami (rys. 4) przy czym „wyznaczone obszary zagrożone podtopieniami - nie są strefami zalewów wód powierzchniowych (powodzi), ale przedstawiają maksymalne możliwe zasięgi występowania podtopień (czyli położenia zwierciadła wody podziemnej blisko powierzchni terenu, co skutkuje podmokłościami w sąsiedztwie dolin rzecznych”, (www.pgi.gov.pl). Rys. 4 Położenie inwestycji względem obszarów zagrożonych podtopieniami Źródło: www.pgi.gov.pl STAN JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Na podstawie badań monitoringowych wód powierzchniowych z obszaru województwa podkarpackiego, przeprowadzonych w 2009 roku przez WIOŚ w Rzeszowie (Stan środowiska w województwie podkarpackim w 2009, Rzeszów 2010), stan ekologiczny rzeki Wisłoki (punkt pomiarowo kontrolny: Wisłoka – Podgrodzie, odcinek Wisłoki od Potoku Chotowskiego do Rzeki), określono jako umiarkowany (rys. 5), natomiast stan chemiczny jako dobry. Stan jednolitych części wód ocenia się porównując wyniki klasyfikacji stanu ekologicznego (lub potencjału ekologicznego) z wynikami klasyfikacji KRAKÓW 2012 26 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim stanu chemicznego. Wobec powyższego ogólny stan wód w punkcie pomiarowym WisłokaPodgrodzie oceniono jako zły. W 2010 r., w rejonie planowanej inwestycji, badania jakości wody wykonane zostały w punkcie kontrolnym Grabinka-Dębica (JCWP PLRW200017218769 Grabinka), na podstawie których potencjał ekologiczny Grabinki określono jako umiarkowany, stanu chemicznego nie oznaczono (Raport o stanie środowiska w województwie podkarpackim w 2010 roku, WIOŚ Rzeszów 2011). Rys. 5 Rozkład klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego jednolitych części wód rzecznych w woj. podkarpackim w 2009 roku Źródło: WIOŚ Rzeszów 2010 KRAKÓW 2012 27 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 3.4. Warunki klimatyczne Analizowany fragment gminy Żyraków położony jest w sandomiersko-krakowskiej dzielnicy klimatycznej. Środkowa oraz południowo zachodnia część gminy charakteryzuje się korzystnymi warunkami klimatycznymi (wyższe terasy rzeczne). Średnia temperatura stycznia na poziomie rzeczywistym wynosi -3°C, a okres z temperaturą dobową niższą od 00C wynosi 90 dni. W lipcu średnia temperatura na poziomie rzeczywistym kształtuje się na poziomie 18ºC. Liczba dni w roku z temperaturą maksymalną powyżej 25ºC jest równa 35. Opady stycznia wynoszą około 30 mm przy liczbie dni w roku z pokrywą śnieżną w granicy od 70 mm (dolina Wisłoki) do 80 mm (Wysoczyzna Tarnowska). W lipcu wysokość opadów kształtuje się na poziomie 100 mm, a w ciągu całego roku opady wynoszą 680-720 mm .Zjawiska cyrkulacyjne na tym obszarze charakteryzują się wyraźną sezonowością. Od października do stycznia i w marcu występuje przewaga cyrkulacji zachodniej. Styczeń charakteryzuje spływ mas powietrza z kierunku południowo-wschodniego, a w lutym występuje przewaga wiatrów z południa. Na przełomie kwietnia i maja występuje zmiana kierunku adwekcji z zachodniej na północną. W lecie istotne znaczenie mają też adwekcje ze wschodu. Wrzesień jest miesiącem o przejściowym w charakterze typów cyrkulacji z przewagą kierunków spływów z kierunku północno-zachodniego i południowego („Program Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Żyraków na lata 2008-2011 z perspektywą do 2016”). Dominują tu wiatry z kierunku zachodniego – 19,4%, południowozachodniego – 18% oraz południowego – 15,4%. Wiatry silne (7 m/s) występują w 3,5% ogółu obserwacji i notowane są najczęściej przy wiatrach zachodnich, północno-zachodnich oraz południowych. Charakterystyka warunków wiatrowych Możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce są bardzo obiecujące, na co wskazują uzyskane wyniki badań przeprowadzonych przez IMGW na podstawie wieloletnich obserwacji kierunków i prędkości wiatru, prowadzonych w profesjonalnej sieci meteorologicznej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Poza uprzywilejowanymi w Polsce rejonami pod względem zasobów wiatru w mezoskali takimi jak: środkowe, najbardziej wysunięte na północ części wybrzeża od Koszalina po Hel, rejon wyspy Wolin, Suwalszczyzna, środkowa Wielkopolska i Mazowsze, Beskid Śląski i Żywiecki, Bieszczady i Pogórze Dynowskie. są również także inne mikro-rejony kraju o korzystnych bądź doskonałych warunkach wiatrowych. Wg prof. Haliny Lorenc z IMGW dobrym rejonem do lokalizacji elektrowni wiatrowych jest obszar południowo-wschodniej Polski, tj. Rejon Dukli, Rymanowa, Rzeszowa i Dębicy, co potwierdziły m.in. badania pod kierownictwem prof. Ireneusza Solińskiego z Akademii Górniczo-Hutniczej. Stwierdzono tam średnioroczne prędkości wiatru dochodzące do 6,7 m/s na wysokości 40 m n.p.g. W rejonie tym wskazano na przeprowadzenie indywidualnych pomiarów na wybranych wcześniej punktach pomiarowych celem udokumentowania zasobów wiatru i wyznaczenia optymalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych. Rejon południowo-wschodniej Polski charakteryzuje się wysokim potencjałem energetycznym wiatru wyliczonym na podstawie przeprowadzonych pomiarów w zakresie prędkości wyższych od 4 m/s na wysokości 30 m n.p.g. i wynosi on ponad 2500 kWh˙a. KRAKÓW 2012 28 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Dla przedmiotowego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w okresie 17 miesięcy prowadzono pomiar prędkości wiatru na wysokości 81 m n.p.g. Średnia z tego okresu wyniosła 6,33 m/s. Warunki wiatrowe są więc bardzo korzystne. 3.5. Aktualny klimat akustyczny 3.5.1. Dopuszczalne wartości poziomu hałasu w środowisku zewnętrznym Wprowadzona w dniu 1 października 2001 roku ustawa Prawo ochrony środowiska – POŚ (t.j. Dz.U.2008 Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), której ostateczny kształt został oparty o Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady Europy dotyczącej oceny i zarządzania hałasem środowiskowym COM(2000)468 traktuje hałas jako zanieczyszczenie, wobec którego należy przyjmować takie same ogólne zasady, obowiązki i formy postępowania jak do pozostałych zanieczyszczeń i związanych z nimi dziedzin ochrony środowiska. Wprowadzona ustawa jest świadectwem dostosowywania prawa krajowego do standardów obowiązujących w UE. Dopuszczalne poziomy hałasu określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku ((Dz. U. Nr 120, poz. 826) muszą stanowić bezwzględnie przestrzeganą normę w odniesieniu do nowo planowanych terenów. Wartości poziomów dopuszczalnych zależne są od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren. Dla terenów wymagających intensywnej ochrony przed hałasem określone są najniższe poziomy dopuszczalne, natomiast dla terenów, gdzie ochrona przed hałasem nie jest zagadnieniem krytycznym, poziomy dopuszczalne są najwyższe. Klimat akustyczny środowiska, w zależności od spełnianych funkcji i sposobu zagospodarowania oraz wykorzystania terenu ma ustalone, regulowane administracyjnie, standardy akustyczne podane w cytowanych aktach wykonawczych do ustawy POŚ. W rozporządzeniu MŚ z dnia 14 czerwca 2007 roku każdemu rodzajowi terenu przypisano 2 wartości dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu dla różnych czasów uśredniania w ciągu dnia i w nocy. W zależności od rodzaju źródeł dotyczą one wartości równoważnego poziomu dźwięku występującego w ciągu 16 lub 8 godzin pory dziennej i 8 lub 1 godziny w porze nocnej. Rozporządzenie nie określa wartości dopuszczalnej maksymalnego krótkotrwałego poziomu dźwięku. Wyciąg z ww. rozporządzenia przedstawia poniższa tabela. Tabela 3.5.1/1. Dopuszczalne poziomu hałasu w środowisku na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. Lp. 1. 2. Przeznaczenie terenu a) b) a) b) 3. Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w dB Pozostałe obiekty i grupy źródeł Drogi lub linie kolejowe hałasu Pora dnia – Pora nocy – Pora dnia – Pora nocy – przedział czasu przedział czasu przedział czasu przedział czasu odniesienia odniesienia odniesienia odniesienia równy 8 najmniej równy 1 najmniej równy 16 równy 8 korzystnym korzystnej godzinom godzinom godzinom dnia godzinie nocy c) d) a) b) Obszary A ochrony uzdrowiskowej Tereny szpitali poza miastem Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży Tereny domów opieki Tereny szpitali w miastach Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego Tereny zabudowy zagrodowej 50 45 45 40 55 50 50 40 60 50 55 45 KRAKÓW 2012 29 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w dB Pozostałe obiekty i grupy źródeł Drogi lub linie kolejowe hałasu Pora dnia – Pora nocy – Pora dnia – Pora nocy – przedział czasu przedział czasu przedział czasu przedział czasu odniesienia odniesienia odniesienia odniesienia równy 8 najmniej równy 1 najmniej równy 16 równy 8 korzystnym korzystnej godzinom godzinom godzinom dnia godzinie nocy Lp. Przeznaczenie terenu 4. c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe d) Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych 65 55 55 45 DOPUSZCZALNE WARTOŚCI POZIOMU DŹWIĘKU W ŚRODOWISKU W REJONIE PLANOWANEJ INWESTYCJI: Teren inwestycji nie jest objęty szczególną ochroną oraz zaostrzonymi standardami jakości powietrza lub poziomami hałasu. Dla terenów położonych w otoczeniu projektowanej inwestycji Dopuszczalne wartości poziomu emisji dźwięku A do środowiska przyjęte na podstawie punktu 3 cytowanego rozporządzenia wynoszą: 55 dB w porze dnia tj. w godz. 600 – 2200, 45 dB w porze nocy tj. w godz. 2200 – 600. W obliczeniach symulacyjnych przyjęto nieco bardziej „zaostrzone” kryterium, tzn. dopuszczalne wartości poziomu emisji dźwięku A do środowiska dla terenów położonych w otoczeniu projektowanej inwestycji przyjęto na podstawie punktu 2a cytowanego rozporządzenia wynoszące: 50 dB w porze dnia tj. w godz. 600 – 2200, 40 dB w porze nocy tj. w godz. 2200 – 600. Cytowane powyżej rozporządzenie nie określa wartości dopuszczalnego poziomu dźwięku na terenach leśnych. Problem hałasu na tego rodzaju terenach regulowany jest jedynie poprzez zapisy w ustawie o lasach i w ustawie o ochronie przyrody. Zakaz hałasowania dotyczy: obszarów leśnych. Zgodnie bowiem z art. 30, ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444 wraz z późn. zm.) w lasach zabrania się: ... wg pkt 14 hałasowania oraz używania sygnałów dźwiękowych, z wyjątkiem przypadków wymagających wszczęcia alarmu. Przepisy art. 1... pkt ...14 nie dotyczą jedynie polowań; 3.5.2. Charakterystyka naturalnych warunków propagacji hałasu w otoczeniu projektowanego Parku Elektrowni Wiatrowych Rozprzestrzenianie się dźwięku, jego poziom i charakterystyka na danym obszarze zależą m.in. od: charakterystyki akustycznej terenów na których znajdują się źródła oraz w ich otoczeniu (rodzaj powierzchni oraz zainwestowania i użytkowania powierzchni, itp.) warunków klimatycznych i ukształtowania terenu. KRAKÓW 2012 30 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim POWIERZCHNIA ZIEMI I UKSZTAŁTOWANIE W bezpośrednim sąsiedztwie źródeł hałasu związanych z funkcjonowaniem farmy wiatrowej w rejonie miejscowości Wiewiórka - Góra Motyczna, występują następujące, dominujące rodzaje powierzchni: zarówno na terenie położonym w bezpośrednim sąsiedztwie turbin wiatrowych jak i na terenach przyległych, są to tzw. powierzchnie „miękkie” takie jak: miękki grunt, trawy, gęste zarośla, krzewy oraz zadrzewienia śródpolne pozostałe rodzaje powierzchni stanowią niewielki „odsetek” ogólnej powierzchni w otoczeniu turbin wiatrowych, są to m. in. powierzchnie "twarde", które dobrze odbijają fale dźwiękowe, tj. powierzchnie sztuczne, tj.: pokryte twardą nawierzchnią, (beton, kostka brukowa, asfalt, dachy i ściany budynków, itp) – są to tereny zabudowy mieszkaniowej pobliskich miejscowości: Wiewiórki, Góry Motycznej, Brzezin, Cieszęcin, Mokrego, Zasowa, Nowej Wsi, Grabówki wraz z infrastrukturą komunikacyjną oraz sama konstrukcja turbin powierzchnie naturalne: strome zbocza nie porośnięte roślinnością, ściana lasu. Małe powierzchnie kompleksów leśnych znajdują się na południe i północny wschód od miejscowości: Wiewiórka, Góra Motyczna. Te ostatnie rodzaje powierzchni często potęgują wielkości poziomu dźwięku notowane w punkcie odbioru. Wymienione powierzchnie „miękkie” zajmują przeważającą część ogółu powierzchni występujących w otoczeniu turbin wiatrowych. W porze zimowej tereny te pokryte są pokrywą śnieżną. Powierzchnie "miękkie" szczególnie wraz z pokrywą śnieżną wpływają korzystnie na tłumienie i łagodzenie "agresywności" hałasu. Wymienione wyżej, dominujące tu powierzchnie występują w kilku miejscach często łącznie z naturalnymi lub sztucznymi elementami odbijającymi lub rozpraszającymi. Przykładowo można tu wyróżnić, m. innymi: elementy dźwiękochłonno - rozpraszające (pojedyncze drzewa, rzadkie zarośla, oraz elementy budowlane o małych wymiarach przestrzennych - słupy, płoty, ogrodzenia, itp.), mogą one dość znacznie obniżać wielkość poziomu dźwięku notowanego w punkcie odbioru – w przypadku gdy jest on położony za ww. wymienionymi „barierami”, elementy ekranujące (odbijające lub dźwiękochłonno izolacyjne), sztuczne, jak zwarta bryła budynku (turbiny) i naturalne - wzniesienia, zbocza dolin, wąwozy, „ściana” lasu. Na przedmiotowym terenie stanowiącym fragment Wysoczyzny Tarnowskiej, brak jest istotnych elementów, które usytuowane by były w stosunku do źródeł hałasu (i do siebie) w taki sposób, który potencjalnie znacząco wpływałby na potęgowanie wielkości poziomu dźwięku notowane w punkcie odbioru. WARUNKI KLIMATYCZNE Oceniając zasięg oddziaływania źródeł hałasu na dalsze odległości (pow. 200 m) nie można pominąć wpływu warunków mezo- i mikroklimatycznych, które decydują o zasięgu jego niekorzystnego oddziaływania. Choć również w przypadku mniejszych odległości, „dokuczliwość” poszczególnych źródeł hałasu jest w znacznym stopniu zależna od warunków pogodowych, które wpływają na porowatość powierzchni (teren płaski pokryty śniegiem grubości 20 - 40 cm tłumi hałas podobnie jak gęsto zadrzewiony park z bogatym podszyciem). KRAKÓW 2012 31 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Modyfikacja warunków propagacji fali akustycznej wiąże się głównie z wpływem: struktury termodynamicznej atmosfery (gradient temperatury) - zarówno zmian dobowych (inwersja temperatury późnym wieczorem, nocą i wczesnym rankiem, szczególnie we wklęsłych formach terenowych) jak i w czasie adwekcji ciepłych mas powietrza, wiatru (kierunek, prędkość, profil pionowy) - związanego zarówno z makrocyrkulacją mas powietrza jak i lokalnymi spływami zimnego powietrza (po okolicznych zboczach oraz dolinami w kierunku południowym, tj. w kierunku lokalnych obniżeń terenu wilgotności powietrza (zawartość pary wodnej) zjawisk meteorologicznych (opad, mgła, pokrywa śnieżna, itp.) Najistotniejszy wpływ na poziom rozchodzenia się dźwięku spośród nich mają temperatura powietrza i prędkość wiatru. Prędkość fali dźwiękowej wzrasta wraz z temperaturą. Pozytywny gradient temperatury (temperatura wzrasta wraz z wysokością nad powierzchnią gruntu) występuje zwykle nocą. Fale dźwiękowe są wówczas załamywane ku dołowi. Jest to przyczyną powszechnie znanego zjawiska, iż nocą propagacja dźwięku jest lepsza niż w ciągu dnia. Spadek temperatury w miarę wzrostu wysokości nad poziom morza powoduje ugięcie fal dźwiękowych ku górze. Zjawisko to ma miejsce w ciągu dnia, kiedy stopniowo – od promieni słonecznych – nagrzewa się chłodne powietrze unoszące się nad powierzchnią ziemi (Cempel 1982, Peng, Lines 1995, Zakrzewski 1997). W sytuacji, gdy temperatura powietrza rośnie wraz z wysokością lub, gdy wiatr wieje od źródła w kierunku punktu obserwacji, to wówczas hałas propaguje na duże odległości, bez oddziaływania z powierzchnią. Za przyczyną występujących wówczas zjawisk (przesunięcia fazowego, zakrzywienia drogi fal akustycznych) zamiast kilku czy kilkunastu dB tłumienia obserwujemy wzrost hałasu o 1-2 dB (!), często w dość znacznej odległości od źródła. Taką sytuację mamy na terenie lokalizacji turbin wiatrowych położonych w górnej części lokalnych wzniesień. Wartość tłumienia zależy również od wilgotności powietrza i jest ona większa przy mniejszych wilgotnościach względnych powietrza. Oceniając wpływ warunków mezo- i mikro- klimatycznych na warunki propagacji fal akustycznych należy stwierdzić, że najbardziej niekorzystna sytuacja w tym zakresie występuje w części wierzchowinowej oraz pobliskich wzniesień, ze względu na częste przypadki inwersji temperatury oraz zwiększoną wilgotność powietrza. Warunki te mogą wpływać na zwiększenie zasięgu i częstotliwości występowania zjawiska "przenoszenia" fali akustycznej na dalsze odległości od turbin wiatrowych. Biorąc pod uwagę fakt, że projektowany Park Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” zlokalizowany jest na obszarze Płaskowyżu Tarnowskiego, o płaskiej lub lekko falistej rzeźbie, gdzie brak jest wyraźnych dolin i znacznych wzniesień, które wpływałyby niekorzystnie na propagację hałasu, wyżej opisane zjawiska praktycznie nie będą miały miejsca lub będę występowały w niewielkiej skali. Z czynników meteorologicznych największy wpływ na rozprzestrzenianie się fal dźwiękowych ma wiatr. Ogólnie wiadomo również, że wiatr wiejący od strony źródła dźwięku zwiększa zasięg fal akustycznych, przez co poprawia propagację dźwięku. Wiatr wiejący w kierunku źródła tłumi rozchodzenie się fal, przez co zmniejsza zasięg rozprzestrzeniania się dźwięku i jego poziom. W obydwóch przypadkach oddziaływanie wiatru daje się zaobserwować dopiero po przekroczeniu określonej odległości od źródła. Dla wiatru wiejącego od strony źródła odległość ta wynosi 150 m, natomiast dla wiatru wiejącego w stronę źródła – 70m (Zakrzewski 1997). Dla umiarkowanego wiatru, zależnie od innych warunków KRAKÓW 2012 32 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim meteorologicznych, różnica pomiędzy poziomem dźwięku pod wiatr i z wiatrem może dochodzić do 50 dB (Zakrzewski 1997,Peng, Lines 1995) Ponieważ prędkość wiatru rośnie wraz z wysokością, fale dźwiękowe rozprzestrzeniają się szybciej na większych wysokościach niż tuż nad ziemią. Wiatr może spowodować nawet dwukrotne zwiększenie zasięgu hałasu. Wskutek oddziaływania wiatru i temperatury w poszczególnych obszarach środowiska mogą występować lokalne strefy cienia akustycznego lub obszary o zwiększonym poziomie hałasu. Również inne zaburzenia atmosferyczne, jak wiatry o zmiennych kierunkach, turbulencje itp. wpływają w stopniu trudnym do określenia na zmiany poziomu hałasu na poszczególnych obszarach. 3.5.3. Stan klimatu akustycznego w rejonie inwestycji Klimat akustyczny w otoczeniu rozpatrywanej inwestycji przez większą część roku determinowany jest emisją hałasu generowanego przez: Na obszarze sołectw Wiewiórka i Góra Motyczna, brak jest ośrodków, które stwarzałyby ryzyko emisji uciążliwego hałasu. Klimat akustyczny w otoczeniu rozpatrywanej inwestycji przez większą część roku determinowany jest emisją hałasu generowanego przez: dźwięki środowiska przyrodniczego (ptaki, owady, szum liści itp), Drugorzędne znaczenie ma: hałas bytowy generowany w rejonie zabudowy zagrodowej hałas komunikacyjny dochodzący z biegnących w oddaleniu terenów inwestycji dróg lokalnych hałas powodowany przez pojazdy i sprzęty rolnicze, towarzyszący wykonywaniu prac agrarnych Aktualny stan klimatu akustycznego Źródłem informacji o wartościach aktualnego stanu klimatu akustycznego w analizowanym rejonie w okresie wegetacyjnym (wiosna) były materiały z bezpośrednich badań akustycznych przeprowadzonych w maju 2009 r i w kwietniu 2010 r. w porze dziennej i nocnej zgodnie z obowiązującą w tym zakresie metodyką (Załącznik nr 6 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 04 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz.U.2008 Nr 206, poz. 1291) oraz PN-N-01341:2000 „Hałas środowiskowy. Metody pomiaru i oceny hałasu przemysłowego” Można przyjąć, że w rejonie najbliższej zabudowy mieszkalnej na omawianych terenach klimat akustyczny jest kształtowany przez hałas drogowy o relatywnie niewielkim poziomie 50 – 55 dB na obszarze zabudowy bezpośrednio przy drogach lokalnych. W dalszej odległości od dróg oraz w przerwach pomiędzy ruchem drogowym, klimat akustyczny kształtowany jest głównie przez hałas zagrodowy oraz drobnej wytwórczości o lokalnym charakterze i zasięgu. Z przeprowadzonych pomiarów wynika, że tło akustyczne na terenie lokalizacji projektowanych turbin wynosi LAeqT = 37 – 42 dB w ciągu dnia oraz LAeqT = 29 - 32 dB w nocy. Poziom tła akustycznego jest niższy od dopuszczalnych wielkości dla terenów zabudowy zagrodowej. KRAKÓW 2012 33 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 3.6. Ogólna charakterystyka środowiska biotycznego Poniżej przedstawiono ogólną charakterystykę roślin i zwierząt występujących rejonie lokalizacji inwestycji, wynikającą z informacji zawartych w dostępnej literaturze i publikacjach. 3.6.1. Roślinność Gmina Żyraków położona jest w regionie geobotanicznym Prowincji Środkowoeuropejskiej, Krainie Kotliny Sandomierskiej, w Okręgu NiepołomickoTarnowskim. Tylko 10% powierzchni gminy pokrywają lasy skupione w dwóch kompleksach. Większy z nich, znajduje się w jej północnej części, na terenie sołectw: Nagoszyn i Korzeniów (w odległości ok. 4 km w kierunku NE od lokalizacji projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych). Wchodzi on w skład Przecławskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Drugi z kompleksów leśnych (mniejszy) leży w południowej części gminy we wsi Straszęcin i Wola Wielka (tzw. Czarny Las – w odległości ok. 5 km w kierunku S od położenia planowanej inwestycji) przy granicy z gminą Czarna i stanowi część JastrzębskoŻdżarskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Największe powierzchnie lasów, znajdujących się w granicach gminy, zajmują zespoły boru mieszanego, bardzo rzadko spotykane są natomiast płaty lasu dębowograbowego. W runie leśnym najczęściej rośnie borówka czarna oraz orlica pospolita, a z kwiatów leśnych zawilec gajowy, kosmatka owłosiona, z mchów zaś rokitnik pospolity. Wzdłuż cieków wodnych występują sporadycznie łęgi olszowo-jesionowe, zaś z w bezodpływowych zagłębieniach terenu – stanowiska bagiennego lasu olchowego. Brzegi cieków i zbiorników wodnych porastają ponadto zbiorowiska szuwarowe: trzcinowe, pałkowe, kosaćcowe czy też tatarakowe. Roślinność ta charakterystyczna jest głównie dla terenu Nagoszyna. Na terenie objętym niniejszym opracowaniem dominują pola uprawne - są to głównie: wielkołanowe uprawy różnych gatunków zbóż, ziemniaków, łąki - jednym z najczęściej spotykanych siedlisk jest świeża łąka rajgrasowa, której skład florystyczny często kształtowany został przez człowieka wskutek podsiewania mieszankami różnych traw zadrzewienia śródpolne – mają one głównie układ pasów wzdłuż dróg, rowów melioracyjnych oraz miedz. W obszarze Góry Motycznej występuje stanowisko storczyka (kukułki krwistej) Dactylorhiza incameta (SUiKZP Gminy Żyraków), ujętej na Regionalnej „Czerwonej Liście” gatunków zagrożonych, opracowanej przez Pawła Nabożnego w lipcu 1997. 3.6.2. Zwierzęta Różnorodność nisz ekologicznych: od suchego po mokre, nieleśnych i leśnych, wpływa na bogactwo świata zwierzęcego. Wśród zwierząt dominują gatunki leśne łowne: sarna (Capreolus capreolus), zając szarak (Lepus europaeus), kuropatwa (Perdix perdix), bażant (Phasianus colchicus). Licznie występują: dzik (Sus scrofa), kuna leśna (Martes martes), borsuk (Meles meles). Łąki i pastwiska oraz pola uprawne zdominowane są przez drobne ssaki (mysz polna Apodemus agrarius, karczownik ziemnowodny Arvicola amphibius, nornik polny Microtus arvalis, badylarka Micromys minutus). Do najczęściej obserwowanych gatunków ptaków na analizowanym terenie zalicza się, takie jak: bocian biały, łabędź niemy, krzyżówka, kuropatwa, bażant, dzięcioł duży, dzięciołek, pliszka siwa, kos, kwiczoł, KRAKÓW 2012 34 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim piecuszek, kopciuszek, pokląskwa, kląskawa, sikorka uboga, czarnogłówka, bogatka, sójka, sroka, kawka, gawron, szpak, wróbel. 3.7. Przedrealizacyjny monitoring środowiska – stan rzeczywisty fauny i flory w obrębie planowanej lokalizacji farmy wiatrowej w Wiewiórce-Górze Motycznej Obszar planowanego przedsięwzięcia został objęty rocznym monitoringiem przedrealizacyjnym, którego celem było m.in. rozpoznanie awifauny i chiropterofauny tego terenu. Zbadano również siedliska florystyczne. Szczegółowy opis metodyki oraz wyniki prowadzonych obserwacji, zamieszczono w sprawozdaniach końcowych z monitoringu ptaków (załącznik nr 1) i nietoperzy (załącznik nr 2) oraz inwentaryzacji siedlisk florystycznych (załącznik nr 3) dołączonych do niniejszego Raportu. 3.7.1. Wyniki monitoringu ornitologicznego (załącznik 1) Obserwacje ornitologiczne prowadzone były przez dr Mariana Stója (wysoko wykwalifikowanego specjalisty w zakresie ornitologii), w pełnym rocznym cyklu obserwacji począwszy od II połowy października 2009 roku do I połowy października 2010 roku. Obserwacji dokonywano od wschodu słońca, pokrywając tym samym istotną część okresu głównej aktywności dobowej ptaków dziennych. We wstępnych pracach koncepcyjnych, oprócz aktualnie rozpatrywanej lokalizacji przedsięwzięcia (Wiewiórka – Góra Motyczna), planowano posadowienie dodatkowych turbin w rejonie Woli Wielkiej. W związku z powyższym, monitoring ornitologiczny obejmował obie wyżej wymienione lokalizacje, a jego wyniki przedstawiono w zestawieniu końcowym (załącznik 1). W związku z tym, że niniejszy raport dotyczy budowy parku elektrowni wiatrowych jedynie w rejonie miejscowości Wiewiórka i Góra Motyczna (z lokalizacji turbin w Woli Wielkiej ostatecznie zrezygnowano), poniżej skupiono się na najważniejszych spostrzeżeniach i wnioskach z wyników monitoringu ornitologicznego prowadzonego jedynie na tym obszarze. Monitoring ornitologiczny w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej obejmował łącznie aż 59 jednodniowych kontroli: Tabela 3.7.1/1. Daty przeprowadzonych kontroli: Etapy monitoringu Data kontroli Ilość kontroli Punkt/transekt obserwacyjny (P.o./ T.o.) P.o.: Wiewiórka I okres wędrówki jesiennej 22 okres zimowania ptaków 7 rok 2009 13.10, 21.10, 28.10, 04.11, 10.11 rok 2010 31.08, 07.09, 15.09, 22.09, 29.09, 6.10, P.o.: Wiewiórka II rok 2009 16.10, 23.10, 30.10, 06.11, 13.11, rok 2010 02.09, 09.09, 16.09, 23.09, 30.09, T.o.: Wiewiórka I i II rok 2009: 21.11, 07.12, 21.12, KRAKÓW 2012 35 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Etapy monitoringu Data kontroli Ilość kontroli Punkt/transekt obserwacyjny (P.o./ T.o.) rok 2010: 04.01, 18.01, 01.02, 18.02, okres wędrówki wiosennej 18 P.o.: Wiewiórka I P.o.: Wiewiórka II rok 2010: 03.03, 09.03, 16.03, 23.03, 30.03, 06.04, 13.04, 20.04, 27.04, rok 2010: 04.03, 11.03, 18.03, 25.03, 01.04, 08.04, 14.04, 22.04, 29.04, T.o.: Wiewiórka I i II okres letni 8 MPPL 4 rok 2010: okres lęgowy: 11.05, 27.05, 08.06, 22.06, okres dyspersji polęgowej: 06.07., 22.07, 05.08, 17.08, rok 2012: 08.05, 10.05, 02.06, 06.06, 3.7.1.1 Wielkość bogactwa gatunkowego w okresie lęgowym i pozalęgowym Wykaz gatunków zaobserwowanych w ramach całorocznego monitoringu ornitologicznego na obszarze projektowanego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka”, w podziale na jednostki systematyczne (rząd, rodzina, gatunek), stwierdzonych podczas kontroli osobników, przedstawiono w tabeli 3.7.1.1/1. Łączną liczebność gatunków kluczowych obserwowanych na obszarze planowanej farmy wiatrowej koło wsi Wiewiórka-Góra Motyczna, przedstawiono w tabeli 3.7.1.1/2. Za gatunki te uznano ptaki wymienione w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (Głowaciński i inni 2001), gatunki wpisane do I Załącznika Dyrektywy Ptasiej, gatunki objęte ochroną strefową, gatunki o populacji krajowej nie niższej niż 1000 par lęgowych, gatunki o rozpowszechnieniu mniejszym niż 10% naszego kraju lub gatunki zagrożone w Unii Europejskiej – kategorie SPEC 1-3 (Chylarecki 2008). KRAKÓW 2012 36 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Tabela 3.7.1.1/1.. Skład gatunkowy awifauny obserwowanej podczas kontroli planowanej elektrowni wiatrowej w rejonie miejscowości Wiewiórka – Góra Motyczna w gminie Żyraków Lp. Gatunek – nazwa polska (czasem podano również rodzaj) Jednostka systematyczna Nazwa łacińska Rząd Rodzina Okresy obserwacji poszczególnych gatunków Formy ochrony jesień 2009/10 zima 2009/10 wiosna 2010 okres lęgowy 2010 okres dyspersji polęgowej 2010 1 Dzwoniec Carduelis chloris Gat.ści. + + + + + 2 Kulczyk Serinus serinus Gat.ści. + - + - - 3 Makolągwa Carduelis cannabina Gat.ści + + + + + 4 Szczygieł Cardeulis cardeulis Gat.ści. + + + + + 5 Zięba Fringilla coelebs Gat.ści. + - + + + 6 Gil zwyczajny Pyrrhula pyrrhula Gat.ści. + + + - - 7 Czyż zwyczajny Cardeulis spinus Gat. ści. + + + - - 8 Grubodziób Coccothraustes coccothraustes Gat ści. + + + + + 9 Jer łuszczaki Fringilla montifringilla Gat. Ści. + - - - - 10 Gawron Corvus frugilegus Gat.ści. + + + + + 11 Kawka Corvus monedula Gat.ści. + + + + + 12 Kruk Corvus corax Gat.cz. + + + + + 13 Sójka Garrulus glandarius Gat.ści. + + + + + 14 Sroka Pica pica Gat.cz. + + + + + Drozd śpiewak 15 (Śpiewak) Turdus philomelos Gat.ści. - - + + + 16 Kos Turdus merula Gat.ści. + + + + + 17 Kwiczoł Turdus pilaris Gat.ści. + + + + + 18 Paszkot Turdus viscivorus - - + - - 19 Ortolan Emberiza hortulana Gat.ści. Gat.ści., DP - - - + + 20 Potrzeszcz Emberiza calandra Gat.ści. + - + + + 21 Potrzos Emberiza schoeniclus Gat.ści. + - + - - 22 Trznadel Eberiza citronella Gat.ści. + + + + + Kopciuszek 23 zwyczajny Phoenicurus ochruros Gat.ści. + - + + + krukowate drozdowate wróblowe trznadlowate muchołówki KRAKÓW 2012 37 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 24 Rudzik Erithacus rubecula Gat. ści. - - - + - Kląskawka 25 zwyczajna Saxicola rubicola Gat. Ści. + - + + + 26 Pokląskwa Saxicola rubetra Gat.ści. - - - + + 27 Pliszka siwa Motacilla alba Gat.ści. + - + + + 28 Pliszka żółta Motacilla flava Gat.ści. + - + + + 29 Świergotek drzewny Anthus trivialis Gat.ści. + - + + + 30 Świergotek łąkowy Pokrzewka czarnogłowa 31 (Kapturka) Pokrzewka cierniówka 32 (Cierniówka) Anthus pratensis Gat.ści. + - + + + Gat.ści. - - + + + Sylwia communis Gat.ści. + - - + + 33 Piegża Sylvia curruca Gat.ści. - - - + + 34 Sikora bogatka Parus major Gat.ści. + + + + + 35 Sikora uboga Parus palustris Gat.ści. - - - - + Sikora modra 36 (Modraszka) Parus caeruleus Gat.ści. + + + - + Sikora czarnogłowa 37 (czarnogłówka) Parus montanus Gat.ści + - - - - Jaskółka dymówka 38 (Dymówka) Hirundo rustica Gat.ści. + - + + + Jaskółka oknówka 39 (Oknówka) Delichon urbica Gat.ści. + - - - + 40 Skowronek Aluda arvensis + + + + + 41 Lerka Lullula arborea Gat.ści. Gat.ści., DP + - + - - 42 Zaganiacz Hippolais icterina Gat.ści. - - - + + 43 Łozówka Acrocephalus palustris Gat.ści. - - - - + Dzierzba gąsiorek 44 (Gąsiorek) Lanius collurio Gat.ści., DP - - - + + 45 Srokosz Lanius excubitor Gat.ści. + + + + + 46 Pokrzywnica Prunella modularis Gat.ści. + - + - - pliszkowate Sylvia atricapilla wróblowe pokrzewkowate sikorowate, jaskółkowate skowronki dzierzbowate płochacze KRAKÓW 2012 38 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Phylloscopus collybita świstunki Gat.ści. + - 48 Raniuszek Aegithalos caudatus raniuszki Gat.ści. - 49 Strzyżyk Troglodytes troglodytes strzyżyki Gat.ści. - 50 Szpak Sturnus vulgaris szpakowate Gat.ści. 51 Wilga zwyczajna Oriolus oriolus wilgi 52 Wróbel zwyczajny Wróbel mazurek 53 (Mazurek) Passer domesticus 54 Czajka Vanellus vanellus 55 Kulik wielki Numenius arquata 56 Słonka zwyczajna Scolopax rusticola Mewa śmieszka 57 (Śmieszka) Larus ridibundus 58 Bażant Phasianus colchicus 59 Kuropatwa Perdix perdix 60 Przepiórka Gołąb grzywacz 61 (Grzywacz) 47 Pierwiosnek - + + - - + + + - + + - + + + Gat.ści. - - - + + Gat.ści, + - + + + Gat.ści. + - - - - Gat.ści. Gat.ści., DP, VU - - + + - + - - - - Gat.ł. - - + - - wróble Passer montanus sieweczkowate siewkowe bekasowate mewy Gat.ści. - - + - - Gat.ł. + + + + + Gat.ł - + + - + Coturnix coturnix Gat.ści. - - - + + Columba palumbus Gat.ł. + - + + + Gat.ści. + - - - - Gat.ści. Gat.ści., DP Gat.ści., DP - - - + - - - - + + + - + - - + + + + + grzebiące 62 Gołąb siniak (Siniak) Columba oenas Sierpówka (Synogarlica 63 turecka) Streptopelia decaocto gołębiowe 64 Derkacz Crex crex żurawiowe 65 Żuraw Grus grus 66 Dzięcioł duży Dendrocopos major 67 Dzięcioł zielony Picus viridis 68 Dudek Upupa epops 69 Jerzyk Apus apus Kaczka krzyżówka 70 (krzyżówka) Anas platyrhynchos 71 Błotniak stawowy + Circus aeroginosus kurowate gołębiowate chruściele żurawie dzięciołowe dzięciołowate Gat.ści. Gat.ści. - - - + + dzioborożcowe dudkowate Gat. Ści. - - + - - jerzykowe jerzykowate Gat.ści. - - - + + blaszkodziobe kaczkowate Gat.ł. Gat.ści., DP - + - - + - - + + + jastrzębiowate KRAKÓW 2012 39 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 72 Błotniak łąkowy Circus pygargus + - + - - Circus cyaneus Gat.ści. DP Gat.ści., DP, VU 73 Błotniak zbożowy - - - - + 74 Jastrząb Accipiter gentilis Gat.ści. - - + - + 75 Krogulec Accipiter nisus Gat.ści. + + + + - Myszołów 76 zwyczajny Buteo buteo Gat.ści. + + + + + 77 Myszołów włochaty Buteo lagopus - + - - - 78 Orlik krzykliwy Aquila pomarina Gat.ści. Gat.ści., DP, LC - - + - - Gat.ści. Gat.ści., DP + + + + + - - + - + 79 Pustułka Falco tinnunculus 80 Bocian biały Ciconia ciconia 81 Czapla siwa 82 Kormoran szponiaste sokołowate bocianowe bocianowate Ardea cinerea pelikanowe czaplowate Gat.cz. + + + - - Phalacrocorax carbo głuptakowe kormorany Gat.cz. + + + - - Objaśnienia: + obserwowany gatunek ptaka na analizowanym terenie w czasie prowadzenia monitoringu ornitologicznego - nie obserwowano gatunku ptaka na analizowanym terenie w czasie prowadzenia monitoringu ornitologicznego gat.ści. – ścisła ochrona gatunkowa, gat.cz. – częściowa ochrona gatunkowa (na podstawie Rozporządzenia Min. Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną); gat.ł. – gatunek łowny; DP – gatunek wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE VU – gatunki wysokeigo ryzyka, narażone na wyginięcie – wymienione w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt LC – gatnunki na razie nie zagrożone wymarciem, z różnych powodów wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt KRAKÓW 2012 40 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Tabela 3.7.1.1/2. Łączna liczebność gatunków kluczowych (zagrożonych w Polsce i/lub w Unii Europejskiej) obserwowanych w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej Gatunki kluczowe Łączna liczebność z … liczeń 1 Błotniak łąkowy 8 + 2 Błotniak stawowy 26 + 3 Błotniak zbożowy 9 4 Bocian biały 12 5 Czajka 412 6 Czapla siwa 7 7 Derkacz 2 8 Dudek 1 3 9 Dymówka 604 3 10 Dzięcioł zielony 2 2 11 Gąsiorek 63 + 12 Jerzyk 1 + 13 Kulik wielki 1 14 Kuropatwa 44 15 Lerka 157 16 Makolągwa 1423 2 17 Mazurek 30 3 18 Oknówka 62 3 19 Orlik krzykliwy 1 20 Ortolan 37 21 Potrzeszcz 56 22 Przepiórka 30 23 Pustułka 23 3 24 Sikora uboga 2 3 25 Skowronek 2270 3 26 Srokosz 10 3 27 Szpak 707 3 28 Wróbel 51 3 29 Żuraw 104 L.p. <1000 par lęgowych Rozpowszechnienie lęgowe <10% + + PCKZ Gatunki strefowe + Zał. 1 DP SPEC 1-3 + 3 + 2 2 + + + + + + 1 3 2 3 + + 2 + 2 + 2 2 + 3 + Kraków 2011 2 41 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Na obszarze planowanej farmy wiatrowej w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej, w ciągu całego, rocznego cyklu obserwacji, podczas 59 kontroli, zaobserwowano łącznie 21084 osobników sklasyfikowanych do 82 gatunków. Stanowi to blisko 18% wszystkich gatunków stwierdzonych w Polsce (lista awifauny krajowej obejmuje 450 gatunków, www.komisjafaunistyczna.pl). Większość obserwowanych gatunków należało do ptaków krajobrazu rolniczego i środowisk synantropijnych, dominowały ptaki z rzędu wróblowatych Passseriformes (53 gatunków w 18 stwierdzonych rodzinach). Ze względu na występowanie cieków lub małych oczek wodnych i podmokłych siedlisk, w sąsiedztwie planowanej lokalizacji przedsięwzięcia, zaobserwowano kilka gatunków ptaków wodnych: kormoran, mewa śmieszka, kaczka krzyżówka, oraz kilka gatunków wodno-błotnych: bocian biały, czapla siwa, czajka, kulik wielki, żuraw, przy czym niektóre z nich obserwowane były jedynie w przelocie. Ponadto, w okresie badań stwierdzono występowanie 9 gatunków ptaków szponiastych, 4 gatunki siewkowych, po 3 gatunki z rzędu grzebiących i gołębiowych, po 2 gatunki z rzędu żurawiowych i dzięciołowych oraz po 1 gatunku z rzędu dzioborożcowych, jerzykowych, blaszkodziobych, bocianowych, pelikanowych i głuptakowych. Najwięcej ptaków zaobserwowano w trakcie migracji jesiennej (w sumie 13303 os. w tym: w punkcie obserwacyjnym Wiewiórka I: 6918 os., w punkcie obserwacyjnym Wiewiórka II: 6385). Jej szczyt zanotowano w okresie od końca września do końca października (maksimum 28.10.09 – 1083 os i 30.10.09 – 1111 os.). Średnia liczba obserwowanych ptaków dziennie dla monitoringu jesiennego wyniosła średnio dla każdego punktu obserwacyjnego 604 os. W trakcie migracji jesiennej, liczba obserwowanych ptaków w ciągu godziny/na punkcie obserwacyjnym wahała się od 43 do 222, średnio wyniosła 128 os./godz./punkt obserwacyjny. W trakcie zimowania, liczba ptaków obserwowanych w ciągu 1 kontroli na 1 km transektu wyniosła średnio 10 osobników W trakcie migracji wiosennej, liczba obserwowanych ptaków w ciągu godziny/na punkcie obserwacyjnym wahała się od 14 do 163, średnio wyniosła 47 os./godz./punkt obserwacyjny W okresie lęgowym i dyspersji polęgowych, liczba obserwowanych ptaków w ciągu 1 kontroli na 1 km transektu wyniosła średnio 47 osobników Tabela 3.7.1.1/3. Całkowita liczba zaobserwowanych ptaków oraz średnia liczba ptaków obserwowanych dziennie, w kolejnych etapach monitoringu ptaków Etap monitoringu migracje jesienne okres zimowania migracje wiosenne MPPL okres lęgowy okres dyspersji polęgowej Całkowita liczba zaobserwowanych ptaków 13303 866 4574 465 857 1019 Szczyt obserwacji liczba 1111 147 897 136 289 206 (dzień) (30.10.09) (04.01.10) (25.03.10) (08.05.12) (22.06.10) (13.05.10) KRAKÓW 2012 42 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 3.7.1.2. Zagęszczenie lęgowych gatunków kluczowych W okresie lęgowym w rejonie farmy wiatrowej Wiewiórka-Góra Motyczna odnotowano 11 gatunków kluczowych spośród 29 stwierdzonych w ciągu całego roku monitoringu ornitologicznego. Najliczniej obserwowany był skowronek (152 os.), następnie makolągwa (25 os.), ortolan (20 os.) i czajka (16 os.). W bezpośrednim sąsiedztwie projektowanej inwestycji nie stwierdzono kolonii lęgowych gatunków kluczowych. 3.7.1.3. Wielkość koncentracji pozalęgowych gatunków ptaków o dużych rozmiarach ciała Podczas obserwacji w okresie pozalęgowym, zaobserwowano regularne przeloty kormorana (w marcu oraz na przełomie października i listopada w zróżnicowanych liczebnościowo grupach od 2 os. do 46 os.). Stwierdzono również przeloty żurawia w grupie 30-36 os. w ciągu trzech dni obserwacyjnych (13.10.09, 18.03.10, 25.03.10). Przez cały rok obserwowano myszołowy, maksymalnie 16 os. w dniu 18.03.2010. 3.7.1.4. Zagęszczenie nielęgowych ptaków szponiastych W trakcie monitoringu rocznego stwierdzono 9 gatunków szponiastych (błotniakstawowy, łąkowy i zbożowy, jastrząb, krogulec, myszołów zwyczajny i włochaty, orlik krzykliwy oraz pustułka). Spośród obserwowanych gatunków jedynie myszołów zwyczajny był obserwowany w większych ilościach, maksymalnie 16 osobników w dniu 18.03.10. Zazwyczaj jednak obserwowano od 1 do 5 osobników dziennie. Pozostałe gatunki szponiaste były obserwowane nielicznie (średnio po 1 – 2 osobniki) lub tylko jednostkowo (jastrząb, orlik krzykliwy). 