Partnerska komunikacja w klasie

Partnerska komunikacja w klasie
prowadząca do porozumienia i dialogu
( przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie )
- referat wprowadzający do dyskusji po lekcji gddw w kl. IV c
na temat: „Zatwierdzenie planów pracy sekcji parlamentu klasowego”,
która będzie przeprowadzona dla zespołu humanistycznego dn.30 IX 2005 r.
przez wychowawcę kl. IV c Krystynę Kwiatkowską.
Obecność nauczyciela – wychowawcy i uczniów w klasie rodzi różne rodzaje komunikacji. Jej najważniejszym czynnikiem jest „nauczyciel, jego postawa i
styl komunikowania się. Zachowania komunikacyjne naucz.- wych. są wzorem
dla zachowań uczniów. Można je podzielić na zach. o tendencji dominacji i
zach. o tendencji integracji.”(J.R.)
Niepartnerski styl komunikowania się preferuje wychowawca, który chce
podporządkować sobie klasę. Nie dostrzega on oczekiwań uczniów, skupia się
na tym, co sam chce osiągnąć. Wydawanie poleceń, unikanie dyskusji prowadzi
do komunikacji jednostronnej. Uczeń staje się słuchaczem. Skutki takiej relacji
to m. in. brak zainteresowania, znużenie, strach, bierność...
Przeciwieństwem powyższej relacji jest komunikacja partnerska.
Cechuje ją cierpliwość, stawianie pytań przez nauczyciela i akceptacja dyskusji. Wychowawca jest osobą niosącą pomoc w formułowaniu problemów.
To właśnie taka postawa wyzwala aktywność uczniów, ich swobodę dzielenia
się swymi uwagami. Relacja partnerska pozwala osiągnąć porozumienie i dialog
O wartości dialogu mówi L. Cian i M. Strzyżewska:
„dialog rozwija umiejętność kierowania własnymi skłonnościami
i impulsami nie według logiki przyjemności, a w myśl zasad realizmu
i hierarchii wartości.”*
Dialog wychowawcy z klasą sprzyja opracowaniu systemu norm komunikacji
w danej klasie. Wpływa na samoakceptację i samoocenę.
„Nauczyciel spełnia swoją powinność wychowawczą i dydaktyczną, kiedy jego
obecność staje się dialogiem.” (M. S.). Niektóre formy dialogu przyjmują postać
spotkania. Spotkanie z drugim człowiekiem może być głębokim przeżyciem,
powodującym zasadnicze zmiany w dotychczasowym życiu partnera – w tym
wypadku ucznia.
Niepedagogiczną cechą naucz. – wych. w relacji nadawca i odbiorca jest zbyt
małe zainteresowanie partnerem i kierowanie pod jego adresem złośliwych
uwag. Taka postawa rodzi w odbiorcy zniechęcenie. Należy pamiętać też o tym,
że uczeń ma zdolność odczytywania niewerbalnych wypowiedzi nauczyciela.
Mimika twarzy, gesty i ton głosu, dają sygnały o zadowoleniu i życzliwości lub
lekceważeniu i niezadowoleniu nadawcy.
Przeciwieństwem powyższej komunikacji w klasie jest akceptacja nauczyciela
i jego stylu pracy. Wówczas to można osiągnąć skupienie uwagi, wyciszenie
klasy i potwierdzenie zrozumienia przekazywanych treści.
Pozytywnym zachowaniom komunikacyjnym odbiorców sprzyja atmosfera
wzajemnego zaufania. Świadomość ucznia, że jego wypowiedzi nie będą złośliwie komentowane sprawia, że uczeń nie zamyka się przed podjęciem rozmowy.
Podstawą porozumienia się są słowa. Ale wychowawca musi pamiętać, że nie
tylko one są źródłem informacji. Winien on posiadać umiejętność dostrzegania i
interpretowania sygnałów pozawerbalnych, gdyż uczeń swoim zachowaniem
sygnalizuje bardzo dużo. I tu potrzebna jest znajomość kodu niewerbalnego
swoich uczniów.
Rozwiązywaniu wszelkich konfliktów w klasie sprzyjają właściwe warunki
pracy i organizacja przestrzeni. Tradycyjny układ klas ma wartość symboliczną
a pozycja nauczyciela stawia go w roli kierownika przekazującego wiedzę.
Zaakceptowanie w pracy partnerstwa w procesie wychowania prowadzi do
zmniejszenia dystansu. Chociażby sam układ ławek np. w półkolu, zdecydowa –
nie ułatwia kontakt.
Czynnikiem ułatwiającym kontakty interpersonalne jest takt pedagogiczny
nauczyciela-wychowawcy. Wszystkie jego kontakty muszą uwzględniać prawo
ucznia do prywatności. Okazywanie uczuć pozytywnych: radości, zadowolenia,
podziwu w stosunku do ucznia – jeżeli zostanie dobrze odebrane, uznane za
szczere, płynące z życzliwości.
Proces komunikacji nie tylko jest związany ze szkołą. Dotyczy każdych
kontaktów międzyludzkich. Często ubolewamy nad niskim zasobem słownictwa dzieci, młodzieży i dorosłych. Ubolewamy nad brakiem kultury i szacunku
dla własnego języka. Współczesne przemiany cywilizacyjne ograniczają dialog
między ludźmi. Wychowawca musi być świadomy, że jest osobą, która przygotowuje uczniów do życia w społeczeństwie. To on wskazuje drogę dokonywania
wyboru wartości, a swą postawą ukazuje, jak ważna jest komunikacja językowa
ludzi. P. Bosmans powiedział:
„Jedno słowo, we właściwym momencie wypowiedziane i usłyszane,
napisane lub przeczytane, jest jak chleb w czasie głodu”.
Bibliografia:
M. Strzyżewska „Doskonalenie procesu komunikowania się w klasie szkolnej”
w „Wybrane zagadnienia z pedagogiki” Zielona Góra 1992
J. Rutkowiak „Pytania – dialog – wychowanie” W-wa 1992
P. Bosmans „Z sercem przez cały rok” W- wa 1992
Opracowanie: wychowawca kl. IV c
Krystyna Kwiatkowska
Czarnków, dn. 29 września 2005 r.