Wymagania edukacyjne z geografii kl

Wymagania edukacyjne z geografii kl. II e poziom rozszerzony
Ocena dopuszczający:
- Uczeń potrafi określić położenie Polski w Europie, potrafi wskazać Polskę na mapie Europy,
zna sąsiadów Polski, zna przebieg współrzędnych granic, powierzchnie Polski, odczytuje z
mapy położenie geograficzne najdalej wysuniętych punktów, zna następstwa rozciągłości
równoleżnikowej i południkowej, zna pozycje Polski w Europie pod względem liczby
ludności i powierzchni.
- Uczeń zna nazwy struktur geologicznych, na styku, których znajduje się Polska, zna
surowce mineralne w obrębie platformy wschodnio-europejskiej, zna nazwy łańcuchów
górskich powstałych w czasie fałdowań kaledońskich i hercyńskich w Europie, zna nazwy
surowców mineralnych w obrębie obszaru fałdowań paleozoicznych w Polsce, wie kiedy
miały miejsce fałdowania alpejskie, zna nazwy łańcuchów górskich systemu alpejskiego w
Europie.
- Uczeń zna terminy: czwartorzęd, plejstocen, holocen, glacjał, interglacjał, wymieni kolejne
zlodowacenia na obszarze Polski, zna podstawowe formy polodowcowe; zna cechy
ukształtowania powierzchni, wyjaśnia równoleżnikową pasowość rzeźby, wymienia i
pokazuje na mapie podstawowe krainy geograficzne Polski.
- Uczeń zna podstawowe terminy związane z pogodą i klimatem, zna czynniki
klimatotwórcze oraz składniki pogody i klimatu, wie, w jakiej strefie klimatycznej leży
Polska i określa typ klimatu w Polsce.
- Uczeń nazywa dorzecza głównych rzek, wskazuje na mapach rzeki główne, ich dopływy i
rzeki przymorza, wskazuje na mapach większe jeziora.
- Uczeń zna terminy: gleba strefowa i astrefowa, klasa bonitacyjna, zna główne typy gleb
występujące w Polsce, zna terminy: bory, grady łęgi, olsy, lasy górskie, łąki zalewowe,
bagienne, hale.
- Uczeń zna terminy: region, mezoregion, prowincja, zna nazwy i rozmieszczenie głównych
krain geograficznych Polski; zna położenie Tatr, wie, w jakiej orogenezie powstały, wie,
jakich gór są częścią, zna położenie Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Kielecko Sandomierskiej, zna orogenezę, w której powstały Góry Świętokrzyskie, zna skały
występujące w Górach Świętokrzyskich; zna położenie Niziny Mazowieckiej w pasie nizin
środkowopolskich, zna sieć rzeczną i rodzaje gleb występujące na Nizinie; zna położenie
Pojezierza Suwalskiego, jego sieć wodną i roślinność naturalną; zna położenie Żuław,
rodzaje gleb wykształconych w delcie Wisły; zna terminy: klif, mierzeja, abrazja, wie, jakim
morzem pod względem wielkości, położenia i głębokości jest Bałtyk.
- Uczeń zna terminy: przyrost naturalny, przyrost rzeczywisty, emigrant, imigrant, repatriant,
ruch naturalny, zna aktualną liczbę ludności Polski, zna strukturę wieku i płci ludności Polski,
wie, co to jest piramida wieku.
- Uczeń zna terminy: miasto, sieć osadnicza, urbanizacja, zna przyczyny powstawania miast,
zna terminy: aglomeracja, konurbacja, progi rozwojowe, struktura funkcjonalna, zna czynniki
miastotwórcze, zna rozmieszczenie miast w Polsce; zna terminy: ośrodek lokalny, miejski
ośrodek wzrostu, zna kryteria typologii osadnictwa wiejskiego, zna etapy rozwoju sieci
osadniczej.
- Uczeń zna podział surowców energetycznych na konwencjonalne i niekonwencjonalne, zna
obszary wydobycia surowców energetycznych, zna klasyfikację surowców mineralnych; zna
obszary wydobycia surowców mineralnych w kraju.
- Uczeń zna strukturę gałęziową przemysłu, definiuje termin „ nowoczesne gałęzie
przemysłu”, wylicza gałęzie spełniające warunek nowoczesności; wylicza czynniki lokalizacji
przemysłu elektromaszynowego i chemicznego, wylicza gałęzie przemysłu stosowane w
analizach porównawczych poziomu gospodarki, wylicza gałęzie gospodarki mające
największy udział w strukturze produkcji globalnej gospodarki Polski.
- Uczeń wymienia cechy środowiska przyrodniczego decydujące o możliwości rolniczego
wykorzystania terenu, wymienia podstawowe rośliny uprawne, zwierzęta hodowlane oraz
główne rejony upraw i hodowli; umie wymienić branże przetwórstwa rolno-spożywczego,
umie wyjaśnić czynniki lokalizacji zakładów tej branży.