3.7.1.5. Natężenie użytkowania przestrzenie powietrznej do wysokości śmigła w stanie wzniesienia przez ptaki szponiaste Analiza wyników obserwacji ornitologicznych w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej wykazała, że w przypadku zastosowania wyższych masztów elektrowni wiatrowych (95, 105 lub 125 m), znacznie mniej ptaków szponiastych znajdzie się w strefie obrotu łopat wirnika turbiny (45-170 m), niż gdyby zastosowano niższe maszty – 80 m, gdzie strefa ta będzie mieścić się w zakresie 30-130, co zostało przedstawione w poniższej tabeli: Tabela 3.7.1.5/1. Natężenie przelotów ptaków szponiastych w strefie zasięgu łopat wirnika, w rejonie Wiewiórki – Góry Motycznej Gatunek* Myszołów Pustułka Błotniak Krogulec * Liczby przelotów na pułapie kolizyjności/całkowita liczba przelotów [%] 30-130 45-170 57 23 31 18 13 0 46 33 w powyższej tabeli nie uwzględniono orlika krzykliwego (1 os. lecący na wysokości 200 m n.p.t.) oraz jastrzębia (2 os. – nie odnotowano wysokości przelotu). KRAKÓW 2012 43 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim etap monitoringu 3.7.1.6. Natężenie użytkowania przestrzeni powietrznej przez ptaki w okresie migracji w godzinach dziennych W strefie zasięgu łopat wirnika turbin (tab. 3.7.1.6/1.), w zależności od przyjętej wysokości wieży (min 80 m lub 95-125 m), stwierdzono odpowiednio 61% przelotów (dla strefy 30-130 m) oraz 48% przelotów (dla strefy 45-170m) w skali całego roku. Pozostała część ptaków wykonywała przeloty najczęściej poniżej, rzadko powyżej zasięgu łopat. Tabela 3.7.1.6/1. Natężenie użytkowania przestrzeni powietrznej przez ptaki w rejonie Wiewiórki-Góry Motycznej cały monitoring okres wiosenny okres jesienny okres zimowy 3.7.2. liczba przelotów w strefie zasięgu łopat 30-130 12325 58% 3075 67% 9120 70% 130 15% 45-170 9674 46% 2456 54% 7147 55% 71 8% całkowita liczba stwierdzonych przelotów 21084 100% 4575 100% 12888 100% 862 100% Wyniki monitoringu chiropterologicznego (załącznik 2) Monitoring nietoperzy (pełne opracowanie w załączniku nr 2) prowadzony był przez mgr Radosława Urbana, który jest współautorem I i II wersji „Tymczasowych wytycznych dotyczących oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze” oraz mgr Agnieszkę Smernicką. Jego celem było zbadanie istotności wyznaczonego terenu dla lokalnych populacji nietoperzy oraz oszacowanie potencjalnego wpływu na chiropterofaunę zarówno na etapie budowy, eksploatacji jak i likwidacji (rozdz. 8.2.3.2). Zgodnie z „Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze”(wersja II, grudzień 2009), monitoring prowadzony był w okresie min roku, a dokładnie od 15 kwietnia 2010 do 31 maja 2011. Szczegółowy harmonogram prac wraz z podziałem na okresy oraz specyfiką kontroli przedstawia tabela 3.7.2/1. Na badanym terenie wytypowano 3 punkty nasłuchowe (W1, W2, W3) oraz transekt o długości 15 km, w granicach, którego, w celu porównania aktywności na jego poszczególnych częściach, wyróżniono dodatkowo 6 odcinków funkcjonalnych (1-2, 2-3, 3-4, 5-6, 6-7, 7-8). KRAKÓW 2012 44 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Tabela 3.7.2/1. Szczegółowy harmonogram oraz specyfika kontroli prowadzonych w ramach monitoringu Okres prowadzenia Przeprowadzone rejestracje rejestracji głosów nietoperzy Ramy czasowe danego okresu Liczba 1 maja 2010 15 maja 2010 2 16 maja 2010 31 maja 2010 1 1 czerwca 2010 31 lipca 2010 1 sierpnia 2010 15 września 2010 16 września 2010 31 października 2010 1 listopada 2010 15 listopada 2010 5 5 5 3 15 marca 2011 30marca 2011 1 1 kwietnia 2011 15 maja 2011 2 16 maja 2011 31 maja 2011 1 Nr kontroli daty rejestracji po zachodzie słońca 1 01.05.2010 2 09.05.2010 09.05.2010 3 24.05.2010 24.05.2010 4 15.06.2010 15.06.2010 5 21.06.2010 21.06.2010 6 01.07.2010 01.07.2010 7 12.07.2010 12.07.2010 8 23.07.2010 23.07.2010 9 07.08.2010 10 23.08.2010 11 31.08.2010 12 08.09.2010 13 15.09.2010 14 24.09.2010 24.09.2010 15 03.10.2010 03.10.2010 16 12.10.2010 17 18.10.2010 18 29.10.2010 19 03.11.2010 20 09.11.2010 21 15.11.2010 22 30.03.2011 23 06.04.2011 24 18.04.2011 25 31.05.2011 daty rejestracji całonocnych 23.08.2010 08.09.2010 Główny rodzaj badanej aktywności nietoperzy wiosenne migracje, tworzenie kolonii rozrodczych rozród; szczyt aktywności lokalnych populacji rozpad kolonii rozrodczych i początek jesiennych migracji, rojenie jesienne migracje, rojenie ostatnie przeloty pomiędzy kryjówkami, początek hibernacji opuszczanie zimowisk, początek wiosennych migracji wiosenne migracje, tworzenie kolonii rozrodczych Na badanym terenie stwierdzono występowanie następujących gatunków i grup gatunków: borowiec wielki Nyctalus noctula, nocki Myotis sp., nietoperze z grupy mroczek posrebrzany/borowiaczek Vespertilio murinus/Nyctalus leisleri, karlik większy Pipistrellus nathusii, karlik malutki Pipistrellus pipistrellus, mopek Barbastella barbastellus, mroczki Eptesicus sp. KRAKÓW 2012 45 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Gatunkowo dominował borowiec wielki Nyctalus noctula, należący do grupy gatunków kolizyjnych. Częste były również stwierdzenia nietoperzy z rodzaju nocek Myotis sp., a także karliki większe Pipistrellus nathusii oraz grupa gatunków mroczek posrebrzany/borowiaczek Vespertilio murinus/Nyctalus leisleri. W ciągu sezonu badań, zarówno na terenie planowanej inwestycji, jak i w jej najbliższej okolicy, aktywność zmieniała się w poszczególnych okresach fenologicznych. W obu przypadkach była ona jednak najwyższa pod koniec okresu rozrodu (połowa lipca) oraz w trakcie migracji jesiennej (od sierpnia do połowy września) i przekraczała wówczas poziom aktywności wysokiej (Durr 20074). Wzmożoną aktywność obserwowano także podczas wiosennych migracji (przełom kwietnia i maja), jednak dotyczyło to przede wszystkim okolic farmy, a zwłaszcza terenów zabudowanych. Dominujący na terenie farmy gatunek - borowiec wielki wykazywał znaczne podwyższenie aktywności w okresie sierpnia i września (szczyt 15 września - 8,4 przelotu/h). Aktywność ta była podwyższona także w drugiej połowie maja. W przypadku karlika malutkiego aktywność była najwyższa na przełomie sierpnia i września i osiągnęła maksymalną wartość 2,5 przelotów/h. W przypadku nietoperzy z rodzaju nocek oraz z grupy mroczek posrebrzany/borowiaczek zaobserwowano pojedynczy szczyt aktywności, wynoszący odpowiednio 12,4 (23 lipca) i 6,6 (7 sierpnia) przelotu na godzinę. Ponadto skontrolowano obiekty, które mogą stanowić potencjalne kryjówki zimowe i letnie nietoperzy, znajdujące się w najbliższej okolicy farmy wiatrowej. Zbadano: podziemia zrujnowanych dworów w Wiewiórce, Zasowie i Żyrakowie, piwnice pod budynkami, piwniczki przydomowe, studnie, przepusty: w miejscowościach leżących na trasie Wiewiórka – Zasów – Cieszęciny - Żyraków (kontrole kryjówek zimowych) dziuple na drzewach w podworskich parkach w Zasowie i Wiewiórce, duże strychy dworów, kościołów, szkół oraz remiz w miejscowościach leżących na trasie Góra Motyczna – Wiewiórka – Zasów – Mokre – Cieszęciny – Wiewiórka (kontrole kryjówek letnich) oraz obiekty w miejscowościach położonych wzdłuż trasy Czarna – Borowa – Głowaczowa – Straszęcin – Zawierzbie – Żyraków. W trakcie kontroli zimowych odnaleziono 2 gacki brunatne w ruinach dworu w Zasowie. Pozostałe obiekty są słabo izolowane, co nie sprzyja hibernacji nietoperzy. W trakcie kontroli letnich kryjówek nietoperzy, odnaleziono jedną kontrolę rozrodczą mroczka późnego Eptesicus serotinus, liczącą 20 osobników w miejscowości Czarna w budynku przy ul. Wojska Polskiego 3.7.3. Wyniki inwentaryzacji siedlisk florystycznych (załącznik 3) Inwentaryzację siedlisk florystycznych terenu planowanej farmy wiatrowej „Wiewiórka” (pełne opracowanie w załączniku nr 3), przeprowadzono w okresie wiosennym do 15 maja przez dr Marcina Guzika i mgr inż. Macieja Szczygielskiego. Inwentaryzowano rzadkie i chronione gatunki roślin naczyniowych, mszaków i grzybów, a także kartowano cenne zbiorowiska roślinne występujące na terenie objęte przewidywanym wpływem inwestycji. Inwentaryzację dokonano metodą obserwacji terenowych przeprowadzonych wzdłuż ciągów pieszo-jezdnych oraz w miejscach, gdzie planowane jest posadowienie turbin. Dla lepszej orientacji w terenie, posługiwano się ortofotomapą oraz odbiornikiem GPS, który wykorzystywano także do pomiaru lokalizacji stanowisk gatunków chronionych. Skala aktywności Durr 2007: niska akytwność:<1,6 kontaktu/1h, średnia aktywność: 1,6-3,5 kontaktu/1h, wysoka aktywność: 3,6-5,9 kontaktu/1h, bardzo wysoka aktywność:>5,9 kontaktu/1h 4 KRAKÓW 2012 46 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Teren objęty oddziaływaniem inwestycji to obszar typowo rolniczy ze znaczną dominacją pól uprawnych w wysokiej kulturze agrarnej. Na ogół związane są z nimi zbiorowiska chwastów polnych z klasy Stellarietea mediae, jednakże w tym przypadku ze względu na intensywną uprawę (w tym również stosowanie herbicydów) są one w znacznej mierze wyeliminowane. 3.7.3.1. Siedliska przyrodnicze i zbiorowiska roślinne Do seminaturalnych typów siedlisk występujących na badanym obszarze, zaliczono: śródpolne miedze, rowy użytkowane łąki Flora miedz – jest typowa dla tego obszaru i niespecyficzna. Nie wyróżnia się występowaniem gatunków rzadkich czy chronionych. Dominacja obcego gatunku, jakim jest nawłoć, która na wielu fragmentach miedz ogranicza zdecydowanie obecność innych gatunków, powoduje że środowiska te nie mogą być traktowane jako elementy o nadzwyczajnych walorach przyrodniczych, a tym samym nie mogą być powodem do ograniczenia inwestycji. Roślinność rowów – w wielu przypadkach jest również mocno niespecyficzna, choć stwierdzono na ich skarpach występowanie kliku gatunków przechodzących z łąk wilgotnych ze związku Calthion (antropogeniczne nawożone, wielokośne, wilgotne i mokre łąki). Rowy te nie znajdują się w strefie bezpośredniego oddziaływania inwestycji (w okolicy punktów posadowienia turbin), ale w kilku miejscach przecinają trasy ciągów pieszo-jezdnych. W strefie bezpośrednio otaczającej punkty, gdzie będą znajdowały się turbiny, łąk nie stwierdzono. Znajdują się one natomiast wzdłuż istniejących dróg, którymi prowadzony będzie transport materiałów i sprzętu do budowy turbin. W większości są to zubożałe postaci łąk wyczyńcowych ze związku Alopecurion pratensis. W jednym miejscu badanego obszaru stwierdzono występowanie łąki wilgotnej ze związku Calthion. Jest to niewielki fragment o powierzchni ok. 20 arów, wykształcony w obniżeniu terenu na końcu niewielkiej rynny erozyjnej (na mapach nr 1 i 2 (jako A) w załączniku 3 do Raportu). Występuje tu również stanowisko chronionego gatunku: Dactylorhiza majalis (kukułka szerokolistna). Naturalne zbiorowiska rośline występujące na tym terenie to zbiorowiska leśne i zaroślowe oraz torfowiska. Lasy i zadrzewienia zajmują niewielkie fragmenty, głównie w postaci kilkukilkunastoarowych śródpolnych komplesków. Jedyne dwa większe kompleksy znajdują się we wschodniej części obszaru. Zbiorowiska leśne i zaroślowe reprezenują dwie klasy fitosocjologiczne: lasy zaliczono do klasy lasów liściastych Querco-Fagetea (eutroficzne i mezotroficzne lasy liściaste), natomiast niewielkie zakrzaczone pasy na szerszych miedzach reprezentuja klasę RhamnoPrunetea (ciepłolubne zbiorowiska okrajkowe). Zbiorowiska leśne występujące miejscami na tym terenie to głównie drzewostany olszowe, reprezentujące zespół łęgów Fraxino-Alnetum (łęg jesionowo-olszowy) oraz grądów Tilio-Carpinetum. Jako istotne przy realizacji inwestycji uznano 3 obszary: Płat zbiorowiska w rynnie erozyjnej, mocno zniekształcony poprzez obecność nawłoci (oznaczono na mapach nr 1 i 2 (jako B) załącznika nr 3). W warstwie krzewów dominuje Prunus padus (czeremcha zwyczajna) oraz częściowo chroniony gatunek Viburnum KRAKÓW 2012 47 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim opulus (kalina koralowa). Zbiorowisko jest mocno zniekształcone przez neofityzację i zaśmiecanie. Płat zbiorowiska w pobliżu lokalizacji punktu posadowienia jednej z turbin (A11) oznaczono na mapach nr 1 i 3 (jako C) załącznika nr 3 – również fragment rynny erozyjnej, której wąskie skarpy porasta zniekształcony grąd wilgotny Tilio-Carpinetum obecnie z drzewostanem olszowym oraz dominacją w runie gatunków nitrofilnych: Galium aparine (przytulia czepna) i Urtica dioica (pokrzywa zwyczajna). Na dnie rynny wykształcił się zespół łęgu źródliskowego Fraxino-Alnetum cardaminetosum amarae. Tworzy go drzewostan olszowy z domieszką osiki. Płat zbiorowiska w kompleksie leśnym położonym we wschodniej części obszaru – oznaczono na mapach nr 1 i 4 (jako D) załącznika nr 3. Przez teren ten przebiega planowana trasa dojazdu do turbin 11 i 12. Jest to dość duży jak na warunki tego terenu kompleks leśny, zdominowany przez lasy liściaste. Przez jego środek przepływa niewielka struga, wzdłuż której zachował się ładnie wykształcony płat łęgu. W drzewostanie panuje olsza czarna z brzozą i osiką. W podszycie przeważa Prunus padus (czeremcha zwyczajna) i Cerasus avium (czereśnia ptasia). W runie największy udział ma Ficaria verna (ziarnopłon wiosenny) i Chrysosplenium alternifolium (śledziennica skrętolistna). Występujący w otoczeniu grąd jest zbiorowiskiem mocno zniekształconym. Na analizowanym terenie stwierdzono występowanie małego fragmentu torfowiska niskiego (oznaczono na mapach nr 1 i 2 (jako E) załącznika nr 3) w postaci niewielkiego oczka wodnego porośniętego szuwarem mannowym z domieszką gatunków takich jak: Alisma plantago-aquatica (żabieniec babka wodna), Equisetum limosum (skrzyp bagienny). Oczko to ma powierzchnię 4 ary i otoczone jest zaroślami wierzby białej, iwy i olszy. Oczko to ma kształt owalny – jest jakby przedłużeniem znajdującej się na przeciwległym stoku rynny erozyjnej, w której stwierdzono łąkę wilgotną i łęg. Oczko wodne ma również przedłużenie w kierunku zachodnim, stopniowo wypłycając się przechodzi w turzycowiska z Carex acuta (turzyca zaostrzona), Carex vesicaria (turzyca pęcherzykowata) i Carex canescens (turzyca siwa) z niewielkim udziałem Scirpus sylvaticus (sitowie leśne). 3.7.3.2. Gatunki roślin Podczas inwentaryzacji na terenie obszaru stwierdzono występowanie 3 gatunków chronionych roślin naczyniowych: Kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis)– jej stanowisko znajduje się w odległości 100m od planowanego przebiegu drogi do turbin 5, 6, 8, 9 i 10. Zaobserwowano jeden kwitnący egzemplarz w łęgu Fraxino-Alnetum. Kalina koralowa (Viburnum opulus) – gatunek częściowo chroniony. Jego stanowiska stwierdzono w niewielkich zadrzewieniach śródpolnych oraz w kompleksie leśnym. Występuje w łęgach olszowo-jesionowych. Kruszyna pospolita (Frangula alnus)– gatunek dość powszechnie występujących w zadrzewieniach i zakrzaczeniach oraz na skrajach rowów melioracyjnych. Objęty częściową ochroną gatunkową. Wszystkie zinwentaryzowane stanowiska roślin chronionych wydają się być niezagrożone w związku z realizacją planowanej inwestycji. KRAKÓW 2012 48 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 3.8. Zasoby przyrodnicze, walory krajobrazowe i ich ochrona prawna 3.8.1. Polskie i wspólnotowe formy ochrony środowiska i krajobrazu przyrodniczego w rejonie planowanej lokalizacji Farmy Wiatrowej „Wiewiórka” W sąsiedztwie inwestycji, szczególną wartość przyrodniczą i atrakcyjność turystyczną stanowią: Dolina Wisłoki – obejmująca 1/3 powierzchni gminy Żyraków (głównie sołectwa Straszęcin, Żyraków, Wola Żyrakowska) nadała swoisty wygląd i budowę sąsiadującym z gminą Żyraków terenom wchodzącym w skład gminy Dębica, miasta Dębicy, części gminy Przecław. Tereny te zajmują dwie terasy nadzalewowe i terasę zalewową rzeki Wisłoki. Tereny nadbrzeżne Wisłoki położone w gminie Żyraków ujęte zostały w korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym, jako element projektowanego systemu ekologicznego ECONETPL (RKED) Przecławski Obszar Chronionego Krajobrazu (POCH)5 - o całkowitej powierzchni 4 734 ha w granicach części gmin: Radomyśl Wielki, Wadowice Górne, Żyraków. Obszar obejmuje dwa większe kompleksy leśne w rejonie Nagoszyna, Korzeniowa (gm. Żyraków) i Wadowic Górnych. Największy udział w tych lasach ma zbiorowisko boru mieszanego (Pino Quercetum), ponadto buduje je zespół boru wilgotnego (Milinio-Pinetum), rzadziej świeżego (LeucobryoPinetum). Z gatunków chronionych występują: konwalia majowa (Convalaria majalis), wawrzynek wilczełyko (Dephne mezereum), bluszcz pospolity (Hedera helix). Na terenie gminy Żyraków znajduje się południowy fragment Przecławskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (stanowiący 8,6% jego całkowitej powierzchni), w skład którego wchodzi północny kraniec gminy tj. część wsi Nagoszyn i część wsi Korzeniów. POChK znajduje się w odległości min 6 km w kierunku NE od planowanego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” Obszar Chronionego Krajobrazu Jastrząbsko-Żdżarskiego6 – o całkowitej powierzchni 28 270 ha (z czego 19329 znajduje się w granicach województwa podkarpackiego, pozostała część leży w województwie małopolskim), w granicach gmin Czarna, Radomyśl Wielki, Wadowice Górne, Żyraków (woj. podkarpackie). Większą część stanowią: w części północnej -> kompleksy grądu oraz lasu sosnowo-dębowego, w części północnej – bory świeże. Cennymi 5 Utworzony Rozporządzeniem Nr 23 Wojewody Tarnowskiego z dnia 28 sierpnia 1996 r. w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu województwa tarnowskiego (Dz. Urz. Woj. Tarnowskiego Nr 10, poz. 60). Rozporządzenie to nie zostało zamieszczone w obwieszczeniu Wojewody Podkarpackiego z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie wykazu aktów prawa miejscowego (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego z dnia 31 marca 1999 Nr 5 poz. 100), w związku z czym nie posiada ono mocy prawnej. 6 Utworzony Rozporządzeniem Nr 23 Wojewody Tarnowskiego z dnia 28 sierpnia 1996 r. w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu województwa tarnowskiego (Dz. Urz. Woj. Tarnowskiego Nr 10, poz. 60). Rozporządzenie to nie zostało zamieszczone w obwieszczeniu Wojewody Podkarpackiego z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie wykazu aktów prawa miejscowego (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego z dnia 31 marca 1999 Nr 5 poz. 100), w związku z czym nie posiada ono mocy prawnej. KRAKÓW 2012 49 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim zbiorowiskami są torfowiska przejściowe oraz bory bagienne (rezerwat Torfy). Osobliwością jest stanowisko pióropusznika strusiego (rezerwat Słotwina) W granicach gminy Żyraków, obejmuje jedyny większy kompleks leśny południa gminy (kraniec Woli Wielkiej) oraz tereny otwarte Straszęcina wraz z Ośrodkiem Sportu i Rekreacji nad zalewem na Grabince (co stanowi zaledwie 1,13% całkowitej powierzchni Obszaru). J-ŻOChK znajduje się w odległości min 7km w kierunku SW od planowanego Parku EW „Wiewiórka”. Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu – ustanowiony Rozporządzeniem Wojewody Podkarpackiego Nr 79/05 z dnia 31 października 2005 (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego Nr 138, poz. 2105 z późn. zm.), o całkowitej powierzchni 50 099 ha na terenie gmin: Cmolas, Kolbuszowa, Mielec, Przecław, Tuszów Narodowy, Ostrów, Sędziszów Małopolski, Głogów Małopolski i Świlcza. Na jego terenie występuje duża mozaikowatość środowisk od piaszczystych wydm do bagien, torfowisk oraz wód otwartych. Na terenie obszaru, w celu zachowania naturalnych zbiorowisk roślinnych dawnej Puszczy Sandomierskiej, z licznie tu występującymi tu gatunkami roślin rzadkich i chronionych oraz ochrony stanowisk lęgowych rzadkich gatunków ornitofauny, został utworzony rezerwat przyrody „Zabłocie”. Na terenie tego obszaru istnieją jeszcze trzy inne rezerwaty przyrody: „Buczyna w Cyrance na Płaskowyżu Kolbuszowskim”, „Paterami” i „Jaźwina Góra”, w których poddane ochronie są różnego typu zbiorowiska leśne7. Ponadto na terenie Obszaru spośród dużych ssaków licznie występują tu sarny, jelenie oraz dziki. Pojawiają się tu także łosie. M-K-GOChK znajduje się w odległości min 19 km w kierunku NE od granic planowanego Parku EW „Wiewiórka”. Rezerwat Torfy (o pow. 11,66 ha) – położony w granicach JastrzębskoŻdżarskiego OChK, na terenie gminy Czarna, w obrębie ewidencyjnym Chotowa. Utworzony został Zarządzeniem MOŚiZN z dnia 12 sierpnia 1987 r. (M.P.1987.28.222) celem zachowania stanowiska rosiczki okrągłolistnej oraz innych gatunków roślin związanych z biotopem torfowiska i boru bagiennego, a także miejsc lęgowych i ostoi rzadkich gatunków ptactwa wodno-błotnego7. Rezerwat znajduje się w odległości 14 km w kierunku SW od pola farmy wiatrowej „Wiewiórka” Rezerwat Bagno Przecławskie (o pow. 25,56 ha) – położony w granicach Przecławskiego OChK, na terenie gminy Przecław, w obrębie ewidencyjnym Przecław. Utworzony został Zarządzeniem MLiPD z dn. 19 kwietnia 1979 r. (M.P.1979.13.77) celem zachowania licznych zbiorowisk roślinności, zwłaszcza torfowiskowej, charakterystycznej dla Kotliny Sandomierskiej7. Rezerwat znajduje się w odległości ok. 14 km w kierunku NE od projektowanego Parku EW „Wiewiórka” SIEĆ NATURA 2000 Jest to kompleksowa sieć obszarów chronionych o znaczeniu europejskim stanowiąca główne narzędzie realizacji polityki ochrony UE. Tworzona jest w oparciu o dwie podstawowe Dyrektywy Rady – 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i 7 http://www.wios.rzeszow.pl/cms/upload/edit/file/opracowania/raporty/2005/r9.pdf KRAKÓW 2012 50 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim flory (Dyrektywa siedliskowa) oraz Dyrektywa Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków (Dyrektywa „ptasia”). Analizowany obszar planowanej farmy wiatrowej jest terenem typowo rolniczym i nie stanowi cennej ostoi ptaków, dla których konieczne byłoby utworzenie obszaru ochrony. W granicach gminy Żyraków oraz sąsiadujących z nią terenach znajduje się projektowany i proponowany przez RP specjalny obszar ochrony siedliskowej – Dolnej Wisłoki.. Dolna Wisłoka z dopływami (PLH 180053)8 (453,7ha) - specjalny obszar ochrony siedliskowej (OOS Natura 2000) – w odległości min 6 km w kierunku S oraz NE od granic inwestycji. Obszar obejmuje rzekę Wisłokę na odcinku od ujścia lewostronnego dopływu, potoku Chotowskiego w m. Chotowa do ujścia lewostronnego dopływu, cieku w miejscowości Grabiny – Dębica oraz ujścia rzeki Wielopolka w m. Pustków do rurociągu przechodzącego nad korytem rzek w m. Podleszany, wraz z dopływami. Rzeka Wisłoka stanowi bardzo ważny korytarz ekologiczny łączący jej dopływy i rzekę Wisłę. W Wisłoce w latach 2004 - 2008 stwierdzono występowanie 32 gatunków ryb oraz jeden gatunek minogów; w tym z rodziny łososiowatych (3 gatunki), karpiowatych (20 gatunków), głowaczowatych (2 gatunki), kozowatych (2 gatunki), szczupakowate (1gatunek), okoniowate (2 gatunki), sumowate (1 gatunek) i wątłuszowatych (1 gatunek). Wody rzeki Wisłoki i jej dopływów są siedliskiem cennych gatunków ryb z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Wytypowane dopływy rzeki Wisłoki są w najmniejszym stopniu przekształcone, a zarazem są siedliskami raka rzecznego (Astacus astacus). Odcinki doliny Wisłoki i wybranych dopływów charakteryzują się umiarkowanym stopniem przekształcenia siedlisk pozakorytowych. Fragmenty zbliżone do naturalnych zachowały się zwłaszcza w dolinach potoków Tuszymka, Brzezinka, Czarna i Chotowski. W dolinie Wisłoki przeważają zbiorowiska lasów łęgowych (kod: 91E0). W niektórych miejscach, zwykle na niewielkich powierzchniach znajdują się wilgotniejsze postaci łąk świeżych (kod: 6510-1), będących zbiorowiskami zastępczymi łęgów. Odrębny, bardzo rzadki typ siedliska stanowią permanentnie inicjalne żwirowiska i kamieniste odsypy tworzące wyraźne wyspy w nurcie Wisłoki oraz plaże. Częściowo zajęte są one płatami wierzb wąskolistnych, ale pojawiają się na nich niewielkie fragmenty nietrwałych zbiorowisk ziołoroślowych i trawiastych. Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG: nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami wiosienniczków (3260), ziołorośla górskie (6430), niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (6510), grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (9170), łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (91E0) Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE: bocian czarny (Ciconia nigra), bocian biały (Ciconia ciconia), błotniak stawowy (Circus aeruginosus), derkacz (Circus aeruginosus), puszczyk uralski (Circus aeruginosus), zimorodek (Alcedo atthis), dzięcioł czarny (Alcedo atthis). Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: bóbr europejski (Castor fiber), wydra (Lutra lutra). Płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), kumak nizinny (Triturus cristatus). Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: minóg strumieniowy (Lampetra planeri), łosoś szlachetny (Salmo salar), boleń (Aspius aspius), różanka (Rhodeus 8 Tekst cytowany ze strony: http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000/dane/pdf/pl/PLH180053.pdf KRAKÓW 2012 51 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim sericeus amarus), piskorz (Misgurnus fossilis), koza (Cobitis taenia), głowacz białopłetwy (Cottus gobio) Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: skójka gruboskorupowa (Unio crassus) Inne ważne gatunki zwierząt i roślin: Płazy: ropucha (Bufo bufo), rzekotka drzewna (Hyla arborea), żaba trawna (Hyla arborea), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), Gady: padalec zwyczajny (Anguis fragilis), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), jaszczurka żyworodna (Lacerta agilis), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), żmija zygzakowata (Vipera berus), Ryby: piekielnica (Alburnoides bipunctatus), brzana (Barbus barbus), świnka (Chondrostoma nasus), miętus (Lota lota), lipień pospolity (Thymallus thymallus), Bezkręgowce: rak szlachetny (Astacus astacus) Rośliny: tojad mołdawski (Aconitum moldavicum), tojad dzióbaty (Aconitum variegatum), czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), orlik pospolity (Aquilegia vulgaris), obrazki alpejskie (Arium alpinum), kopytnik pospolity (Aquilegia vulgaris), zimowit jesienny (Colchicum autumnale), konwalia majowa (Convallaria majalis), kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), skrzyp gałęzisty (Epipactis helleborine), skrzyp olbrzymi (Equisetum telmateia), skrzyp pstry (Equisetum variegatum), kruszyna pospolita (Frangula alnus), goryczka trojeściowa (Gentiana asclepiadea), goryczka krzyżowa (Gentiana cruciata), bluszcz pospolity (Hedera helix), przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis), zamokrzyca ryżowa (Leersia oryzoides), lilia złotogłów (Lilium martagon), września pobrzeżna (Lilium martagon), gnieźnik leśny (Neottia nidus-avis), podkolan biały (Platanthera bifolia), pierwiosnek wyniosły (Primula elatior), róża alpejska (Rosa pendulina), cebulica dwulistna (Scilla biforia), kalina koralowa (Viburnum opulus), barwinek pospolity (Vinca minor). Głównym zagrożeniem dla tego obszaru jest intensywna eksploatacja kruszywa, która powoduje zanikanie kamienistych i żwirowych tarlisk litofilnych gatunków ryb. Poza tym zagrożenie stanowi również szereg działań antropogenicznych związanych z planami przekształceń koryta, regulacją oraz zabudową poprzeczną dla celów energetycznych. Bardzo negatywne oddziaływanie ma także usuwanie roślinności oraz wycinanie rosnących nad ciekami drzew, co drastycznie pogarsza warunki dla występującej fauny, zwłaszcza w okresach zwiększonego nasłonecznienia i niskich przepływów wód. Natura 2000 – Dolna Wisłoka z dopływami, swym zasięgiem obejmuje całe lub części gmin: Gawłuszowice, Mielec, Dębica, Przecław, Czarna, Ropczyce, Sędziszów Małopolski, Wielopole Skrzyńskie, Ostrów i przedmiotowy Żyraków. Miejscowości: Wiewiórka i Góra Motyczna objęte niniejszym opracowaniem oraz należące administracyjnie do gminy Żyraków znajdują się poza obszarem ochrony siedliskowej Dolnej Wisłoki. Las nad Braciejową (PLH 180023) (1 440,2 ha)9 – specjalny obszar ochrony siedliskowej (OOS Natura 2000) – w odległości min 9 km w kierunku S od granic inwestycji. Ostoja obejmuje teren mocno pofałdowany o wyraźnych różnicach wysokości pomiędzy zabudowanym dnem doliny a szczytami wzniesień. Występujące tu gleby to w większości gleby brunatne, a w południowej części obszaru także płowe. W granicach ostoi znalazły się środkowe i szczytowe partie wzniesień. Prawie cały obszar porośnięty jest lasami, łąki zajmują niewiele ponad 1% powierzchni. Wśród siedlisk leśnych dominuje żyzna buczyna karpacka (ponad 80%). Grądy zajmują około 10% powierzchni, natomiast znikomy udział mają: kwaśna buczyna i łęgi. 9 Tekst cytowany ze strony http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000/dane/pdf/pl/PLH180023.pdf KRAKÓW 2012 52 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG: niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (6510), kwaśne buczyny (9110), żyzne buczyny (9130), grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (9170), jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (9180), łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (91E0). Płazy wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: kumak górski (Bombina variegata), traszka karpacka (Triturus montandoni), Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: czerwończyk nieparek (Lycaena dispar), Callimorpha quadripunctaria, biegacz urozmaicony (Osmoderma eremita), zgniotek cynobrowy (Cucujus cinnaberinus), chrabąszcz pachnąca (Carabus variolosus). Inne ważne gatunki zwierząt i roślin: Płazy: rzekotka drzewna (Hyla arborea), żaba trawna (Rana temporaria), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), Gady: padalec zwyczajny (Anguis fragilis), jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix). Główne zagrożenia wiążą się z różnymi sposobami użytkowania lasu (np. usuwanie podszytu, wypas na przylegających łąkach, lesie, itp.). Duże rozdrobnienie powierzchni leśnej powoduje, że negatywne oddziaływanie człowieka na las jest większe. Natura 2000 Las nad Braciejową znajduje się w granicach gminy Dębica i gminy Ropczyce. Gatunki chronione na terenie gminy Żyraków: Widłak goździsty Lycopodium clavatum (nr na Czerwonej Liście 36)– Nagoszyn Śniedek baldaszkowaty Omitkogalum collinum (142) – Nagoszyn Storczyk (kukułka) krwista Dactylorhiza incameta (170) – Żyraków, Góra Motyczna Storczyk (kukułka) szerokolistna Dactylorhiza majolik (172) –Żyraków Podkolan Biały Platanthera biforia (178) – Nagoszyn, Korzeniów, Wola Nagoszyńska 3.8.2. Walory krajobrazowe Krajobraz rozumiany jest jako synteza środowiska przyrodniczego, kulturowego i wizualnego (Żarska 2001). Krajobraz obejmuje zarówno elementy środowiska naturalnego i kulturowego, ale także ich fizyczną kompozycję, aspekty historyczne, wizualne oraz postrzeganie całości przez człowieka. Środowisko gminy Żyraków odznacza duży udział elementów antropogenicznych, będących wynikiem szeroko rozpowszechnionej tutaj uprawy agrarnej. Uwarunkowania naturalne wykształciły typowy dla tych terenów krajobraz rolniczy z niewielką ilością półnaturalnych zbiorowisk nieleśnych segetalnych. Nie mniej jednak obserwuje się bogactwo flory właściwe ekosystemom łąkowym. Obok pól uprawnych, obserwowane jest tutaj bogactwo flory właściwe ekosystemom łąkowym. Pomimo, że powierzchnie biologicznie czynne odnoszą się na terenie gminy głównie do obszarów pól uprawnych oraz zielni niskiej, głównie o charakterze zieleni nieurządzonej (łąki i pastwiska) to jednak jej północna część wyróżnia się malowniczymi kompleksami leśnymi ze stawami rybnymi, stanowiącymi miejsce sobotnio-niedzielnego wypoczynku. Ponadto znajdują się tutaj również zespoły dworsko-pałacowe, będące pozostałością po minionych czasach. Do głównych elementów zakłócających krajobraz, poza zabudową położoną w eksponowanych miejscach, są elementy infrastruktury technicznej, takie jak napowietrzne linie KRAKÓW 2012 53 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim energetyczne, maszty, kominy oraz obszary górnicze związane z eksploatacją złóż ropy i gazu ziemnego. W kontekście lokalizacji projektowanej inwestycji, walory krajobrazu w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej, są podobne jak dla całej gminy. Teren opracowania nie jest objęty żadną z form ochrony przyrody. W pobliżu planowanego przedsięwzięcia przypływają dopływy niewielkiego cieku wodnego: Potoku Wiewiórskiego, będącego lewobrzeżnym dopływem potoku Czarna (Grabianka). Rzeka ta może stanowić lokalny korytarz ekologiczny dla migrujących ptaków i ostoję dla ptaków lęgowych. Wartościując badany teren pod względem krajobrazowo – przyrodniczym, następne miejsce w tej klasyfikacji zajmują tereny krajobrazu rolniczego, z mozaiką dominujących pól uprawnych z niewielką „domieszką” łąk i pastwisk. Jest to krajobraz przyrodniczo – kulturowy, który zajmuje obszar w obrębie planowanej inwestycji farmy wiatrowej „Wiewiórka” i w najbliższej okolicy. Ze względu na płaskie lub, co najwyżej lekko faliste ukształtowanie powierzchni terenu, obszar ten stanowi otwartą przestrzeń z daleko rozpościerającymi się widokami. Niewielkie i nieliczne podmokłe obniżenia terenu, a także zadrzewienie i zakrzewienia śródpolne, stanowią cenne ostoje przyrody i wpływają na walory krajobrazowe podnosząc ich poziom. Pomimo aktywnego, rolniczego użytkowania gruntów i istotną ingerencję człowieka w skład florystyczny, a przez to pośrednio w skład gatunkowy zwierząt, strukturę ekologiczną tego terenu można uznać za stosunkowo bogatą. Najniżej został oceniony krajobraz wiejski z towarzyszącą mu infrastrukturą naziemną, tj. siecią komunikacyjną, naziemnymi liniami przesyłowymi oraz obszary wydobycia kruszywa naturalnego m.in. glin w Górze Motycznej oraz iłów trzeciorzędowych w Wiewiórce. Cały obszar gminy Żyraków jest zasobny w kruszywo naturalne: piaski, żwiry i pospółka. Są to tereny, gdzie czynnik antropopresji jest stały lub w przypadku kopalń odkrywkowych: długotrwały i wysoki. Waloryzacja krajobrazu analizowanego obszaru na podstawie dostępnej literatury Wg Bartkowskiego (1986), który dokonał waloryzacji terenów Polski wg przydatności rekreacyjnej (w granicach jednostek fizycznogeograficznych – mezoregionów, oceniana była: obecność lasów, urozmaicenie rzeźby, gęstość wód powierzchniowych oraz takie czynniki jak obszary chronionego krajobrazu, źródła mineralne, pomniki przyrody), analizowany obszar gminy Żyraków, w 10 przedziałach wskaźnika atrakcyjności (max przedział to 90-100 pkt – tereny o najwyższym stopniu atrakcyjności, min 0-10) został zwaloryzowany na poziomie jedynie 20-30 pkt. Wg Balona (2003), który podzielił krajobraz Polski na 4 kategorie, tj.: 1 – regiony o przyrodniczych walorach turystyczno-rekreacyjnych rangi europejskiej, 2 – regiony o walorach rangi krajowej, 3 – regiony o walorach rangi regionalnej, 4 – obszar o mniejszym znaczeniu, teren, na którym planuje się posadowienie Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” zakwalifikowany został do kategorii 4. Wg 6 stopniowej (1-6) skali Richlinga (2006), analizowany teren przedsięwzięcia leży w obszarze o najniższych walorach (klasa 1). Należy jednak podkreślić, że ocena ta dotyczy „krajobrazu naturalnego traktowanego w kategoriach potencjalnych, a nie zróżnicowania pełnej atrakcyjności rekreacyjnej terenu, stanowiącej efekt oddziaływania czynników kształtowanych nie tylko przez przyrodę”. Z przedstawionych wyżej klasyfikacji krajobrazu wynika, że Płaskowyż Tarnowski (w granicach, którego planuje się lokalizację projektowanej inwestycji), zaliczany jest do obszarów o niskich walorach krajobrazowych. KRAKÓW 2012 54 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 4. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ZABYTKÓW CHRONIONYCH W 1995r. w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski na terenie gminy Żyraków przeprowadzone zostały badania poszukiwawcze. W wyniku badań zewidencjonowano 85 stanowisk, w tym 4 znane wcześniej. Osiem obiektów zostało wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Należą do nich m.in. umocnienia obronne w Wiewiórce (AZP 101-70/2, nr rej. A-429 z 19 grudnia 1968r) reprezentujące stanowiska archeologiczne. Zgodnie z informacją uzyskaną od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Rzeszowie, znak: UOZ-Rz-4-4148/141/2009 poza wpisanymi do rejestru na omawianym terenie i w jego bezpośrednim sąsiedztwie, należy wymienić obiekty ujęte w Ewidencji Zabytków Architektury i Budownictwa: we wsi Mokre • dom drewniany, kryty strzechą nr 38 z przełomu XIX i XX w • budynek gospodarczy nr 38. we wsi Zasów • murowany kościół parafialny p.w. Stanisława Biskupa z 1885r. – A-427 z 18.12.1998, murowana kaplica cmentarna na cmentarzu parafialnym z drugiej połowy XIX, zespół dworsko-parkowy A-189 z 26.11.1979r. obejmujący: ruiny dworu (XVII/XIXw), dawna portiernię (pierwsza połowa XIX w), park (założony XVIII w, przekomponowany XIX w), murowana szkoła z początku XX w, dom nr 19, z początku XX w, drewniany dom nr 185, lata trzydzieste XX w, drewniany dom nr 184, lata czterdzieste XX w. we wsi Wiewiórka • relikty ziemnych umocnień obronnych (XV-XVIw.) nieistniejącego zamku – A-428 z 19.12.1968r, • murowana kapliczka na parceli grodzkiej z drugiej połowy XIX w. • murowana kapliczka z figurą św. Antoniego nr 74 z końca XIX w. • dom drewniany nr 34, z przełomu XIX i XX w. W ramach przygotowań do budowy autostrady A4 na terenie na terenie gminy Żyraków prowadzone były rozległe badania ratownicze. Wynikiem ratowniczych badań wykopaliskowych do końca 2008 r. jest odkrycie i zbadanie na powierzchni ponad 460 arów rozległej wsi wczesnośredniowiecznej. Jej powierzchnia wynosiła wedle aktualnych szacunków około 24 hektarów, z których około 1/3 znajduje się w granicach rozgraniczenia projektowanej autostrady i podlega wyprzedzającym badaniom ratowniczym, zgodnie z obowiązującymi standardami ochrony dziedzictwa archeologicznego. Wynikiem dotąd przeprowadzonych badań jest odkrycie ponad 2500 obiektów archeologicznych, wśród których wyróżnia się 120 wczesnośredniowiecznych obiektów zagłębionych lub zróżnicowanych konstrukcji słupowych z VIII-X w. Obok budynków mieszkalnych i gospodarczych odkryto liczne jamy, paleniska, słupy tworzące przed wiekami ogrodzenia zagród. W trakcie badań wykopaliskowych pozyskano ponad 19 tysięcy zabytków. KRAKÓW 2012 55 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 5. OPIS PRZEWIDYWNAYCH SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU NIEPODEJMOWNIA PRZEDSIĘWZIĘCIA Wariant polegający na niepodejmowaniu przedsięwzięcia, tzw. wariant „0”, pozostawi analizowany teren w użytkowaniu rolniczym. Nieznaczne przekształcenia lokalnych zasobów użytkowych środowiska przyrodniczego, otoczenia człowieka i krajobrazu nie będą miały miejsca. Odstąpienie od realizacji przedsięwzięcia pozwoli na uniknięcie potencjalnych konfliktów społecznych, środowiskowych i przestrzennych związanych z lokalizacją farmy wiatrowej. Jednocześnie wariant ten oznacza rezygnację z możliwości ograniczenia emisji do atmosfery znaczących ilości zanieczyszczeń, towarzyszących konwencjonalnym metodom produkcji energii elektrycznej, opartych na spalaniu węgla kamiennego, który jest źródłem wyczerpywalnym i coraz mniej korzystnym ekonomicznie. W aspekcie formalnym, niepodejmowanie przedsięwzięcia wpłynie na zmniejszenie możliwości Polski w zakresie wypełniania zobowiązań krajów członkowskich w kontekście realizacji pakietu klimatycznego oraz utrudni osiągnięcie wymaganego poziomu 15 % udziału energii odnawialnej w bilansie energii zużywalnej, zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Ponadto jednym z postulatów „Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku” jest zwiększenie „udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu w Polsce do 15 proc. w 2020 roku. Zgodnie z zobowiązaniami, jakie przyjęła Polska podpisując Traktat Akcesyjny, udział energii odnawialnej w krajowym bilansie zużycia energii elektrycznej brutto w 2010 r., miał wynosić 7,5%. Wg najnowszych danych10 udało się osiągnąć zaledwie 80% celu indykatywnego (OZE wygenerowały około 9,3 TWh energii elektrycznej, co przy całkowitym zużyciu 155 TWh brutto, stanowi 6%). Wg PSEW jest to: „bardzo zły prognostyk w kontekście realizacji celu obligatoryjnego. Dla przypomnienia w 2008 r. udział OZE wyniósł 4,3%, w 2009 r. było to 5,5%. Biorąc pod uwagę, że w 2010 r. wartość ta wzrosła zaledwie o ok. 0,5%, jeżeli ten trend się utrzyma, osiągnięcie w 2020 r. krajowego celu w zakresie udziału energetyki odnawialnej w finalnym zużyciu energii elektrycznej, może okazać się niemożliwe”. Krajowy Plan Działań (KPD) w zakresie odnawialnych źródeł energii, przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 7 grudnia 2010, zakłada roczną instalację 500 MW w elektrowniach wiatrowych. Obecnie założenie to nie jest spełniane. W 2010 zainstalowano 455 MW, w 2011 o 18 MW mniej – tj. 437 MW. Na 2011 prognozowano całkowitą instalację 2000 MW z energetyki wiatrowej, w rzeczywistości wyniosła ona jedynie 1 616,36 MW. Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że w kontekście lokalizacji projektowanego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” brak jest przeciwwskazań wykorzystania potencjału produkcyjnego energetyki wiatrowej. Występują tutaj wystarczająco silne i długotrwałe wiatry, co stwarza korzystne warunki dla funkcjonowania analizowanych siłowni wiatrowych. Zabudowania mieszkalne występują w odległości min. 650 m i nie są zagrożone przekroczeniem norm w zakresie hałasu, generowanego przez pracujące turbiny. W bezpośrednim otoczeniu projektowanej inwestycji brak jest wysokich przeszkód, zaburzających swobodny przepływ powietrza. Ponadto jak wykazały analizy i oceny, których końcowe rezultaty zostały przedstawione w rozdziale 8, realizacja inwestycji nie będzie wpływać na środowisko w stopniu zagrażającym spójności i integralności jego elementów. Źródło: Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej, URE – stan na 25.01.2011, dane szacunkowe PSE Operator 10 KRAKÓW 2012 56 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Niepodjęcie realizacji przedsięwzięcia będzie, więc oznaczać niewykorzystanie potencjalnych możliwości analizowanego obszaru, gdzie istnieją korzystne warunki dla rozwoju energetyki wiatrowej. Produkcja energii „ekologicznie czystej”, przy racjonalnym wykorzystaniu, stanowi ponadto komponent zrównoważonego rozwoju, czyli rozwoju uwzględniającego korzyści ekonomiczne, gospodarcze i społeczne. Ten kierunek działań został również zapisany w Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020. Biorąc pod uwagę: potencjał produkcyjny energetyki wiatrowej analizowanego obszaru, zobowiązania Polski w kontekście ochrony klimatu i ograniczania emisji zanieczyszczeń z konwencjonalnych źródeł energii oraz szansę rozwoju lokalnego, zaniechanie budowy zespołu elektrowni wiatrowych, nie powinno być rozważane. 6. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Wariantowanie uwzględniało niżej wymienione aspekty, istotne zarówno ze względu na ochronę środowiska jak i możliwości realizacji inwestycji: potencjał energetyczny wiatru, czynnik ekonomiczny oraz ergonomiczny (integralność i dostępność komunikacyjna terenu inwestycji, możliwość przyłączenia elektrowni wiatrowych do sieci przesyłowej, możliwość wykupienia lub wieloletniej dzierżawy gruntów), potencjalny wpływ inwestycji na środowisko przyrodnicze, lokalizację inwestycji w kontekście dystansu względem obszarów zabudowy mieszkalnej oraz możliwości wystąpienia potencjalnego wpływu na człowieka, kryterium wzajemnego oddziaływania planowanej inwestycji z inwestycjami zlokalizowanymi w jej sąsiedztwie Przy wyborze wariantu preferowanego, kierowano się zasadą zrównoważonego rozwoju, która równorzędnie traktuje potrzeby społeczne, ekonomiczne i ekologiczne. 6.1. Wariant realizacji przedsięwzięcia (wariant inwestora) Realizacja przedsięwzięcia zgodnie z wariantem proponowanym przez Gestamp Eolica Polska, polega na budowie Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka”, składającego się z 14 turbin wiatrowych, posadowionych na obszarze sołectw Wiewiórka i Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w województwie podkarpackim (rys. 2). Po przeprowadzeniu analizy akustycznej (załącznik 4 oraz rozdz. 8.2.8) stwierdzono, że bez konieczności zmiany lokalizacji elektrowni wiatrowych, możliwe jest zastosowanie realizacji trzech modeli turbin, różniących się wybranymi parametrami, w zakresie jak niżej: Wariant I - 14 turbin o średnicy wirnika 90 m, mocy 1,8/2,0 MW i wysokości położenia gondoli 80 m n.p.t. Wariant II - 14 turbin o średnicy wirnika 100 m, mocy 1,8 MW i wysokości gondoli 80 m n.p.t. Wariant III - 14 turbin o średnicy wirnika 100 m, mocy 1,8 MW i wysokości gondoli 95 m n.p.t. KRAKÓW 2012 57 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 6.2. Wariant alternatywny Inwestor w trakcie wstępnych prac projektowo-koncepcyjnych rozważał kilka wariantów realizacji przedsięwzięcia: I) Park Elektrowni Wiatrowych Wiewiórka o łącznej mocy 48 MW Rozpatrywano zwiększenie łącznej mocy Zespołu Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” o 20 MW (w sumie 48 MW) poprzez instalację 10 dodatkowych siłowni na obszarze wskazanym pod jego realizację. Wariant ten wskazywał największą ilość możliwą do realizacji z technologicznego punktu widzenia. Stwierdzono jednak, że rozwiązanie takie jest niekorzystne, przede wszystkim ze względu na związane z nim – niewątpliwe ryzyko przekroczenia dopuszczalnych poziomów dźwięku dla terenów wymagających ochrony przed hałasem (ze szczególnym uwzględnieniem obszarów zabudowy zagrodowej). Ponadto zagęszczenie turbin na wskazanym do realizacji farmy obszarze, nie byłoby możliwe z uwagi na stwierdzoną, stosunkowo wysoką aktywność chiropterofauny na analizowanym terenie, a w związku z tym wysokie prawdopodobieństwa znaczącego, negatywnego oddziaływania na nietoperze. II) Pierwotny projekt inwestora W pierwotnym projekcie inwestora, polegającym na budowie 14 elektrowni wiatrowych, zakładano nieco inne rozmieszczenie turbin, niż to, którego dotyczy niniejszy Raport. W wyniku przeprowadzonej analizy akustycznej (zał. B, rys. 1a), stwierdzono konieczność odsunięcia izofony 40 dB od obszarów zabudowanych w Wiewiórce i Zasowie, w związku z czym skorygowano lokalizację turbin A3 i A9 III) Lokalizacja trzech dodatkowych elektrowni wiatrowych na obszarze sołectwa Wola Wielka W ramach planowanego przedsięwzięcia, oprócz zespołu 14 turbin wiatrowych w obrębie sołectwa Wiewiórka, przewidywano również posadowienie trzech dodatkowych elektrowni wiatrowych w Woli Wielkiej. W związku z powyższym, na obu projektowanych powierzchniach lokalizacji turbin, prowadzone były obserwacje ornitologiczne. Ze względów logistycznych, zrezygnowano jednak z posadowienia turbin w tym rejonie. IV) Trasa ciągów pieszo-jezdnych i kabli pomiędzy elektrowniami wiatrowymi Początkowo w ramach inwestycji rozpatrywano realizację ciągów pieszo-jezdnych wg planu przedstawionego na rysunku 6. Na prośbę mieszkańców projekt ten uległ zmianie i przybrał postać jak na rysunku 2. KRAKÓW 2012 58 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Rys. 6. Pierwotna trasa tyczenia ciągów pieszo-jezdnych pomiędzy elektrowniami wiatrowymi 6.3. Wariant najkorzystniejszy dla środowiska Projektowany Park Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” zlokalizowany jest poza obszarami form prawnej ochrony przyrody oraz poza granicami Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP nr 425 Stalowa Wola - Rzeszów - Dębica. Teren opracowania pozbawiony jest szczególnych wartości krajobrazowych. Jak wykazały rezultaty przeprowadzonych analiz badających stan środowiska przedmiotowego terenu (rozdz. 3), prognozujących wpływ inwestycji na jego poszczególne elementy (rozdz. 8) w tym również na formy ochrony przyrody (rozdz. 10), przy zastosowaniu środków minimalizujących, kompensujących lub ograniczających oddziaływanie przedsięwzięcia (rozdz. 11), nie ma przeciwwskazań dla realizacji Parku Elektrowni Wiatrowych w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej. Skala inwestycji nie spowoduje zagrożenia dla ludzi, zwierząt i roślin. Zastosowane rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, gwarantują brak istotnych, znaczących, negatywnych oddziaływań na poszczególne elementy środowiska. Wariant rezygnacji z realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia, byłby pozornie najkorzystniejszym wariantem dla środowiska przyrodniczego, objętego zasięgiem jego potencjalnego oddziaływania, gdyż nie wprowadzałby żadnych zmian w dotychczasowym użytkowaniu terenu. Biorąc jednak pod uwagę aspekt przeciwdziałania zmianom klimatu i ograniczania emisji zanieczyszczeń do atmosfery, wariant zerowy nie sprzyja jej ochronie. Zakładana produkcja tzw. „czystej energii” przyczyniłaby się bowiem, do zmniejszenia produkcji energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł konwencjonalnych, a tym samym spowodowałaby zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz ograniczenie wydobycia kopalnych surowców energetycznych. Ponadto mając na uwadze aspekty polityki energetycznej kraju, zakłady energetyczne mają obowiązek wprowadzania do swojego bilansu energii pochodzącej z OZE. Niespełnienie określonych limitów oznacza obciążenie karami finansowymi, co w konsekwencji może powodować wzrost cen energii. Obecna produkcja energii z OZE, z trudem zaspokaja potrzeby aktualnego rynku energetycznego. Przy ciągłym KRAKÓW 2012 59 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim wzroście zużycia energii w Polsce i w Europie, pozyskiwanie energii z ze źródeł odnawialnych, nabiera szczególnie ważnego znaczenia. Podsumowując powyższe rozważania, jako wariant najkorzystniejszy dla środowiska należy uznać wariant inwestora, który będzie miał śladowy negatywny wpływ na środowisko przy jednoczesnym istotnym pozytywnym wpływie na poprawę stanu czystości powietrza. Korzystnymi aspektami realizacji przedsięwzięcia jest również udział w zaspokojeniu potrzeb energetycznych gospodarki krajowej oraz rozwój lokalny analizowanego obszaru. 7. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM RÓWNIEŻ W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 7.1. Wariant niepodejmowania przedsięwzięcia – wariant zerowy W przypadku niezrealizowania inwestycji, środowisko i krajobraz pozostanie w stanie nienaruszonym. 7.2. Wariant realizacji przedsięwzięcia wg obu wariantów (inwestora i alternatywnego) Z uwagi na fakt zbliżonego charakteru przedsięwzięcia proponowanego zarówno w wariancie inwestora jak i w wariancie alternatywnym11, poniżej przedstawiono wspólną identyfikację spodziewanych oddziaływań, typowych dla tego rodzaju inwestycji, na etapie realizacji i późniejszej eksploatacji. Jedyne różnice pomiędzy wariantem inwestora a alternatywnym, wynikać będą ze skali tych oddziaływań, związaną z rozmiarem planowanego parku elektrowni wiatrowych. Identyfikację przewidywanych oddziaływań na środowisko przeprowadzono dla etapu budowy oraz późniejszej eksploatacji. Etap budowy Etap ten składać się będzie z prac budowlanych i montażowych. W ramach prac budowlanych i montażowych przewiduje się: budowę farmy turbin, budowę dróg dojazdowych budowę placów montażowych Etap budowy będzie związany z emisją hałasu w związku z wykorzystaniem środków transportowych, maszyn roboczych, transportem samochodowym części materiałów budowlanych i urządzeń. Emisja hałasu będzie miała natężenie oraz zasięg uzależniony od charakteru źródła hałasu. 11 Wariant alternatywny wskazany w karcie informacyjnej przedsięwzięcia KRAKÓW 2012 60 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Etap budowy będzie związany z zanieczyszczeniem powietrza związanym z pracą maszyn drogowych, środków transportu, przejazdu pojazdów wiozących sypkie materiały. Analizowany etap będzie również związany ze zmianą rzeźby terenu przeprowadzania prac ziemno – budowlanych, polegających na wykonywaniu niewielkich nasypów i wykopów związanych z przygotowaniem ciągów pieszo-jezdnych oraz wykonaniem placów montażowego. W odniesieniu do odpadów, budowa dróg dojazdowych oraz kolejne etapy to jest budowa placów montażowych, oraz budowa turbin spowoduje lokalne zanieczyszczenie odpadami budowlanymi jak opakowania po dostawach urządzeń, resztki przewozów. Etap eksploatacji Na etapie eksploatacji Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” występować będą nowe, nie występujące lub występujące dotychczas na niewielkim poziomie na tym terenie oddziaływania na środowisko. W przypadku ścieków opadowych ich ilość ulegnie niewielkiemu zwiększeniu, prawdopodobnie w stopniu proporcjonalnym do zwiększonej powierzchni szczelnej. Ich jakość nie ulegnie pogorszeniu. Pojawią się nowe rodzaje odpadów o charakterze technologicznym. Gospodarka odpadami prowadzona prawidłowo, nie będzie zwiększać zagrożenia dla środowiska w stopniu większym niż jest to obecnie. Głównym rodzajem oddziaływania, jakie się pojawi będzie hałas emitowany przez turbiny wiatrowe, a także wpływ inwestycji na walory krajobrazowe. W przypadku wariantu alternatywnego skala tych oddziaływań byłaby znacznie większa niż w przypadku realizacji wariantu inwestora. Szczegółową identyfikację spodziewanych oddziaływań na środowisko, typowych dla farm wiatrowych, na etapie realizacji i późniejszej eksploatacji przedstawiono w poniższej tabeli: Tabela 7.2./1. Potencjalne oddziaływania Parku Elektrowni Wiatrowych na środowisko Źródło Zagrożenia i uciążliwości w zakresie zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych oraz gruntów ze względu na zastosowane rozwiązania te rozwiązania technologiczne Eksploatacja farmy brak oddziaływań Zanieczyszczenie wód opadowych smarami, olejami, wywołane zwiększonym ruchem pojazdów i sprzętu budowlanego Spływ powierzchniowy Nieznaczne zwiększenie współczynnika spływu wód deszczowych z terenu lokalizacji turbin (wyłapywanie tzw opadu poziomego) w zakresie klimatu i zanieczyszczeń powietrza Osłabienie prędkości wiatru, zmniejszenie bezpośredniego promieniowania Turbiny wiatrowe słońca, brak oddziaływania na zanieczyszczenie powietrza emisja „gorąca”, spalin; węglowodorów, tlenków azotu, tlenku węgla itp. Ruch pojazdów związana z fazą realizacji inwestycji (transport, sprzęt budowlany) w zakresie hałasu hałas wywołany pracą urządzeń zamontowanych w gondoli: generator, Turbiny wiatrowe przekładnie, itp. (źródło pośrednie) oraz hałas bezpośredni aerodynamiczny generowany ruchem śmigieł turbiny w zakresie oddziaływańi na faunę i florę Bezpośrednie zagrożenie dla ptaków, nietoperzy Turbiny wiatrowe Pośredni wpływ związany z emisją hałasu (zmiana miesc lęgowych , żerowania, itp.) w zakresie oddziaływań na krajobraz Bezpośredni wpływ na doznania estetyczne i widokowe Turbiny wiatrowe Element obcy w krajobrazie, występowanie efektu stroboskopowego KRAKÓW 2012 61 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 7.3. Wariant wystąpienia poważnej awarii Rozpatrując problem nadzwyczajnych sytuacji i ich konsekwencji dla środowiska przeanalizowano dwa podstawowe przypadki. Pierwszy to te sytuacje, kiedy nadzwyczajne zdarzenie może mieć wpływ na zdrowie i życie ludzi, drugi – kiedy wpływ będzie ograniczał się do poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego. W pierwszym przypadku należy się liczyć z bardzo małym, lecz możliwym zagrożeniem dla ludzi w wyniku pożaru w obiektach elektrowni. Turbiny wiatrowe skonstruowane są z materiałów trudnopalnych. Istnieje jednak możliwość wystąpienia zwarcia instalacji w gondoli oraz pożaru na skutek wyładowań atmosferycznych. W przeszłości zdarzenia takie miały miejsce (choć bardzo rzadko), jednak żaden z nich nie rozprzestrzenił się poza konstrukcję turbiny wiatrowej. W przypadku farmy w Wiewiórce i Góry Motycznej, ryzyko wystąpienia takiej awarii będzie praktycznie zerowe, nie tylko ze względu na zastosowanie systemu odgromowego, ale także dzięki działaniu monitoringu pracy siłowni, który w sytuacji zagrożenia wysyła informację o zdarzeniu, co umożliwia powiadomienie i natychmiastową interwencję straży pożarnej. Sytuacje nadzwyczajnych awarii tj. urwanie się śmigła bądź przewrócenie siłowni wiatrowej – są teoretycznie wykluczone, gdyż konstrukcja elektrowni spełnia wszelkie normy w zakresie wytrzymałości i obciążeń. Gdyby jednak doszło do takiego zdarzenia, nie zagrozi ono siedliskom ludzi, które będą znajdować się w dużych odległościach od miejsc posadowienia turbin (650 m i większe). W odniesieniu do wszystkich wymienionych sytuacji (z wyłączeniem wymienionych na końcu), rozwiązania budowlane, konstrukcyjne, instalacyjne mają zapewnić jak najdalej możliwe bezpieczeństwo ludzi. Stąd wszystkie obiekty elektrowni będą wyposażone w odpowiednie środki zabezpieczające, włazy, instalacje odgromowe, itd. Oprócz tego obiekty będą wyposażone w zestawy do gaszenia pożarów. Źródłem kolejnych, nadzwyczajnych zagrożeń dla środowiska mogą być odpady, które zostałyby uwolnione z pojemników w trakcie ich transportu. Oprócz tego, że zdarzenie takie jest bardzo mało prawdopodobne, to jego wpływ na środowisko również jest znikomo mały, a skutki odwracalne. Pozostają jeszcze zagrożenia dla środowiska od wycieku smarów i olejów z pracujących urządzeń turbiny, przekładni itp. Ich uwolnienie poza konstrukcję danego urządzenia/systemu/mechanizmu jest praktycznie niemożliwe, ponieważ znajdują się one wewnątrz tych obiektów. Poza tym zastosowane zostaną zabezpieczenia, standardowo przyjęte przy budowie nowoczesnej infrastruktury technicznej, zaprojektowane w taki sposób, by ich pojemność umożliwiała w przypadku rozlewu awaryjnego, przyjęcie całej ilości oleju z każdego urządzenia. 7.4. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko Ze względu na skalę i zakres planowanego przedsięwzięcia, a przede wszystkim jego lokalizację w znacznej odległości od granic państwa nie prognozuje się wystąpienia oddziaływania na środowisko o transgranicznym charakterze. 7.5. Analiza i ocena możliwych zagrożeń i szkód dla zabytków chronionych Nie przewiduje się tego typu zagrożeń. KRAKÓW 2012 62 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 7.6. Oddziaływanie fazy likwidacji przedsięwzięcia Okres eksploatacji elektrowni wiatrowych wynosi około 20-25 lat. Po upływie czasu użyteczności siłowni, nastąpi usunięcie ich konstrukcji lub zastąpienie nowymi. Ewentualna likwidacja Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” oznaczać będzie natychmiastowy powrót krajobrazu do stanu wyjściowego (o ile w tym czasie nie zmieni się fizjonomia otoczenia). Ustanie emisja hałasu i ewentualne oddziaływanie na ptaki. W fazie likwidacji powstaną odpady12 (tabela 7.6./1), związane z rozbiórką turbin wiatrowych i ewentualnie z rozbiórką dróg dojazdowych. Odpady te zostaną przekazane do wykorzystania lub unieszkodliwienia uprawnionemu odbiorcy. Tabela 7.6/1. Przewidywana ilość i rodzaj odpadów powstających na etapie likwidacji Szacunkowa ilość Kod Rodzaj odpadu 13 OLEJE ODPADOWE I ODPADY CIEKŁYCH PALIW (Z WYŁĄCZENIEM OLEJÓW JADALNYCH Z GRUP 05, 12 i 19) 13 01 13 01 10* Odpadowe oleje hydrauliczne Mineralne oleje hydrauliczne niezawierające związków chlorowcoorganicznych 280 dm3 13 02 Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe nie zawierające związków chlorowcoorganicznych 1000 dm3 13 02 05* 17 ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ INFRASTRUKTURY DROGOWEJ (WŁĄCZAJĄCE GLEBĘ I ZIEMIĘ Z TERENÓW ZANIECZYSZCZONYCH) Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty, ceramika) Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów 5600 m3 17 02 17 02 03 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpady materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż wymienione w 17 01 06 Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych Tworzywa sztuczne 140 t 17 04 17 04 05 Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali Żelazo i stal 5600 t 17 01 17 01 01 17 01 07 Oddziaływania związane z usuwaniem elementów inwestycji będą miały charakter podobny jak na etapie budowy, jednak skala tych oddziaływań na środowisko przyrodnicze będzie nieco większa. Dotyczyć to będzie szczególnie ilości powstających odpadów, poziomu hałasu i zanieczyszczeń powietrza. Biorąc pod uwagę skalę przedmiotowej inwestycji, całkowita likwidacja obiektu i przywrócenie terenu do stanu sprzed lokalizacji inwestycji (pola uprawne, nieużytki, zarośla, itp.) jest możliwe i osiągalne przy stosunkowo znacznym nakładzie pracy. W celu przywrócenia przedmiotowego terenu do używalności rolniczej, powstałe wykopy, powinny zostać wypełnione piaskiem gliniastym oraz nawiezione substratem glebowym. Wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.2001 Nr 112, poz. 1206) 12 KRAKÓW 2012 63 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 8. UZASADNIENIE PROPONOWANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ WARIANTU, ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu zostało przeprowadzone pod kątem wskazania jego oddziaływania na poszczególne elementy środowiska tj. ludzi, zwierzęta, rośliny, siedliska przyrodnicze (w tym Natura 2000), wodę, powietrze, powierzchnię ziemi z uwzględnieniem ruchów masowych, klimat i krajobraz kulturowy oraz wzajemne oddziaływania między wyżej wymienionymi elementami. Jak zaznaczono w rozdziale 6.3., wariant przedstawiony przez inwestora pełni równocześnie funkcję wariantu najkorzystniejszego dla środowiska. 8.1. Etap realizacji 8.1.1. Oddziaływanie na zdrowie ludzi i jakość życia mieszkańców Etap budowy opisywanych elementów analizowanego przedsięwzięcia nie będzie bezpośrednio wpływał na pogorszenie jakości życia oraz zdrowia dla okolicznych mieszkańców ze względu na znaczną odległość od terenów prac budowlanych. Natomiast pośrednie oddziaływanie projektowanego przedsięwzięcia na zdrowie ludzi będzie miało miejsce na etapie budowy w wyniku transportu samochodami: materiałów budowlanych na place budowy; ludzi na place budów i z powrotem; wywozu urobku z wykopów pod fundamenty elektrowni na teren przeznaczony do składowania lub do rekultywacji. Uciążliwości związane z oddziaływaniem transportu samochodowego, tj. zanieczyszczenie atmosfery (spaliny i pylenie z dróg), hałas oraz zagrożenie wypadkowe będą ograniczone przestrzennie (otoczenie dróg) i czasowo (okres budowy przewidywany jest na 6 12 miesięcy. Biorąc pod uwagę przejściowy charakter prac budowlanych i stosunkowo krótki czas ich prowadzenia, etap ten nie spowoduje trwałych, negatywnych zmian w środowisku oraz nie będzie źródłem poważnych, nieodwracalnych i negatywnych oddziaływań na ludzi. 8.1.2 Oddziaływanie na zwierzęta Spośród wszystkich analizowanych elementów środowiska, realizacja planowanej inwestycji największy wpływ będzie miała na zwierzęta wykorzystujące przestrzeń powietrzną – głównie ptaki i nietoperze, a także owady, najmniejszy zaś na gatunki o dużych zdolnościach adaptacyjnych do zmieniających się warunków środowiskowych (tzw. gatunki synantropijne). Hałas i powstanie sztucznych przeszkód w trakcie montażu urządzeń może wpłynąć negatywnie na przemieszczanie się awifauny, a także nietoperzy, które jako jedyne ssaki lądowe używają echolokacji jako głównego zmysłu do orientacji w przestrzeni. Natomiast w przypadku płazów, wjechanie ciężkiego sprzętu na teren inwestycji może sprzyjać powstaniu kolein, w których zgromadzi się woda i staną się one nowymi miejscami rozrodu tych zwierząt. W trakcie budowy elektrowni wiatrowych, w efekcie uciążliwości związanych z funkcjonowaniem sprzętu budowlanego (hałas, spaliny, drgania, zagrożenie fizyczne) i dojazdami na place budowy, może nastąpić niepokojenie niektórych gatunków zwierząt, objawiające się zmianami w: behawiorze, możliwościach żerowania i granicach areałów KRAKÓW 2012 64 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim osobniczych. Tereny upraw często stanowią bazę pokarmową dla takich gatunków jak sarna czy dzik, które żerują zazwyczaj wieczorem lub w porze nocnej. Mając na uwadze, iż prace budowlane prowadzone będą w zdecydowanej większości, w porze dziennej, można wnioskować, że negatywne oddziaływanie na faunę zostało znacznie ograniczone. W fazie realizacji projektu należy się spodziewać spotęgowanego wpływu na faunę glebową (bezkręgowce, gryzonie) w związku z pracami ziemnymi przy budowie ciągów pieszo-jezdnych, placów montażowych, fundamentów i okablowania. Negatywny wpływ tych prac będzie jednak ograniczony ze względu na ich stosunkowo małą skalę oraz ubogie w gatunki środowisko pól uprawnych. Oddziaływanie na zwierzęta będzie miało charakter punktowy (każda turbina ustawiana będzie przez kilka dni), co więcej jego wpływ nie musi być jednoznacznie negatywny. Odsłonięcie mas ziemnych może bowiem stworzyć ptakom drapieżnym, łatwiejsze warunki dla polowania na gryzonie. Szybkość zaplanowanych prac ziemnych (kilka dni/turbinę) uniemożliwi zajęcie wykopów przez gatunki ptaków związane z terenami inwestycyjnymi: np. białorzytki i brzegówki. W związku z powyższym, mimo pewnych zmian (w przypadku ptaków będzie to okresowa zmiana miejsc lęgowych i żerowania), nie przewiduje się wystąpienia wyraźnego uszczerbku bioróżnorodności omawianego terenu. Wszystkie oddziaływania na etapie realizacji, będą miały charakter krótkotrwały i ograniczony przestrzennie. 8.1.3. Oddziaływanie na rośliny (załącznik 3) Z uwagi na fakt posadowienia farmy wiatrowej na obszarach typowo rolniczych, generalnie nie przewiduje się znacznego zubożenia roślinności na analizowanym terenie. Zmechanizowane rolnictwo oraz stosowanie środków chemicznych przyczyniły się do zmniejszenia bogactwa gatunkowego roślin towarzyszących, występujących w uprawach. Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na szatę roślinną będzie miało miejsce wyłącznie na etapie realizacji inwestycji. Na terenach bezpośredniej lokalizacji elektrowni (place montażowe o powierzchni ok.1000-1250 m2) oraz na terenach ciągów pieszo-jezdnych, zlikwidowana zostanie aktualnie występująca roślinność, reprezentowana głównie przez agrocenozy i przez roślinność ugorów. Wszystkie zinwentaryzowane stanowiska roślin chronionych również wydają się być niezagrożone. Inwestycja nie będzie także miała wpływu na obszaru chronione znajdujące się w jej pobliżu. Po zakończeniu prac inwestycyjnych, tereny zajęte tymczasowo na czas budowy, zostaną zrekultywowane (przywrócenie funkcji rolniczej). Nie mniej jednak na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji florystycznofitosocjologicznej (Guzik M., Szczygielski M.), wskazano kilka potencjalnych miejsc konfliktu pomiędzy potrzebą zachowania walorów przyrodniczych, a realizacją inwestycji. Są to: 1. linia transportowa łącząca turbiny 5, 6 i 10 (mapa nr 2 w załączniku 3) - Linia ta biegnie drogą polną, nieutwardzoną. W przypadku gdyby inwestor planował budowę nowej drogi lub utwardzenie istniejącej może dojść do zniszczenia stanowiska storczyka, położone ok. 100 m od tej drogi. Ryzyko to jest niewielkie, ale może zaistnieć w przypadku wywożenia gruzu budowlanego lub zniekształcenia stosunków wodnych podczas budowy drogi. Podczas prowadzenia budowy drogi może nastąpić również zniszczenie fragmentu łąki wilgotnej. Siedliska łęgu olszowo-jesionowego oraz szuwarów mannowego i turzycowego, które znajdują się w pobliżu, ale na tyle daleko od drogi (ok. 85 m) nie będą bezpośrednio zagrożone. KRAKÓW 2012 65 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Zgodnie z zasadą przezorności należy zadbać o to, aby miejsce to było wykorzystywane i przekształcone w jak najmniejszym zakresie. W analizowanym miejscu należy wytyczyć pas co najwyżej 7 m szerokości licząc od krawędzi rowu na wschód i w tym pasie prowadzić wszelkie prace. Niedopuszczalne jest pozostawienie resztek w pobliżu tego miejsca. 2. Miejsce posadowienia turbiny nr 11 (mapa nr 3 w załączniku 3). Lokalizacja ta znajduje się na krawędzi rynny erozyjnej porośniętej przez zniekształcone zbiorowiska grądowe oraz łęgi źródliskowe. W tym miejscu szczególnie należy przestrzegać zakazu usuwania odpadów do zagłębienia terenu, w którym znajduje się łęg, ściśle kontrolować sposób używania i wykorzystywania materiałów chemicznych i budowlanych tak, aby związki chemicznie i roztwory nie dostały się do gleby. Miejsce to powinno także podlegać monitoringowi (obserwacje łęgu w kontekście wystąpienia ewentualnych podsuszeń), czy prace związane z posadowieniem turbiny nie zaburzyły stosunków wodnych i nie spowodowały zmian w siedlisku. Uwaga: wg informacji uzyskanych od inżynierów, ze względu na szybkie tempo wykonania wykopów (kilka tygodni), nie dojdzie do zmian w siedlisku łęgowym, które miałyby być spowodowane znacznym obniżeniem poziomu wód gruntowych. Nawet gdyby zaszła konieczność odwodnienia wykopu (wody deszczowe, sączące wody gruntowe), wówczas wody z osuszania wykopu są odpompowywane i kierowane w kierunku siedliska zagrożonego podsuszeniem. 3. Projektowany przebieg infrastruktury ciągu pieszo-jezdnego łączącego turbiny 11 i 12 z główną drogą asfaltową (mapa nr 4 w załączniku 3). Projektowana linia przebiega na odcinku ok. 200 m przez kompleks leśny, w którym występują siedliska łęgowe, wykształcone w dość typowy sposób jako niewielkie fragmenty łęgu przystrumykowego. Jest to pas siedliska o szerokości ok. 200 m porastającego brzegi niewielkiego, naturalnego strumyka mającego tu również swoje źródło. Przez analizowane siedlisko przebiega dukt służący okolicznym mieszkańcom do przejazdu do swoich pól, który w zamierzeniu inwestycyjnym, zostanie wykorzystany do obsługi technicznej turbiny nr 11 i 12. Nie wymaga on przystosowania, gdyż jego szerokość jest wystarczająca na potrzeby transportu elementów konstrukcyjnych elektrowni wiatrowych. Pod względem ochrony środowiska, zaproponowane rozwiązanie projektowe należy uznać za korzystne. Wytycznie ciągu pieszo-jezdnego w innym miejscu, wymagałoby ingerencji w środowisko w postaci wycinki drzew i krzewów, związanej z koniecznością poszerzenia istniejących, ale zbyt wąskich dróg polnych. Układanie kabli infrastruktury elektrycznej i telekomunikacyjnej na tym odcinku może nastąpić metoda tradycyjną, w wykopie. Wstępne badania warunków gruntowowodnych wykazały, że swobodny poziom wód gruntowych w tym miejscu jest na poziomie około 1,2 m ppt., przy czym zakładana głębokość położenia kabla będzie wynosiła do ok. 1 m ppt., a więc nie dojdzie do naruszenia zwierciadła wód podziemnych. Zaproponowana przez przyrodników metoda prowadzenia kabla przewiertem sterowanym, w obawie przed osuszeniem terenu, nieuzasadniona. Poza tym, aby umieścić komorę do przewiertu, również należałoby wykonać spory wykop. Zastosowanie tego rozwiązania, w tym przypadku, jest więc bezzasadne. KRAKÓW 2012 66 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 4. Obszar leśny, który ma być przecięty przez ciąg komunikacyjny prowadzący do turbiny nr 10 – obecnie przez drzewostan prowadzi droga, która jest użytkowana przez rolników jako droga dojazdowa do pól uprawnych. Wykorzystanie tej drogi jako ciągu komunikacyjnego nie powinno wpłynąć negatywnie na siedlisko. 8.1.4 Oddziaływanie na powierzchnię ziemi z uwzględnieniem ruchów masowych Oddziaływanie planowanego parku elektrowni wiatrowych na powierzchnię ziemi będzie miało miejsce przede wszystkim w fazie budowy inwestycji (przygotowanie infrastruktury komunikacyjnej, placów montażowych, wykopów fundamentowych). Będzie ono wiązało się z: wykonaniem wykopów ziemnych pod fundamenty elektrowni wiatrowych, fizycznym przekształceniem pokrywy glebowej związanym z przygotowaniem infrastruktury komunikacyjnej, placów montażowych. Zniszczenia profilu glebowego oraz zmiana fizycznej struktury glebowej wynikać będą z ugniatania na skutek użycia ciężkiego sprzętu, składowaniem elementów konstrukcyjnych oraz materiałów budowlanych. Pierwszym etapem prac ziemnych (wykopy pod fundamenty) będzie odspojenie wierzchniej warstwy humusu i składowanie go w pryzmie, celem rozplantowania po zakończeniu budowy. Następnie przy pomocy koparek, zostanie wykonany wykop właściwy pod fundament, co spowoduje w odniesieniu do każdej elektrowni powstanie min około 1000 m3 mas ziemnych, co daje wartość około 14 000 m3 dla całego zespołu 14 turbin. Część urobku z wykopów zostanie rozplantowany na powierzchni przedmiotowych działek, a górną warstwę (max 30 cm) stanowić będzie zdjęty na początku humus. Grubość warstwy uzależniona będzie od ukształtowania terenu i ewentualnych lokalnych zaniżeń. Nadmiar mas ziemnych zostanie wywieziony poza teren inwestycji i zagospodarowany zgodnie z obowiązującym prawem13. Sposób postępowania z nimi, nie spowoduje zmiany stosunków wodnych na gruntach sąsiadujących z lokalizacją przedsięwzięcia. W przypadku wywozu urobku na wydzielone miejsce poza teren Parku Elektrowni Wiatrowych, konieczne będzie wykonanie około kilkudziesięciu kursów samochodami ciężarowymi. Pogorszy to okresowo warunki aerosanitarne (spaliny i pył) oraz akustyczne w sąsiedztwie tras ich przejazdów, które w związku z tym należy wyznaczyć ciągami pieszojezdnymi budowanymi na potrzeby elektrowni, z ominięciem w jak największym stopniu terenów osadniczych Sprzęt wykorzystywany do prac budowlanych będzie w pełni sprawny, w dobrym stanie technicznym. W związku z powyższym, prace te nie spowodują zanieczyszczenia gruntów, które mogłoby nastąpić przy ewentualnym wycieku substancji szkodliwych. Podsumowując, w wyniku prac budowlanych należy się spodziewać wystąpienia następujących skutków realizacji przedsięwzięcia, dotyczących stanu powierzchni gruntów: Skutki nieodwracalne dotyczą efektów trwałego przykrycia części powierzchni gruntu. Skutki takie będą miały ograniczony zasięg i związane mogą być z budową obiektów trwałych (turbiny wiatrowe i ich fundamenty). Skutki odwracalne dotyczą okresowego (w trakcie trwania budowy) zaśmiecenia i dewastacji w najbliższym otoczeniu inwestycji, zaplecza budowy, tras dowozu itp. Po Warunki i sposób zagospodarowania mas ziemnych zostanie określony na etapie postępowania w sprawie pozwolenia na budowę 13 KRAKÓW 2012 67 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim zakończeniu prac budowlano-montażowych, powierzchnię gruntu należy oczyścić, wyrównać i pozostawić do naturalnej sukcesji okrywy roślinnej lub w razie konieczności zaplanować program renaturalizacji zbiorowisk roślinnych, tj. uwzględniając roślinność właściwą dla siedliska i rodzimą dla tych terenów. W przypadku likwidacji placów montażowych, tak jak wspomniano wcześniej, konieczna może okazać się częściowa wymiana podłoża gruntowego, do czego zostałyby wykorzystane masy ziemne z wykopów. W trakcie prac budowlano – montażowych, istotny będzie wybór technologii ich prowadzenia tak, aby w jak najmniejszym stopniu ingerować w otaczający teren. Przy zachowaniu prawidłowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ze względu na krótkotrwały okres fazy budowy, powyższe prace nie przyniosą znacząco negatywnych skutków dla środowiska. 8.1.5. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne Oddziaływanie na wody powierzchniowe W bezpośrednim otoczeniu projektowanego pola farmy wiatrowej występują niewielkie dopływy Potoku Wiewiórskiego. Prawidłowo prowadzona faza budowy parku elektrowni wiatrowych, nie będzie jednak stwarzała zagrożenia dla stanu tych wód. Realizacja inwestycji nie będzie wiązała się z: działalnością górniczą, zrzutem ścieków komunalnych i przemysłowych bezpośrednio do gruntu lub wód, z prowadzeniem składowiska odpadów, poborem kruszywa, działalnością rolniczą, poborem wód powierzchniowych, wymienionych w „Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły” jako źródła znaczących presji na środowisko wodne. W cytowanym dokumencie wskazano działania, których wykonanie pozwoli wypełnić cele środowiskowe dla wód, w terminie do 2015 r. (z możliwością derogacji), prowadzące do osiągnięcia, co najmniej dobrego stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz utrzymaniu bardzo dobrego stanu/potencjału ekologicznego wód, które aktualnie odznaczają się takim stanem/potencjałem, a także osiągnięciu lub utrzymaniu dobrego stanu zarówno ilościowego jak i chemicznego wód podziemnych. Cele te wynikają z art. 4 Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE z dnia 23 października 2000 r. Realizacja inwestycji nie będzie stanowiła zagrożenia dla osiągnięcia tych celów, gdyż nie będzie powodować zanieczyszczenia wód zarówno powierzchniowych jak i podziemnych. Oddziaływanie na wody podziemne Wg Mapy Hydrologicznej Polski (Arkusz Dębica – 979), projektowane przedsięwzięcie znajduje się poza obszarem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP nr 425 „DębicaStalowa Wola-Rzeszów”. Niewielka wschodnia część pola przedmiotowej farmy wiatrowej (turbiny nr A11, A12, A13) znajduje się natomiast w zasięgu jednostki hydrogeologicznej 2abQ II. Na pozostałym obszarze brak jest użytkowego poziomu wodonośnego. Potencjalne zagrożenie wód powierzchniowych i podziemnych mogłoby wystąpić w trakcie prac budowlanych, prowadzonych w warunkach intensywnych opadów deszczowych i gwałtownych roztopów wiosennych, sprzyjających wypłukiwaniu zanieczyszczeń z materiałów budowlanych. Przyczyną zanieczyszczenia wód mogłoby być również ich nieodpowiednie składowanie, a także niewłaściwa lokalizacja zaplecza budowy wraz z zaopatrzeniem sanitarnym. Ponadto pewne zagrożenie stanowią oleje silnikowe i smary, wyciekające z pojazdów samochodowych, w razie wystąpienia ich awarii. W związku z powyższym, stosowany będzie wyłącznie sprzęt sprawny technicznie. Wszelkie ewentualne naprawy i uzupełnianie paliw będzie następowało poza terenem budowy. KRAKÓW 2012 68 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Na prawie całym obszarze inwestycyjnym, zagrożenia nie powinno czynić fundamentowanie pod elektrownie wiatrowe. Wykopy ziemne nie będą trwałe i po zakończeniu prac, zostaną zasypane. Nawet w przypadku zaistnienia konieczności wzmocnienia gruntu pod fundamentami, czy zastosowania fundamentów pośrednich (pali, kolumn żwirowych lub betonowych) nie będzie to stanowić negatywnego oddziaływania na środowisko. W przypadku budowy fundamentu pod turbinę A11, nie wolno stosować trwałych odwodnień budowlanych , które wpłynęłyby na obniżenie zwierciadła wód podziemnych, co spowodowałoby zmiany w siedlisku zbiorowiska łęgowego oraz łęgu źródliskowego, o którym mowa w rozdz. 3.7.3 i 8.1.3. Zaplecze budowy nie będzie źródłem negatywnego oddziaływania na jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Ścieki bytowe wytwarzane przez ekipę realizującą inwestycję, gromadzone będą w przenośnych sanitariatach i okresowo (w zależności od potrzeby) wywożone do oczyszczalni ścieków. Nie przewiduje się również składowania materiałów budowlanych na terenie inwestycji – będą one dowożone na bieżąco na plac budowy. Ewentualne miejsca składowania substancji podatnych na migrację będą zabezpieczone poprzez wyścielenie materiałami izolacyjnymi. Place montażowe i ciągi pieszo-jezdne będą utwardzone, nie stanowią warstwy nie przepuszczalnej i nie będą powodować przeszkód w infiltracji wód w głąb gruntu. Etap budowy pola wiatrowego, przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności i zastosowaniu działań zapobiegawczych/minimalizujących/ograniczających (rozdz. 11), nie będzie negatywnie oddziaływał na wody . 8.1.6. Oddziaływanie na jakość powietrza i klimat Mogący potencjalnie wystąpić, niewielki, okresowy i lokalny wzrost imisji zanieczyszczeń gazowych, w tym gł. NO2, CO i pyłu będzie miało miejsce praktycznie wyłącznie w fazie budowy i związane będzie z pracami montażowymi, pracami maszyn, przejazdem pojazdów z materiałami sypkimi oraz pyleniem głównie podczas prac ziemnych (szczególnie prowadzonych w okresach bezdeszczowej pogody). Ponadto realizacja przedsięwzięcia będzie rozłożona w czasie, dlatego negatywny wpływ na powietrze nie będzie miał charakteru skumulowanego. Zanieczyszczenia będą krótkotrwałe, odwracalne i nie wpłyną na pogorszenie stanu jakości powietrza. Nie mniej jednak, kierując się zasadą przezorności i prewencji, należy podjąć działania minimalizujące wszelkie oddziaływanie emisji zanieczyszczeń do powietrza tj. dbać o prawidłową eksploatację i konserwację maszyn budowlanych i środków transportu – celem uniknięcia wzrostu zużycia paliw oraz ilości wydzielanych spalin i poziomu hałasu, nie przeciążyć maszyn i pojazdów oraz nie eksploatować na najwyższych obrotach silników, gdyż zwiększa to emisję spalin., dążyć do maksymalnego skrócenie i usprawnienia cyklu inwestycyjnego poprzez sprawne zarządzanie projektem KRAKÓW 2012 69 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 8.1.7. Hałas i wibracje Występowanie prac montażowych przy budowie Parku Elektrowni Wiatrowych będzie miało charakter krótkotrwały i okresowy. Znaczny poziom emisji hałasu do środowiska, jaki może występować w tej fazie realizacji inwestycji wiąże się przede wszystkim z wykorzystywaniem znacznej ilości różnorodnego sprzętu maszynowego, specjalistycznych narzędzi, środków transportu. Montaż będzie się odbywał specjalistycznym gąsienicowym dźwigiem montowanym na miejscu. Etap budowy ciągów pieszo-jezdnych będzie związany z dojazdem samochodów z materiałami do budowy, z wykorzystaniem maszyn do budowy. Niekorzystne oddziaływania akustyczne mogą występować na każdym etapie budowy oraz montażu i będę związane z wykorzystywaniem wyżej wymienionych środków transportowych, maszyn roboczych, napędowych oraz zmechanizowanych narzędzi. Strefa potencjalnych oddziaływań akustycznych obejmować będzie w czasie prowadzenia prac budowlanych najbliższe otoczenie terenu robót, rejon zaplecza budowy. Praca sprzętu budowlanego, transport samochodowy generuje dźwięki na poziomie maksymalnym 65-90 dB. Będzie to hałas okresowy, nieustalony w funkcji czasu. Ze względu na stosunkowo znaczną odległość terenu budowy od najbliższej zabudowy zagrodowej – powyżej 650 m emisja hałasu „budowlano-montażowego” nie będzie powodować wystąpienie dyskomfortu akustycznego na tych terenach z wyjątkiem budynków położonych wzdłuż dróg wywozu i dowozu materiałów, elementów konstrukcji itp.). Pracy sprzętu budowlanego towarzyszą również drgania (wibracje), które mogłyby być destrukcyjne dla konstrukcji budynków oraz ludzi w nich przebywających, gdyby znajdowały się one w strefie 50 m od placu budowy. Oceniając wpływ analizowanej inwestycji na pogorszenie klimatu akustycznego w najbliższym jej otoczeniu, najważniejszy będzie jednak efekt długofalowy związany z fazą eksploatacji planowanej inwestycji. 8.1.8. Oddziaływanie na dobra materialne i dobra kultury Na terenie inwestycji oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie brak jest stwierdzonych obiektów dóbr kultury i dóbr materialnych, na które planowane przedsięwzięcie mogłoby oddziaływać. W sytuacji, gdy na terenie objętym decyzją, w trakcie prowadzenia prac ziemnych, odkryte zostaną do tej pory nieujawnione relikty kultury materialnej, wstrzymane zostaną prace, a teren będzie udostępniony dla badań archeologicznych na postawie art. 32 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U.2003, Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). 8.1.9. Oddziaływanie na krajobraz Faza budowy analizowanego przedsięwzięcia będzie miała relatywnie niewielki wpływ na krajobraz. W wyniku prac budowlanych nastąpią: lokalne przekształcenia zewnętrznej powierzchni terenu: w pobliżu placów montażowych, oraz budowy nowych dróg dojazdowych. okresowe wprowadzenie sprzętu budowlanego, obecność zmagazynowanych elementów konstrukcji materiałów budowlanych. KRAKÓW 2012 70 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Ze względu na skalę inwestycji oraz na jej lokalizację na obszarze użytkowanym rolniczo, usytuowanym na wzniesieniu, niezabudowanym, powiązania widokowe oraz wpływ na krajobraz analizowanej inwestycji będą dotyczyły zarówno mezownętrza terenu inwestycji, wyznaczonego zabudową jak i wpływu na pozostałe wnętrza i powiązania widokowe. Wpłyną tez okresowo negatywnie na krajobraz i walory estetyczno widokowe tego terenu. Podczas prac budowlanych powstaną tymczasowe wykopy i zwałowiska ziemi. Ponadto duża ilość maszyn budowlanych przyniesie okresowe pogorszenie walorów krajobrazowych. Będą to jednak uciążliwości chwilowe. 8.1.10. Odpady W trakcie budowy projektowanego przedsięwzięcia (fundamenty elektrowni, montaż, ciągi pieszo-jezdne) powstaną odpady, charakterystyczne dla prac budowlanych, instalacyjnych i wykończeniowych, zaliczane do grupy 17 oraz 20 wg Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.2001 Nr 112, poz. 1206), które nie będą należały do grupy odpadów niebezpiecznych. Tabela 8.1.10/1. Rodzaje odpadów na etapie budowy elektrowni wiatrowych kod odpadu Rodzaj odpadów Ilość szacunkowa dla zespołu 14 elektrowni wiatrowych) 17 ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ INFRASTRUKTURY DROGOWEJ (WŁĄCZAJĄC GLEBĘ I ZIEMIĘ Z TERENÓW ZANIECZYSZCZONYCH) 17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty, ceramika) 17 01 01 Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów 11 m3 17 01 03 Odpady innych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia 1,0 m3 17 01 07 17 01 82 17 02 17 02 03 17 04 17 04 05 17 05 17 05 04 20 03 20 03 01 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż wymienione w 17 01 06 Inne niewymienione odpady 2,3 m3 1,8 m3 Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych 2,3 m3 Tworzywa sztuczne Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali Żelazo i stal 1,8 tony Gleba i ziemia (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych oraz urobek z pogłębienia Gleba i ziemia, w tym kamienie, inne niż wymienione w 17 05 03 14 000 m3 Inne odpady komunalne Odpady komunalne, niesegregowane 0,03 m3 Znaczna część ww. odpadów (z wyjątkiem gleby i ziemi) będzie tymczasowo gromadzona w przeznaczonych do tego kontenerach/pojemnikach, co zminimalizuje ryzyko przedostania się zanieczyszczeń do środowiska gruntowo-wodnego. Większość odpadów wymienionych w tabeli 8.1.10/1., ich posiadacz, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, niebędącym przedsiębiorcami oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz. U. Nr 75, poz. 527, z późn. KRAKÓW 2012 71 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim zm.), może przekazać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, niebędącymi przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby (zgodnie z zasadami określonymi w ww. rozporządzeniu). W przypadku braku przekazania odpadów jednostkom organizacyjnym niebędącymi przedsiębiorcami w oparciu o w/w zasady, zostaną one przekazane podmiotowi posiadającemu odpowiednie zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami. 8.2. Etap eksploatacji 8.2.1. Oddziaływanie na zdrowie ludzi i jakość życia mieszkańców Usytuowanie przedsięwzięcia na terenach otwartych, poza terenami zabudowanymi (min 650 m), eliminuje jego potencjalny, znacząco negatywny wpływ na ludzi. Co więcej, planowana inwestycja, przyczyni się do zmniejszenia emisji szkodliwych substancji do atmosfery, które jak pokazują badania i obserwacje są czynnikiem etiologicznym niektórych chorób, zwłaszcza układu oddechowego i krążenia. Nie mniej jednak eksploatacja planowanego przedsięwzięcia polegającego na budowie Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” i towarzyszącej im infrastruktury mogą wywierać pewien wpływ na zdrowie ludzi przez: transport samochodowy do i z elektrowni – ten rodzaj uciążliwości związany z oddziaływaniem transportu będzie znikomo mały w związku z bezobsługowym systemem funkcjonowania elektrowni (dojazdy wyłącznie w celach kontrolnych i remontowych); emisje hałasu przez elektrownie - nie ma zagrożenia wystąpienia przekroczenia dopuszczalnych norm na terenach podlegających ochronie, tj. na terenach zabudowy zagrodowej. Nie istnieje ryzyko utraty słuchu czy wystąpienia jakichkolwiek innych zmian fizjologicznych. Nie mniej jednak, przy tego typu inwestycjach, zdarzają się skargi na pulsacyjny charakter dźwięku pracujących turbin, który może być dla pewnej grupy osób irytujący. Rozdrażnienie nie jest jednak jednostką chorobową i przede wszystkim zależy od indywidualnych predyspozycji. Badania dotyczące potencjalnie negatywnego oddziaływania elektrowni wiatrowych na zdrowie człowieka, w zakresie emisji hałasu i infradźwięków, przeprowadzone przez Amerykańskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej oraz Kanadyjskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej („Wind Turbine Sound and Health Effects. An Expert Panel Review” – grudzień, 2009) wykazały ponadto, że: - wibracje człowieka wywołane dźwiękiem, mają miejsce tylko w przypadku dźwięków o poziomie powyżej 100 dB. W przypadku elektrowni wiatrowych, takie poziomy hałasu w miejscu percepcji nie występują, - obecny zasób wiedzy nie pozwala stwierdzić związku elektrowni wiatrowych z chorobą wibroakustyczną. Badania na zwierzętach wykazały, że ryzyko zaburzeń w organizmie pojawia się w sytuacji jego min 13 tygodniowej ekspozycji na dźwięki o niskich częstotliwościach, o poziomie ok. 100 dB, czyli ok. 50-60 dB wyższym od tego, który emitują elektrownie wiatrowe w miejscach jego percepcji - negatywne oddziaływania elektrowni wiatrowych na ludzi, w wielu przypadkach związane są z tzw. efektem nocebo (przeciwieństwo do efektu placebo). Poczucie bezsenności, bólu głowy, mdłości, niepokoju, kłopotów z koncentracją, depresji są dolegliwościami powszechnie występującymi w społeczeństwie. Nie ma dowodów na to, że częstotliwość ich występowania nasila się w osadach położonych w bezpośrednim sąsiedztwie elektrowni wiatrowych. Efekt nocebo tłumaczy występowanie tych objawów – nie z pracą jego potencjalnego źródła tj. elektrowni KRAKÓW 2012 72 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim wiatrowej, ale z negatywnym nastawieniem do niego i brakiem akceptacji jego obecności Efekt migotania cieni obracających się łopat turbin, który związany jest z krótkimi okresami dnia (godziny poranne i popołudniowe, zimowe dni), gdy kąt padania promieni słonecznych jest stosunkowo mały, a cienie rzucane przez śmigła są mocno wydłużone, ze względu na odległość pomiędzy lokalizacją planowanej inwestycji i sąsiadujące z nią zabudowania mieszkalne, nie wpłynie na pogorszenie zdrowia i jakości życia mieszkańców. Ponadto w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej, średnia roczna suma usłonecznienia wynosi ok. 1500–1550 godz. (Źródło: Atlas klimatu Polski pod redakcją Haliny Lorenc, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa 2005). W związku z tym, jedynie podczas około 35% godzin dziennych, mógłby wystąpić efekt powstawania cienia. Jak wspomniano wcześniej, nie będzie miał on jednak szczególnego wpływu na środowisko przyrodnicze oraz ludzi. Elektrownie wiatrowe, wbrew powszechnym opiniom, nie wywołują również tzw. efektu stroboskopowego, który powodowany jest migotaniem o częstotliwości powyżej 2,5 Hz (około 50 obrotów wirnika na minutę). Migotanie współczesnych elektrowni wiatrowych nie przekracza, bowiem częstotliwości 1 Hz (1 błysk świetlny na 1 sekundę, 12-15 obrotów wirnika na minutę). Ponadto łopaty malowane są farbami matowymi, nie odbijającymi refleksów świetlnych. W związku z powyższym, łączenie efektu stroboskopowego z eksploatacją elektrowni wiatrowych jest całkowicie bezzasadne. Badania promieniowania elektromagnetycznego, generowanego przez turbiny wiatrowe na wysokości 1,8 m n.p.t., wskazują, że nie przekracza ono wartości pól elektromagnetycznych występujących w naturze (patrz również: rozdz. 8.2.11) W sytuacji nadzwyczajnej (katastrofa budowlana), przez przewrócenie się konstrukcji elektrowni - sytuacja nadzwyczajnego zagrożenia jest teoretycznie wykluczona, gdy: konstrukcja elektrowni spełnia wszelkie normy w zakresie wytrzymałości i obciążeń. Ewentualne wywrócenie planowanych elektrowni, nie zagrozi siedliskom ludzi, które będą się znajdować w dużych odległościach (odległości 650 m i większe); Efekt percepcji zmienionego krajobrazu (zob. rozdz. 8.2.13.) W trakcie intensywnej pracy turbin wiatrowych, ze względu na odległość dzielącą położenie turbin od najbliżej zabudowy, nie będzie występowało zakłócanie odbioru fali telewizyjnej (Polisky 2005) – do 500 m od turbiny (Salema et al. 1999). Pasmo audio nie ulega zakłóceniu (Thomas et al. 1977). Praca turbin wiatrowych nie wpływa na odbiór radia oraz telewizji cyfrowej i satelitarnej, a także telefonii komórkowej. W sytuacji niekorzystnych warunków atmosferycznych, wskutek zamarzania przechłodzonych kropel wody zawartych w chmurach lub opadach, może dojść do oblodzenia łopat wirnika, co będzie wiązać się z ryzykiem rozprysku kawałków lodu na terenach wokół elektrowni wiatrowych w momencie rozruchu. W przypadku wystąpienia znacznego oblodzenia, przepływ laminarny zmienia się na turbulentny powodując zwiększenie drgań giętno-skrętnych łopaty. Zastosowany system kontroli diagnostycznej w elektrowniach wiatrowych, przy przekroczeniu dopuszczalnych drgań, spowoduje automatyczne wyłączenie elektrowni wiatrowej. Poniżej podano wzór na wyliczenie maksymalnego zasięgu [m] opadania kawałków lodu z oblodzonych łopat wirnika wg Seifert i in. (2006): KRAKÓW 2012 73 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim gdzie: v = prędkość wiatru na wysokości wieży [m/s] (do obliczeń przyjęto prędkość rozłączającą 25 m/s) D = średnica wirnika [m] – 90 m H = wysokość wieży [m] – przyjęto najwyższą możliwą wysokość w warunkach polskich tj. 125 m Wg wyliczeń, maksymalny zasięg opadających kawałków lodu wynosi 170m od miejsca lokalizacji turbiny. 8.2.2. Oddziaływanie na zwierzęta Planowana inwestycja będzie zarówno w bezpośrednim jak i w pośrednim stopniu wpływała na faunę tego obszaru w średnim lub małym stopniu oddziaływania w odniesieniu tylko dla określonych gatunków zwierząt to jest awifauny i nietoperzy. W przypadku zwierząt lądowych, przy założeniu niewielkich zmian użytkowania gruntów na obszarze planowanej inwestycji, nie przewiduje się istotnych zmian w liczebności czy bioróżnorodności fauny naziemnej. W związku z hałasem towarzyszącym pracy elektrowni wiatrowych, można się spodziewać jedynie pewnych zmian w szlakach wędrówek zwierząt, szczególnie dużych ssaków (sarny, jeleni). 8.2.2.1. Wpływ elektrowni wiatrowych na ptaki Elektrownie wiatrowe mogą oddziaływać na ptaki dwojako: powodując ginięcie lub uszkodzenia ciała ptaków w wyniku kolizji z turbinami powodując zmiany rozmieszczenia i zachowania ptaków spowodowane istnieniem siłowni. Oba wymienione wyżej typy oddziaływań są dobrze udokumentowane w istniejącej literaturze przedmiotu, opisującej wyniki badań prowadzonych w USA oraz w Europie Zachodniej (w Polsce obecnie brak jest jeszcze danych reprezentatywnych). Amerykańskie Stowarzyszenie Energetyki Odnawialnej podaje, że: „średnio jeden ptak wejdzie w kolizję z turbiną raz na 8 do 15 lat. Wyższa śmiertelność jest zauważana w przypadku mniejszych grup turbin, umieszczonych na terenach morskich w pobliżu dużych skupisk ptactwa”. Ponadto wg raportu na temat zagrożeń, jakie elektrownie wiatrowe mogą stanowić dla ptaków, opublikowanego przez Amerykańską Akademię Nauk, większą szkodliwość stanowią dla nich: wysokie budynki, pojazdy mechaniczne i koty. Z przeprowadzonych obserwacji wynika ponadto, że w 2003 roku, na terenie USA, na skutek kolizji z wiatrakami, zginęło nie więcej niż 37 000 ptaków, co stanowi jedynie ułamek procenta wszystkich stwierdzonych wypadków śmiertelnych (zderzenia z budynkami >1 mld/rok, kontakt z liniami wysokiego napięcia>1 mld/rok, kontakt z kotem – ok. kilkaset mln ptaków/rocznie). Wg Drewitt et al. (2006) poziom śmiertelności ptaków w wyniku kolizji z elektrowniami waha się od 0,01 do 23 martwych ptaków/1 turbinę/1 rok. Badania w Holandii natomiast wskazują na śmiertelność ptaków rzędu 0,01-1,2 martwych ptaków/1turbinę/1 rok. Poniżej zestawiono liczbę prognozowanych w ciągu roku kolizji śmiertelnych ptaków – na podstawie obserwacji przeprowadzonych w okresie kilku dni w sezonie wiosennym i jesiennym. W związku z powyższym, przewiduje się, że poziom śmiertelności w odniesieniu do całego roku w rzeczywistości był niższy niż wartości wskazane w tabeli: KRAKÓW 2012 74 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Tabela 8.2.2/.1. Wyniki badań wpływu elektrowni wiatrowych na ptaki, w krajach z bardzo mocno rozwiniętą energetyką odnawialną Lokalizacja farm wiatrowych Ilość turbin Liczba kolizji śmiertelnych ptaków/rok Okres badań Referencje Yukon 1 0,0 5 lat Mosso 1998 Minnesota 73 1,4 1.9 1 rok 1 rok Strickland et al. 1998 Ohio 1 0,25 2 lata Rogers et al. 1977 Vermont 11 0,0 1 rok Kerlinger in press 2 lata 2 lata 1 rok 1 rok 1 rok 1 rok 1 rok 1 rok Howell and Noone 1992 Gipe 1995 Orloff and Flannery 1992 Howell and DiDonato 1991 Thelander and Rugge Howell 1995 Anderson at al 0,2 0,02-0,06 tyko drapieżne 0,05 j.w. California 600 6500 5000 3750 5200 Szkocja 3 0,17 8 lat Meek et al. 1993 Dania 1 1 3 1,7 0,0 0,0 1 rok 1 rok 1 ork Pederson and Poulsen 1984 Moller and Poulsen 1984 Francja 5 0,0 5 lat Percival 1999 Hiszpania 260 0.03 0,05-0,45 1,25 roku Guyonne and Clave in press Barrios and Aguilar 1995 Holandia 6 20 5 18 25 0,0 3,6 2-7 22-33 15-18 0,5 roku 1 rok 1 rok 6 lat 3 lata Winkelman 1985a Musters et al. 1991 Musters et al. 1996 Winkelman 1995 Winkelman 1995 0,15 0,06 tylko drapieżne 0,03 0,049 0,11 Zbadano również zachowanie ptaków wobec turbin. Przy zastosowaniu kilku grup wabików, umiejscowionych w różnych częściach parku elektrowni wiatrowych, stwierdzono, że ptaki praktycznie nie przekraczały granicy 100 m od najdalej wysuniętych turbin. Podobne badania przeprowadzono w Wielkiej Brytanii. Stwierdzono, że ptaki zachowują bezpieczną odległość od turbin. Ponadto odnotowano, że wielkość populacji ptaków, żyjącej w pobliżu zespołów elektrowni nie wynika z faktu ich posadowienia, ale z rodzaju roślinności i prowadzonych upraw, które stanowią dla większości z nich bezpośrednią bazę pokarmową (w Danii stwierdzono np. obecność sokołów, gnieżdżących się w klatkach umieszczonych na wieżach turbin wiatrowych) Nie znaleziono również korelacji pomiędzy ilością turbin i ich gabarytami, a wielkością populacji ptaków, zamieszkujących badane obszary. Nie ulega wątpliwości, że elektrownie wiatrowe wpływają na sposób wykorzystania przestrzeni przez ptaki, choć jak pokazują najnowsze badania, znacznie słabiej niż sądzono wcześniej. Efekt odstraszający konstrukcji siłowni, może powodować m.in. mniej chętne wykorzystywanie terenów bezpośrednio przyległych do nich jako miejsca żerowania, odpoczynku czy gniazdowania ptactwa. Podobny efekt elektrowni daje się zauważyć w KRAKÓW 2012 75 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim przypadku strumienia przelotu ptaków, które omijają pracujące elektrownie, lecąc poza terenem lub nad terenem ich posadowienia. O ile sam efekt odstraszający ptaki od elektrowni należy uznać za korzystny, bowiem w ten sposób unikają one kolizji, o tyle przegrodzenie całego korytarza przelotu elektrowniami mogłoby bardzo poważnie zakłócić wędrówkę ptaków na danym terenie. W 2005 roku w Dani, przeprowadzono badania w przedmiocie tras przelotów migrujących gęsi nad morską farmą wiatrową Nystad. Co roku przelatuje nad nią około 200 000 – 300 000 osobników gęsi (Kahlert 2005, Petterson et al. 2006). Okazało się, że ptaki nadkładają 0,5 km w stosunku do swoich pierwotnych tras, by ominąć farmę. Mając jednak na względzie fakt, że całkowita długość trasy migracji dla tych ptaków wynosi 1400 km, dodatkowe 0,5 km stanowi dla nich dodatkowy, ale niezauważalny wysiłek, który nie ma znaczenia dla ich kondycji. Dopiero konieczność omijania około 100 podobnych obiektów, mogłaby spowodować ubytek masy o około 1% (Madsen et al. 2009). 8.2.2.2. Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na nietoperze W kontekście oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze, problem jest bardziej złożony. Najczęstszą przyczyną śmiertelności tych zwierząt, w przeciwieństwie do ptaków, nie były obrażenia zewnętrzne powstałe wskutek kolizji z turbiną, ale krwotok wewnętrzny spowodowany nagłym spadkiem ciśnienia atmosferycznego, wywołanego przecinaniem powietrza przez łopaty wirnika (zwłaszcza w obrębie ich końcówek). Nietoperz przelatujący w odległości około 1 m od łopaty ulega barotraumie na skutek, której dochodzi do pękania naczyń krwionośnych w płucach. Zjawisko to nie dotyczy ptaków, których płuca nie tylko są sztywniejsze, ale nie rozszerzają się w takim stopniu jak to jest u ssaków. Na obszarach farm wielokrotnie stwierdzano większą liczbę martwych nietoperzy od ptaków. Wydawałoby się, że system nawigacji wykształcony u nietoperzy, powinien wykryć przeszkodę ruchomą nawet łatwiej niż nieruchomą. Podejrzewa się, że system echolokacyjny tych ssaków nie jest jednak w stanie wykryć dużych prędkości (końcówka łopaty obraca się z prędkością nawet do 200 km/h). Obserwacje śmiertelności nietoperzy w cyklu rocznym, wskazują, że od połowy lipca do początku września, odnotowuje się przeważającą część ofiar (Brinkmann i Schauer – Weisshahn 2006, Durr i Bach 2004, Johnson 2000, 2003, Keeley 2001, Osborne 1996, Traxler 2004). Ponadto podczas badań w Saksonii (Seiche et al. 2007), odnotowano większy udział młodych osobników (63%) wśród ofiar niż zwierząt dorosłych, pomimo że udział osobników dorosłych w strukturze całej populacji jest wyższy. Ponadto w przypadku farm wiatrowych zlokalizowanych w sąsiedztwie obszarów licznie zadrzewionych (0-50 m od podstawy masztu), stwierdzono wyższy wskaźnik śmiertelności nietoperzy niż dla farm w ogóle (Seiche 2007). Zbadano również wpływ warunków pogodowych na śmiertelność nietoperzy (Seiche 2007, Behr &Helversen 2006, Arnett 2005). Stwierdzono silną korelację pomiędzy prędkością wiatru a liczbą ofiar. Przy jego większych prędkościach, wskaźnik śmiertelności był mniejszy, natomiast przy mniejszych – większy, najwyższy przy prędkości wiatru 2 m/s14. Przy prędkości wiatru powyżej 6 m/s obserwowano znaczny spadek martwych osobników, a przy prędkości 6,5 m/s w obrębie gondoli praktycznie w ogóle nie zarejestrowano odgłosów nietoperzy. Pomimo stwierdzenia pewnej powtarzalności w przytoczonych powyżej wynikach obserwacji nietoperzy w rejonie farm wiatrowych, należy pamiętać o potencjalnie znacznych różnicach w skali lokalnej czy regionalnej. Oczywiste jest jednak to, że lokalizacji zespołów elektrowni wiatrowych na obszarach o dużej aktywności nietoperzy, będzie towarzyszyć duże 14 Przy tej prędkości wiatru, turbiny nie pracują. Prędkością włączającą jest 4 m/s KRAKÓW 2012 76 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim ryzyko śmiertelności tych ssaków w wyniku zderzeń z łopatami turbin czy w konsekwencji tzw. barotraumy. Efekt omijania farm wiatrowych przez nietoperze, ze względu na wciąż niedostateczną ilość badań, nie jest do końca jasny. Biorąc pod uwagę fakt, że większość gatunków nietoperzy, każdego roku wykorzystuje ten sam obszar łowny, to w sytuacji posadowienia na nim turbin, zwierzęta te prawdopodobnie powinny nauczyć się rozpoznawania przestrzennego rozkładu siłowni i ich unikania. W efekcie, na terenie pola elektrowni wiatrowych, powinny powstać powierzchnie częściowe, wyłączone z zasięgu polowań nietoperzy (Bach i Rahmel 2006). Podczas obserwacji mroczka późnego, stwierdzono zmianę jego aktywności w bezpośrednim otoczeniu elektrowni wiatrowych. W późniejszych latach gatunek ten w coraz większym stopniu omijał cały obszar farmy (Bach 2001). Badania przeprowadzone w latach późniejszych (Reichet i Bach 2006, Regioplan 2007) z kolei nie wykazały żadnych ograniczeń w kontekście wykorzystania przestrzeni powietrznej na terenie pola elektrowni wiatrowych. W przypadku obserwacji karlika malutkiego (Bach 2001), nie stwierdzono rezygnacji z obszarów łowów w granicach farmy. Odnotowano natomiast zdolność uników przed wirnikami, w locie poprzecznym do jego płaszczyzny. 8.2.3. Prognozowane oddziaływania projektowanej farmy wiatrowej „Wiewiórka” na zwierzęta – na podstawie wyników monitoringu przedrealizacyjnego 8.2.3.1. Na podstawie monitoringu ornitologicznego (załącznik 1) Możliwy (przewidywany) spadek zagęszczeń dowolnego gatunku w wyniku odstraszającego działania farmy Realizacja inwestycji może być przyczyną tzw. efektywnej utraty siedlisk w obrębie lokalizacji turbin oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie. W rejonie Wiewiórki – Góry Motycznej, problem ten może dotyczyć przede wszystkim skowronka polnego – gatunku „dominanta” (19% - udziału w zgrupowaniach lęgowych) w obrębie siedlisk przeznaczonych do celów inwestycji oraz w mniejszym stopniu pliszki żółtej. Dla populacji lęgowych pozostałych gatunków będzie to oddziaływanie marginalne (bażant, przepiórka, kuropatwa, pokląskwa, świergotki, gąsiorek, potrzeszcz, trznadel). Prawdopodobieństwo naruszenia korzystnego stanu ochrony występujących lokalnie ptaków, wykorzystujących obszar Natura 2000 Planowane przedsięwzięcie znajduje się poza granicami obszarów Natura 2000. Obszarem Natura 2000 znajdującym się w najmniejszej odległości od granic farmy jest obszar mający znaczenie dla Wspólnoty „Dolna Wisłoka z dopływami” (PLH 180053) – w odległości ok. 5 km na południe i 6 km na północny wschód. W trakcie monitoringu stwierdzono występowanie 3 gatunków (błotniak stawowy, bocian biały, derkacz) w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej oraz 4 gatunków (błotniak stawowy, bocian biały, derkacz i dzięcioł czarny) w rejonie Woli Wielkiej, które zostały wymienione w standardowym formularzu danych (SDF) dla obszaru „Dolnej Wisłoki z dopływami”. Ze względu na dystans dzielący planowaną lokalizację pola elektrowni wiatrowych od granic przedmiotowego obszaru Natura 2000, nie przewiduje się naruszenia dobrego stanu ochrony osiadłych populacji wymienionych wyżej gatunków ptaków, na tym obszarze. KRAKÓW 2012 77 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Prawdopodobieństwo naruszenia korzystnego stanu ochrony występujących lokalnie ptaków wykazanych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej W związku z planowaną lokalizacją farmy wiatrowej w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej należy spodziewać się nieznacznego naruszenia stanu ochrony następujących gatunków ptaków: błotniaka, bociana białego, derkacza i gąsiorka Prawdopodobieństwo wystąpienia i rozmiary ewentualnych kolizji ptaków z turbinami Niektóre gatunki ptaków ze względu na mniejszą zdolność wykonywania szybkich manewrów w locie, duże rozmiary ciała, nocne migracje, umiejętność śpiewu w locie (skowronek) czy wolny lot (potrzeszcz), są bardziej niż inne narażone na zderzenia z turbinami. Są to głównie ptaki szponiaste (zwłaszcza bieliki, kania czarna, kania ruda), sowy, łabędzie, gęsi, kaczki, mewy, chruściele i bociany. Spośród grup ptaków wymienionych wyżej, w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej odnotowano obecność następujących gatunków: czapla siwa, bocian biały, błotniak, jastrząb, krogulec, myszołów zwyczajny, myszołów włochaty, orlik krzykliwy, pustułka, derkacz, żuraw, kormoran, derkacz, krzyżówka, śmieszka, skowronek, potrzeszcz. Gdyby kierowano się wynikami oszacowanego prawdopodobieństwa kolizji ptaka z rotorem elektrowni wiatrowej (tabela 5.2/2 w załączniku 1) to założyć należałoby spadek populacji wyżej wymienionych gatunków w rejonie planowanej farmy od 8 do 17%. W obliczeniach nie uwzględniono jednak bardzo istotnych czynników wpływających na ostateczne ryzyko zderzeń ptaka z łopatami wirnika tj. zdolności ptaków do omijania barier, wysokości lotu n.p.t, wysokości masztu turbiny itp.. Wg obserwacji prowadzonych w innych krajach, wskaźnik unikania wlotu ptaka w strefę rotora wynosił 98% dla orłów, dla drobnych ptaków – ponad 99% (Percival 2007), dla błotniaków – 99% (Whitfield i Madders 2005). Rzeczywiste prawdopodobieństwo wystąpienia kolizji ptaków z turbinami jest naprawdę bardzo niskie, nawet dla ptaków o podwyższonym ryzyku śmiertelności w wyniku zderzeń z łopatami turbiny. Prognoza śmiertelności ptaków w wyniku kolizji z siłowniami wiatrowymi Prognozę śmiertelności ptaków w wyniku kolizji dla parku elektrowni wiatrowych „Wiewiórka” (14 turbin), wykonano na podstawie modelu zaproponowanego przez Tineke Troost (2008). Dokładną ścieżkę przeprowadzonych wyliczeń przedstawiono w załączniku 1, w podrozdziale 9.12. Prognozowaną liczbę śmiertelnych kolizji ptaków z turbinami, oszacowano na poziomie: • dla wysokości masztu turbiny - 80 m 19,2 osobników/rok 1,4 osobnika/1turbinę/1rok • dla wysokości masztu turbiny – 95, 105 lub 125 m 15,2 osobników/rok 1,1 osobnika/1turbinę/1rok W kontekście prognozowanej szacowanej liczby przelotów ptaków przez okno farmy tj. przestrzeni powietrznej wyznaczonej odległością pomiędzy dwoma najbardziej skrajnie posadowionymi turbinami oraz wysokością najwyższej wieży turbiny, liczba prognozowanych kolizyjnych przelotów ptaków z turbinami (liczba osobników śmiertelnych/1turbinę/1rok) jest bardzo niska i nie powinna zagrozić stabilności populacji ptaków w badanym obszarze. Zastosowanie wyższych masztów (95, 105 lub 125 m) wpływa na zmniejszenie prawdopodobieństwa kolizji ofiar śmiertelnych. KRAKÓW 2012 78 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Ponadto należy mieć na uwadze, że wszelkie modele matematyczne obciążone są dużym błędem, zwłaszcza gdy dotyczą organizmów żywych, których zachowania nie można dokładnie odzwierciedlić wzorem arytmetycznym. W związku z powyższym, w przypadku prognozy śmiertelności ptaków, znacznie ważniejsze są publikowane dane empiryczne o ryzyku kolizji stwierdzanym dla pracujących farm wiatrowych. Przytoczone w rozdziale 8.2.2.1, dane z obserwacji, pozwalają stwierdzić, że obliczona wg modelu matematycznego – prognoza śmiertelności ptaków jest silnie zawyżona i w rzeczywistości będzie przynajmniej kilkukrotnie mniejsza. Prognoza śmiertelności dla ptaków drapieżnych – szponiastych Spośród wszystkich gatunków szponiastych, myszołów będzie najbardziej narażony na zderzenia z turbinami (tabela 8.2.3.1). Dla pozostałych gatunków szponiastych, ryzyko kolizji z łopatami wirnika elektrowni wiatrowej praktycznie nie istnieje. Tabela 8.2.3.1 Prognoza śmiertelności ptaków drapieżnych, szponiastych w wyniku kolizji z turbinami z obszaru całej farmy w ciągu roku [liczba śmiertelnych ofiar/rok] obszar farmy Wiewiórka – Góra Motyczna (14 turbin) wysokość 80 m 95/105/125 m wieży Pustułka 0,094 0,055 Myszołów 6,623 2,673 Krogulec 0,025 0,000 Błotniak 0,370 0,265 Ponadto jak zauważono wcześniej, zastosowanie wyższych masztów wiatraków (95/105/125 m) wpływa pozytywnie na obniżenie prawdopodobieństwa śmiertelności ptaków. Z danych empirycznych wynika, że nawet duże ptaki (np. błotniaki), które przelatują przez strefę rotora, mają 85-95% szans, że nie zostaną uderzone łopatą śmigła (Band i in. 2007). Analiza bezpiecznego biologicznie poziomu pozyskania (PBR) Jednym z narzędzi prognozowania znaczenia dodatkowej śmiertelności jest analiza bezpiecznego biologicznie poziomu pozyskania PBR, zwanego inaczej analizą dopuszczalnego poziomu pozyskania. Wyliczona wartość dopuszczalnego biologicznego pozyskania (rozdz. 13 w załączniku 2) jest porównywania z prognozowaną śmiertelnością w wyniku kolizji z wiatrakami (prognozowaną śmiertelność gatunków ptaków kluczowych stwierdzonych w obrębie planowanego parku elektrowni wiatrowych, oszacowano wg metody zaproponowanej przez Tineke Troost’a, przedstawionej w rozdziale 9.12. w załączniku 2). Jeżeli prognozowana liczba ptaków danego gatunku ginąca w wyniku zderzeń jest większa od wyliczonego PBR, wtedy dodatkowa śmiertelność powodowana kolizjami jest znacząca i stanowi zagrożenie dla populacji. Wg przeprowadzonych wyliczeń (tabela 9.13/1., załącznik 2) jedynie w przypadku makolągwy, śmiertelność powodowana kolizjami tego ptaka z turbinami wchodzącymi w KRAKÓW 2012 79 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim skład projektowanego Parku EW „Wiewiórka”, może być znacząca i stanowić zagrożenie dla stabilności populacji, ale tylko w sytuacji posadowienia turbin o wysokości wieży 80 m. Zastosowanie wyższych masztów (90 m i wyższe) wyeliminuje to zagrożenie. Określenie rzeczywistego wpływu farmy na ptaki (układ BA lub BACI) Ocena wpływu farmy na charakterystyki ptaków polega w tym układzie na porównaniu wartości stwierdzanych na obszarze farmy po oddaniu jej do eksploatacji z dwoma układami referencyjnymi: - na tym samym terenie przed realizacją inwestycji, - na powierzchni kontrolnej poza turbinami przed i po realizacji inwestycji. Zastosowanie takiego podwójnego układu odniesienia pozwala oddzielić rzeczywisty efekt inwestycji od efektów ogólnych, czyli zmian zachodzących równolegle w szerszej perspektywie geograficznej, niezależnie od budowy siłowni. Mając na uwadze powyższe oraz obecny etap realizacji inwestycji, poniżej przedstawiono układ BACI dla stanu przedrealizacyjnego, który posłuży do oceny rzeczywistych skutków eksploatacji projektowanej farmy wiatrowej. W tym celu wykorzystano wyniki badań MPPL dla powierzchni eksperymentalnych (Wiewiórka I i II, załącznik 1) oraz kontrolnej (Borowa-Jaźwiny, załącznik 1). Układ BACI - powierzchnie eksperymentalne: Wewiórka I i II, powierzchnia kontrolna: BorowaJaźwiny Całkowita liczebność w MPPL 255 251 250 245 244 240 Wiewiórka I 235 Wiewiórka II 230 Borowa-Jaźwiny 225 220 214 215 210 0 1 2 przed Podsumowane monitoringu ornitologicznego Analiza wyników rocznego monitoringu ornitologicznego15 w rejonie projektowanych pól elektrowni wiatrowych: Wiewiórka-Góra Motyczna, wykazała że realizacja inwestycji w zaplanowanym zakresie, nie spowoduje znaczącego oddziaływania elektrowni wiatrowych na 15 Analizy wpływu elektrowni wiatrowych na ptaki, z uwzględnieniem biologii i ekologii gatunków itp., szczegółowiej przedstawiono w załączniku 1 do Raportu. KRAKÓW 2012 80 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim ptaki tego obszaru, pod warunkiem zastosowania zaproponowanych w dalszej części Raportu (rozdz. 11) środków minimalizujących oraz ich weryfikacji w zależności od skuteczności ich działania na etapie monitoringu porealizacyjnego. Wyniki monitoringu oraz przeprowadzonych estymacji wykazały, że projektowane lokalizacje farmy wiatrowej charakteryzują się podobnymi, przeciętnymi walorami awifauny i są miejscami akceptowalnymi dla budowy farmy wiatrowej. Nie stwierdzono wyraźnych tras migracyjnych, wzdłuż których odbywałby się szczególnie intensywne i liczne loty ptaków. Pomimo występowania gatunków kluczowych, awifauna lęgowa analizowanego obszaru nie odznaczała się składem gatunkowym i liczebnością populacji w skali zarówno lokalnej jak i regionalnej. Zespół elektrowni wiatrowych nie będzie stanowił istotnego zagrożenia kolizyjnego dla ptaków oraz nie będzie powodował dostrzegalnego ubytku terenów żerowiskowych i lęgowych. 8.2.3.2. Na podstawie monitoringu nietoperzy (załącznik 2) Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na nietoperze Przyjęta w niniejszym raporcie skala oceny oddziaływania przedsięwzięcia opracowana została na podstawie kryteriów wymienionych w art. 1 lit. i Dyrektywy Siedliskowej, których spełnienie świadczy o właściwym stanie ochrony gatunków. W zależności od siły negatywnego oddziaływania przedsięwzięcia na stan ochrony gatunków, można wyróżnić oddziaływania: bardzo znaczące (BZ) - oddziaływanie, które z dużym prawdopodobieństwem prowadzi do: (a) zaniku lub bardzo znaczącego spadku liczebności populacji danego gatunku, który poważnie zagraża jego utrzymaniu się jako trwały składnik jego siedliska przyrodniczego w dłuższej perspektywie czasu i/lub (b) zaniku lub bardzo znaczącego zmniejszenia zasięgu danego gatunku na obszarze Natura 2000 i/lub (c) zaniku lub bardzo znaczącego zmniejszenia powierzchni siedlisk danego gatunku; znaczące (Z) - oddziaływanie, które z dużym prawdopodobieństwem prowadzi do: (a) znacznego spadku liczebności populacji danego gatunku, który zagraża jego utrzymaniu się jako trwały składnik jego siedliska przyrodniczego w dłuższej perspektywie czasu i/lub (b) znacznego zmniejszenia zasięgu danego gatunku na obszarze Natura 2000 i/lub (c) znacznego zmniejszenia powierzchni siedlisk danego gatunku; umiarkowane (U) - oddziaływanie, które z dużym prawdopodobieństwem prowadzi do: (a) niewielkiego spadku liczebności populacji danego gatunku, który prawdopodobnie nie będzie zagrażał jego utrzymaniu się jako trwały składnik jego siedliska przyrodniczego w dłuższej perspektywie czasu i/lub (b) niewielkiego zmniejszenia zasięgu danego gatunku na obszarze Natura 2000 i/lub (c) niewielkiego zmniejszenia powierzchni siedlisk danego gatunku; słabe (S) - oddziaływanie, które może prowadzić do: (a) nieznacznego spadku liczebności populacji danego gatunku, który nie zagraża jego utrzymaniu się jako trwały składnik jego siedliska przyrodniczego w dłuższej perspektywie czasu i/lub (b) nieznacznego zmniejszenia zasięgu danego gatunku na obszarze Natura 2000 i/lub (c) nieznacznego zmniejszenia powierzchni siedlisk danego gatunku. W Tabeli 8.2.3.2/1. przedstawiono ocenę potencjalnego oddziaływania projektowanej inwestycji na poszczególne gatunki nietoperzy. Spośród gatunków nietoperzy notowanych w Polsce (kolumna 1) wybrano te, które były stwierdzane w okolicy planowanej farmy wiatrowej w trakcie kontroli kryjówek oraz podczas prowadzenia monitoringu metodami bioakustycznymi (kolumna 2), a także gatunki, których obecność nie została bezpośrednio potwierdzona, ale istnieje prawdopodobieństwo, że mogą występować na tym terenie (A). Część gatunków (symbol „A”) oznaczana była z dokładnością do rodzaju (rodzaj nocek Myotis sp., mroczek Eptesicus sp.) lub grup gatunków akustycznie zbliżonych (grupa Nyctalus KRAKÓW 2012 81 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim leisleri, Vespertilio murinus), co nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, które z tych gatunków występowały na terenie farmy. Informacje na temat udziału procentowego danej zbiorczej grupy w całości obserwacji, jak również informacje o częstości występowania poszczególnych gatunków w tym rejonie i informacje o biologii gatunków pozwalają na wyciagnięcie wniosków dotyczących potencjalnego oddziaływania projektowanej inwestycji na te gatunki: Tabela 8.2.3.2/.1 Ocena oddziaływania projektowanej farmy wiatrowej na poszczególne gatunki nietoperzy ŻEROWISKA KORYTARZE Sumaryczne Podkowiec mały Rhinolophus hipposideros II, EN Podkowiec duży Rhinolophus ferrumequinum* II, LC Nocek rudy Myotis daubentonii Nocek łydkowłowy Myotis dasycneme II, EN Nocek Brandta Myotis brandtii Nocek wąsatek Myotis mystacinus Nocek Alkatoe Myotis alcathoe Nocek Natterera Myotis nattereri Nocek orzęsiony Myotis emarginatus II, EN Nocek Bechsteina Myotis bechsteinii II, NT Nocek duży Myotis myotis II Nocek ostrouszny Myotis oxygnathus* II Borowiec wielki Nyctalus noctula Borowiec olbrzymi Nyctalus lasiopterus* Borowiaczek Nyctalus leisleri Potencjalne oddziaływanie negatywne projektowanej inwestycji KOLIZJE (1) Gatunki występujące w okolicy oraz na obszarze planowanej farmy KRYJÓWKI Gatunki występujące w Polsce i ich status ochronny - - - - - - - - - - - - A - S - S S A - S - S S A - S - S S A - S - S S - - - - - - A - S - S S A - - - - - A - S - S S A - S - S S - - - - - - + - U U U U - - - - - - A - U S S U (2) KRAKÓW 2012 82 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Sumaryczne KORYTARZE ŻEROWISKA (2) Potencjalne oddziaływanie negatywne projektowanej inwestycji KOLIZJE (1) Gatunki występujące w okolicy oraz na obszarze planowanej farmy KRYJÓWKI Gatunki występujące w Polsce i ich status ochronny VU Karlik malutki + U S S U Pipistrellus pipistrellus Karlik drobny A U S S U Pipistrellus pygmaeus Karlik większy + U U U U Pipistrellus nathusii Karlik średni Pipistrellus kuhlii* Mroczek posrebrzany Vespertilio murinus A U S S U LC Mroczek późny + U S S U Eptesicus serotinus Mroczek pozłocisty Eptesicus nilssonii A S S S S NT Mopek zachodni Barbastella barbastellus + S S II, DD Gacek brunatny + S S Plecotus auritus Gacek szary Plecotus austriacus Oznaczenia w tabeli: + stwierdzenie gatunku * gatunki notowane w Polsce sporadycznie, nie stwierdzono ich rozrodu Status ochronny: II-załącznik II Dyrektywy Siedliskowej, Polska Czerwona Lista Zwierząt: EN – zagrożony, VU – narażony, NT – bliski zagrożenia, DD – niedostateczne dane, LC – najmniejszej troski. A – gatunki, które oznaczane były do rodzajów lub grup gatunków KRYJÓWKI – zmniejszenie powierzchni lub utrata zimowisk i/lub kryjówek letnich KOLIZJE – zabijanie nietoperzy w wyniku kontaktu z działającą elektrownią (w tym również tzw. efekt barotraumy) ŻEROWISKA – wpływ na żerowiska nietoperzy KORYTARZE – zaburzenie/utrata korytarzy ekologicznych BZ – oddziaływanie bardzo znaczące Z - oddziaływanie znaczące U – oddziaływanie umiarkowane S – oddziaływanie słabe - brak oddziaływania Ocenie potencjalnego oddziaływania projektowanej inwestycji na nietoperze poddano gatunki stwierdzane w okolicy farmy wiatrowej, a także gatunki, których obecność nie została bezpośrednio potwierdzona, ale istnieje prawdopodobieństwo, że mogą występować na analizowanym terenie. W żadnym przypadku nie stwierdzono ryzyka bardzo znaczącego ani znaczącego negatywnego oddziaływania. Dla 7 gatunków możliwe jest wystąpienie umiarkowanego oddziaływania negatywnego (borowiec wielki, borowiaczek, karlik malutki, KRAKÓW 2012 83 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim karlik drobny, karlik większy, mroczek posrebrzany, mroczek późny), a w przypadku pozostałych 10 gatunków przewidywane oddziaływanie może być maksymalnie słabe (nocek rudy, nocek łydkowłosy, nocek Brandta, nocek wąsatek, nocek Natterera, nocek Bechsteina, nocek duży, mroczek pozłocisty, mopek zachodni, gacek brunatny). Ryzyko zmniejszenia powierzchni lub utraty zimowisk i/lub kryjówek letnich (KRYJÓWKI) Dla żadnego gatunku nie stwierdzono ryzyka wystąpienia tego oddziaływania. Obszar projektowanej farmy znajduje się w oddaleniu od znanych schronień nietoperzy. Jest to teren otwarty, a lasy i zabudowania znajdują się jedynie w sąsiedztwie planowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych. Ryzyko KOLIZJI nietoperzy w wyniku kontaktu z działającą elektrownią Bezpośredni wpływ na nietoperze w wyniku kontaktu z działającą elektrownią jest teoretycznie prawdopodobny dla wszystkich gatunków nietoperzy. Niemniej jednak poszczególne gatunki są w różnym stopniu narażone na kolizję, co wynika m.in. z rożnych strategii żerowania, różnych wysokości lotu. Ryzyko wystąpienia tego oddziaływania na obszarze projektowanej inwestycji jest umiarkowane dla borowca wielkiego Nyctalus noctula, wszystkich gatunków karlików Pipistrellus sp. oraz borowiaczka Nyctalus leisleri, mroczka posrebrzanego Vespertilio murinus i mroczka późnego Eptescus serotinus. W przypadku pozostałych gatunków przewidywane potencjalne oddziaływanie można ocenić maksymalnie jako słabe. Wpływ na ŻEROWISKA nietoperzy Wpływ na żerowiska nietoperzy może dotyczyć w szczególności gatunków polujących na otwartych przestrzeniach, na dużych wysokościach nad ziemią. W szczególności, w czasie eksploatacji farmy zmniejszenie powierzchni żerowisk może dotyczyć borowca wielkiego Nyctalus noctula (56,98% na terenie planowanej farmy wiatrowej). Jest to gatunek stosunkowo liczny, obserwowany w wielu środowiskach. Potencjalne oddziaływanie na populacje tego gatunku oceniono na poziomie umiarkowanym. Możliwy jest również umiarkowany wpływ na zmniejszenie powierzchni żerowisk karlika większego Pipistrellus nathusii, który także był dość częsty na obszarze farmy wiatrowej (11,73%). W przypadku takich gatunków jak mroczek późny Eptesicus serotinus, którego kolonię rozrodczą odnaleziono w pobliżu, a także mroczek posrebrzany Vespertilio murinus, borowiaczek Nyctalus leisleri oraz w mniejszym stopniu karlik malutki Pipistrellus pipistrellus, karlik drobny Pipistrellus pygmaeus i mroczek pozłocisty Eptesicus nilsonii, potencjalne oddziaływanie można określić jako słabe. W przypadku pozostałych gatunków, polujących na niewielkiej wysokości, wystąpienie negatywnego oddziaływania jest mało prawdopodobne. Zaburzenie/utrata korytarzy ekologicznych (KORYTARZE) Wpływ polegający na zaburzeniu/utracie korytarzy ekologicznych może w pewnym stopniu dotyczyć większości gatunków. Pierwszym rodzajem wędrówek nietoperzy są loty na żerowiska. Położenie farmy wiatrowej nie zaburza jednak lokalnych tras przelotów do miejsc żerowania, które na omawianym obszarze koncentrują się głównie wzdłuż liniowej zabudowy miejscowości otaczających teren inwestycji. Możliwy jest natomiast wpływ na trasy migracji. W okresie migracji nietoperze mogą przemieszczać się na znacznych wysokościach, nie kierując się wzdłuż charakterystycznych elementów krajobrazowych (cieków wodnych, zadrzewień itp.) a lecą przez tereny otwarte. Na badanym terenie jest to zjawisko prawdopodobne ponieważ okres najwyższej aktywność nietoperzy obejmował między innymi sierpień i początek września, czyli czas jesiennej migracji. W przypadku projektowanej inwestycji umiarkowany wpływ może dotyczyć borowca wielkiego Nyctalus noctula i karlika KRAKÓW 2012 84 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim większego Pipistrellus nathusii, które były dość częste na tym obszarze. W przypadku pozostałych gatunków wpływ projektowanego przedsięwzięcia można ocenić najwyżej jako słaby. Nie przewiduje się tego rodzaju oddziaływania w przypadku mopka Barbastella barbastellus ze względu na jego bardzo niski udział w zespole nietoperzy stwierdzonych na badanym obszarze. Analiza wpływu przedsięwzięcia na spójność i właściwe funkcjonowanie obszarów Natura 2000 W promieniu 20 km od terenu planowanej inwestycji nie wyznaczono obszarów Natura 2000, w których przedmiotem ochrony byłyby nietoperze. Kontrole wykazały obecność na terenie farmy nietoperzy z rodzaju nocek Myotis sp., wśród których potencjalnie mogły znajdować się gatunki umieszczone w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Wyniki monitoringu wykazały także obecność mopka Barbastella barbastellus na terenie planowanej inwestycji. Były to jednak pojedyncze przeloty. W sąsiedztwie farmy wiatrowej nie stwierdzono żadnych kryjówek gatunków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Ponadto zarówno mopek jaki i nietoperze z rodzaju nocek należą do gatunków o niskim ryzyku narażenia na kolizję z elektrowniami wiatrowymi. W związku z powyższym planowana inwestycja nie będzie miała wpływu na gatunki będące przedmiotem ochrony obszarów Natura 2000 ani na integralność tych obszarów. Oddziaływania skumulowane Wykonano identyfikację istniejących i planowanych przedsięwzięć znajdujących się w promieniu do 20 km od projektowanej farmy wiatrowej, które potencjalnie mogą oddziaływać na nietoperze w sposób skumulowany. W szczególności przy określaniu zasięgu oddziaływania uwzględniono zasięg lotu nocka dużego Myotis myotis na żerowiska. Gatunek ten znajduje się w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej i potencjalnie może występować w okolicy planowanej farmy wiatrowej. Identyfikację wykonano na podstawie obwieszczeń i ogłoszeń dotyczących postępowań w kwestii wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Na podstawie tych dokumentów stwierdzono, że potencjalne oddziaływanie skumulowane można rozpatrywać w powiązaniu farmy wiatrowej Wiewiórka z niżej wymienionymi, planowanymi do budowy, przedsięwzięciami: 1. Park Elektrowni Wiatrowych „PIEŃ” w miejscowościach Pień, Dulcza Mała, Zgórsko oraz Podborze o maksymalnej mocy 24 MW (Gmina Radomyśl Wielki nr UM-6220/6.4/2011), 2. Elektrownia wiatrowa złożona z czterech turbin w miejscowości Jamy (Gmina Wadowice Górne nr UG IR 7331/DŚ/2/2009). Do tej pory nie przeprowadzono badań, które służyłyby określeniu wpływu skumulowanego farm wiatrowych zgrupowanych na jednym obszarze na nietoperze (Rodrigues 2008). W oparciu o ogólną wiedzę dotyczącą negatywnego oddziaływania farm wiatrowych na nietoperze można stwierdzić, że ryzyko wystąpienia oddziaływania skumulowanego na nietoperze w przypadku projektowanej inwestycji jest nieznaczne. Zwiększenie liczby elektrowni wiatrowych na danym obszarze sprawia, że powiększeniu ulega ryzyko kontaktu nietoperza z elektrownią w czasie przemieszczania się na żerowiska lub podczas sezonowych migracji. Brak innych farm wiatrowych w najbliższym otoczeniu projektowanej farmy wiatrowej, oraz znaczna odległość do najbliższych projektowanych inwestycji sprawia, że ryzyko wystąpienia skumulowanego negatywnego oddziaływania na nietoperze w postaci zwiększenia śmiertelności w wyniku kolizji z elektrowniami jest mało prawdopodobne. KRAKÓW 2012 85 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Możliwym rodzajem oddziaływania skumulowanego jest również utrata kryjówek. Jednakże, jak pokazały przeprowadzone kontrole terenowe, w miejscu planowanej inwestycji brak jest istniejących i potencjalnych kryjówek. W związku z tym planowana farma wiatrowa nie będzie miała wpływu na zwiększenie oddziaływania już istniejących, ani planowanych przedsięwzięć w tym zakresie. Kumulacja efektu oddziaływania polegającego na utracie żerowisk, może potencjalnie dotyczyć przede wszystkim gatunków, które żerują na znacznych wysokościach, takich jak np. borowiec wielki (opis w rozdziale Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na nietoperze). Na obszarze planowanej farmy wiatrowej oddziaływanie polegające na utracie żerowisk określono jako słabe do umiarkowanego. Brak innych farm wiatrowych w najbliższym otoczeniu projektowanej farmy wiatrowej, oraz znaczna odległość do najbliższych projektowanych inwestycji sprawia, że ryzyko wystąpienia skumulowanego negatywnego oddziaływania na nietoperze w postaci utraty żerowisk jest mało prawdopodobne. Niewielka liczba planowanych inwestycji, w dodatku w znacznym oddaleniu od planowanej farmy wiatrowej Wiewiórka (kilkanaście km) powoduje, że ryzyko wystąpienia efektu bariery jest bardzo małe. 8.2.4. Oddziaływanie na pokrywę glebowo-roślinną Na etapie funkcjonowania oddziaływanie elektrowni wiatrowych i towarzyszącej infrastruktury technicznej na szatę roślinną nie będzie miało miejsca. 8.2.5. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i warunki gruntowe Na etapie eksploatacji elektrowni wiatrowych i towarzyszącej im infrastruktury technicznej nie wystąpi oddziaływanie na powierzchnie ziemi i gleby16. Tereny wokół wież będą, jak dotychczas, użytkowane rolniczo, z wyłączeniem obszarów znajdujących się bezpośrednio pod zabudową techniczną urządzeń elektrowni i niewielkich stref wokół nich. 8.2.6. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne Wpływ przedsięwzięcia na etapie eksploatacji będzie głównie polegał na nieznacznym wzroście ilości wód opadowych odprowadzanych do gruntu, związany ze zwiększeniem powierzchni szczelnej w miejscu realizacji inwestycji. Woda ta spłynie po powierzchni fundamentów elektrowni i wsiąknie do gruntu w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Ze względu na brak zużycia wody, a tym samym brak ścieków, nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania inwestycji na wody powierzchniowe i podziemne. Ryzyko wystąpienia zagrożeń chemicznych oraz bakteriologicznych dla wód powierzchniowych i podziemnych oraz warstwy gruntu, związane z wykorzystaniem w siłowniach wiatrowych olejów technicznych, smarów i cieczy chłodzących – nie istnieje. Współcześnie projektowane elektrownie, charakteryzują się bardzo wysokimi reżimami ochronnymi. Wymiana olejów i smarów w poszczególnych turbinach wiatrowych, przeprowadzana jest w sposób specjalistyczny poprzez osoby posiadające wiedzę i przeszkolone w tym kierunku. Gwarancję bezpieczeństwa działania instalacji olejowych zapewniają: kilkustopniowy system uszczelnień oleju przekładniowego; nietrące i nieulegające zużyciu elementy systemu Ewentualne ryzyko skażenia gruntu substancjami ropopochodnymi z siłowni wiatrowych, zostało przedstawione w rozdziale 8.2.6, wraz z oddziaływaniami na wody powierzchniowe i podziemne (ze względu na identyczny charakter wystąpienia potencjalnego negatywnego wpływu inwestycji) 16 KRAKÓW 2012 86 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim uszczelnień; nachylenie piasty oraz wału napędowego pod takim kątem, aby zapobiegać niekontrolowanym wyciekom; instalacja dodatkowych zbierających wanienek awaryjnych; wykonanie najwyższej platformy wieży w formie olejoszczelnej wanny o dużej pojemności, zabezpieczającej przed jakimikolwiek wyciekami w sytuacjach nadzwyczajnych awarii; użycie smarów o wysokiej lepkości zapobiegających oddziaływaniu. We wnętrzu każdej z elektrowni wiatrowych, znajdować się będą małe transformatory nn/Sn. Obecnie stosowane urządzenia są przeważnie tzw. transformatorami suchymi, czyli nie są w nich stosowane produkty ropopochodne. W przypadku zastosowania transformatorów olejowych, podstawę wykonuje się w formie wanny (misy) olejoszczelnej o pojemności mogącej pomieścić całą zawartość oleju. Przy zastosowaniu wyżej wymienionych rozwiązań, jak już wcześniej wspomniano, ryzyko skażenia produktami ropopochodnymi z siłowni wiatrowych jest czysto teoretyczne, praktycznie niemożliwe. W związku z powyższym, eksploatacja inwestycji w żaden sposób nie będzie zagrażała wodom powierzchniowym i podziemnym analizowanego rejonu. 8.2.7. Zanieczyszczenie powietrza i klimat Energetyka wiatrowa jest tzw. „czystą”, ekologiczną metodą pozyskiwania energii, alternatywną dla konwencjonalnych źródeł energetyki tradycyjnej, jak węgiel kamienny, brunatny, gaz ziemny, olej opałowy, które są nieodnawialne, a ich zasoby są ciągle umniejszane. Ich wykorzystanie wiąże się z emisją ogromnej ilości zanieczyszczeń do atmosfery. Energetyka wiatrowa natomiast jest bezemisyjna i niewyczerpalna, co stanowi bardzo ważny argument w jej wykorzystaniu w pozyskiwaniu energii elektrycznej. Szacuje się, że wielkość rocznej produkcji energii dla farmy wiatrowej w Wiewiórce i Górze Motycznej o łącznej mocy maks 28 MW wynosi 67 200 MWh. Wytworzenie takiej ilości energii ze źródeł kopalnych, spowodowałoby nieodwracalne zmniejszenie ich zasobów o ponad 33 tys. ton rocznie (w przypadku węgla kamiennego). Poniżej przedstawiono spodziewany efekt ekologiczny, jaki zostanie osiągnięty po uruchomieniu farmy, tj. uniknięcie emisji zanieczyszczeń do atmosfery towarzyszących produkcji tej samej ilości energii elektrycznej, ale w elektrowni konwencjonalnej, opalanej węglem kamiennym. Efekt ekologiczny został wyliczony na podstawie wzoru: e = Ei*we,i, gdzie: Ei – roczna ilość wyeliminowanej energii nieodnawialnej [MWh] we,i – wskaźnik emisji [kg/MWh], gdzie: dla SO2: we,i = 7,8 dla NO2: we,i = 3,2 dla CO2: we,i = 937 dla CO: we,i = 0,2 dla Pyłu: we,i = 1,1 W związku z powyższym, dla Farmy „Wiewiórka” o łącznej mocy maks 28 MW i szacowanej rocznej produkcji energii na poziomie 67 200 MWh, efekt ekologiczny przy produkcji tej samej ilości energii elektrycznej w elektrowni konwencjonalnej, opalanej węglem wyniesie: KRAKÓW 2012 87 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Tabela 8.2.7/1. Korzyści ekologiczne, możliwe do osiągnięcia, dzięki realizacji przedmiotowej inwestycji [Mg] Rodzaj Emisja w ciągu roku Emisja w ciągu 25 zanieczyszczenia lat17 SO2 524,2 13105 NO2 215,0 5375 CO2 62966,4 157416 CO 13,44 336 Pyły 73,92 1848 Realizacja inwestycji przyczyni się do zmniejszenia emisji szkodliwych substancji do atmosfery, tym samym do zmniejszenia negatywnego wpływu na powietrze, wodę, glebę, rośliny, zwierzęta i ludzi. Ponadto zwiększenie udziału energii wytwarzanej przez elektrownie wiatrowe w ogólnym bilansie, ma pozytywne aspekty środowiskowe, nie tylko w skali kraju, ale także kontynentu i globu. Wpływ elektrowni wiatrowych na lokalne warunki klimatyczne polegać będzie przede wszystkim na osłabieniu siły wiatru w bezpośrednio strefie usytuowania śmigieł – do maksymalnie 60 %. Energia kinetyczna wiatru zamieniona tam będzie w energie mechaniczną urządzeń prądotwórczych i docelowo w energię elektryczna (istota funkcjonowania elektrowni wiatrowych). Niewielkie zmiany pola wiatru będą tez miały miejsce w otoczeniu wież elektrowni, w tym przy powierzchni ziemi – turbulencja, w strefie do ok. 40 – 50 m za wieżą. Konstrukcje elektrowni spowodują też pewien, niewielki spadek natężenia bezpośredniego promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni ziemi (zacienienie). Będą to zmiany nieistotne dla organizmów żywych. 8.2.8. Hałas (załącznik 4) W analizowanym przypadku źródłem hałasu będzie projektowany zespół 14 turbin elektrowni wiatrowych o mocy 1,8/2,018 MW każda. Źródłem hałasu emitowanego z elektrowni wiatrowej do środowiska jest praca rotora i śmigieł turbiny powodująca emisje energii akustycznej do otoczenia. Dźwięk powstaje na skutek wzajemnego oddziaływania łopaty elektrowni z turbulencją powietrza, powstającą zarówno przylegle do niej jak i w najbliższym strumieniu nadążającym (Brookes et al. 1989). Analiza akustyczna eksploatacji przedsięwzięcia Wpływ projektowanej inwestycji na klimat akustyczny środowiska zewnętrznego19 został wykonany metodą obliczeniową (symulacja komputerowa) przedstawioną w Instrukcji ITB nr 338/96 pt. „Metoda określenia imisji hałasu przemysłowego w środowisku” za pomocą programu komputerowego HPZ_95_ITB. Metoda ta jest zgodna zobowiązującymi unormowaniami prawnymi w kraju i UE, w tym z Dyrektywą 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego. Zakładany czas eksploatacji farmy wiatrowej Analizę hałasu wykonano dla turbin o największej dopuszczalnej przewidywanej mocy turbiny tj. 2MW. Zmniejszenie mocy do 1,8MW będzie równoznaczne ze zmniejszeniem zasięgu uciążliwości hałasu generowanego przez elektrownie wiatrowe. 19 Szczegółowe opracowanie dotycząca analizy akustycznej wpływu farmy wiatrowej Wiewiórka na środowisko, stanowi załącznik nr 6 do Raportu 17 18 KRAKÓW 2012 88 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Do obliczeń symulacyjnych przyjęto następujące założenia: Poziom mocy akustycznej źródeł punktowych - dla wariantu Inwestora I LAWn: = 104 dB (A) - dla wariantu Inwestora II i III LAWn: = 105 dB (A) i 103 dB (A) (niezależnie od przyjętego wariantu, część turbin będzie pracować wg mode 0 dla którego maksymalna moc akustyczna wynosi 105 dB, pozostała część turbin wg mode 2 dla którego maksymalna moc akustyczna wynosi 103 dB. W dalszej części tekstu zaproponowano ustawienia mode (tryb 0 lub 2) przypisane do konkretnych turbin. Wariantowanie natomiast polegało na analizowaniu różnej wysokości położenia gondoli n.p.t.) Wysokość poszczególnych wiatraków przyjęto zgodnie z faktyczną wysokością określoną z mapy sytuacyjno-wysokościowej Źródło hałas sprowadzone do punktu w modelu obliczeniowym znajduje się w miejscu lokalizacji gondoli na wysokości: - dla wariantu Inwestora I najniższej możliwej, tj. h = 80 metrów nad poziomem terenu (wariant potencjalnie najbardziej niekorzystny dla V90) - dla wariantu Inwestora II najniższej możliwej, tj. h = 80 m nad poziomem terenu (wariant potencjalnie najbardziej niekorzystny dla V100) - dla wariantu Inwestora III h = 95 m nad poziomem terenu Wysokość punktów obliczeniowych przyjęto na wysokości: h = 4 m względem poziomu odniesienia rzeczywistego poziomu odniesienia danego punktu (poziom „0” ustalono na wys. 187 m npm - przyjętego jako uśredniony poziom doliny Wisłoki w rejonie miejscowości Żyraków. W obliczeniach przyjęto następujące wartości parametrów meteorologicznych: Cisnienie powietrza 1013,25 mbar, Wilgotność: 70 %, Temperatura: 10 °C Obliczenia propagacji hałasu wykonano w sposób teoretyczny, na drodze numerycznego modelowania pola akustycznego, przy pomocy programu komputerowego HPZ_95_ITB (Instrukcja ITB 338/96) zaleconego do stosowania przez MGPiB. Metoda ta polega na określeniu w sposób teoretyczny, rozkładu poziomu dźwięku w otoczeniu analizowanego obiektu, z uwzględnieniem geometrii i charakterystyki akustycznej poszczególnych obiektów (źródeł pośrednich i bezpośrednich), jak i przewidywanego czy istniejącego zagospodarowania terenu. W obliczeniach uwzględniono zróżnicowane pokrycie i zagospodarowanie terenu, w otoczeniu każdego z analizowanych miejsc. Dokonano tego, poprzez odpowiedni dobór parametrów: geometrii ekranów oraz rozmieszczenie punktów obserwacji. Wyniki komputerowej symulacji rozkładu równoważnego poziomu dźwięku A w otoczeniu pracujących turbin przedstawiono w tabeli 8.2.8/1, 8.2.8/2, 8.2.8/3 . Zasięg oddziaływania farmy wiatrowej w fazie eksploatacji, przedstawiono w postaci map akustycznych z maksymalnym zasięgiem izolinii równoważnego poziomu dźwięku LAeq [dB], zamieszczonych w załączniku nr 4 . KRAKÓW 2012 89 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Tabela 8.2.8/1. Zasięgi uciążliwości hałasu generowanego przez turbiny wiatrowe (Wariant I - 14 turbin wiatrowych o średnicy wirnika 90 m i mocy 2 MW każda, wysokość położenia gondoli h = 80 m n.p.t) Zasięg uciążliwości Zagrożenie dla najbliższej zabudowy -izofona LAeq noc=40 dB (A) najmniejsza odległość izofony LAeq noc=40 dB (A) od skraju zabudowy20 (odległość izofony od skraju zabudowy) Nr turbiny Poziom mocy akustycznej turbiny największy najmniejszy Wiewiórka Góra Motyczna Zasów Mokre Brzeziny Grabówka A1-A14 104 dB (A) ok. 0 m ok. 1000 m 0 m21 450 m 350 m 630 m 100 m 510 m Tabela 8.2.8/2. Zasięgi uciążliwości hałasu generowanego przez turbiny wiatrowe (Wariant II - 14 turbin wiatrowych o średnicy wirnika 100 m i mocy 1,8MW każda, wysokość położenia gondoli h = 80 m n.p.t) Zasięg uciążliwości Nr turbiny Poziom mocy akustycznej turbiny A1, A2, A3, A7,A8, A9, A10, A11, A12, A13, A14 105 dB (A) A4, A5, A6, 103 dB (A) -izofona LAeq noc=40 dB (A) Zagrożenie dla najbliższej zabudowy (odległość izofony od skraju zabudowy) najmniejsza odległość izofony LAeq noc=40 dB (A) od skraju zabudowy22 największy najmniejszy Wiewiórka Góra Motyczna Zasów Mokre Brzeziny ok. 30 m ok. 1010 30 m 450 m 400 m 660 m 100 m Grabówka 525 m W przypadku izofony 45 dB odległości te będą od 300 do 400 m większe W szczególnych warunkach pogodowych, przy cyrkulacji północno-wschodniej, może potencjalnie wystąpić niewielkie przekroczenie dopuszczalnego poziomu dźwięku w godzinach nocnych 22 W przypadku izofony 45 dB odległości te będą od 300 do 400 m większe 20 21 Kraków 2011 90 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Tabela 8.2.8/3. Zasięgi uciążliwości hałasu generowanego przez turbiny wiatrowe (Wariant II - 14 turbin wiatrowych o średnicy wirnika 100 m i mocy 1,8 MW każda, wysokość położenia gondoli h = 95 m n.p.t.) Zasięg uciążliwości Nr turbiny Poziom mocy akustycznej turbiny A1, A2, A3, A7, A8, A9, A10, A11, A12, A13, A14 105 dB (A) A4, A5, A6, 103 dB (A) 23 -izofona LAeq noc=40 dB (A) Zagrożenie dla najbliższej zabudowy (odległość izofony od skraju zabudowy) najmniejsza odległość izofony LAeq noc=40 dB (A) od skraju zabudowy23 największy najmniejszy Wiewiórka Góra Motyczna Zasów Mokre Brzeziny Grabówka ok. 30 m ok. 1010 30 m 465 m 400 m 665 m 100 m 530 m W przypadku izofony 45 dB odległości te będą od 300 do 400 m większe KRAKÓW 2012 91 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Na podstawie przeprowadzonego modelowania akustycznego, stwierdzono że możliwa jest realizacja inwestycji w trzech różnych wariantach modelu turbiny, bez zmiany ich rozmieszczenia, tj.: - wariant I – 14 turbin o średnicy wirnika 90 m i mocy do 2,0 MW, LAWn: =104 dB (A)mode 0, położenie gondoli na wysokości najbardziej niekorzystnej pod względem akustycznym h = 80 m - wariant II – 14 turbin o średnicy wirnika 100 m i mocy do 1,8 MW, LAWn: =105 dB (A) mode 0 dla turbin A1-14 z wyjątkiem turbin A4, 5, 6 dla których LAWn: =103 dB (A) mode 2, położenie gondoli h = 80 m - wariant III – 14 turbin o o średnicy wirnika 100 m i mocy do 1,8 MW, LAWn: =105 dB (A) - mode 0 dla turbin A1-14 z wyjątkiem turbin A4, 5, 6 dla których LAWn: =103 dB (A) - mode 2, położenie gondoli h = 95m Maksymalny zasięg oddziaływania turbin wiatrowych zmienia się w granicach: 600 – 740 m - LAeq w nocy = 40 dB[A], 350 m – 450 m - LAeq w nocy = 45 dB[A], Tak w dziennej jak i w nocnej w porze nie występują przekroczenia dopuszczalnych wartości równoważnego poziomu dźwięku (LAeq). Jedynie w przypadku m. Wiewiórka – izofona LAeq = 40 dB – w nocy zbliża się do granic terenu zabudowy zagrodowej. Większość najbliżej położonych terenów zabudowy zagrodowej znajduje się w strefie ograniczonej izofonami 32.5 - 37.5 dB. Należy podkreślić, że obliczenia przeprowadzono dla warunków najbardziej niekorzystnych, tj. ciągłej pracy turbin wiatrowych w ciągu, co najmniej 8 godz. w dzień i 1 godziny w nocy oraz maksymalny poziom mocy akustycznej turbin. Co więcej, przyjęto zaostrzone kryterium dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku (50 dB dla pory dnia, 40 dB dla pory nocy), pomimo, że na podstawie pkt 3 Rozporządzenia MŚ z dnia 14 czerwca 2007 (Dz.U.2007 Nr 120, poz. 826), dopuszczalne wartości poziomu emisji dźwięku A do środowiska dla terenów położonych w otoczeniu projektowanej inwestycji wynoszą: 55 dB dla pory dnia i 45 dB dla pory nocy. Ponadto zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi izolinie dopuszczalnych równoważnych poziomów hałasu (np. 50 i 40 dB) mogą wykraczać poza teren własności obiektu generującego hałas, ponieważ norma dotyczy jedynie terenu chronionego, a nie granicy obszaru własności (oczywiście z wyjątkiem bezpośredniego graniczenia obiektu z terenem chronionym akustycznie). Znaczy to, że w przypadku braku bezpośredniej granicy z terenem akustycznie chronionym (określonym zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826) – taka sytuacja występuje w przypadku analizowanego przedsięwzięcia, nie można mówić o „uciążliwości akustycznej wykraczającej poza teren własności obiektu” – gdyż przepisy prawa nie określają wymagań akustycznych na granicy terenu obiektu. Mając na uwadze powyższe, ostateczny wybór ustawień parametrów turbiny (wariant I lub wariant II lub wariant III) będzie zależał od decyzji Inwestora, ta z kolei od wyników pomiaru prędkości wiatru w badanym regionie oraz od stopnia opłacalności całego przedsięwzięcia. Propozycja monitoringu akustycznego Według obowiązującego Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. 2008 nr 206 poz. 1291), okresowe pomiary hałasu w środowisku Kraków 2011 92 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim prowadzi się dla zakładu, na którego terenie eksploatowane są instalacje lub urządzenia emitujące hałas, dla którego zostało wydane pozwolenie na emitowanie hałasu do środowiska lub pozwolenie zintegrowane. Zakres oraz metodyki referencyjne wykonywania okresowych pomiarów hałasu, określają załączniki nr 6 i 7 do rozporządzenia. Omawiane przedsięwzięcie zgodnie z wynikami analizy oddziaływania na klimat akustyczny nie będzie wymagać decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu, nie podlega także obowiązkowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego. W Polsce brak powszechnie przyjętej i administracyjnie akceptowanej metodyki pomiarów hałasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe, w szczególności dla długookresowych średnich poziomów dźwięku LDWN i LN wymienionych w art. 112a ustawy POŚ. Monitoring powinien być oparty o przygotowany na etapie projektowym przedsięwzięcia program badań, który zapewniłby określenie poziomu istniejącego tła akustycznego w proponowanych lokalizacjach punktów badawczych. Program powinien następnie określić sposoby pomiaru oddziaływania akustycznego przedsięwzięcia na etapie eksploatacji, zapewniając możliwość porównania z pierwotnymi warunkami akustycznymi. Chodzi tu m.in. o uwzględnienie wpływu szeregu czynników środowiskowych na wyniki pomiarów hałasu, takich jak pora roku, pora dnia, warunki meteorologiczne, aktualna sytuacja akustyczna w otoczeniu punktów pomiarowych. Monitoring ten powinien być prowadzony we wszystkich fazach realizacji przedsięwzięcia (faza przed inwestycyjna, faz budowy i faza eksploatacji). Badania hałasu powinny być wykonane również w sytuacji wybudowania w pobliżu kolejnych zespołów turbin wiatrowych w odległościach mogących mieć wpływ na kształtowanie się klimatu akustycznego analizowanego obszaru. 8.2.9. Infradźwięki Infradźwięki są to fale dźwiękowe o niskich częstotliwościach poniżej 20 Hz długości 17 – 340 m, dla których tradycyjne przeszkody akustyczne nie są skuteczne. W warunkach naturalnych generowane są przez meteoryty, wodospady, fale morskie, ruchy powietrza (zwłaszcza silne wiatry, tornada), wyładowania atmosferyczne, trzęsienia ziemi, wulkany itp. Sztucznymi źródłami infradźwięków są natomiast maszyny przepływowe niskoobrotowe (sprężarki, wentylatory, silniki), urządzenia energetyczne (młyny, kotły, kominy), piece hutnicze (zwłaszcza piece elektryczne łukowe) oraz urządzenia odlewnicze (formierki, kraty wstrząsowe) a także urządzenia systemu klimatyzacji i wentylacji, urządzenia sieci informatycznej, ruch kołowy, powietrzny, morski, sprzęt AGD: miksery, lodówki, odkurzacze 24. Infradźwięki pozornie nie są słyszalne przez człowieka, ale przy dostatecznie wysokich poziomach ciśnienia akustycznego, są one odbierane przez ucho i układ przedsionkowy, np. próg słyszalności dla 6-8 Hz to 100 dB, a dla częstotliwości 12-16 Hz to około 90 dB. Po okresie 15 minut ekspozycji na infradźwięki o natężeniu 135 dB i częstotliwości <10 Hz odczuwalne jest drganie błony bębenkowej, któremu towarzyszy wrażenie ucisku i ból25. Zasadniczą drogą odbioru infradźwięków przez organizmy, są jednak receptory czucia wibracji, przy czym progi tej percepcji są wyższe o 20-30 dB od progów słyszalności25. Infradźwięki mogą powodować niekorzystne zmiany w organizmie człowieka (ale tylko w zakresach ich oddziaływania, patrz niżej). Pod ich wpływem pojawia się uczucie zmęczenia, bóle i zawroty głowy, czy wrażenie chwiania się. Realnymi objawami ekspozycji organizmu na infradźwięki są omdlenia, ogólne osłabienie, zaburzenia snu, obniżenie sprawności psychomotorycznej, zaburzenia funkcji fizjologicznych, ogólna drażliwość. 24 http://www.ciop.pl/6541.html KRAKÓW 2012 93 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Czasem stwierdzana jest hipotonia tętnicza, drżenie palców u rąk lub dermografizm. Nie ma natomiast zmian histopatologicznych w organach i tkankach. Wyróżnia się następujące zakresy oddziaływania infradźwięków25, 25: 100-120 dB – przy krótkim okresie działania – brak szkodliwości, przy dłuższym – subiektywne odczucie wewnętrznego wibrowania 120-140 dB – przebywanie w polu infradźwięków – lekkie zakłócenia procesów fizjologicznych i uczucie nadmiernego zmęczenia, 140-160 dB – już 2 min ekspozycja na infradźwięki wywołuje zakłócenia zmysłu równowagi i wymioty, przy dłuższym narażeniu występują uszkodzenia organów >170 dB – stwierdzona śmiertelność zwierząt wystawionych na działanie infradźwięków o takim natężeniu Typowym objawem wskazującym na działanie infradźwięków jest tzw. oczopląs pionowy – zmiany ruchów gałek ocznych, występujący zwłaszcza przy częstotliwości drgań – 7 Hz. Dla hałasu infradźwiękowego w polskim prawodawstwie brak jest wskazań w zakresie dopuszczalnych poziomów hałasu infradźwiękowego w środowisku. Aktem prawnym poruszającym kwestię infradźwięków jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U.2002 Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.), gdzie hałas infradźwiękowy na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez: równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy (wyjątkowo w przypadku oddziaływania hałasu infradźwiękowego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu) szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego Tabela 8.2.9/1. Wartości dopuszczalne hałasu infradźwiękowego (wartości NDN) określone w cyt. wyżej Rozporządzeniu Oceniana wielkość Wartość dopuszczalna (dB) Równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego, dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy 102 Szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego 145 W przypadku stanowisk pracy młodocianych i kobiet w ciąży obowiązują inne wartości dopuszczalne (odpowiednio 86 dB i 135 dB). Infradźwięki powstające na skutek eksploatacji elektrowni wiatrowych W kontekście pracy elektrowni wiatrowych, źródłem infradźwięków są zmiany ciśnienia ośrodka sprężystego na końcówkach łopat, podczas ich przejścia obok wieży (Rogers 2002). Poziom infradźwięków generowanych przez turbiny wiatrowe są zazwyczaj niższe od tzw. tłaczyli naturalnego poziomu infradźwięków w środowisku. 25 http://www.mt.com.pl/infradzwieki KRAKÓW 2012 94 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Jak już wcześniej wspomniano (rozdz. 8.2.1), wibracje wywołane infradźwiękami, zachodzą tylko w przypadku dźwięków powyżej 100 dB. Hałas pochodzący z pracujących turbin wiatrowych, w miejscu jego percepcji przez ludzi (tj. na terenach zabudowy mieszkaniowej, zagrodowej oddalonych od najbliżej położonych elektrowni wiatrowych o min. 500 m) kształtuje się na poziomie o wiele niższym, tj. 40-50 dB. Nie mniej jednak szkodliwość dźwięków o częstotliwościach <20 Hz jest mocno dyskusyjna. Istnieją raporty stwierdzające zarówno o braku jak i istnieniu wpływu infradźwięków na zdrowie człowieka i jego samopoczucie. Dr Nina Pierpont (Uniwersytet Princeton) badała tzw. „syndrom turbiny wiatrowej” u ludzi mieszkających w sąsiedztwie zespołów elektrowni wiatrowych(„Wind Turbine Syndrom. Report on Natural Experiment”). Badania zostały przeprowadzone na grupie zaledwie 38 osób z 10 rodzin w wieku od poniżej 1 roku do 75 lat, mieszkające w odległości od 350 m do 1,5 km od elektrowni wiatrowych o mocy 1,5 – 3 MW, posadowionych w 2004 roku i później. Polegały one na wypełnieniu ankiet dotyczących zaobserwowanych u siebie i swoich dzieci objawów, przed realizacją elektrowni wiatrowych, w trakcie eksploatacji ich eksploatacji oraz po zmianie miejsca zamieszkania. W swojej pracy stwierdziła, że hałas na skutek zmian ciśnienia powietrza powoduje ciąg fizjologicznych i neurologicznych zaburzeń tj.: wewnętrzne wibracje całego organizmu, pulsowanie w klatce piersiowej, szum w uszach, bóle głowy, bezsenność, zaburzenia koncentracji (objawy syndromu turbiny wiatrowej). Nie u wszystkich osób odnotowano kłopoty ze zdrowiem. Nie udało się też ocenić, jakiej części ludzi problem syndromu realnie dotyczył. Szczególnie podatne na oddziaływanie infradźwięków, wskazano osoby cierpiące na migreny, choroby lokomocyjne/morskie lub z uszkodzonym uchem wewnętrznym. U osób, które wcześniej cierpiały na zaburzenia psychiczne, nie stwierdzono wyższej podatności na hałas, co miałoby podważyć analizy wielu naukowców, twierdzących że problem syndromu turbiny wiatrowej rozpoczyna się właśnie w psychice człowieka. Badania Niny Pierpont zostały poddane wnikliwej analizie pod kątem wiarygodności. Stowarzyszenie inżynierów i konsultantów środowiskowych USA (EPSILON Associates Inc.) stwierdziło, że praca dr Pierpont nie wykazała istnienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy stanem zdrowia a sąsiedztwem turbin wiatrowych. W pracy brakowało danych dotyczących poziomu hałasu w gospodarstwach domowych, w których mieszkały osoby skarżące się na syndrom turbiny wiatrowej. Poza tym badania Pierpont opierały się głównie na odczuciach tych osób, co nie daje obiektywnego, rzeczywistego stanu rzeczy. Ponadto, jak zauważyła Maria McCaffery z Brytyjskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej (BWEA) grupa badanych przez Pierpont była za mała dla otrzymania racjonalnych wyników. Poza tym zabrakło grupy kontrolnej, do której można by było odnieść otrzymane rezultaty. Jako dowód teorii, Pierpont przywołuje badania dr Neila Todd z Uniwersytetu w Manchester, który sam sprostował, że jego praca nie dowodzi istnieniu związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy syndromem turbiny wiatrowej a emisją hałasu i wibracji z elektrowni wiatrowych. W 2009 r. z inicjatywy Amerykańskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej oraz Kanadyjskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej, powołano międzynarodowy panel naukowy, w skład którego weszli niezależni specjaliści z dziedziny akustyki, audiologii, medycyny i zdrowia publicznego. Dokonali oni szerokiego przeglądu aktualnej literatury traktującej na temat potencjalnego wpływu hałasu emitowanego przez turbiny wiatrowe na zdrowie człowieka, czego efektem końcowym było opublikowanie raportu „Wind Turbine Sound and Health Effects. An Expert Panel Review” (Colby, D. W., Dobie, R., Leventhall, G., Lipscomb D. M., McCunney, R. J.,Seilo, M. T., Sondergaard, B., 2009). Stwierdzono w nim, że infradźwięki emitowane na poziomie od 40 do 120 dB nie wywołują negatywnych skutków zdrowotnych. Uczucie niepokoju, zmęczenia, rozdrażniania, bezsenność, bóle głowy, depresja, kłopoty z koncentracją, mdłości są dolegliwościami powszechnie występującymi. Nie ma dowodów na to, aby ludzie zamieszkujący tereny sąsiadujące z turbinami wiatrowymi cierpiały na nie częściej. Negatywne oddziaływanie elektrowni wiatrowych tłumaczy się tzw. efektem nocebo – czyli zjawiskiem negatywnego nastawienia i brakiem akceptacji obecności KRAKÓW 2012 95 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim turbin wiatrowych (a nie ich pracą i związaną z tym emisją hałasu). Na tzw. zespół rozdrażnienia wpływa wiele czynników i nie można go wprost tłumaczyć obecnością turbin wiatrowych. W 2010 r. Chief Medical Officer of Health of Ontario oraz Ontario Agency for Health Protection and Promotion, Ministra of Health and Long –Term Care wraz z innymi ośrodkami rządowymi i naukowymi, wydali raport z którego wynika, że: - nie stwierdzono związku pomiędzy hałasem emitowanym przez elektrownie wiatrowe, a jakimkolwiek skutkiem zdrowotnym, - hałas niskoczęstotliwościowy oraz infradźwiękowy, którego źródłem jest praca współczesnych turbin, ma o wiele niższy poziom niż jakikolwiek inny hałas o stwierdzonym negatywnym oddziaływaniu na zdrowie człowieka. Większość naukowców jest zgodna i problem nadwrażliwości na hałas tłumaczy podłożem psychologicznym. Problemy zdrowotne są jedynie konsekwencją negatywnego nastawienia do źródła dźwięku. Sam dźwięk (na jego dopuszczalnym poziomie) nie powoduje zaburzeń fizjologiczno-neurologicznych. Potwierdzają to badania prowadzone przez: University of Massachusetts (Wind Turbine Noise, Infrasound and Noise Percpetion, A.L. Rogers, 2006), Danish Environmental Protection Agency (Infrasound Emission from Wind Turbines, 2005), University of Groningen (Do wind turbines produce significant low frequency sound levels?, Berg G. 2004) Również w Polsce zostały przeprowadzone badania mające na celu analizę hałasu w zakresie infradźwięków emitowanych przez elektrownie wiatrowe (przez dr inż. Ryszarda Ingielewicza oraz dr inż. Adama Zgubienia z Politechniki Koszalińskiej26). Pomiary zostały wykonane na terenie farmy wiatrowej (zespół 9 elektrowni wiatrowych typu VESTAS V802,0 MW) w Cisowie koło Darłowa, zarówno na etapie jej projektowania, budowy i w końcu eksploatacji. Ze względu na brak określonych w polskim prawodawstwie kryteriów precyzujących dopuszczalny poziom infradźwięków w środowisku naturalnym, posłużono się wskaźnikami dotyczącymi miejsc pracy. Wyniki pomiarów przedstawiono w poniższej tabeli: Tabela 8.2.9/2. Wyniki pomiarów na farmie wiatrowej: podano wartości w punkcie pomiarowym 1 – przy wieży elektrowni oraz w punkcie nr 2 odległym o 500 m (wartości w nawiasach) Częstość środkowa oktawy [Hz] 4 8 16 31,5 Wartość zmierzona podczas pracy siłowni [dB] 98 (82,7) 95,1 (78,2) 92,1 (70,4) 84,4 (61,8) Wartość tła akustycznego [dB] 83,0 (79,4) 78,0 (76,4) 69,1 (68,1) 59,7 (62,0) Autorzy doszli do wniosku, że „praca elektrowni wiatrowych nie stanowi źródła infradźwięków na poziomach mogących zagrozić zdrowiu ludzi. Szczególnie, że elektrownie wiatrowe lokalizowane są w odległościach nie mniejszych niż 400 m od zabudowy mieszkalnej. W odległości 500 m, zgodnie z tabelą 8.2.9/2. zmierzone wartości poziomów infradźwięków osiągają maksymalnie 82,7 dB [Lin] i 78,4 dB G i są zbliżone do poziomów tła”. 26 Zielona Planeta 1 (54)/2004, str. 17-21) KRAKÓW 2012 96 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 8.2.10. Wibracje Źródłem wibracji w pracujących elektrowniach wiatrowych będzie: generator, rotor a także wieża. Są to drgania o niewielkiej częstotliwości – poniżej 600 Hz i o bardzo małej amplitudzie. Wibracje po przejściu przez wieżę mogą zostać przenoszone do gruntu. Dzięki jednak zastosowaniu specjalistycznego układu kompensującego w najnowszych konstrukcjach elektrowni wiatrowych, oddziaływanie wibracji na środowisko ograniczone jest do minimum. Ponadto propagacja wibracji w gruncie jest znacznie utrudniona, a amplituda drgań ulega znacznemu zmniejszeniu wraz z odległością. Wg badań przeprowadzonych przez Geological Society of London oraz Keele University (Staffordshire), drgania spowodowane przez turbiny wykrywane są jedynie przez bardzo czułe urządzenia sejsmograficzne i mają znacznie mniejsze natężenie niż wibracje wywoływane np. przez transport. W związku z powyższym, nie mogą mieć one negatywnego oddziaływania na zdrowie ludzkie27. Obecnie brak jest natomiast reprezentatywnych badań w kontekście wpływu wibracji z lądowych elektrowni wiatrowych (nowej generacji) na zwierzęta. Stosunkowo liczne opracowania dotyczą parków morskich. Dla przedmiotowej inwestycji, nie mogą jednak stanowić one punktu odniesienia, gdyż warunki propagacji fali dźwiękowej o niskiej częstotliwości w wodzie są zupełnie inne niż w gruncie. Ponadto szereg zwierząt wodnych wykorzystuje organy słuchowe jako narządy lokalizacji i nawigacji pod powierzchnią wody, wobec czego wszelkie zmiany środowiska są dla nich niezwykle znaczące. Brak prac naukowych, dotyczących wpływu wibracji lądowych elektrowni wiatrowych na zwierzęta, może oznaczać, że nie odnotowuje się negatywnych skutków ich emisji na organizmy lądowe, przez co nie stanowią one przedmiotu zainteresowania naukowców. Co więcej w raporcie Europejskiej Agencji Środowiska pt.: „Potencjał europejski energii wiatrowej na morzu i na lądzie. Ocena ograniczeń środowiskowych i ekonomicznych” (czerwiec 2009), wskazuje się na potrzebę analizy oddziaływania wibracji na ryby i ssaki morskie, całkowicie pomijając aspekt wibracji gruntowych dla farm lądowych. 8.2.11. Odpady W trakcie funkcjonowania zespołu elektrowni wiatrowych i infrastruktury towarzyszącej nie będą powstawać stale odpady, z wyjątkiem odpadów związanych z pracami konserwacyjnymi urządzeń technicznych. Generalnie odpady te związane będą z gospodarką olejową, prowadzoną w ramach obsługi serwisowej poszczególnych elektrowni wiatrowych i GPZ Zgodnie z klasyfikacją odpadów, zawartą w Rozporządzeniu MŚ z dnia 27 września 2001 r. (Dz.U.2001, Nr 112 poz. 1206) oleje przekładniowe zostały sklasyfikowane jako odpady o kodach: Tabela 8.2.11/1. Rodzaje odpadów powstające w trakcie eksploatacji inwestycji Kod 13 13 01 13 01 10 13 02 13 02 05 27 Rodzaj odpadu Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05,12 i 19 Odpadowe oleje hydrauliczne Mineralne oleje hydrauliczne niezawierające związków chlorowcoorganicznych Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe niezawierające związków chlorowcoorganicznych Ilość 280 dm3/4 lata 1120 dm3/4 lata http://www.bwea.com/ref/lfn_keele.html KRAKÓW 2012 97 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Oleje po zużyciu lub planowanej wymianie zostaną wywiezione do zakładu utylizacji. Obowiązek ten będzie spoczywał na firmie zewnętrznej, której zostaną zlecone czynności konserwacyjno – naprawcze, zgodnie z zapisami umów z inwestorem. W myśl ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. 2001 Nr 62, poz. 628 z późn. zm.) to podmiot świadczący usługę jest wytwórcą odpadu, dlatego też to na nim będą ciążyły obowiązki uzyskania stosownych zezwoleń w zakresie wytwarzania jak i unieszkodliwiania odpadów. 8.2.11. Promieniowanie elektromagnetyczne Niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne generowane jest przez źródła: naturalne (promieniowanie słoneczne, promieniowanie termiczne ciał na Ziemi, ziemskie pole elektryczne, pole ładunku elektrycznego związanego z naturalną jonizacją powietrza, pole związane z wyładowaniami atmosferycznymi, fale radiowe pochodzenia pozaziemskiego). Ziemskie pole elektryczne jest stałe i jego wartość przy powierzchni ziemi wynosi średnio około 130 V/m (wartość ta zależy od szerokości geograficznej i pory roku i waha się od 75 do 250 V/m). sztuczne (elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia, stacje radiowe i telewizyjne, łączność radiowa (CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa), stacje radiolokacyjne i radionawigacyjne, stacje transformatorowe, sprzęt gospodarstwa domowego AGD). 8.2.11.1 Krajowe i międzynarodowe ustalenia w zakresie elektromagnetycznego (w kontekście planowanej inwestycji oddziaływań pola Światowa Organizacja Zdrowia (WHO – Word Health Organization), określa jako bezpieczne, następujące wartości natężenia pola elektrycznego o częstotliwości 50 Hz28 5 kV/m – dla ogółu ludności przy nieograniczonym czasie narażenia; od 5 do 10 kV/m – przy czasie narażenia ograniczonym do kilku godzin dziennie. Podane granice dotyczą zewnętrznej przestrzeni, gdyż wewnątrz budynków, natężenie pola elektrycznego jest pomijalnie małe. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U.2003 Nr 192, poz. 1883), określa dopuszczalne poziomy promieniowania elektromagnetycznego dla miejsc dostępnych dla ludzi, których wartości graniczne wielkości fizycznych dla pól 50 Hz wynoszą: Tabela 8.2.11.1/1. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych, charakteryzowane przez dopuszczalne wartości parametrów fizycznych, dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową Parametr fizyczny Zakres częstotliwości pola elektromagnetycznego 50 Hz składowa elektryczna Składowa magnetyczna Gęstość mocy 1 kV/m 60 A/m - (w takiej częstotliwości pracują poszczególne turbiny i elementy przyłącza elektroenergetycznego ze stacją transformatorową i napowietrzną linią wysokiego napięcia): 28 KRAKÓW 2012 98 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Tabela 8.2.11/2. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla miejsc dostępnych dla ludności oraz dopuszczalne poziomu pól elektromagnetycznych, dla miejsc dostępnych dla ludności 8.2.11.2. Parametr fizyczny składowa Składowa Zakres częstotliwości pola elektromagnetycznego elektryczna magnetyczna 50 Hz 10 kV/m 60 A/m Oddziaływanie planowanej elektromagnetycznego inwestycji w Gęstość mocy zakresie promieniowania W odniesieniu do generatorów prądu (turbiny) zagrożenia wystąpienia niekorzystnych dla zdrowia człowieka poziomów emisji pól elektromagnetycznych, poprzez umieszczenie ich na dużej wysokości (min 80 m nad powierzchnią terenu), zostało ograniczone do wartości pomijalnej. Co więcej, generator wytwarzający prąd o napięciu 0,69 kV i częstotliwości 100Hz, znajduje się wewnątrz gondoli jest zamknięty w przestrzeni otoczonej metalowym przewodnikiem o właściwościach ekranujących, co w konsekwencji powoduje, że efektywny wpływ elektrowni wiatrowej na kształt klimatu elektromagnetycznego do środowiska będzie równy zero (Stryjecki M., 2009). Sama stacja elektroenergetyczna 0,69/sn kV znajdująca się w gondoli turbiny będzie generować pole o częstotliwości 50 Hz. Przewody łączące generator z trafostacją umieszczone są w stalowej rurze (w wieży), która stanowi element nośny całej konstrukcji i jednocześnie jest ekranem pola magnetycznego. Suma summarum, wypadkowe natężenie pola elektrycznego29 na wysokości 1,8 m n.p.t. wyniesie ok. 9 V/m, wielokrotnie poniżej naturalnej wartości wynoszącej 1000 V/m. Wypadkowe pole magnetyczne wyniesie w tym miejscu ok. 4,5 A/m i jest także znacznie mniejsze od poziomu występującego w naturze (60 A/m) (Stryjecki M., 2009). 8.2.12. Oddziaływanie na dobra materialne i dobra kultury Nie przewiduje się, aby eksploatacja przedmiotowego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” miała jakikolwiek negatywny wpływ na dobra materialne czy dobra kultury. 8.2.13. Oddziaływanie na krajobraz (załącznik 5) Szczegółowe opracowanie dotyczące wpływu farmy wiatrowej na krajobraz lokalizacji inwestycji i jej najbliższego otoczenia, znajdującego się w zasięgu widoczności turbin, stanowi załącznik nr 5 do niniejszego Raportu. Wszelkie wskazania na: fotografie, ryciny, wizualizacje, załączniki itp. w niniejszym rozdziale 8.2.13., stanowią odniesienie do właściwego tekstu „Analizy krajobrazowej dla przedsięwzięcia pn. Budowa Parku Elektrowni Wiatrowych Wiewiórka w rejonie miejscowości Wiewiórka i Góra Motyczna w gminie Żyraków” Przytaczane wartości oparto o dostępne publikacje na temat pomiarów emisji promieniowania elektromagnetycznego dla potrzeb innych farm wiatrowych, o podobnych parametrach technologicznych. 29 KRAKÓW 2012 99 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 8.2.13.1 Ogólna charakterystyka oddziaływania elektrowni wiatrowych na krajobraz Elektrownie wiatrowe, ze względu na swoje gabaryty, wyróżniają się na tle otaczającego go krajobrazu. Faza budowy planowanego przedsięwzięcia (w której nastąpi m.in.: lokalne przekształcenia zewnętrznej powierzchni terenu, okresowe wprowadzenie sprzętu budowlanego i obecność zmagazynowanych elementów konstrukcji budowlanych), tylko okresowo będzie negatywnie wpływała na krajobraz. W fazie eksploatacji, pojedyncza elektrownia wiatrowa w bliskiej odległości, zawsze stanowi element obcy. Wraz ze wzrostem dystansu pomiędzy siłownią, a obserwatorem dysonans krajobrazowy zanika. Odczucia wrażeniowe zależeć będą również od warunków pogodowych i kierunku oświetlenia turbin. Powszechnie uznaje się, że wizualna specyfika elektrowni wiatrowych polega na tym, że: są to obiekty bardzo wysokie; w zgrupowaniach, ze względu na odległości miedzy poszczególnymi siłowniami wynoszące 300 - 400 m, tworzą „przesłonę" krajobrazową na różnych poziomach; mają relatywnie kontrastowy kolor w stosunku do tła bezchmurnego nieba, powierzchni ziemi z różnymi formami jej użytkowania; śmigła przez znaczny czas są w ruchu co zwraca uwagę i „przykuwa" wzrok; ruchome śmigła powodują okresowo refleksy świetlne - przy określonym położeniu Słońca i śmigieł w warunkach bezchmurnej pogody; konstrukcje siłowni rzucają okresowo cień, zależny od wysokości Słońca; elektrownie nie są widoczne w nocy (tylko po jednej czerwonej lampie na szczycie skrajnych wież); bardzo istotną cechą wpływającą na postrzeganie elektrowni wiatrowych w krajobrazie jest ich koncentracja w zespołach - im większa liczba siłowni tym większy dysonans krajobrazowy; istotną cechą elektrowni wiatrowych wpływająca na ich postrzeganie w krajobrazie jest kolorystyka konstrukcji – w przypadku obserwowania elektrowni w kolorze białym należy stwierdzić, że jest on estetyczny z bliska, ale kontrastowy z daleka (neutralny z daleka jest kolor jasnoszary - ale brzydki z bliska - w niektórych przypadkach pomalowanie na czerwono końcówek śmigieł - daje zamierzony efekt dobrej widoczności i tym samym kontrastowości krajobrazowej elektrowni; istotnym uwarunkowaniem postrzegania elektrowni, zmiennym w czasie, są warunki pogodowe, a przede wszystkim stan zachmurzenia, w tym kolor chmur i kierunek oświetlenia elektrowni w stosunku do obserwatora; na ekspozycje, krajobrazowa elektrowni i ich postrzeganie silnie wpływa lokalizacja w zasięgu widoczności z dróg, zwłaszcza gdy znajdują się one blisko, stanowią wówczas dominantę krajobrazową i pozostają długo w zasięgu widoczności obserwatorów jadących droga (linią kolejową) Ponadto przyjmuje się, że oprócz parametrów samych elektrowni wiatrowych podstawowy wpływ na ich ekspozycje w krajobrazie mają: cechy terenu, a zwłaszcza: ukształtowanie terenu (równinne, faliste, pagórkowate, wzgórzowe, dolinne); użytkowanie terenu (przede wszystkim występowanie lasów, ale także zadrzewień, alei i szpalerów drzew oraz zwartej zabudowy kubaturowej); koncentracje ludzi jako obserwatorów elektrowni, a zwłaszcza: jednostki osadnicze (miasta, wsie, zespoły rekreacyjne); szlaki komunikacyjne (drogi i linie kolejowe); szlaki turystyczne (szczególnie przebiegające przez obszary podlegające ochronie) . KRAKÓW 2012 100 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim W przypadku analizowanej lokalizacji planowanego przedsięwzięcia, jak wykazała wizja terenowa oraz analiza zdjęć i wizualizacji: jedynie z bliskiej odległości elektrownia wiatrowa stanowić będzie element obcy w krajobrazie ze względu na jednoznacznie techniczny charakter i brak możliwości zamaskowania w związku z jej wysokością, wzrost odległości obserwowania elektrowni wiatrowej wyraźnie zmniejsza jej dysonans w krajobrazie. Całkowity zanik wpływu elektrowni na krajobraz następuje w odległości ok. 6 km. Znaczenie krajobrazowe mają odległości do ok. 3 km; Należy podkreślić, że każda ocena wpływu projektowanych inwestycji na krajobraz jest bardzo złożona, jako że każda tego typu ocena ma częściowo subiektywny charakter, zależny od osobniczych odczuć i upodobań. Szczegółowe metody analiz i ocen krajobrazowych omówione są w pracy Bogdanowskiego (1976). Ogólne uwarunkowania oceny Podstawowe, ogólne, obiektywne uwarunkowania oceny krajobrazowej projektowanego Parku Elektrowni Wiatrowych w rejonie wsi Wiewiórka i Góra Motyczna to: położenie zespołu elektrowni FW Wiewiórka w odległości, gwarantującej brak oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, od granic form ochrony przyrody – uwarunkowanie pozytywne; położenie terenu lokalizacji zespołu elektrowni wzdłuż blisko zlokalizowanych wsi Wiewiórka oraz Góra Motyczna - uwarunkowanie negatywne z punktu widzenia postrzegania elektrowni przez mieszkańców wsi; położenie terenu lokalizacji zespołu elektrowni w większej odległości od innych miejscowości: Róża, Zasów, Mokre, Borowa, Grabówka, Wola Żyrakowska, Żyraków z których częściowo mogą być widoczne (skraj zabudowy eksponowany w kierunku turbin - za wyjątkiem centrów ww. miejscowości - uwarunkowanie pozytywne) położenie terenu lokalizacji zespołu elektrowni w otwartym krajobrazie rolniczym – uwarunkowanie negatywne; zróżnicowany pod względem odległości przebieg dróg, z których elektrownie będą postrzegane - uwarunkowanie negatywne w przypadku bliskiego przebiegu i neutralne w przypadku dalekiego przebiegu (elektrownie postrzegane z dużych odległości giną w krajobrazie); linie elektroenergetyczne, przebiegające nieopodal lokalizacji turbin ograniczających niekorzystny efekt wizualny samych turbin - uwarunkowanie pozytywne oraz nie będą znajdować się w tle obiektów zabytkowych – uwarunkowanie pozytywne 8.2.13.2 Ocena wpływu FW „Wiewiórka” na walory krajobrazowe Kartowanie terenowe połączone z wykonaniem dokumentacji fotograficznej (dostępne w archiwum Biura Analiz „Envi-Pro”) i analizą kartograficzną wykazały, że zespół elektrowni wiatrowych w rejonie miejscowości Wiewiórka i Góra Motyczna, będzie widoczny w zróżnicowanym zakresie przestrzennym ze wszystkich stron świata zarówno w całości (elektrownie widoczne zarówno od podstawy jak i tylko wierzchołki wież i śmigieł) jak i częściowo (górne części elektrowni widoczne ponad wzniesieniami terenu, drzewami, zabudową i innymi przesłonami) – załączniki: rysunek 1) KRAKÓW 2012 101 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Ekspozycja bierna Analiza ekspozycji biernej (widok na obiekty – na elementy statyczne oraz dynamiczne turbin - śmigła) wykazała zmienny, zależny od kierunku, ekspozycji, odległości, itp. wpływ widokowy. Zespół elektrowni wiatrowych „Wiewiórka” w miejscowości: Wiewiórka i Góra Motyczna Zespół ten zarówno jako całość jak i poszczególne turbiny będzie eksponowany z fragmentów drogi Zasów -Wiewiórka – Góra Motyczna, Mokre – Wola Żyrakowska oraz ze skraju zabudowy mieszkaniowej wsi Wiewiórka, Góra Motyczna, Grabówka, Zasów, Mokre, eksponowanej w kierunku miejsc lokalizacji turbin. W całości lub w znacznej części zespół elektrowni Wiewiórka będzie widoczny: z północy – z skraju zabudowy mieszkaniowej wzdłuż drogi gminnej Zasów - Mokre z południa - z miejscowości Wiewiórka (załączniki: wizualizacja W1) z północnego-wschodu i wschodu – z drogi lokalnej pomiędzy Mokre a Wolą Żyrakowską (załączniki: wizualizacja W3) z zachodu – z pól uprawnych w obrębie m. Wiewiórka Częściowo zespół elektrowni Wiewiórka będzie widoczny: z zachodu – z drogi gminnej Grabówka – Zasów (załączniki: Wizualizacja W2) z północy – z drogi gminnej Mokre – Nagoszyn oraz drogi gminnej Nagoszyn-Cierzęciny z południa, z skraju zabudowy mieszkaniowej wsi Góra Motyczna ze wschodu – z skraju zabudowy mieszkaniowej wzdłuż drogi lokalnej Żyraków – Wola Żyrakowska Zespół elektrowni a obszary podlegające ochronie, szlaki turystyczne, terenów rekreacyjnych, itp.: Zespół elektrowni wiatrowych „Wiewiórka”, nie będzie widoczny z obszarów form ochrony przyrody leżących najbliżej planowanego przedsięwzięcia, tj. z JastrzębskoŻdżarskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (w odległości min. ok. 7 km w kierunku południowo-zachodnim od terenu inwestycji) oraz z Przecławskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (w odległości min. ok. 5 km w kierunku północno-wschodnim od terenu inwestycji). Zespół elektrowni wiatrowych „Wiewiórka” nie będzie też widoczny z obszaru Doliny Wisłoki (teren inwestycji znajduje się w odległości ok. 6 km od korytarza Wisłoki), ze względu na efekt zasłony, jaki został utworzony głównie przez zabudowę mieszkaniową w obrębie wsi Bobrowa, Wola Żyrakowska, Żyraków, Straszęcin oraz Góra Motyczna. Ekspozycja czynna Elementy ekspozycji czynnej (widok z terenu lokalizacji obiektów turbin wiatrowych), po oddaniu do użytku analizowanego parku elektrowni wiatrowych, biorąc pod uwagę możliwość poprowadzenia szlaków rowerowych, turystyczno-dydaktycznych w zakresie energetyki odnawialnej, mogą odgrywać stosunkowo istotną rolę. Turbiny generalnie otwarte widokowo będą na pola uprawne (pierwszy i/lub drugi plan) lub/i najbliższa zabudowa mieszkaniowa (drugi plan) Lokalizacja planowanych czternastu sztuk turbin wiatrowych i ich poszczególnych elementów, będzie oddziaływać z różną siłą w poszczególnych sekwencjach widokowych. KRAKÓW 2012 102 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Wysokość wież turbin w stosunku do istniejących obiektów będzie znaczącą. W widokach panoramicznych pojawią się sylwety wież Elektrowni Wiatrowych, stanowiące silny akcent pionowy – dominanty. Ponadto wieże turbin będą ustawione w grupie, a odległość między poszczególnymi wieżami będzie wynosić ok. 500 m (min 400 m), co wiąże się z tym, że siłownie będą rzucały lokalnie czasowo cień w zależności od wysokości Słońca. Natomiast w porze nocnej elektrownie jako całość nie będą widoczne. Widoczne będą jedynie czerwone lampki sygnalizacyjne zainstalowane na szczytach poszczególnych wież. Po zrealizowaniu inwestycji, stanie się ona znaczącym elementem mezownętrza architektoniczno – krajobrazowego ze względu na ekspozycję w krajobrazie. Projektowane obiekty będą stanowiły ekspozycję dynamiczną, gdyż wysokość siłowni jest zmienna w stosunku do niwelety, co prawda niewielkich, ale jednak wzniesień i równocześnie powoduje powstanie kolejnych sekwencji widokowych. 8.2.13.3. Analiza wpływu na krajobraz planowanego parku elektrowni wiatrowych „Wiewiórka” Analiza krajobrazowa wykazała, że w całości zespół elektrowni „Wiewiórka” będzie widoczny głównie z południa, z skraju zabudowy m. Wiewiórka (z odległości minimum ok. 1 km) oraz z północy, ze skraju zabudowy m. Zasów i Mokre (z odległości min ok.1,2 km). Od wschodu granicą zasięgu widokowego wyznacza skraj zabudowy m. Żyraków oraz Wola Żyrakowska a także zadrzewienia i zarośla śródpolne. Od zachodu farma wiatrowa będzie widoczna z drogi gminnej łączącej Grabówkę z Zasowem. Turbiny wiatrowe nie będą stanowiły przegrody, ani bariery liniowej, która mogła by zagrozić istniejącym w pobliżu lokalnym korytarzom ekologicznym, usytuowanym południkowo i równoleżnikowo – kompleksów łąk, zalesień i zakrzaczeń oraz doliny Potoku Wiewiórskiego czy doliny Wisłoki. Jak wykazała wstępna ocena ornitologiczna, niniejsza lokalizacja turbin wiatrowych nie stanowi zagrożenia dla gatunków ptaków, których miejsca lęgowe, żerowiskowe czy przebieg korytarzy migracyjnych, stwierdzono na lub w pobliżu analizowanego obszaru. W praktyce kolizyjność ptaków wędrujących zarówno dniem, jak i nocą będzie minimalna i może występować krótkookresowo, w momentach załamania się pogody. Efekt bariery będzie nikły lub niezauważalny. Ponadto przedmiotowy obszar, nie zajmuje terenów użytkowanych rekreacyjnie, ponieważ nie ma wyznaczonych w jego granicach żadnych tras pieszych, konnych czy rowerowych. Teren pod inwestycję „Wiewiórka” zajmie nieznaczną powierzchnię w stosunku do terenów obecnie zajętych przez tereny upraw rolnych. Specyfika konstrukcji turbin powoduje, że obszar budowlany (tj. fundamenty, powierzchnie utwardzone) jest niewielki. Reasumując turbiny wiatrowe nie będą w istotny sposób negatywnie wpływały na środowisko przyrodnicze terenu opracowania. W stosunku do środowiska kulturowego planowana farma wiatrowa „Wiewiórka” wpłynie na krajobraz w stopniu umiarkowanym. Turbiny jako element o znacznych gabarytach będzie odczytywany jako element dominujący w otaczającym go krajobrazie. Nie będzie wpływu na obszary i budynki uznane za cenne pod względem kulturowym, gdyż lokalizacja turbin wiatrowych nie jest przewidywana w bezpośrednim ich sąsiedztwie. Wprowadzane obiekty infrastruktury technicznej będą budowane w oparciu o materiały i kolorystykę stosowaną na okolicznych terenach. Największy wpływ w kontekście trzech badanych komponentów krajobrazu: środowisko przyrodnicze, kulturowe, wizualne, budowa farmy wiatrowej będzie miała na środowisko wizualne. Planowane przedsięwzięcie „Wiewiórka” będzie stanowić dominantę widokową w krajobrazie m. KRAKÓW 2012 103 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Wiewiórka, Zasów i Mokre, w mniejszym stopniu w m. Grabówka, Góra Motyczna, Żyraków, Wola Żyrakowska, Bobrowa. Przy wykonywaniu waloryzacji środowiska wizualnego brano pod uwagę następujące kryteria: ład i malowniczość, harmonijność krajobrazu, występowanie dalekich widoków i osi widokowych, występowanie barier widokowych. Zastosowane kryteria pozwoliły wyznaczyć: - tereny z krajobrazem harmonijnym - główne punkty widokowe - dominanty krajobrazowe – turbiny wiatrowe i linie elektroenergetyczne sn - miejsca konfliktowe - bariery – drogi Do najbliżej położonych terenów, na których można wskazać harmonijny krajobraz, należą odległe o przeszło 6 km tereny Przecławskiego i Jastrzębsko-Żdżarskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu - ze względu na ich pokrycie przez naturalne zbiorowiska leśne. Jedynie na tych terenach krajobraz ma charakter naturalny. Naturalnymi punktami widokowymi są niewielkie pofałdowania/wzniesienia o deniwelacji wynoszącej maksymalnie do ok. 40 m npm. W tym przypadku, większe znaczenie mają antropogeniczne punkty widokowe, które stanowią zabudowania mieszkalno-bytowe oraz ciągi komunikacyjne. Dominantami w krajobrazie będą przede wszystkim projektowane turbiny wiatrowe. Ponadto dodatkową liniową formą oddziaływującą na krajobraz są linie elektroenergetyczne Sn Miejscami konfliktowymi są: przecięcie lokalnego ciągu ekologicznego rz. Potok Wiewiórski przez zabudowania mieszkalne i infrastrukturę miejscowości Wiewiórka, przecięcie lokalnego ciągu ekologicznego będącego dopływem Potoku Bobrowski ego przez drogę łączącą Mokre z Wolą Żyrakowską Bariery utrudniające przede wszystkim migrację zwierząt stanowią: droga powiatowa Dębica - Zasów Farma Wiatrowa „Wiewiórka” zakłada budowę łącznie 14 turbin. Ze względu na rozmiary budowli staną się one dominantami w lokalnym krajobrazie. Pomimo tego, iż elementy farmy wiatrowej zostały starannie zaprojektowane i rozmieszczone, nie można w pełni uniknąć negatywnego jej oddziaływania na krajobraz w obrębie miejscowości: Wiewiórka. W rejonie analizowanej farmy wiatrowej, obszar jest już znacznie przekształcony przez człowieka – widoczna jest bogata siatka pól uprawnych, a także zabudowań mieszkalnych i gospodarczych. Ponadto działalność człowieka na tym terenie odznacza się w postaci napowietrznych linii elektroenergetycznych. Turbiny wiatrowe będą widoczne ze skraju najbliżej położonych miejscowości stanowiących jednak mało znaczące punkty i ciągi widokowe dla terenu opracowania – wszystkie 14 turbin będzie dominowało w krajobrazie nadając mu nowy charakter. Z odległości większej niż 6 km od farmy, turbiny będzie można „wypatrzyć” z dużym trudem i to jedynie w słoneczne dni. W dniach, w których widoczność jest słaba lub podstawa chmur jest poniżej poziomu farmy wiatrowej (chmury stratus) lub poniżej poziomu obserwatora (mgła, zamglenie) nie będzie możliwości jej zobaczenia. Elektrownia wiatrowa przez mieszkańców gminy Żyraków, a także przez ludzi odwiedzających okoliczne tereny może być postrzegana w dwojaki sposób. Dla pierwszej KRAKÓW 2012 104 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim grupy wiatraki mogą stanowić dominantę negatywnie odczytywaną w otaczającym je krajobrazie. Ze względu na duże rozmiary konstrukcji turbin, jak również stosunkową rzadkość występowania wiatraków w krajobrazie Polski, wrażenie ingerencji w naturalne środowisko i krajobraz może być spotęgowane. Dla drugiej grupy obserwatorów wiatraki kojarzyć się mogą z energią „ekologiczną”, a co za tym idzie przyjazną dla człowieka i środowiska. Coraz więcej osób świadomych jest konieczności podjęcia działań na rzecz ochrony atmosfery i przeciwdziałania zmianom klimatu. Potrzeba produkcji energii ze źródeł odnawialnych wynika z konieczności ograniczania emisji z procesów spalania paliw energetycznych, wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych i coraz mniej korzystnych ekonomicznie warunków ich pozyskiwania. Jednocześnie ze względu na konstrukcje, turbiny wiatrowe mogą stanowić ciekawą i interesującą dominantę w krajobrazie. 8.2.14. Oddziaływania wzajemne pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska Biorąc pod uwagę kompleksową ocenę na środowisko wariantu wskazanego do realizacji, należy się spodziewać pewnego oddziaływania na krajobraz, niewielkiego negatywnego oddziaływania na awifaunę i chiropterofaunę oraz minimalnego oddziaływania na pozostałe elementy środowiska. Jednocześnie należy wskazać pozytywny wpływ inwestycji na te same składowe środowiska. Elektrownie wiatrowe w przeciwieństwie do elektrowni węglowych, wytwarzają energię w 100% czystą pod względem emisji gazowych i pyłowych do powietrza (tzw. efekt ekologiczny). Zwiększenie udziału tego typu źródeł energii w ogólnym bilansie produkcji energii, ma korzystny wpływ na powietrze, wodę, glebę, rośliny, zwierzęta i ludzi. 8.2.15. Oddziaływanie skumulowane Poprzez oddziaływanie skumulowane rozumie się oddziaływania łączne, występujące w tym samym czasie, ale pochodzące z bliskich, różnych źródeł, mających wpływ na te same elementy środowiska, wyrażające się wzrostem natężenia działania danego czynnika i/lub zwiększeniem zasięgu obszaru znajdującego się pod jego wpływem. Zgodnie z „Wytycznymi…” (Chylarewski 2008), w ocenach oddziaływań skumulowanych należ uwzględniać wszystkie inne farmy wiatrowe w promieniu odpowiednio 5 oraz 20 km”. Przyjmuje się bowiem, że: w odległości do 5 km od lokalizacji inwestycji znajduje się strefa wysokiego ryzyka wystąpienia negatywnych oddziaływań inwestycji na środowisko w zasięgu od 5 km do 10 km, występuje strefa podwyższonego ryzyka wystąpienia negatywnych oddziaływań inwestycji na środowisko w zasięgu od 10 km do 20 km, występuje strefa umiarkowanego ryzyka wystąpienia negatywnych oddziaływań inwestycji na środowisko Poniżej (rys. 7), na podstawie obwieszczeń dotyczących wniosków o wydanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych, zamieszczanych przez poszczególne Urzędy Gmin, zaznaczono lokalizację projektowanych i istniejących zespołów elektrowni wiatrowych w odległości 5, 10, 15 i 20 km od planowanego Parku EW „Wiewiórka”. Są to: oznaczone na rysunku jako 1: Dwie wolnostojące elektrownie wiatrowe wraz z elementami towarzyszącymi w m. Dulcza Wielka na dz. nr 134 oraz w m. Radomyśl Wielki na dz. 63, 64/1 i 66/1 (turbina 1: wys. wieży 80 m, średnica wirnika: 58 cm, wys. całkowita 110 m, moc do 0,9 MW, turbina 2: wys. wieży 100 m, średnica wirnika 80 m, wys. całk. 140 m, moc do 1,50 MW, łączna moc: do 2,4 MW) –Gmina Radomyśl Wielki UM-7624/3.4/2010 z dnia 17.06.2010 KRAKÓW 2012 105 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim oznaczone na rysunku jako 2: Farma wiatrowej o mocy 1800 kW (3 x 600 kW) w ilości 3 elektrowni wiatrowych BONUS 600 na dz. o nr. ew. 124 obr. Partynia (3 turbiny o mocy 600 kW każda, łączna moc 1,8 MW, wys. wieży 45-50 m) – Gmina Radomyśl Wielki nr 7624/4.4/2010 z dnia 16.06.2010 oznaczone na rysunku jako 3: Jedna elektrownia wiatrowa o mocy 1,5 MW wraz z towarzyszącą infrastrukturą drogową i elektroenergetyczną w m. Łączki Kucharskie (turbina o mocy 1,5 MW, wys. wieży 140 m, śr. wirnika 80 m,) – Gmina Ropczyce nr RiOŚ.0154-7/10 z dnia 24.06.2010 oznaczone na rysunku jako 4: Park Elektrowni Wiatrowych „Pień” w miejscowościach Pień, Dulcza Mała, Zgórsko oraz Podborze o maksymalnej mocy 24 MW (12 turbin o mocy do 2,0 MW każda, wys. wieży 80-105 m, śr. wirnika 90 m, łączna wysokość turbiny 125-150 m) – Gmina Radomyśl Wielki nr UM-6220/6.4/2011 z dnia 29.03.2011 oznaczone na rysunku jako 5: Farma wiatrowa złożona z czterech turbin w miejscowości Jamy na działkach o nr ewid. 498, 490, 489, 488,2, 488/1 (4 elektrownie wiatrowe o mocy 250 kW każda, wys. wieży 28 m, średnica wirnika 28m, łączna wysokość turbiny 40 m, łączna moc 1MW) – Gmina Wadowice Górne, UG IR 7331/DŚ/2/2009 z dnia 2.07.2009 oznaczone na rysunku jako 6: Elektrownie wiatrowe złożone z pięciu turbin w miejscowości Wadowice Górne (5 szt x 220 kW, wys. wieży 30 m, średnica wirnika 25 m, łączna wysokość turbiny 45 m, łączna moc 1,1 MW) – Gmina Wadowice Górne nr UG IR 7331/DŚ/1/2007 z dnia 13.07.2007 oznaczone na rysunku jako 7: Dwie elektrownie wiatrowe o łącznej mocy 500 kW na nieruchomości składającej się z działek o nr ew. 27/1, 104, 40 w miejscowości Dąbrówka Wisłocka, gmina Radomyśl Wielki (2 szt x 250 kW, wys. wieży 41,5 m, średnica rotora 25,0 m, całkowita wysokość turbiny 55 m) – Gmina Radomyśl Wielki nr UM7624/2.9/2009/2010 z dnia 19.02.2009 oznaczone na rysunku jako 8: Zespół 10 elektrowni wiatrowych o mocy od 2 do 3 MW w miejscowości Kozodrza, gmina Ostrów, powiat ropczycko-sędziszowski na działkach o nr ew. 2736/1, 2736/3, 2737/38, 2738/5, 2782/27 (wys. wieży 90 m, średnica wirnika 120 m, łączna wysokość turbiny:150m) – Gmina Ostrów nr ROŚ.6220.9.2011 z dnia 3.08.2011 KRAKÓW 2012 106 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Legenda: centrum projektowanego pola farmy wiatrowej „Wiewiórka” 1,2,3,4,5,6,7,8, oznaczenia poszczególnych, sąsiednich zespołów elektrowni wiatrowych położonych w odległości do 20 km od pola farmy wiatrowej „Wiewiórka” Źródło mapy: geoportal.gov.pl Rys. 7 Położenie Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” względem innych istniejących lub planowanych przedsięwzięć z zakresu energetyki wiatrowej, położonych w strefie do 20 km Kraków 2011 107 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Jak wynika z powyższego rysunku, w sąsiedztwie Parku EW „Wiewiórka” brak jest przedsięwzięć (o podobnej technologii wykorzystującej energię wiatru), których funkcjonowanie, miałoby istotne znaczenie w kontekście wystąpienia efektu skumulowanego negatywnych oddziaływań. W większości są to pojedyncze lub niewielkich rozmiarów zespoły elektrowni wiatrowych, często o niskiej mocy i małej wysokości turbiny. Ich oddziaływanie na środowisko jest praktycznie zerowe. Warto również podkreślić, że w strefie do 5 km od planowanego przedsięwzięcia brak jest innych elektrowni wiatrowych. Najbliżej inwestycji (w strefie od 5 do 10 km) znajdują się dwie turbiny wiatrowe w Dąbrówce Wisłockiej o małej mocy 250 kW i całkowitej wysokości 55 m każda. Największy, planowany zespół elektrowni wiatrowych (12 elektrowni wiatrowych o mocy do 2MW i całk. wysokości turbiny 150 m każda) leżący najbliżej przedmiotowej inwestycji, zlokalizowany będzie w obrębie miejscowości Pień, Dulcza Mała, Zgórsko, Podborze, jednakże w znacznej już odległości ok. 13 km w kierunku północno zachodnim od Parku EW „Wiewiórka”. W odległości ok. 17 km w kierunku wschodnim projektowane jest również pole farmy wiatrowej w obrębie miejscowości Kozodrza (10 elektrowni o mocy 2-3 MW i całkowitej wysokości turbiny 150 m każda). Poniżej przedstawiono analizę potencjalnego oddziaływania skumulowanego, wynikającego z lokalizacji w sąsiedztwie terenu przedmiotowej inwestycji, przedsięwzięć o podobnym charakterze: oddziaływanie skumulowane: zasięg migającego cienia – ze względu na jego ściśle lokalny charakter oraz odległości pomiędzy kolejnymi inwestycjami – nie wystąpi oddziaływanie skumulowane: emisja hałasu – nie wystąpi. Odległość, jaka dzieli przedsięwzięcia z Parkiem EW „Wiewiórka” (min 7 km) pozwala stwierdzić, że nie wystąpią przekroczenia dopuszczalnych poziomów dźwięków na terenach podlegających ochronie akustycznej. Przewidywany maksymalny zasięg oddziaływania turbin wiatrowych w Wiewiórce przy zaostrzonym kryterium LAeq w nocy = 40 dB[A], będzie mieścił się w granicach od 550 do 700 m. oddziaływanie skumulowane: krajobraz – nie wystąpi. Całkowity zanik wpływu elektrowni na krajobraz następuje w odległości ok. 6 km. Znaczenie krajobrazowe mają natomiast odległości do ok. 3 km. Najbliżej sąsiadująca turbina z polem przedmiotowej farmy wiatrowej, znajduje się w odległości 7 km (Dąbrówka Wisłocka) oddziaływanie skumulowane: chiropterofauna – ryzyko wystąpienia oddziaływania skumulowanego na nietoperze w przypadku projektowanej inwestycji jest nieznaczne. Brak innych farm wiatrowych w najbliższym otoczeniu projektowanej farmy wiatrowej, oraz znaczna odległość do najbliższych projektowanych inwestycji sprawia, że ryzyko wystąpienia skumulowanego negatywnego oddziaływania na nietoperze w postaci zwiększenia śmiertelności w wyniku kolizji z elektrowniami jest mało prawdopodobne. Możliwym rodzajem oddziaływania skumulowanego jest również utrata kryjówek. Jednakże, jak pokazały przeprowadzone kontrole terenowe, w miejscu planowanej inwestycji brak jest istniejących i potencjalnych kryjówek. W związku z tym planowana farma wiatrowa nie będzie miała wpływu na zwiększenie oddziaływania już istniejących, ani planowanych przedsięwzięć w tym zakresie. Kumulacja efektu oddziaływania polegającego na utracie żerowisk, może potencjalnie dotyczyć przede wszystkim gatunków, które żerują na znacznych wysokościach, takich jak np. borowiec wielki. Na obszarze planowanej farmy wiatrowej oddziaływanie polegające na utracie żerowisk określono jako słabe do umiarkowanego. Brak innych farm wiatrowych w najbliższym otoczeniu projektowanej farmy wiatrowej, oraz znaczna odległość do najbliższych projektowanych inwestycji sprawia, że ryzyko wystąpienia skumulowanego negatywnego oddziaływania na nietoperze w postaci utraty żerowisk jest mało prawdopodobne. Niewielka liczba planowanych inwestycji, w dodatku w znacznym oddaleniu od planowanej farmy wiatrowej Wiewiórka (kilkanaście km) powoduje, że Kraków 2011 108 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim ryzyko wystąpienia efektu bariery jest bardzo małe (Urban R., Smernicka A. 2011, załącznik 1) oddziaływanie skumulowane: awifauna – mając na uwadze wyniki całorocznego monitoringu ornitologicznego na terenie farmy wiatrowej „Wiewiórka (nie stwierdzono znaczącego wpływu na awifaunę we wszystkich okresach fenologicznych, załącznik 2) oraz odległość, aż 13 km do największej z planowanych w pobliżu inwestycji w zakresie energetyki wiatrowej (okolice Pnia, Dulcza Mała, Zgórsko, Podborze), nie stwierdza się ryzyka wystąpienia skumulowanych oddziaływań zarówno w zakresie: fizycznej utraty siedlisk, przenoszenia się zwierząt na skutek niepokojenia (efektywna utrata siedlisk lęgowych/i lub żerowiskowych lub wypoczynkowych, efektu bariery oraz śmiertelności spowodowanej kolizjami. Farma Wiatrowa „Wiewiórka” posadowiona zostanie na ternach rolnych, będących siedliskiem ptaków pospolitych, występujących na całym terenie Polski. Populacje gatunków nie osiągają tutaj dużych zagęszczeń. Potencjalna utrata siedlisk oczywiście będzie miała miejsce, jak w każdym przypadku realizacji inwestycji z zakresu energetyki wiatrowej, ale będzie ona z pewnością do zaakceptowania i dotyczyć będzie głównie skowronka, bardzo licznego w skali całego kraju. Ponadto pomiędzy poszczególnymi lokalizacjami parków wiatrowych istnieje wystarczająca, bezpieczna przestrzeń, która może być użytkowana przez lokalne i ponadlokalne populacje, przenoszące się z terenów znajdujących się pod wpływem oddziaływania elektrowni wiatrowych. Co więcej, ryzyko skumulowanego oddziaływania minimalizuje fakt, iż na terenie planowanych elektrowni wiatrowych oraz w ich najbliższej okolicy nie stwierdzono występowania znaczących szlaków migracyjnych ptaków. W trakcie prowadzenie obserwacji w rejonie planowanej inwestycji, nie stwierdzono większych grup migrujących ptaków. Nie odnotowano również ostoi ptaków wędrownych – ważnego żerowiska, noclegowiska lub miejsca odpoczynku. Obszar przewidziany pod planowaną farmę wiatrową, nie jest również miejscem koncentracji bocianów, gęsi, siewek i innych ptaków wodno- błotnych czy ostoi lęgowych rzadkich gatunków ptaków. Na podstawie wyników monitoringu i analizy literatury można stwierdzić, że projektowane turbiny wiatrowe ani samodzielnie, ani w kumulacji z innymi istniejącymi bądź też planowanymi nie spowodują powstania bariery ekologicznej, która skutkowałaby znaczącą zmianą komfortu bytowania ptaków w rozpatrywanym rejonie lokalizacji inwestycji. Analizowana inwestycja nie powinna przyczynić się do wzrostu śmiertelności gatunków migrujących. Przedmiotowa Farma wiatrowa, przy aktualnym stanie zagospodarowania przestrzeni oraz przy istniejących planach inwestycyjnych, nie spowoduje wystąpienia oddziaływań o charakterze skumulowanym na ptactwo. Podsumowując, w zasięgu przewidywanego oddziaływania projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych „Wiewiórka” brak jest obecnie planowanych/istniejących farm wiatrowych. W związku z powyższym efekt skumulowany negatywnych oddziaływań nie wystąpi. Za pozytywny efekt skumulowany związany z energetyką wiatrową uznaje się natomiast wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie produkcji energii elektrycznej oraz uniknięcie dodatkowych emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, jakie powstałyby przy produkcji energii ze źródeł konwencjonalnych. KRAKÓW 2012 109 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 9. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJACY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIOI DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 9.1. Opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę Na potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, wykorzystano obowiązującą metodykę referencyjną w zakresie modelowania akustycznego. W przypadku szacowania ilości powstających odpadów, emisji promieniowania elektromagnetycznego przyjęto szacunkowe wartości, oparte o dostępne dane dla podobnych, istniejących obiektów. W odniesieniu do zagadnień przyrodniczych, badania przeprowadzano wg metod wskazanych w aktualnych wytycznych dotyczących oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki i nietoperze oraz oparto się na metodach terenowych i eksperckich, opisowych, bazujących na analizie piśmiennictwa i kartowaniu terenu. Szczegółowy opis zastosowanych metodyk: badań poszczególnych elementów środowiska prognozowania wpływu eksploatacji przedmiotowego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” na środowisko, zamieszczono w opracowaniach załączonych do niniejszego Raportu dotyczących inwentaryzacji ornitologicznej (załącznik nr 1), chiropterologicznej (załącznik nr 2), roślin i siedlisk florystycznych (załącznik nr 3), analizy akustycznej (załącznik nr 4) oraz analizy krajobrazowej (załącznik nr 5) 9.2. Opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko Poprzez oddziaływanie inwestycji na środowisko rozumie się zmianę w środowisku, której przyczyną wystąpienia jest realizacja i/lub eksploatacja przedsięwzięcia. Oddziaływania te mogą być (w kontekście analizowanego przedsięwzięcia): bezpośrednie – wywołane poprzez samą inwestycję (występują w tym samym czasie i miejscu co inwestycja) pośrednie – są to zmiany jakie mogą wystąpić w wyniku powstania inwestycji (z reguły występują one w innym miejscu lub w późniejszym czasie lub też inwestycja jest tylko jednym z wielu czynników powstania danej zmiany) wtórne – skutki pośrednie związane ze zmianami wywołanymi realizacją/eksploatacją przedsięwzięcia, wpływając na środowisko, ekosystemy, populacje, rozwój gospodarczy itp. skumulowane – powstają w wyniku łącznych skutków osobno występujących działań w ciągu pewnego czasu krótko-, średnio-, i długoterminowe oddziaływania – w zależności od czasu trwania zmiany KRAKÓW 2012 110 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim chwilowe – gdy oddziaływanie zanika w momencie usunięcia przyczyny jej wywołania, w wyniku czego pierwotny stan środowiska zostaje odtworzony stałe – gdy zmiany w środowisku są nieodwracalne Uwzględniając lokalizację nowych obiektów oraz projektowane rozwiązania, oddziaływania na środowisko wynikające z etapu budowy i eksploatacji projektowanego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” będą miały charakter określony w tabeli 9.2./1. Tabela 9.2./1. Charakterystyka typów oddziaływań Typ oddziaływań bezpośrednie Etap budowy Etap eksploatacji - krótkotrwały, okresowy wzrost poziomu hałasu związanego z pracami budowlanymi, - przekształcenia terenu związane z realizacją inwestycji, - pylenie z powierzchni odkrytych, hałd materiałów sypkich i obiektów w budowie, - zanieczyszczenie powietrza spalinami, - wzrost ilości odpadów, - niewielki wzrost ilości odprowadzanych ścieków opadowych, - niewielki wzrost ilości wytwarzanych odpadów, - wzrost poziomu i zasięgu hałasu generowanego przez turbiny, - nowy istotny element w krajobrazie - wpływ na awifaunę i chiropterofaunę: możliwe kolizje z turbinami, zmiany rozmieszczenia i zachowania ptaków i nietoperzy spowodowane istnieniem siłowni. - zmniejszenie walorów krajobrazowych - generowanie ruchu turystycznego (gł. w początkowej fazie – koncentracje ludzi jako obserwatorów elektrowni) niewielkie (ze względu na znaczną odległość od terenu prac budowlanomontażowych) pogorszenie warunków zanieczyszczenia dla okolicznych mieszkańców, - nieznaczne utrudnienia komunikacyjne w otoczeniu inwestycji (ruch pojazdów specjalistycznych, transport materiałów elementów konstrukcji, itp.), - nie występują lub brak znaczących - zmiany w składzie gatunkowym oddziaływań awifauny - nie występują lub brak znaczących oddziaływań - zmniejszenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza, których źródłem jest spalanie paliw kopalnych, - nie występują lub brak znaczących - nie występują lub brak znaczących oddziaływań oddziaływań - hałas budowlany, wibracje, - nie występują lub brak znaczących - zanieczyszczenie powietrza, oddziaływań w stosunku do stanu - odpady budowlane, aktualnego zagospodarowania, - likwidacja niewielkiej powierzchni - uszczelnienie powierzchni gruntu, zieleni nieurządzonej - biologicznie - niewielkie zmniejszenie ilości zieleni, czynnej (pola uprawne, łąki, nieużytki, - lokalne zmiany jakości krajobrazu, zarośla), uszczelnienie powierzchni, - ograniczenie produkcji energii ze źródeł konwencjonalnych (zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery oraz zmniejszenie eksploatacji złóż kopalnych), - niewielkie zmiany ukształtowania - powstawanie odpadów (będą na bieżąco powierzchni terenu, usuwane i czasowo składowane w podstacji energetycznej), - powstawanie odpadów „budowlanych” - wzrost ilości wód deszczowych, wzrost oraz gruntu z wykopów, emisji hałasu , zmiany w krajobrazie - emisja zanieczyszczeń do atmosfery związana z pracą sprzętów budowlanych, - uciążliwości akustyczne, - pośrednie wtórne skumulowane krótkoterminowe długoterminowe Stałe chwilowe Z przeprowadzonych analiz i prognoz na potrzeby niniejszego Raportu, wynika, że realizacja i eksploatacja Park Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” nie będzie miała KRAKÓW 2012 111 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim negatywnego wpływu na środowisko. Zmiany w środowisku związane z przedmiotową inwestycją, dotyczyć będą przede wszystkim: krajobrazu - są one nieuniknione i wynikają z charakteru przedsięwzięcia. Ich odbiór jest subiektywny, jednakże po przeanalizowaniu walorów krajobrazowych przedmiotowego obszaru, można stwierdzić brak negatywnego oddziaływania przedsięwzięcia na tą składową środowiska. Jest to obszar stosunkowo monotonny, pozbawiony wyróżniających się struktur geomorfologicznych czy osobliwości wizualnych. klimatu akustycznego – nie będą powodować przekroczeń dopuszczalnych poziomów dźwięku na terenach chronionych przed hałasem awifauny i chiropterofauny – możliwe oddziaływania należy uznać za jednostkowe i sporadyczne. W odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska oddziaływania planowanego przedsięwzięcia przedstawiać się będą następująco: człowiek: na etapie budowy, ze względu na brak lub niewielkich rozmiarów zabudowę zagrodową, nie wystąpią znacząco negatywne oddziaływania dla mieszkańców, na etapie eksploatacji oddziaływania będą pośrednie, trwałe, lecz w praktyce bez większych zmian w stosunku do stanu istniejącego świat zwierząt: na etapie budowy oddziaływania będą bezpośrednie, krótkookresowe, w większości odwracalne, na etapie eksploatacji oddziaływania będą zarówno bezpośrednie jak i pośrednie, stałe, o średnim lub małym stopniu oddziaływania i określonym tylko do niektórych gatunków zwierząt (awifauna, nietoperze) rośliny: na etapie budowy oddziaływania będą bezpośrednie, krótkookresowe, w większości nieodwracalne, na etapie eksploatacji oddziaływania będą pośrednie, stałe, o bardzo małym stopniu oddziaływania w otoczeniu przedsięwzięcia; powierzchnia ziemi i warunki gruntowo-wodne: na etapie budowy oddziaływania będą znaczące, bezpośrednie, krótkotrwałe i nieodwracalne w obszarze zainwestowanym, na etapie eksploatacji oddziaływania będą pośrednie, stałe i o bardzo małym stopniu oddziaływania w bezpośrednim sąsiedztwie przedsięwzięcia; wody: na etapie budowy oddziaływania będą pośrednie, krótkookresowe, odwracalne i o bardzo małym stopniu oddziaływania, na etapie eksploatacji oddziaływania będą pośrednie, chwilowe i o bardzo małym stopniu oddziaływania; KRAKÓW 2012 112 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim powietrze i klimat: na etapie budowy oddziaływania będą bezpośrednie, krótkookresowe, odwracalne, znaczące, lecz ograniczone do terenów samej budowy i bezpośrednio w jej otoczeniu, na etapie eksploatacji oddziaływania będą bezpośrednie, stałe, o małym stopniu oddziaływania w bezpośrednim otoczeniu przedsięwzięcia; hałas i wibracje: na etapie budowy oddziaływania będą bezpośrednie, krótkookresowe, odwracalne, na etapie eksploatacji oddziaływania będą bezpośrednie, okresowo znaczne lecz zmienne w cyklu pracy obiektu; promieniowanie elektromagnetyczne: na etapie budowy brak oddziaływań; na etapie eksploatacji będą bezpośrednie, stałe, o zaniedbywalnie małym stopniu oddziaływania ograniczonym do bezpośredniego otoczenia przedsięwzięcia zabytki i dobra kultury: na etapie budowy i eksploatacji brak oddziaływań; krajobraz: na etapie budowy oddziaływania będą bezpośrednie, nieodwracalne, lokalnie mało znaczące, na etapie eksploatacji oddziaływania będą bezpośrednie, stałe, lokalnie znaczące. 10. WPŁYW INWESTYCJI NA OBSZARY PRAWNEJ OCHRONY PRZYRODY (w tym na obszary NATURA 2000) Na badanych terenach bezpośredniej lokalizacji elektrowni wiatrowych nie stwierdzono występowania rzadkich lub chronionych gatunków czy zbiorowisk roślinnych. Wszystkie powierzchnie zlokalizowane są w obrębie terenów pól uprawnych lub łąk, gdzie szata roślinna odznacza się znacznym stopniem przekształcenia antropogenicznego. W kontekście analizy potencjalnego wpływu inwestycji na obszary prawnej ochrony przyrody (w tym na obszary NATURA 2000) rozpatrywano tylko te, które znajdują się w przestrzeni maks do 20 km od położenia przedmiotowej inwestycji. Poniżej przedstawiono odległość analizowanych obszarów ochrony przyrody od granic inwestycji, z wskazaniem ich lokalizacji w strefach o zróżnicowanej skali oddziaływania przedsięwzięcia: strefa wysokiego ryzyka środowiskowego (do 5 km) – brak form ochrony przyrody strefa podwyższonego ryzyka środowiskowego (od 5 do 10 km): Przecławski Obszar Chronionego Krajobrazu – w min odległości 6 km w kierunku NE Jastrzębsko-Żdżarski Obszar Chronionego Krajobrazu – w min odległości 7 km w kierunku SW KRAKÓW 2012 113 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Strzyżowskiego – w min odległości 10 km w kierunku S NATURA 2000: Dolna Wisłoka z dopływami (180053) – w min odległości 6 km w kierunku S oraz NE NATRUA 2000: Las nad Braciejową (180023) – w min odległości 10 km w kierunku S strefa umiarkowanego ryzyka środowiskowego (od 10 do 20 km) Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu – w min odległości 20 km w kierunku NE Położenie inwestycji względem obszarów prawnej ochrony przyrody na terenie woj. podkarpackiego, przedstawiono na rysunkach 8 i 9. Rozpatrując wpływ inwestycji na formy ochrony przyrody, pod uwagę należy brać nie tylko odległość ich lokalizacji od terenów przedsięwzięcia, ale także przedmiot ochrony dla którego dany obszar został powołany. Wymienione wyżej formy zostały powołane głównie ze względu na ochronę gatunków i siedlisk florystycznych. Mając na uwadze, że oddziaływanie inwestycji na rośliny ogranicza się wyłącznie do bezpośredniego sąsiedztwa elektrowni wiatrowych, można stwierdzić, że Park Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” nie będzie stanowił zagrożenia dla celów i funkcji ochronnych tych obszarów zarówno na etapie budowy jak i eksploatacji. Realizacja i eksploatacja analizowanego przedsięwzięcia, nie spowoduje więc wystąpienia zmian w obszarach Natura 2000, m.in. takich jak: zmniejszenie obszaru siedlisk, spowodowanie zakłóceń w kluczowych gatunkach, fragmentacja siedlisk lub gatunków, ograniczenie zagęszczenia gatunków, w kluczowych wskaźnikach wartości ochronnych (np. jakości wody, stanu klimatu akustycznego, itp.), klimatu, itp. KRAKÓW 2012 114 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Kraków 2011 115 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Ponieważ na rysunku nr 8, nie uwzględniono wszystkich form prawnie chronionej przyrody znajdujących się w sąsiedztwie projektowanej inwestycji (do 20 km), poniżej przedstawiono ich położenie względem pola farmy wiatrowej „Wiewiórka” (rys 9): Rys. 9 Położenie Parku EW Wiewiórka względem form ochrony przyrody, położonych w promieniu do 20 km od lokalizacji przedsięwzięcia Źródło podkładu mapy: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ Oznaczenia: POChK – Przecławski Obszar Chronionego Krajobrazu (Rezerwat Bagno Przecławskie) J-ŻOChK – Jastrzębsko-Żdżarski Obszar Chronionego Krajobrazu (Rezerwat Torfy) M-K-GOChK – Mielecko Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu (Rezerwat Końskie Błota) OChK-PS – Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Strzyżowskiego PLH 180053: Obszar Natura 2000: Dolna Wisłoka z dopływami PLH 180023: Obszar Natura 2000: Las nad Braciejową Kraków 2011 116 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 11. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ Przeprowadzona w rozdziale 8 ocena oddziaływania na środowisko wskazuje, iż zarówno na etapie realizacji jak i eksploatacji Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka”, zachodzi potrzeba zastosowania działań ograniczających, w celu zapobieżenia negatywnego wpływu inwestycji na poszczególne elementy środowiska: Ograniczenie oddziaływania na środowisko projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych na terenie proponowanej jego lokalizacji, można osiągnąć przez: ETAP BUDOWY: w zakresie ochrony przed hałasem prowadzenie prac w godzinach dziennych, o ile względy technologiczne nie będą wymuszały prac ciągłych w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego minimalizowanie emisji spalin z maszyn budowlanych i samochodów poprzez ich nieprzeciążanie w trakcie pracy i wyłączanie silników w trakcie postoju, bądź załadunku w zakresie ochrony gruntu oraz wód powierzchniowych i podziemnych ograniczenie rozmiarów placu budowy do niezbędnego minimum, koniecznego do prawidłowego przeprowadzenia fazy realizacji elektrowni wiatrowej (działanie korzystne również z uwagi na ochronę krajobrazu) zabezpieczenie placów budowy przed wyciekiem substancji ropopochodnych przy zastosowaniu środków umożliwiających natychmiastową reakcję prawidłową eksploatację i konserwację maszyn budowlanych i środków transportu przeprowadzanie wymiany płynów eksploatacyjnych oraz prac związanych z naprawą sprzętu budowlanego poza obszarem inwestycji na etapie budowy fundamentu pod turbinę A11 – zakaz trwałych odwodnień budowlanych w celu przeciwdziałania obniżeniu zwierciadła wody gruntowej, gromadzenie odpadów w sposób selektywny, przechowywanie ich w miejscach specjalnie przystosowanych do tego celu oraz przekazywanie ich odpowiednim podmiotom posiadającym uprawnienia do ich utylizacji, neutralizacji czy unieszkodliwiania podczas wykonywania wykopów ziemnych, zdejmowanie warstwy urodzajnej gleby o miąższości 20-40 cm na tzw. odkład. W przypadku rozplantowywania ziemi z wykopów pod fundamenty, ziemię należy rozplantowywać wyłącznie na użytkach ornych. Ewentualny nadmiar mas ziemnych prawdopodobnie zostanie wywieziony poza teren inwestycji. Warunki i sposób zagospodarowania mas ziemnych zostanie określony na etapie postępowania w sprawie pozwolenia na budowę. wywożenie urobku z wykopów pod fundamenty samochodami ciężarowymi w jak największym stopniu z ominięciem terenów zabudowanych wsi odnośnie ochrony ptaków i nietoperzy (zalecenia ornitologa i chiropterologa) - zminimalizowanie ilości placów montażowych i dróg pomiędzy nimi - prowadzenie prac inwestycyjnych w tym szczególnie prac ziemnych, w maksymalnie ograniczonym zakresie KRAKÓW 2012 117 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim - w razie konieczności wycinki drzew i krzewów lub zarośli w trakcie budowy farmy (nie przewiduje się), prowadzenie tych czynności poza okresem lęgowym ptaków, który trwa od 1 marca do 15 sierpnia odnośnie ochrony płazów i gadów: - możliwie maksymalne wykorzystanie istniejących dróg oraz w miarę możliwości nie wytycznie nowych dla potrzeb transportu, - w przypadku stwierdzenia płazów i gadów w miejscu prac montażowych turbin, przeniesienie je na ternie sąsiednie niekolidujące z inwestycją tuż przed rozpoczęciem prac ziemnych, w porozumieniu i pod nadzorem specjalisty z zakresu ochrony przyrody w zakresie ochrony dóbr kultury - nadzór archeologiczny nad pracami ziemnymi w sytuacji odkrycia stanowisk archeologicznych na terenie budowy ETAP EKSPLOATACJI: w zakresie ochrony przed hałasem możliwość regulacji turbiny powodującej uzyskiwanie niższych poziomów mocy akustycznej kosztem zmian maksymalnej mocy wyjściowej w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego bezemisyjny charakter wytwarzania energii elektrycznej oraz maksymalne ograniczenie zużycia surowców, materiałów i energii w zakresie ochrony gruntu oraz wód powierzchniowych i podziemnych prowadzenie regularnej konserwacji i kontroli stanu technicznego turbin przez wykwalifikowane jednostki, w odpowiednich warunkach pogodowych (brak opadów) bez możliwości wycieku substancji ropopochodnych odbieranie zużytych olejów i smarów przez podmioty uprawnione do ich odzysku bądź unieszkodliwienia w zakresie ochrony środowiska biotycznego wprowadzenie do planu zagospodarowania przestrzennego zapisu o bezwzględnym zakazie zalesiania gruntów rolnych w obszarze planowanej inwestycji oraz wprowadzania zadrzewień i zakrzewień, zwłaszcza o charakterze ciągłym (np. szpalerów przydrożnych drzew) oraz zapobieganie ich samoistnemu powstawaniu w wyniku naturalnej dyspersji na gruntach dzierżawionych przez inwestora, w tym przy ciągach dojazdowych do turbin. Jest to warunek konieczny do spełnienia celem zapobiegania powstania korytarzy ekologicznych, żerowisk oraz tras migracji nietoperzy. zapobieganie tworzeniu otwartych zbiorników na terenie farmy wiatrowej nieoświetlanie wież światłem białym mogącym wabić owady (fototaksja dodatnia) w celu zapobieżenia koncentracji polujących na nie nocą ptaków i nietoperzy oraz uniknięcia dezorientacji migrantów nocnych. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie punktowych, skierowanych na dół, żółtych lamp sodowych, które nie przyciągają owadów. Zalecenie to nie dotyczy oświetlenia wymaganego innymi przepisami prawa np. o ruchu powietrznym. W tym przypadku zaleca się zastosowanie oświetlenia o najmniejszej, dopuszczalnej mocy oraz zmniejszenie do minimum częstotliwości błysków. zastosowanie okresowych wyłączeń wszystkich elektrowni wiatrowych na farmie wiatrowej zgodnie z poniższym harmonogramem: wszystkie elektrownie powinny zostać unieruchomione co najmniej przez 4 godziny w ciągu doby (w czasie od zachodu słońca do 4 godzin po zachodzie słońca) w okresie od 5 lipca do 22 września. Ze względu na niski stwierdzony poziom aktywności nietoperzy w drugiej części nocy, nie jest konieczne stosowanie wyłączeń całonocnych. Wszystkie wyłączenia powinny być KRAKÓW 2012 118 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim prowadzone przynajmniej w bezdeszczowe noce o prędkości wiatru poniżej 6 m/s. Zastosowanie powyższych wyłączeń umożliwi znaczne zminimalizowanie ryzyka wystąpienia negatywnego oddziaływania projektowanej inwestycji na nietoperze. Modyfikacja, tj. skrócenie lub wydłużenie okresu wyłączeń może zostać przeprowadzone, jeśli wskazywać na to będą wyniki monitoringu poinwestycyjnego (zgodnie z zaleceniami przedstawionymi w raportach z tych badań). w przypadku lokalizacji turbiny A11 (poza zalecanymi wyżej), obligatoryjne jest zastosowanie automatycznego systemu monitoringu, który unieruchamiałby turbinę w przypadku stwierdzenia aktywności nietoperzy. w przypadku stwierdzenia w trakcie monitoringu po-realizacyjnego, znacząco większej od prognozowanej - śmiertelności ptaków, rozważenie czasowego wyłączenia pracy turbin w okresach największej intensywności przelotów podczas migracji jesiennej i wiosennej lub całkowitego wstrzymania ich pracy pomalowanie zewnętrznych końców śmigieł – kolorem pomarańczowym lub czerwonym na przemian z białym (pasy o jednakowej szerokości, prostopadłe do dłuższego wymiaru łopaty śmigła, 3 koloru czerwonego lub pomarańczowego i dwa białego), na długości 1/3 łopaty śmigła, co spowoduje zwiększenie prawdopodobieństwa dostrzeżenia turbiny przez przelatujące ptaki w warunkach dziennych – czynnik odstraszający zastosowanie wież cylindrycznych pełnościennych, które w przeciwieństwie do wież o konstrukcji kratownicowej, nie stwarzają ptakom możliwości gniazdowania w zakresie ochrony krajobrazu - zastosowanie tego samego typu elektrowni - wprowadzenie zakazu umieszczania na konstrukcji elektrowni reklam, poza możliwością umieszczania na gondoli logotypu producenta/inwestora - zastosowanie do malowania konstrukcji elektrowni koloru matowej bieli lub jasnej szarości ETAP LIKWIDACJI usunięcie substancji ropopochodnych przed zamierzonym demontażem turbin przekazanie wyeksploatowanych siłowni do odzysku lub unieszkodliwienia, zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi zrekultywowanie wykopów powstałych po usunięciu siłowni i gruntów po ciągach dojazdowych oraz przywrócenie tych terenów do stanu użytku rolniczego Ponadto przedsięwzięcie zostało tak zaplanowane, aby: nie przekroczyć dopuszczalnych poziomów dźwięku na terenach chronionych przed hałasem (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu) nie znajdowało się na trasach przelotowych, trasach licznych koncentracji, koczowania, żerowania oraz przemieszczania się między miejscami nocowania i dziennej aktywności ptaków nie znajdowało się na terenach cennych zbiorowisk roślinnych i stanowisk gatunków roślin chronionych, a także poza kompleksami leśnymi nie stanowiło zagrożenia dla ciągłości systemów ekologicznych i nie naruszało struktury cieków powierzchniowych KRAKÓW 2012 119 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Działania mające na celu kompensację negatywnych oddziaływań na środowisko Z przeprowadzonej oceny oddziaływania inwestycji na środowisko wynika, że zarówno realizacja jak i eksploatacja przedsięwzięcia, przy zachowaniu środków minimalizujących/ograniczających/zapobiegawczych, nie spowoduje naruszenia wartości przyrodniczych analizowanego obszaru, w stopniu wymagającym i uzasadniającym potrzebę nałożenia na inwestora obowiązku przeprowadzenia działań kompensujących, o których mowa w art. 34 Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 (t.j. Dz.U.2009 Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.) oraz art. 75 ust. 3 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (t.j. Dz.U.2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). 12. PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA wg art. 143 Prawo ochrony środowiska Proponowane w przedmiotowej inwestycji rozwiązania techniczne instalacji wykorzystującej energię wiatru, powinny spełniać wymogi, o których mowa w art. 143 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2001 Nr 62, poz. 627 z późn. zm.). Tabela 12.1. Porównanie zastosowanej technologii z wymogami Prawa ochrony środowiska L.p. Wymagania wg ustawy POŚ Technologia zastosowana w przedmiotowej inwestycji 1. Stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń spełnione 2. Efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii spełnione 3. Zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych spełnione surowców oraz materiałów i paliw 4. Stosowanie technologii bezodpadowych i spełnione małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających odpadów 5. Rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji zgodność z przepisami prawa (opisane w rozdziale 8.) 6. Wykorzystywanie porównywalnych procesów i metod, spełnione które zostały skutecznie zastosowane w skali przemysłowej, 7. postęp naukowo-techniczny spełnione (wykorzystanie najnowocześniejszych rozwiązań ) 13. STANOWISKO W SPRAWIE UTOWRZENIA OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA Charakter przedsięwzięcia oraz jego stopień oddziaływania na środowisko, nie powodują potrzeby ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania przedmiotowego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka”. Przyjęte rozwiązania technologiczne i organizacyjne gwarantują zamknięcie potencjalnego, negatywnego wpływu inwestycji na środowisko w granicach działek, na których będzie ona zlokalizowana. KRAKÓW 2012 120 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 14. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM Planowane przedsięwzięcie realizowane będzie poza obszarami objętymi prawną ochroną przyrody i w dużej odległości od nich. Analizy wykonane na potrzeby niniejszego Raportu, nie wykazały znaczącego, negatywnego oddziaływania inwestycji na środowisko (w tym na awifaunę i chiropterofaunę, pod warunkiem wykonania proponowanych działań minimalizujących oraz weryfikacji ich skuteczności w trakcie monitoringu poinwestycyjnego). Nie wystąpią przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu na terenach zamieszkiwanych przez ludność. Ze względu na stosunkowo niskie walory krajobrazowe przedmiotowego obszaru, projektowany Park EW Wiewiórka, nie będzie też znacząco ingerował w postrzeganie przestrzeni. Nie mniej jednak, możliwe są protesty miejscowej ludności w obawie przed emisją hałasu (słyszalnego i infradźwięków). Jak wynika z przeprowadzonej w rozdziale 8 oceny oddziaływania na środowisko, nie ma obiektywnych przesłanek natury zdrowotnej do występowania konfliktów społecznych na tym tle. Odnośnie oddziaływania projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych na krajobraz, ewentualny protest w tym aspekcie będzie miał zabarwienie subiektywne i zarazem, prawdopodobnie silne emocjonalnie. Oceny estetycznych elektrowni wiatrowych są skrajnie zróżnicowane – od negatywnych, ze względu na charakter dużych konstrukcji technicznych obcych w krajobrazie, po pozytywne – ze wskazaniem na wyrafinowany, prosty i nowoczesny kształt. Trzeba mieć na uwadze, że projektowana liczba 14 turbin wiatrowych, nie wpłynie znacząco na odbiór przestrzenny analizowanego krajobrazu. Przeprowadzona analiza potencjalnego wpływu planowanej inwestycji na środowisko, łącznie z zaproponowanymi działaniami minimalizującymi/ograniczającymi/zapobiegającymi, pozwala twierdzić, że wszelkie niepewności i istotne oddziaływanie, które mogłyby być powodem konfliktów społecznych, zostały wyeliminowane. Realnym powodem sporów może stanowić natomiast sprzeczność interesów. Potencjalny konflikt może wystąpić pomiędzy zwolennikami przedsięwzięcia (właściciele nieruchomości, na których mają zostać posadowione elektrownie wiatrowe oraz władze gminy, liczące na dodatkowe dochody dla budżetu gminy), a przeciwnikami inwestycji (właściciele nieruchomości sąsiadujących, którym inwestor nie zaproponował lokalizacji elektrowni wiatrowej). Decydującym czynnikiem wystąpienia sporu, jest w tym przypadku wykup lub wieloletnia dzierżawa terenu. Analiza procedury formalnej wskazuje, że władze gminy Żyraków dopełniły procedur, wynikających z przepisów Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.2008, Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.). Wójt Gminy Żyraków, pismem z dn. 18.04.2011, znak: IiGK.7624/14/10, wszczął postępowanie administracyjne w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, zawiadomił strony postępowania i społeczeństwo o wpłynięciu wniosku inwestora o wydanie decyzji środowiskowej oraz zamieścił stosowną informację na stronie BIP. Wystąpił do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie oraz Podkarpackiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Rzeszowie, o ustalenie obowiązku i zakresu raportu oddziaływania na środowisku. Wydał postanowienie o obowiązku sporządzenia raportu oddziaływaniu na środowisku i jego ochronie. Ponadto Inwestor, na etapie postępowania przedrealizacyjnego zorganizował spotkanie informacyjne dla mieszkańców sołectw Mokre, Zasów, Wiewiórka i Góra Motyczna, sąsiadujących z lokalizacją projektowanego Parku EW „Wiewiórka”, na którym przedstawiono wyniki badań ekspertyz środowiskowych, analizujących wpływ KRAKÓW 2012 121 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim przedmiotowych elektrowni wiatrowych na człowieka oraz przyrodę. W trakcie dyskusji starano się wyjaśnić wszelkie wątpliwości mieszkańców. Efektem spotkania było zaproponowanie mieszkańcom wyjazdu do już istniejącej farmy elektrowni wiatrowych, w celu pokazania rzeczywistego wpływu energetyki wiatrowej na otoczenie. Dalsze etapy postępowania prowadzone będą zgodnie z obowiązującymi przepisami, obejmując etap opiniowania i uzgadniania raportu oddziaływania na środowisko, stwarzając społeczeństwu kolejną możliwość zapoznania się z dokumentacją, zgłoszenia uwag oraz udziału w ewentualnej rozprawie administracyjnej. 15. PROPOZYCJA MONITORINGU DLA STANU ISTNIEJĄCEGO, NA ETAPIE BUDOWY ORAZ EKSPLOATACJI Etap budowy nie wymaga przeprowadzania działań w zakresie monitoringu. Na etapie eksploatacji inwestycji, stałemu monitoringowi podlegać będzie stan konstrukcji i całej maszynowni wiatraka. Będzie on przeprowadzany przez wyspecjalizowane służby nadzoru technicznego. Ponadto eksploatacja farmy będzie wymagać monitoringu w zakresie: Monitoringu ptaków Zgodnie z „Wytycznymi w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki” (PSEW Szczecin, 2008), monitoring ornitologiczny porealizacyjny farmy elektrowni wiatrowych powinien obejmować cykl roczny, stanowiąc replikę badań przedrealizacyjnych i powinien być trzykrotnie powtarzany w ciągu 5 lat po oddaniu farmy do eksploatacji, w wybrane przez eksperta-ornitologa lata (np. w latach 1, 2, 3 lub 1, 3, 5), z uwagi na występowanie efektów opóźnionych w czasie. Wskazane jest wykonywanie badań wpływu farmy na wykorzystanie przestrzeni przez ptaki równolegle z badaniami śmiertelności w wyniku kolizji. Pozwoli to na lepsze zrozumienie przyczyn zmienności czasowej w natężeniu kolizji. Zasady monitoringu podstawowego: 1. Długość trwania: 3 lata z uwzględnieniem wszystkich okresow fenologicznych. 2. Przedmiot obserwacji: (1) skład gatunkowy i (2) liczebność, a w odniesieniu do ptaków obserwowanych w locie również (3) wysokość przelotu w rozbiciu na 3 pułapy (do wysokości dolnego zakresu pracy śmigła, w strefie pracy śmigła, powyżej śmigła w stanie wzniesienia) i (4) kierunek przelotu, a także śmiertelność w wyniku kolizji. 3. Zakres badań: moduły 1-4 jak wyżej i dodatkowo monitoring śmiertelności. Zasady monitoringu śmiertelności: 1. Kontrole, co 10-18 dni, obejmujące jednorazowo wszystkie turbiny (farmy do 15 siłowni). 2. Przedmiot obserwacji: wszystkie ptaki martwe i ich szczątki w podziale na gatunki, z notowaniem lokalizacji (GPS) lub odległości od podstawy turbiny. 3. W ramach badań należy przeprowadzić, co najmniej kilka eksperymentów pozwalających oszacować (przeprowadzenie eksperymentów jest konieczne dla poznania miar niepewności (błędu) tychże oszacowań: wykrywalność ofiar kolizji i tempo ubywania ciał ofiar. 4. Fakultatywnie prowadzić można obserwacje w zakresie unikania kolizji ptaków z turbinami. KRAKÓW 2012 122 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Monitoringu nietoperzy Zgodnie z „Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze” (wersja II, grudzień 2009), monitoring po uruchomieniu farmy powinien być prowadzony przez co najmniej 3 lata, w trakcie pierwszych 5 lat jej funkcjonowania (w 1, 2 i 5 roku; 1, 2 i 4; albo 1, 2 i 3). Monitoring ten polega na: - badaniu śmiertelności nietoperzy, - automatycznej rejestracji aktywności nietoperzy w pobliżu elektrowni wiatrowych. Poszukiwania martwych nietoperzy należy przeprowadzać w odstępach 5-dniowych, co najmniej w okresach 1 kwietnia – 15 maja, 15 czerwca – 15 lipca, 1 sierpnia – 1 października. Badania śmiertelności wymagają na każdej farmie dodatkowo co najmniej 2-krotnej kontroli skuteczności odnajdowania ofiar w danym miejscu i przez dany zespół oraz szybkości ich znikania z powierzchni (metody takich kontroli opisane są np. przez: Arnett i in. 2005, Arnett i in. 2009, Brinkmann 2006, Schmidt i in. 2003). W przypadku jeśli zaszła istotna zmiana, mogąca mieć znaczenie dla skuteczności odnajdowania ofiar (np. zmiana sposobu zagospodarowania istotnej części badanej powierzchni lub zmiana zespołu prowadzącego badania), kontrolę tę należy powtórzyć. Automatyczną rejestrację aktywności nietoperzy prowadzi się na wysokości osi rotora, a jeśli jest to niewskazane ze względów technicznych (np. wpływ hałasu powodowanego przez urządzenia na jakość nagrań) – na wieży poniżej rotora w odpowiednim od niego oddaleniu, lecz wciąż na wysokości pracy łopat. Rejestrację należy prowadzić na co najmniej 1/3 elektrowni wiatrowych, przez wszystkie sezony aktywności nietoperzy. W przypadku jeśli monitoring w pierwszym roku wykaże brak śmiertelności nietoperzy oraz brak lub znikomą ich aktywność, w kolejnych latach monitoring można ograniczyć do jednej z dwóch wskazanych form, która w danym wypadku będzie uznana za skuteczniejszą. Jednak w przypadku jeśli w drugim roku stwierdzona zostanie śmiertelność lub zwiększona aktywność – w trzecim roku należy powrócić do równoległego stosowania obu metod. W przypadku jeśli monitoring wykaże znaczące negatywne oddziaływanie na nietoperze lub jego istotne niebezpieczeństwo, należy ustalić i zastosować odpowiednie działania zapobiegawcze lub łagodzące i rozpocząć ponowny 3-letni monitoring. Monitoringu akustycznego Rozpatrywana inwestycja nie zalicza się do przedsięwzięć, o których mowa w Art. 117, ust. 2 i Art. 179, ust. 1 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska [Dz. U. 2001 Nr 62, poz. 627, z późn. zm.], dla których dokonuje się obowiązkowo oceny stanu akustycznego środowiska. Nie mniej jednak, po oddaniu farmy wiatrowej do eksploatacji proponuje się wykonać pomiary poziomów hałasu w środowisku (zarówno w porze dziennej jak i nocnej), w celu stwierdzenia jej rzeczywistego oddziaływania na klimat akustyczny. Punkty pomiarowe należy rozmieścić w pobliżu skrajnych zabudowań mieszkaniowych sąsiadujących z lokalizacją projektowanej farmy. W przypadku stwierdzenia przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu, należy zastosować obniżenie nastaw elektrowni, najbliższych w stosunku do punktów pomiarowych i wykonać ponownie pomiary kontrolne. W sytuacji wybudowania w pobliżu zespołu projektowanych 14 elektrowni wiatrowych w Wiewiórce i Górze Motycznej, innych farm, których oddziaływania akustyczne mogłyby się kumulować z oddziaływaniem projektowanej inwestycji, zaleca się przeprowadzenie kolejnych pomiarów kontrolnych. KRAKÓW 2012 123 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Ponadto, w fazie eksploatacji monitoring stanu akustycznego środowiska w otoczeniu farmy wiatrowej będzie prowadzony w formie okresowych pomiarów hałasu w środowisku realizowanych w ramach obowiązków wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska (na podstawie Art. 117 ust. 5 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska). 16. POZIOM NOWOCZESNOŚCI ROZWIĄZAŃ TECHNOLOGICZNYCH PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA O poziomie nowoczesności w przypadku turbin wiatrowych decydują w pierwszym rzędzie rozwiązania technologiczne, architektoniczne i dotyczące efektywności wykorzystania energii wiatru. Oprócz tego, istotne są takie czynniki jak bezpieczeństwo, wkomponowanie w krajobraz, łatwość eksploatacji i konserwacji. Firma Gestamp Eolica, która będzie realizatorem wszystkich elementów elektrowni wiatrowych reprezentuje długoletnie doświadczenie w tym zakresie, realizując tego rodzaju obiekty praktycznie na całym świecie (m.in. Hiszpania, Brazylia, Belgia, Turcja i obecnie Polska). W odniesieniu do Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” firma zainstaluje nowoczesne turbiny o średnicy wirnika do 100 m i mocy do 2,0 MW, gdzie stosowana jest technologia z maksymalizacją produkcji energii przy zmniejszonym poziomie hałasu dzięki wprowadzeniu niższej prędkości obrotów śmigieł. Zestawienie to może być najlepszym argumentem przemawiającym za tym, że przyjęte rozwiązania dla Parku Elektrowni Wiatrowych w rejonie Wiórki-Góry Motycznej, reprezentują poziom nowoczesny i odpowiedni do realizacji na tym terenie. * * * Podsumowując należy stwierdzić, że zgodnie z przyjętymi założeniami projektowymi wszystkie elementy i obiekty analizowanego przedsięwzięcia są zaprojektowane zgodnie z obowiązującymi standardami, zgodnie ze sztuką inżynierską, obowiązującymi przepisami oraz przy uwzględnieniu wymagań ochrony środowiska. Zastosowano tu najnowocześniejsze i sprawdzone już zarówno w praktyce zagranicznej jak i krajowej rozwiązania techniczne i technologiczne. 17. WYKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO OPRACOWUJĄC RAPORT Podstawową trudnością w trakcie opracowywania raportu była ciągle niewielka ilość analogicznych rozwiązań w Polsce i związanych z tym specjalistycznych opracowań, analiz, itp.. Dotyczyło to szczególnie problematyki wpływu tego typu obiektów na awifaunę, krajobraz, itp. Brak opracowanego planu zagospodarowania przestrzennego dla sołectw Wiewiórka i Góra Motyczna w gminie Żyraków, utrudnia jednoznaczne stwierdzenie przydatności analizowanego terenu pod lokalizację turbin wiatrowych. Generalną trudnością była świadomość autorów raportu, że analizują przedsięwzięcie jedyne w swoim charakterze i uwarunkowaniach środowiskowych, a równocześnie kontrowersyjne w odczuciu wielu środowisk opiniotwórczych. KRAKÓW 2012 124 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Stąd starano się przeanalizować wszystkie możliwe aspekty problemu, przyjmując jako zasadę minimum tolerancji dla rozwiązań zagrażających środowisku przyrodniczemu. 18. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Przedmiotem niniejszego opracowania jest raport o oddziaływaniu na środowisko planowanego do realizacji przedsięwzięcia, polegającego na budowie zespołu 14 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy maks 28 MW wraz z infrastrukturą towarzyszącą w postaci ciągów pieszo-jezdnych i placów montażowych w rejonie miejscowości Wiewiórka i Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w województwie podkarpackim. Każda z elektrowni Parku Wiatrowego planowanych w tym rejonie wyposażona będzie w turbinę wiatrową do 2,0 MW, umieszczoną na wieży o wysokości 80-125 m. Na szczycie każdej wieży umieszczona będzie obrotowa gondola z wirnikiem. Średnica śmigieł wirnika wynosi 90 lub 100 m. Turbiny zlokalizowane będą na terenach, które aktualnie wykorzystywane są pod uprawy rolne (gł. zboża), pastwiska lub nieużytki. Również w najbliższym otoczeniu zespołu Parku Elektrowni Wiatrowych dominują powierzchnie użytkowane rolniczo. Na etapie budowy elektrowni ich istotne oddziaływanie na środowisko będzie ograniczone do wykonania wykopów budowlanych oraz uciążliwości, jakie stworzy transport elementów konstrukcyjnych i urobku z wykopów ciężkim sprzętem samochodowym. Na etapie eksploatacji elektrowni podstawowymi problemami ich oddziaływania na środowisko będą emisja hałasu oraz ich oddziaływanie na krajobraz, weryfikacji wymaga oddziaływanie na ptaki i nietoperze. Zarówno monitoring ornitologiczny jak i chiropterologiczny wykazał, że przy zastosowaniu wskazanych w Raporcie środków minimalizujących/ograniczających/zapobiegawczych, nie ma powodów, aby planowane lokalizacje elektrowni uznać za niewskazane. Nie prognozuje się wystąpienia negatywnego wpływu eksploatacji elektrowni wiatrowych na ptaki i nietoperze występujące na przedmiotowym obszarze. Nie przewiduje się również negatywnego oddziaływania inwestycji na ssaki (poza nietoperzami), płazy i gady oraz florę. Analiza akustyczna wykazała, że projektowane zamierzenie inwestycyjne polegające na budowie zespołu 14 elektrowni wiatrowych może być zrealizowane w zaplanowanej lokalizacji, z możliwością wyboru jednego z trzech wariantów ustawień parametrów elektrowni wiatrowych. Poziom imisji hałasu wywołany funkcjonowaniem turbin wiatrowych nie spowoduje przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu na terenach podlegających ochronie, zarówno w dziennej jak i w nocnej porze doby. Nie wystąpią ponadnormatywne wartości promieniowania elektromagnetycznego. Analiza krajobrazowa wykazała, że w całości zespół elektrowni „Wiewiórka” będzie widoczny głównie północy ze skraju zabudowy wzdłuż drogi gminnej Zasów-Mokre, z południa z miejscowości Wiewiórka, z północnego-wschodu i wschodu – z drogi lokalnej pomiędzy Mokre a Wolą Żyrakowską oraz z zachodu – z pól uprawnych w miejscowości Wiewiórka Eksploatacja elektrowni wiatrowych nie będzie powodować innych istotnych emisji do środowiska, tj. emisji zanieczyszczeń do powietrza, do wód powierzchniowych i podziemnych, gruntów, czy wibracji, a pośrednio wpłynie na polepszenie stanu powietrza (tzw. efekt ekologiczny). KRAKÓW 2012 125 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Energetyka wiatrowa jest w zasadzie bezodpadową metodą pozyskiwania energii – powstające odpady związane są głównie z etapem budowy i rozbiórki. W trakcie eksploatacji powstają jedynie odpadowe produkty olejowe i smary – odbierane przez specjalistyczne firmy i następnie oddawane utylizacji. Nie ma potrzeby ustanawiania obszaru ograniczonego użytkowania. Inwestycja nie będzie wywierać znaczącego oddziaływania na środowisko, w tym również na obszary Natura 2000 i inne obszary podlegające ochronie przyrodniczej zarówno w fazie budowy, jak i w fazie eksploatacji. Nie zidentyfikowano zagrożeń dla celów i funkcji, jakie stanowiły podstawę dla ustanowienia obszarów chronionych położonych w bliższym i dalszym sąsiedztwie inwestycji. Po uruchomieniu projektowanego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” konieczne jest wykonanie porealizacyjnego monitoringu: ornitologicznego, chiropterologicznego oraz akustycznego. W związku z planowaną budową zespołu elektrowni wiatrowych mogą zaistnieć konflikty społeczne w przypadku: protestu mieszkańców wsi Wiewiórka, Góra Motyczna, spośród których niektórzy mogą protestować w obawie przed hałasem (protest taki pozbawiony byłby merytorycznych podstaw) i w obawie przed pogorszeniem walorów krajobrazowych otoczenia (obawa silnie subiektywna, uwarunkowana emocjonalnie) protestu mieszkańców wynikającego z konfliktu interesów, gdzie decydującym czynnikiem wystąpienia sporu jest w tym przypadku wykup lub wieloletnia dzierżawa terenu. Mając na względzie wykorzystanie już zmienionego przez człowieka obszaru rolniczego oraz brak oddziaływania emisji pochodzących z planowanego zespołu elektrowni wiatrowych na środowisko, a także na zdrowie ludzi oraz przyrodę, nie występują przeciwwskazania dla wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, umożliwiającej uzyskanie pozwolenia na budowę dla przedmiotowej inwestycji. 18. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Przedmiotem niniejszego opracowania jest raport o oddziaływaniu na środowisko Parku Elektrowni Wiatrowych i towarzyszącej mu infrastruktury w rejonie miejscowości Wiewiórka-Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim i w województwie podkarpackim. Raport został wykonany w celu uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych Niniejszy raport określa oddziaływania przedsięwzięcia na wszystkie elementy środowiska, jak powierzchnia ziemi i warunki gruntowe, wody powierzchniowe i podziemne, powietrze, klimat, świat zwierząt i roślinność, ludzi, dobra materialne i dobra kultury, zabytki chronione oraz krajobraz, a także wzajemne ich oddziaływania na etapie budowy i późniejszej eksploatacji oraz konsekwencje w przypadku likwidacji przedsięwzięcia. Opis planowanego przedsięwzięcia Planowane przedsięwzięcie polega na budowie zespołu do 14 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy maks 28 MW wraz z infrastrukturą towarzyszącą w postaci ciągów pieszojezdnych i placów montażowych, w rejonie miejscowości Wiewiórka i Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w województwie podkarapckim, nazywane dalej w tekście: Parkiem (zespołem, farmą) elektrowni wiatrowych „Wiewiórka”. KRAKÓW 2012 126 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” wymaga stworzenia właściwej infrastruktury technicznej i obejmuje: Budowę farmy turbin Budowę ciągów pieszo-jezdnych Budowę placów montażowych Każda z elektrowni wiatrowych wyposażona zostanie w turbinę wiatrową o mocy do 2.0MW (całkowita maksymalna moc 14 turbin to 28 MW), umieszczoną na wieży o wysokości 80-125 m. Średnica wirnika wynosi 90 lub 100 m. Poszczególne siłownie oddalone będą od siebie średnio o około 400 m. Wieża każdej siłowni będzie konstrukcją rurową (stożkową), złożoną z trzech lub czterech segmentów. Siłownie przystosowane są do pracy przy prędkościach wiatru mieszczących się w zakresie od 3 m/s (prędkość włączająca) do 25 m/s (prędkość rozłączająca), przy optymalnym wietrze – 15 m/s. Wyposażone będą w system regulacyjny, pozwalający na uzyskanie właściwej równowagi pomiędzy maksymalną produkcją energii a minimalnym poziomem hałasu, za pomocą regulacji kąta nachylenia łopat. Korpus wież pomalowany będzie na kolor jasnoszary. Ponadto zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu i Budownictwa elektrownie wiatrowe będące przeszkodami lotniczymi każdy z końców śmigła powinien być pomalowany innym kolorem niż cała turbina (najczęściej kolorem czerwonym lub pomarańczowym). Dojazdy do poszczególnych farm, a w ich obrębie do poszczególnych turbin odbywać się będą ciągami pieszo jezdnymi. Przewiduje się, że zostaną one włączone do układu drogowego w gminie Żyraków. Przy każdej turbinie zostanie wybudowany plac montażowy o wymiarach około 1250 2 m każdy. Wielkość placów montażowych uzależniona będzie do lokalnych warunków terenowych. W ramach realizacji inwestycji przewiduje się wprowadzenie niewielkich zmian w istniejącym wykorzystaniu i zagospodarowaniu terenu, który generalnie użytkowany jest pod uprawy rolne (głównie zboża), pastwiska i nieużytki. Funkcjonowanie przedsięwzięcia będzie się również wiązać z powstawaniem pewnej ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska. Wśród nich potencjalne zagrożenie mogą nieść odpady oraz ścieki i spływy deszczowe (głównie na etapie realizacji inwestycji), a także hałas (przede wszystkim na etapie eksploatacji Parku Elektrowni Wiatrowych). Opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko Pod względem fizyczno-geograficznym, omawiany obszar planowanej farmy położony jest w obrębie makroregionu Kotliny Sandomierskiej (512,4-5), w granicach mezoregionu Płaskowyżu Tarnowskiego (512.43). Na terenie gminy Żyraków występują złoża surowców naturalnych, których obszary zalegania i wydobycia przekraczają granice gminy. Dotyczy to surowców ilastych (m.in. Góra Motyczna, Wiewiórka), kruszyw mineralnych, gazu ziemnego i ropy naftowej. Gleby gminy Żyraków odznaczają się dużym zróżnicowaniem. Nie mniej jednak w dolinie Wisłoki są to w większości mady rzeczne, natomiast w obszarze Płaskowyżu Tarnowskiego-gleby bielicowe i bielice. W SUiKZP, grunty przedmiotowej Wiewiórki i Góry Motycznej zaliczono do rejonu II – środkowego – obszaru „o przewadze gleb najbardziej urodzajnych, występujących w klasach II-IV”. W kontekście hydrogeologicznym, analizowany teren znajduje się w regionie przedkarpackim (XIII) makroregionu południowego. Obszar planowanego posadowienia elektrowni wiatrowych (obszar Wiewiórki i Góry Motycznej) znajduje się poza granicami Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 425. Trzy turbiny nr A11, A12 i A13 KRAKÓW 2012 127 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim zlokalizowane są natomiast w zasięgu jednostki hydrogeologicznej o symbolu: 2abQ II. Na pozostałym obszarze brak jest użytkowego poziomu wodonośnego. Pod względem wód powierzchniowych, gmina Żyraków prawie w całości odwadniana jest przez cieki powierzchniowe stanowiące lewo-brzeżne dopływy rzeki Wisłoki. Przez teren objęty niniejszym opracowaniem przepływa Potok Wiewiórski o łącznej długości 9,85 km, który jest lewobrzeżnym dopływem potoku Grabinka. Przepływa on przez miejscowości Straszęcin, Wola Wielka, Góra Motyczna, Wiewiórka, Grabówka w gminie Żyraków oraz Róża w gminie Czarna. Obszar gminy Żyraków położony jest w sandomiersko-krakowskiej dzielnicy klimatycznej. Dominującym kierunkiem wiatrów jest kierunek zachodni – 19,4%, południowo-zachodni-18%. Średnia temperatura stycznia wynosi ok. 3°C, natomiast lipca +18°C. Ilość opadów w ciągu roku kształtuje się na poziomie ok. 680-720 mm. Na obszarze sołectw Wiewiórka i Góra Motyczna aktualny klimat akustyczny determinowany jest emisją hałasu generowanego przez dźwięki środowiska przyrodniczego, hałas bytowy oraz hałas komunikacyjny. Roślinność - na terenie planowanej inwestycji dominują pola uprawne: wielkołanowe uprawy różnych gatunków zbóż, ziemniaków, łąki i zadrzewienia śródpolne. Zwarte kompleksy lasów stanowią jedynie 10% powierzchni gminy i znajdują się poza granicami planowanego przedsięwzięcia. Zwierzęta – dominują gatunki łowne: sarna, zając szarak, kuropatwa, bażant. Licznie występują dzik, kuna leśna, borsuk. Łąki i pastwiska oraz pola uprawne zdominowane są przez drobne ssaki: mysz polna, karczownik ziemnowodny, nornik polny. Przedrealizacyjny monitoring środowiska – stan rzeczywisty fauny i flory w obrębie planowanej lokalizacji farmy wiatrowej w Wiewiórce i Górze Motycznej Monitoring ptaków - na obszarze planowanej farmy wiatrowej „Wiewiórka”, w ciągu całego, rocznego cyklu obserwacji, podczas 55 kontroli, zaobserwowano łącznie 20144 osobników sklasyfikowanych do 82 gatunków (w tym 29 gatunków kluczowych). Stanowi to blisko 18% wszystkich gatunków stwierdzonych w Polsce. Większość obserwowanych gatunków należało do ptaków krajobrazu rolniczego i środowisk synantropijnych, dominowały ptaki z rzędu wróblowatych Passseriformes (53 gatunki w 18 stwierdzonych rodzinach). Ze względu na występowanie cieków lub małych oczek wodnych i podmokłych siedlisk, w sąsiedztwie planowanej lokalizacji przedsięwzięcia, zaobserwowano kilka gatunków wodno-błotnych: bocian biały, czapla siwa, czajka, kulik wielki, żuraw, przy czym niektóre z nich obserwowane były jedynie w przelocie. W okresie badań stwierdzono występowanie 9 gatunków ptaków szponiastych, 4 gatunki siewkowych, po 3 gatunki z rzędu grzebiących i gołębiowych, po 2 gatunki z rzędu żurawiowych i dzięciołowych oraz po 1 gatunku z rzędu: dzioborożcowych, jerzykowych, blaszkodziobych, bocianowych, pelikanowych i głuptakowych. Wśród 9 zaobserwowanych gatunków szponiastych, wymienić należy błotniaka stawowego, łąkowego i zbożowego, jastrzębia, krogulca, myszołowa zwyczajnego i włochatego, orlika krzykliwego oraz pustułkę. Spośród wymienionych gatunków, jedynie myszołów był obserwowany w większych ilościach (maksymalnie 16 osobników). Zwykle jednak obserwowano od 1 do 5 osobników dziennie. Monitoring nietoperzy - na badanym terenie stwierdzono występowanie następujących gatunków i grup gatunków: borowiec wielki Nyctalus noctula, nocki Myotis sp., nietoperze z grupy mroczek posrebrzany/borowiaczek Vespertilio murinus/Nyctalus leisleri, karlik większy Pipistrellus nathusii, karlik malutki Pipistrellus pipistrellus, mopek Barbastella barbastellus, mroczki Eptesicus sp. KRAKÓW 2012 128 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Gatunkowo dominował borowiec wielki Nyctalus noctula, należący do grupy gatunków kolizyjnych. Częste były również stwierdzenia nietoperzy z rodzaju nocek Myotis sp., a także karliki większe Pipistrellus nathusii oraz grupa gatunków mroczek posrebrzany/borowiaczek Vespertilio murinus/Nyctalus leisleri. W ciągu sezonu badań, zarówno na terenie planowanej inwestycji, jak i w jej najbliższej okolicy, aktywność zmieniała się w poszczególnych okresach fenologicznych. W obu przypadkach była ona jednak najwyższa pod koniec okresu rozrodu (połowa lipca) oraz w trakcie migracji jesiennej (od sierpnia do połowy września) i przekraczała wówczas poziom aktywności wysokiej (Durr 200730). Wzmożoną aktywność obserwowano także podczas wiosennych migracji (przełom kwietnia i maja), jednak dotyczyło to przede wszystkim okolic farmy, a zwłaszcza terenów zabudowanych. Ponadto skontrolowano obiekty, które mogą stanowić potencjalne kryjówki zimowe i letnie nietoperzy, znajdujące się w najbliższej okolicy farmy wiatrowej. W trakcie kontroli zimowych odnaleziono 2 gacki brunatne w ruinach dworu w Zasowie. W trakcie kontroli letnich kryjówek nietoperzy, odnaleziono jedną kontrolę rozrodczą mroczka późnego Eptesicus serotinus, liczącą 20 osobników w miejscowości Czarna w budynku przy ul. Wojska Polskiego Monitoring siedlisk florystycznych – inwestycja zlokalizowana zostanie na terenach upraw rolnych. Monitoringowi flory poddano siedliska przyrodnicze znajdujące się w sąsiedztwie przedsięwzięcia. Wśród siedlisk seminaturalnych wyszczególniono śródpolne miedze (gdzie dominuje gatunek obcy, jakim jest nawłoć), rowy, użytkowane łąki (zubożałe łąki wyczyńcowe i w jednym miejscu – łąka wilgotna). Wśród naturalnych zbiorowisk roślinnych wyróżniono zbiorowiska leśne i zaroślowe oraz torfowiska. Za istotne z punktu widzenia inwestycji uznano 3 obszary: płat zbiorowiska w rynnie erozyjnej, mocno zniekształcony poprzez obecność nawłoci. W warstwie krzewów dominuje czeremcha zwyczajna oraz częściowo chroniony gatunekkarolina koralowa, płat zbiorowiska z grądem wilgotnym, drzewostanem olszowym oraz łęgiem źródliskowym (drzewostan olszowy z domieszką osiki), płat zbiorowiska z łęgiem. W drzewostanie panuje olsza czarna z brzozą i osiką. oraz mały fragment torfowiska niskiego w postaci niewielkiego oczka wodnego. Stwierdzono również występowanie 3 gatunków chronionych roślin naczyniowych: kukułka szerokolistna, kalina koralowa, kruszyna pospolita Zasoby przyrodnicze, walory krajobrazowe i ich ochrona prawna Miejsce lokalizacji inwestycji znajduje się poza obszarami prawnej ochrony przyrody. Natomiast w jego pobliżu znajdują się: Dolina Wisłoki Przecławski Obszar Chronionego Krajobrazu Obszar Chronionego Krajobrazu Jastrząbsko-Żdżarskiego Analizowany obszar planowanej farmy wiatrowej nie stanowi cennej ostoi ptaków, dla których konieczne byłoby utworzenie obszaru ochrony. Natomiast w jego otoczeniu znajdują się Specjalne Obszary Ochrony Siedliskowej NATURA 2000: PLH 180053 Dolna Wisłoka z dopływami oraz PLH 180023 Las nad Braciejową. Planowany park wiatrowy nie będzie oddziaływał na wyżej wymienione formy ochrony siedlisk. Skala aktywności Durr 2007: niska akytwność:<1,6 kontaktu/1h, średnia aktywność: 1,6-3,5 kontaktu/1h, wysoka aktywność: 3,6-5,9 kontaktu/1h, bardzo wysoka aktywność:>5,9 kontaktu/1h 30 KRAKÓW 2012 129 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Opis istniejących w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych Na terenie gminy Żyraków znajdują się liczne obiekty zabytkowe. Nie mniej jednak w zasięgu oddziaływania planowanej inwestycji – brak jest rozpoznanych obiektów dóbr kulturowych. Opis przewidywanych skutków dla środowisko w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia Niepodejmowanie przedsięwzięcia byłoby pozornie najkorzystniejszym rozwiązaniem dla środowiska przyrodniczego, objętego zasięgiem oddziaływania planowanej inwestycji. Zaniechanie jej realizacji nie wpłynęłoby na dotychczasowy sposób zagospodarowania analizowanego terenu, który nadal byłby użytkowany rolniczo. Niemniej jednak w kontekście przeciwdziałania zmianom klimatu i ograniczania emisji zanieczyszczeń do atmosfery, zaniechanie realizacji inwestycji nie sprzyja ochronie atmosfery. Trzeba mieć bowiem na uwadze fakt, że niepodjęcie budowy Parku Elektrowni Wiatrowych (tzw. źródło „czystej” energii) może oznaczać powstanie konwencjonalnego źródła energii w innym miejscu. W aspekcie formalnym rezygnacja z realizacji inwestycji oznaczać będzie zmniejszenie możliwości Polski w zakresie wypełniania zobowiązań krajów członkowskich w kontekście realizacji pakietu klimatycznego oraz utrudnienie w osiągnięciu wymaganego poziomu 15% udziału energii odnawialnej w całkowitym bilansie energii zużywalnej (zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE) Należy podkreślić, że rozwój energetyki odnawialnej stanowi element rozwoju zrównoważonego. Potrzeba produkcji energii ze źródeł odnawialnych wynika z konieczności ograniczania emisji z procesów spalania paliw energetycznych, wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych i coraz mniej korzystnych ekonomicznie warunków ich pozyskiwania. Opis analizowanych wariantów Wariant realizacji przedsięwzięcia – wariant inwestora – polega na budowie zespołu do 14 elektrowni wiatrowych w rejonie Wiewiórki i Góry Motycznej, o łącznej mocy maks 28 MW, z możliwością wyboru jednego z trzech wariantów ustawień parametrów turbiny: Wariant I - 14 turbin o średnicy wirnika 90 m, mocy 1,8/2,0 MW i wysokości położenia gondoli 80 m n.p.t. Wariant II - 14 turbin o średnicy wirnika 100 m, mocy 1,8 MW i wysokości gondoli 80 m n.p.t. Wariant III - 14 turbin o średnicy wirnika 100 m, mocy 1,8 MW i wysokości gondoli 95 m n.p.t. Wariant alternatywny Inwestor w trakcie wstępnych prac projektowo-koncepcyjnych rozważał kilka wariantów realizacji przedsięwzięcia: I) Park Elektrowni Wiatrowych Wiewiórka o łącznej mocy 48 MW Rozpatrywano zwiększenie łącznej mocy Zespołu Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” o 20 MW (w sumie 48 MW) poprzez instalację 10 dodatkowych siłowni na obszarze wskazanym pod jego realizację. Stwierdzono jednak, że rozwiązanie takie jest niekorzystne, przede wszystkim ze względu na związane z nim – niewątpliwe ryzyko przekroczenia dopuszczalnych poziomów dźwięku dla terenów wymagających ochrony przed hałasem (ze szczególnym uwzględnieniem obszarów zabudowy zagrodowej). II) Pierwotny projekt inwestora KRAKÓW 2012 130 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim W pierwotnym projekcie inwestora, polegającym na budowie 14 elektrowni wiatrowych, zakładano nieco inne rozmieszczenie turbin, niż to, którego dotyczy niniejszy Raport. W wyniku przeprowadzonej analizy akustycznej (zał. B, rys. 1a), stwierdzono konieczność odsunięcia izofony 40 dB od obszarów zabudowanych w Wiewiórce i Zasowie, w związku z czym skorygowano lokalizację turbin A3 i A9 III) Lokalizacja trzech dodatkowych elektrowni wiatrowych na obszarze sołectwa Wola Wielka W ramach planowanego przedsięwzięcia, oprócz zespołu 14 turbin wiatrowych w obrębie sołectwa Wiewiórka, przewidywano również posadowienie trzech dodatkowych elektrowni wiatrowych w Woli Wielkiej. W związku z powyższym, na obu projektowanych powierzchniach lokalizacji turbin, prowadzone były obserwacje ornitologiczne. Z uwagi na brak akceptacji projektu przez Gminę Czarna, zrezygnowano z posadowienia turbin wiatrowych w obszarze Woli Wielkiej. IV) Trasa ciągów pieszo-jezdnych i kabli pomiędzy elektrowniami wiatrowymi Początkowo w ramach inwestycji rozpatrywano realizację ciągów pieszo-jezdnych wg planu przedstawionego na rysunku 6. Na prośbę mieszkańców projekt ten uległ zmianie i przybrał postać jak na rysunku 2. Wariant najkorzystniejszy dla środowiska - W kontekście przeciwdziałania zmianom klimatu i ograniczania emisji zanieczyszczeń do atmosfery, wariant inwestora, w wersji deklarowanych urządzeń redukujących oddziaływanie, jest wariantem prośrodowiskowym. Realizacja przedsięwzięcia, ze względu na skalę planowanej inwestycji, nie wpłynie znacząco na środowisko analizowanego obszaru. Określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko Wariant niepodejmowania przedsięwzięcia – wariant zerowy. Niezrealizowanie inwestycji pozostawi środowisko i krajobraz w stanie nienaruszonym. Wariant realizacji przedsięwzięcia – wg obu wariantów: inwestora i alternatywnego. Na etapie budowy przedsięwzięcia, jego oddziaływania na środowisko będą związane z emisją hałasu (w związku z wykorzystaniem środków transportowych, maszyn rolniczych, transportem samochodowym, części materiałów budowlanych i urządzeń), a także z zanieczyszczeniem powietrza (związanym z pracą maszyn, środków transportu, przejazdu pojazdów wiozących sypkie materiały). Będą również powstawały odpady budowlane. Na etapie eksploatacji głównym rodzajem oddziaływania na środowisko, jakie się pojawi będzie hałas emitowany przez turbiny wiatrowe oraz związany z nimi osprzęt, a także wpływ inwestycji na walory krajobrazowe analizowanego obszaru. Wariant wystąpienia poważnej awarii Użytkowanie parku turbin wiatrowych może wiązać się z wystąpieniem awarii takich jak: pożar w obiektach elektrowni, urwanie się śmigła bądź przewrócenie konstrukcji siłowni. Ze względu jednak na wytrzymałość konstrukcji turbin oraz na stosowanie odpowiednich środków zabezpieczających np: instalacje odgromowe, włazy, zestawy do gaszenia pożarów, ryzyko ich wystąpienia jest minimalne. Źródłem kolejnych zagrożeń dla środowiska mogą być odpady oraz wyciek smarów i ścieków z pracujących urządzeń. Ich uwolnienie jednak poza teren danej turbiny czy pojemników przeznaczonych do magazynowania odpadów, jest praktycznie niemożliwe. KRAKÓW 2012 131 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Możliwe transgraniczne oddziaływanie na środowisko Ze względu na planowaną skalę i zakres planowanego przedsięwzięcia, a przede wszystkim jego lokalizację w znacznej odległości od granic państwa, nie prognozuje się wystąpienia oddziaływania na środowisko o transgranicznym charakterze. Uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko W związku z budową planowanej inwestycji w poszczególnych fazach jej realizacji może potencjalnie wystąpić szereg niekorzystnych oddziaływań na poszczególne komponenty środowiska. W zależności od fazy realizacji inwestycji jej wpływ na wybrane komponenty środowiska przedstawia się następująco: FAZA BUDOWY Etap budowy opisywanych elementów analizowanego przedsięwzięcia nie będzie wpływał na pogorszenie jakości życia oraz zdrowia dla okolicznych mieszkańców ze względu na znaczną odległość od terenów prac budowlanych Hałas, transport materiałów budowlanych, powstawanie sztucznych przeszkód w czasie montażu urządzeń może wpłynąć negatywnie na gatunki awifauny oraz zwierzęta lądowe. Występujące oddziaływania mogą mieć charakter bezpośredni, krótkookresowy, znaczący, ale w większości odwracalny. W związku z powyższym nie przewiduje się wystąpienia wyraźnego uszczerbku bioróżnorodności omawianego terenu Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na szatę roślinną będzie miało miejsce na terenach bezpośredniej lokalizacji elektrowni oraz na terenach nowych dróg dojazdowych, gdzie trwale zlikwidowana zostanie aktualnie występująca roślinność Budowa Parku Elektrowni Wiatrowych prowadzi do zabudowy pewnej, jednak niewielkiej powierzchni terenu, a więc bezpośredniego zniszczenia siedlisk w toku prac ziemnych i budowlanych W trakcie prowadzenia prac budowlanych istnieje niewielkie ryzyko zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych, będące efektem niewłaściwego składowania odpadów, awarii samochodów, wycieku olejów oraz smarów Niewielki, okresowy, lokalny wzrost emisji zanieczyszczeń gazowych (NOx, CO i pyłu) ze względu na krótkotrwały i odwracalny charakter nie wpłynie na pogorszeni stanu jakości powietrza W wyniku pracy sprzętu budowlanego, transportu i montażu elementów konstrukcji, nastąpi okresowe, krótkotrwałe pogorszenie istniejącego klimatu akustycznego, jednak ze względu na znaczną odległość terenu budowy od najbliższej zabudowy, emisja hałasu nie będzie powodować dyskomfortu na tych terenach Podczas prac budowlanych powstaną tymczasowe wykopy i zwałowiska ziemi. Ponadto duża ilość maszyn budowlanych przyniesie okresowe pogorszenie walorów krajobrazowych. Będą to jednak uciążliwości chwilowe ETAP EKSPLOATACJI Na etapie eksploatacji elektrowni podstawowym problem ich oddziaływania na środowisko będzie emisja hałasu oraz ich oddziaływanie na krajobraz, weryfikacji wymaga oddziaływanie na ptaki oraz nietoperze. Eksploatacja parku elektrowni „Wiewiórka” nie powinna wpłynąć na pogorszenie jakości życia mieszkańców KRAKÓW 2012 132 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Planowana inwestycja będzie zarówno w bezpośrednim jak i w pośrednim stopniu wpływała na faunę tego obszaru w średnim lub małym stopniu oddziaływania w odniesieniu tylko dla określonych gatunków zwierząt to jest awifauny i nietoperzy. Nie będzie to jednak oddziaływanie negatywne. Analiza wyników rocznego monitoringu ornitologicznego wykazała, że realizacja inwestycji w zaplanowanym zakresie, nie spowoduje znaczącego oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki tego obszaru, pod warunkiem zastosowania zaproponowanych niżej środków minimalizujących oraz ich weryfikacji w zależności od skuteczności ich działania na etapie monitoringu porealizacyjnego. Wyniki monitoringu oraz przeprowadzonych estymacji wykazały, że projektowana lokalizacja farmy wiatrowej charakteryzuje się przeciętnymi walorami awifauny i jest miejscem akceptowalnym dla budowy farmy wiatrowej. W wyniku przeprowadzonej oceny chiropterologicznej, nie stwierdzono ryzyka wystąpienia negatywnego oddziaływania znaczącego lub bardzo znaczącego w przypadku któregokolwiek z gatunków nietoperzy. W przypadku 7 gatunków możliwe jest wystąpienie umiarkowanego oddziaływania negatywnego, a w przypadku pozostałych 10 gatunków przewidywane oddziaływanie negatywne jest słabe. Zastosowanie zaproponowanych w niniejszym raporcie działań minimalizujących pozwoli ograniczyć negatywny wpływ projektowanej inwestycji na nietoperze. Na etapie eksploatacji Parku Elektrowni Wiatrowych nie wystąpi oddziaływanie na pokrywę glebowo-roślinną jak i na powierzchnię ziemi Ze względu na brak zużycia wody, a tym samym brak ścieków, oraz zastosowane rozwiązania techniczne zabezpieczające przed wyciekiem substancji ropopochodnych z instalacji elektrowni wiatrowych, nie będzie oddziaływania inwestycji na wody podziemne i powierzchniowe oraz na grunt Zmiany klimatu, jakie wystąpią będą nieistotne dla organizmów żywych, nie będzie również wpływu przedsięwzięcia w zakresie promieniowania elektromagnetycznego ani oddziaływania transgranicznego. Analiza akustyczna wykazała, że projektowane zamierzenie inwestycyjne może być zrealizowane w zaplanowanym kształcie (w z możliwością wyboru jednego z trzech wariantów ustawień parametrów turbin) Analiza krajobrazowa wykazała, że w całości zespół elektrowni „Wiewiórka” będzie widoczny głównie północy ze skraju zabudowy wzdłuż drogi gminnej Zasów-Mokre, z południa z miejscowości Wiewiórka, z północnego-wschodu i wschodu – z drogi lokalnej pomiędzy Mokre a Wolą Żyrakowską oraz z zachodu – z pól uprawnych w miejscowości Wiewiórka. Turbiny wiatrowe nie będą w istotny sposób negatywnie wpływały na środowisko przyrodnicze terenu opracowania. W stosunku do środowiska kulturowego planowana farma wiatrowa „Wiewiórka” wpłynie na krajobraz w stopniu umiarkowanym. Turbiny jako element o znacznych gabarytach będzie odczytywany jako element dominujący w otaczającym go krajobrazie. Nie będzie wpływu na obszary i budynki uznane za cenne pod względem kulturowym, gdyż lokalizacja turbin wiatrowych nie jest przewidywana w bezpośrednim ich sąsiedztwie W zasięgu przewidywanego oddziaływania projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych „Wiewiórka” brak jest obecnie planowanych/istniejących farm wiatrowych. W związku z powyższym efekt skumulowany negatywnych oddziaływań nie wystąpi. Za pozytywny efekt skumulowany związany z energetyką wiatrową uznaje się natomiast wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie produkcji energii elektrycznej oraz uniknięcie dodatkowych emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, jakie powstałyby przy produkcji energii ze źródeł konwencjonalnych. KRAKÓW 2012 133 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim Opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko W trakcie przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, w zakresie opisu stanu środowiska posłużono się głównie metodami analitycznymi, indukcyjno-opisowymi, badaniami wybranych elementów środowiska (hałas) oraz diagnozami stanu środowiska na podstawie kartowania terenowego jako wyjścia ekstrapolacji w przyszłość, zaś w zakresie prognozowania wielkości oddziaływana na środowisko – metodami analogii, prognozowania eksperckiego, wizualizacji fotograficznej, analiz kartograficznych, modelowania matematycznego. Eksploatacja inwestycji może znacząco oddziaływać na następujące elementy analizowanego środowiska: powierzchnia ziemi i warunki gruntowe (tylko na etapie budowy: oddziaływania znaczące, bezpośrednie, krótkotrwałe i nieodwracalne w obszarze zainwestowanym), powietrze i klimat (na etapie budowy: oddziaływania bezpośrednie, krótkookresowe i odwracalne, znaczące lecz ograniczone do terenów samej budowy i bezpośrednio w jej otoczeniu), hałas i wibracje (na etapie eksploatacji: oddziaływania bezpośrednie okresowo znaczne lecz zmienne w cyklu pracy obiektu), krajobraz (na etapie eksploatacji – oddziaływania bezpośrednie, stałe, lokalnie znaczące). Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na obszar zaliczony do sieci Natura 2000 Realizacja i eksploatacja analizowanego przedsięwzięcia, nie spowoduje wystąpienia zmian w obszarach Natura 2000, m.in. takich jak: zmniejszenie obszaru siedlisk, spowodowanie zakłóceń w kluczowych gatunkach, fragmentacja siedlisk lub gatunków, ograniczenie zagęszczenia gatunków, w kluczowych wskaźnikach wartości ochronnych (np. jakości wody, stanu klimatu akustycznego, itp.), klimatu, itp. Wpływ na pozostałe obszary prawnej ochrony przyrody Przedmiotowe przedsięwzięcie nie wpłynie negatywnie na sąsiadujące z planowaną inwestycją, formy ochrony przyrody tj. Jastrzębsko-Żdżarski Obszar Chronionego Krajobrazu i Przecławski Obszar Chronionego Krajobrazu. Opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań W ramach realizacji i eksploatacji inwestycji przewiduje się zastosowanie środków zapobiegawczych/ograniczających/minimalizujących jej oddziaływanie na środowisko. W fazie realizacji inwestycji należy pamiętać m.in. o: zabezpieczeniu placu budowy przed wyciekiem substancji ropopochodnych, unikaniu ingerencji w zadrzewienia śródpolne, oraz o odpowiedniej gospodarce odpadami i racjonalnym wykorzystaniu ziemi z wykopów. W fazie eksploatacji przedsięwzięcia należy prowadzić regularną konserwację i kontrolę stanu technicznego turbin. W celu zapobieżenia koncentracji ptaków i nietoperzy polujących lub migrujących nocą, wokół turbin, należy zastosować oświetlenie o najmniejszej, dopuszczalnej mocy oraz zmniejszenie do minimum częstotliwości, z zachowaniem przepisów prawa o ruchu powietrznym. Należy zastosować okresowe wyłączenia wszystkich elektrowni wiatrowych na farmie w czasie 4h w ciągu doby w okresie od 5 lipca do 22 września. W przypadku turbiny A11 należy zamontować automatyczny system monitoringu, unieruchamiający turbinę w przypadku stwierdzenia wysokiej aktywności nietoperzy. Ważne jest również wprowadzenie do planu zagospodarowania przestrzennego zapisu o bezwzględnym zakazie zalesiania gruntów rolnych w obszarze planowanej inwestycji oraz wprowadzania zadrzewień i zakrzewień. W przypadku stwierdzenia znacząco większej od prognozowanej - śmiertelności ptaków, rozważenie KRAKÓW 2012 134 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim czasowego wyłączenia pracy turbin w okresach największej intensywności przelotów podczas migracji jesiennej i wiosennej lub całkowitego wstrzymania ich pracy W fazie likwidacji parku elektrowni wiatrowych ważne jest usunięcie substancji ropopochodnych przed zamierzonym demontażem turbin, przekazanie wyeksploatowanych siłowni do odzysku oraz rekultywacja terenu. Stanowisko w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania Charakter przedsięwzięcia oraz jego stopień oddziaływania na środowisko nie powodują potrzeby ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania przedmiotowego Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka”. Analiza możliwych konfliktów społecznych W związku z planowana budową Parku Elektrowni Wiatrowych mogą zaistnieć konflikty społeczne w przypadku: protestu mieszkańców wsi Wiewiórka, spośród których niektórzy mogą protestować w obawie przed hałasem (protest taki pozbawiony byłby merytorycznych podstaw) i w obawie przed pogorszeniem walorów krajobrazowych otoczenia (obawa silnie subiektywna, uwarunkowana emocjonalnie). protestu mieszańców wsi Wiewiórka i Góra Motyczna, wynikającego z konfliktu interesów, gdzie czynnikiem wystąpienia sporu będzie wykup lub wieloletnia dzierżawa terenu. Propozycja monitoringu dla stanu istniejącego, na etapie budowy oraz eksploatacji Eksploatacja planowanej inwestycji wymaga przeprowadzenia porealizacyjnego monitoringu ptaków i nietoperzy wg zalecanych wytycznych w sprawie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na awifaunę i chiropterofaunę. Pomimo, że przedmiotowa inwestycja nie zalicza się do przedsięwzięć, dla których dokonuje się obowiązkowo oceny stanu akustycznego środowiska, proponuje się wykonanie pomiarów poziomu hałasu w środowisku w punktach rozmieszczonych w pobliżu skrajnych zabudowań mieszkaniowych, sąsiadujących z lokalizacją planowanej farmy, zarówno w porze dziennej jak i nocnej. Poziom nowoczesności rozwiązań technologicznych Zgodnie z przyjętymi założeniami projektowymi wszystkie elementy i obiekty analizowanego przedsięwzięcia są zaprojektowane zgodnie z obowiązującymi standardami, zgodnie ze sztuką inżynierską, obowiązującymi przepisami oraz przy uwzględnieniu wymagań ochrony środowiska. Zastosowano tu najnowocześniejsze i sprawdzone już zarówno w praktyce zagranicznej jak i krajowej rozwiązania techniczne i technologiczne. Wykazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano opracowując raport Podstawową trudnością w trakcie opracowywania raportu była ciągle niewielka ilość analogicznych rozwiązań w Polsce i związanych z tym specjalistycznych opracowań, analiz, itp.. Ponadto dodatkową trudnością była świadomość autorów raportu, że analizują przedsięwzięcie jedyne w swoim charakterze i uwarunkowaniach środowiskowych, a równocześnie kontrowersyjne w odczuciu wielu środowisk opiniotwórczych. W związku z powyższym przeanalizowano wszystkie możliwe aspekty problemu, przyjmując jako zasadę KRAKÓW 2012 135 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim minimum tolerancji dla rozwiązań zagrażających środowisku przyrodniczemu przedmiotowego obszaru. Podsumowanie Rozwój energetyki odnawialnej stanowi fragment rozwoju zrównoważonego. Potrzeba produkcji energii ze źródeł odnawialnych wynika z konieczności ograniczania emisji z procesów spalania paliw energetycznych, wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych i coraz mniej korzystnych ekonomicznie warunków ich pozyskiwania. Poza tym jest ona korzystniejsza zarówno pod względem zdrowotnym jak i ekonomicznym. Przeprowadzona analiza wpływu Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” na otoczenie pozwala stwierdzić, iż nie znajduje się przeciwwskazań do jej realizacji. KRAKÓW 2012 136 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 19. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ SPORZĄDZENIA RAPORTU 1. Koncepcja Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” firmy Gestamp 2. Projekty, dokumentacje, wyniki badań i ekspertyzy otrzymane z firmy Gestamp Eolica Polska Sp. z o.o. 3. 4. 5. 6. General Specification V90-1,8/2,0 MW (Technology R&D, 05-05-2008), General Specification V90-1.8/2.0 MW 50 Hz VCS (Technology R&D, 19-11-2010), General Specification V100-1.8 MW 50 Hz (Technology R&D, 28-03-2011) Wstępny monitoring ornitologiczny (screening) w rejonie planowanego przedsięwzięcia polegającego na budowie farmy wiatrowej w rejonie gminy Żyraków, powiat dębicki, woj. podkarpackie, Envi-Pro, Kraków 2009 Sprawozdanie z monitoringu ornitologicznego – przedrealizacyjnego, rocznego 2009/2010 uzupełniony o MPPL w 2012 r., w rejonie lokalizacji projektowanego Parku Elektrowni Wiatrowych w gminie Żyraków i w gminie Czarna (Stój M., Wiatrak W., Kraków 2011) 7. 8. Raport z monitoringu chiropterologicznego na terenach przewidzianych pod budowę elektrowni wiatrowych w gminie Żyraków w woj. podkarpackim (Urban R., Smernicka A., Wrocław 2011) 9. Analiza akustyczna dla zespołu elektrowni wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka i Góra Motyczna, Gmina Żyraków, powiat dębicki, województwo podkarpackie (Envi-pro, Kraków 2011) Analiza krajobrazowa dla przedsięwzięcia pn. Budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka i Góra Motyczna w Gminie Żyraków (Envi-Pro, Kraków 2011) Arnett E.B., Ericsson W. P., Kerns J. & Horn J. 2005: Relationship between Bats and Wind Turbines in Pennsylvania and West-Virgina. Endbericht i.a. Bats and wind Cooperative, 187 pp. Bach L., Rahmel U. 2006: Fledermaüse und Windenergie – ein realer Konflikt? Informationsdienst Naturshultz Nieders 26, 47-52 Brinkmann R. 2004: Welchen Einfluß haben Windkraftanlagen auf jagende und wandernde Fledermäuse in Baden- Württemberg? In Dokumentation des Fachseminars „Windkraftanlagen - eine Bedrohung für Vögel und Fledermäuse?“ Akademie für Natur- und Umweltschutz, Stuttgart Brinkmann R. & Schauer-Weisshahn H. 2006: Untersuchungen zu möglichen Betriebsbedingten Auswirkungen von Windkraftanlagen auf Fledermäuse im Regierungsbezirk Freiburg. Im Auftrag des Regierungspräsidiums Freiburg. Bogdanowski J., 1976, Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu, Ossolineum, Kraków 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Brookes T.F., Pope D.S., Marcolini M.A. 1989: Airfoil self-noise and prediction. L16528; NAS 1.61:1218; NASA-RP-1218 17. Chylarecki P., Pasławska A.. 2008: Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki., Szczecin 18. Czerepniak-Walczak M.: Postawy humanistów wobec alternatywnych źródeł energii, Materiały konferencyjne, Konferencje 21-22 kwietnia 2009 r., PSEW. 19. Desholm M., Kahlert J., 2005: Avian collision risk at an offshore wind farm. Biology Letters 1, pp. 296-298 KRAKÓW 2012 137 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 20. Drewitt A.L.. Langston R.H., 2006: Assesing the impacts of wind farms on birds. Ibis 148: 29-42 21. Głowaciński Z. (red.), 2001: Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce. PWRiL 22. Gromadzki M. (red.), 2004: Ptaki (część I i II). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000-podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 23. Johnson G. 2003: What is known and not known about impacts on bats? Proceedings of the avian interactions with wind power structures, Jackson Hole, Wyoming 24. Johnson G., Erickson W., Strickland M., Shepherd M. Shepherd D. 2000: Avian monotoring studies at the Buffalo Ridge, Minnesota Wind Resource Area: Results of a 4 year study. Unp. Rep. Northern States Power Company, Minnesota. 25. Keely, B. 2001: Bat interactions with Utility Structures. In: R.G. Carlton (ed.): Proceedings: Avian interactions with Utility and Communications Structures. December 2-3, 1999. Charleston, South Carolina 26. Kondracki J., 2002: Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa 27. Langston R.H.W., Pullan J.D., 2006: Effects of wind frams on birds. Nature and environment, No. 139 28. Liro A. 1998: Strategia wdrażania krajowej sieci ekologicznej Econet Polska, Fundacja IUCN Polska 29. Lorenc H. (red.), 2003: Atlas klimatu Polski, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa 2005 30. Makomskla-Juchniewicz M. Perzanowska J.: „Ogólne zalecenia ochrony typów siedlisk oraz gatunków zwierząt (poza ptakami) i roślin wymienionych w załącznikach I i II Dyrektywy Siedliskowej, przewidywane na terenach Specjalnych Obszarów Ochrony sieci natura 2000 w Polsce” (http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/pl/) 31. Meyer & Rahmel 2005: Untersuchungen zur Kollisionshäufigkeit von ziehenden Fledermäusen mit Windkraftanlagen in Bremen. Untersuchungen im Auftrag der des Senators für Bau, Umwelt und Verkehr - Energieleitstelle, 23 S. 32. Mroczek B.: Zdrowie subiektywne i zachowania zdrowotne dorosłych mieszkańców miejscowości położonych w pobliżu farm wiatrowych w Polsce, Materiały konferencyjne. Konferencje 21-22 kwietnia 2009 r., PSEW 33. Nowak, Mysłajek, 2007: Ochrona dziko żyjących zwierząt przy inwentaryzacjach drogowych w Polsce. Problemy ochrony korytarzy ekologicznych dla dużych ssaków w Polsce, Bystra k. Bielska Białej, Pracowania na rzecz Wszystkich Istot 34. Osborne R., Higgins K., Dieter C., Usgaard R. 1996: Bat collisions with wind turbines in Southwestern Minnesota. Bat Research News 37: 105-108 35. Petterson I. 2006: Geese and Wind Farms in Scotland, Report available from SNH 36. Polisky L.E., 2005: Identifying Avoiding Radio Frequency for Wind Turbine Facilites Comsearch. Bulletin TP-100321-EN 03/05 37. Rahmel U. 2007: Fachbeitrag Fledermäuse zur Erweiterung des bestehenden Windparks Ihlow. Unveröffentlichtes Gutachten im Auftrag der Gemeinde Ihlow. 38. Salema C., Fernandes C., Fauro L. 1999: TV Interference from Wind Turbines Instituto Superior Tecnico and Instituto de Telecomunicacoes, Lisboa. KRAKÓW 2012 138 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 39. Seiche et al. 2007: Fledermäuse und Windenergieanlagen in Sachsen 2006. Im Auftrag des Freistaates Sachsen. Landesamt für Umwelt und Geologie. Natur und Landschaftspflege. 40. Seifert H., Westerhellweg A., Kroning J., 2006: Risk analysis of ice throw from wind turbines 41. Stryjecki M., Biegaj J, 2009: Społeczne oddziaływania farm wiatrowych. Fundacja na rzecz Energetyki Zrównoważonej 42. Stryjecki M., Mielniczuk K., Podgajniak T. – Ocena ryzyka środowiskowego przy realizacji w energetyce wiatrowej. Poradnik dla inwestorów, Polska Izba Gospodarcza Energii Odnawialnej, 43. Thomas A.B., Dipak L., J.E.Ferris, 1977: TV and FM Interference by Windmills. The University of Michigan Radiation Laboratory Ann Arbor, Michigan 44. Trapp H., Fabian H., Forester F., Zinke O. 2002: Fledermausverluste in einem Windpark in der Oberlausitz. Naturschutzarbeit in Sachsen (44): 53-56. 45. Troost T., 2008: Estimating the frequency of birds collisions with the wind turbines at sea., Deltares 46. Poradnik przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko, 1998, praca zbiorowa pod red. W. Lenarta i A. Tyszeckiego, NFOSiGW Warszawa 47. “Low Frequency Noise from Large Wind Turbines — Quantification of the Noise and Assessment of the Annoyance”, 2008: projekt realizowany przez Katedrę Akustyki Uniwersytetu w Aalborg oraz DELTA w Danii/ 48. The Canadian and American Wind Energy Associations „Wind Turbin Sound and Health Effects: An Expert Panel Review” (grudzień 2009) 49. System ocen oddziaływania na środowisko w granicach obszarów europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 w wybranych krajach Unii Europejskiej oraz w Polsce. Ecokonsult. Gdańsk - Marzec 2004 50. Raport o oddziaływaniu na środowisko projektowanego Zespołu Elektrowni Wiatrowych FIRMY DIPOL Spółka z o.o. koło Gnieżdżewa (gm. Puck, powiat pucki, woj. pomorskie) Biuro Projektów I Wdrożeń Proekologicznych „PROEKO, Gdańsk, 2004 51. Raport oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie farmy wiatrowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą w miejscowości Adamowo (Gmina Gronowo Elbląskie), Zakład Ochrony Środowiska Natura, grudzień 2009 52. Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie zespołu elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą na obszarze gminy Lgota Wielka (w okolicy miejscowości Lgota Wielka, Wola Blakowa, Woźniki i Długie), CDM Warszawa 2011 53. Aktualizacja Gminnego Programu Ochrony Środowiska na lata 2008-2011 z perspektywą do 2016, Żyraków 2009 54. Raport o stanie środowiska w województwie podkarpackim w 2009 roku (WIOŚRzeszów 2010) 55. Strategia Rozwoju Woj. Podkarpackiego na lata 2007-2020 (Sejmik Województwa Podkarpackiego, Rzeszów 2006) 56. Regionalna Strategia Innowacji Woj. Podkarpackiego na lata 2005-2013 (Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Samorząd Województwa Podkarpackiego, Rzeszów 2004) KRAKÓW 2012 139 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 57. Polityka Energetyczna Polski – do 2030 r. (Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2009). 58. Raport „Wizja Rozwoju Energetyki wiatrowej w Polsce do 2020 r.” (Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej, Szczecin 2010) Akty prawne 59. Polska Norma PN-ISO 9613-2 Akustyka. Tłumienie dźwięku podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania 60. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2010 w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U.2010 Nr 213, poz. 1397); 61. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzenia danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz.U. 2008 Nr 156, poz. 969); 62. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826); 63. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz.U.2006 Nr 75, poz. 527 z późn. zm.); 64. Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 26 października 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich usytuowanie (Dz.U.2005, Nr 219, poz. 1864 z późn. zm.); 65. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 czerwca 2003 r. w sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych (Dz.U.2003 Nr 130, poz. 1193 z późn. zm.); 66. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U.2003 Nr 192, poz. 1883); 67. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz.U.2011, Nr 25 poz.133); 68. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. 2002 nr 165 poz. 1359); 69. Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 2001 nr 112 poz. 1206); 70. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz.1227 z późn. zm.); 71. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U.2009 Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.); 72. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.); 73. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U.2003, Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.); 74. Ustawa z dnia z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne ( t.j. Dz.U.2005 Nr 239, poz. 2019 r. z późn. zm.); KRAKÓW 2012 140 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO pn. budowa Parku Elektrowni Wiatrowych „Wiewiórka” w rejonie miejscowości Wiewiórka–Góra Motyczna, w gminie Żyraków, w powiecie dębickim, w woj. podkarpackim 75. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t.j. Dz.U.2010 Nr 185, poz. 1243 z późn. zm.) 76. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U.2008 Nr 25 poz. 150 z późn. zm.) 77. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 Prawo energetyczne (t.j. Dz.U.2006 Nr 89, poz. 625 z późn. zm.) 78. Ustawy z dnia 3 lutego 1995 o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz.U. 2004 nr 121, poz. 1266 z późn. zm.) 79. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t.j. Dz.U.2011 Nr 12, poz. 59) 80. dane z wizji lokalnej, dane o środowisku, inne wymienione w tekście rozporządzenia i inny przepisy prawne, 81. aktualnie obowiązujące wytyczne, instrukcje, normy dotyczące analizowanych elementów środowiska, 82. materiały własne autora, 83. literatura przedmiotu, pozostałe pozycje cytowane w Raporcie strony internetowe: http://www.oddzialywaniawiatrakow.pl http.//www.energiawiatru.eu http://www.gdos.gov.pl http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ http://maps.geoportal.gov.pl http://www.pae.org.pl http://www.visventi.org.pl KRAKÓW 2012 141 ZAŁĄCZNIKI