- Uczeń zna podstawowe terminy związane z lasami; zna strukturę gatunkową lasów; zna
stopień lesistości Polski w porównaniu z krajami Europy.
- Uczeń zna terminy: turystyka, krajoznawstwo i wymienia funkcje turystyki; potrafi
wymienić główne regiony turystyczne Polski i wyliczyć ich walory.
- Uczeń określa rolę komunikacji w gospodarce każdego kraju.
- Uczeń zna terminy: bilans handlowy, cło, rynek wewnętrzny i zagraniczny; określa rolę
wymiany towarowej dla rozwoju kraju.
- Uczeń określa położenie własnej miejscowości i regionu na mapie Polski. Uczeń zna
terminy: środowisko przyrodnicze, geograficzne, społeczno-gospodarcze; zna sposoby
zagospodarowania w środowisku geograficznym.
- Uczeń zna terminy: przyrost naturalny, rzeczywisty, piramida wiekowa, eksplozja
demograficzna; zna aktualną liczbę ludności świata.
- Uczeń zna terminy: urbanizacja, konurbacja, megalopolis, migracje.
- Uczeń wyjaśnia terminy: rasa ludzka, odmiana ludzka, grupa etniczna, naród, religia.
- Uczeń wymienia działy gospodarki zajmujące się produkcją żywności; określa obszary
głodu i niedożywienia na świecie.
- Uczeń umie wymienić rodzaje źródeł energii oraz wskazać na mapach rejony występowania
poszczególnych surowców energetycznych; zna zagrożenie związane z eksploatacją i
przetwarzaniem surowców energetycznych, wymienia i wskazuje na mapie ważniejsze okręgi
przemysłowe świata.
- Uczeń wskazuje na mapie państwa wysoko rozwinięte gospodarczo, jak również najsłabiej
rozwinięte obszary świata.
- Uczeń zna terminy: gospodarka żywnościowa, chów, hodowla, ekstensywna i intensywna
gospodarka rolna, towarowość rolnictwa, struktura użytkowania gruntów określa funkcje
rolnictwa.
- Uczeń zna rodzaje transportu i nowoczesne sposoby komunikowania się ludzi.
Ocena dostateczny:
- Uczeń zna termin terytorium państwa, wie, że współczesne granice są wynikiem
długotrwałych procesów historycznych, wie ogólnie, na czym polegały zmiany terytorialne
państwa na przestrzeni dziejów, zna terminy: wody terytorialne, przestrzeń powietrzna,
granice naturalne, granice sztuczne, ustala posługując się danymi statystycznymi pozycję
Polski w Europie i świecie pod względem powierzchni i liczby ludności, wie, z którymi
sąsiadami Polska ma granice najdłuższą, najkrótszą, oblicza rozciągłość południkową i
równoleżnikową w stopniach i kilometrach; zna terminy: platforma, tarcza, płyta, niecka
brzeżna, orogeneza kaledońska i hercyńska, monoklina, potrafi wskazać na mapach zasięgi
jednostek tektonicznych platformy wschodnioeuropejskiej i paleozoicznej w Polsce; zna
terminy: płaszczowina, orogeneza alpejska, zapadlisko, flisz, rów tektoniczny, zna ogólną
charakterystykę geologiczna części Karpat, zna skały budujące Karpaty, zna nazwy bogactw
mineralnych w Karpatach.
- Uczeń potrafi pokazać zasięg kolejnych glacjałów na mapie, zna podstawowe formy
staroglacjalne i mlodoglacjalne.
- Uczeń wskazuje na mapie krainy geograficzne w obrębie poszczególnych pasów
ukształtowania powierzchni.
- Uczeń wie, jakie masy powietrza kształtują pogodę nad Polską i jaki jest ich wpływ, zna
cechy świadczące o przejściowości klimatu w Polsce, potrafi odczytać wartości temperatur i
opadów oraz ciśnienia atmosferycznego na podstawie map klimatycznych.
- Uczeń zna cechy reżimu rzek polskich, potrafi wskazać na mapie większe sztuczne zbiorniki
wodne i kanały, zna genezę większości jezior w Polsce.
- Uczeń wyjaśnia, na czym polega proces glebotwórczy i od czego zależy powstanie danego
typu gleby.
- Uczeń zna położenie Polski na tle stref roślinnych Europy, zna typy zbiorowisk roślinnych
występujących w Polsce, wskaże na mapie pasy ukształtowania powierzchni i krainy
wchodzące w ich skład.
- Uczeń zna panujące w Tatrach warunki klimatyczne, piętra klimatyczne piętra roślinne,
cechy krajobrazu; zna budowę geologiczna Gór Świętokrzyskich, nazwy pasm górskich i
wskazuje je na mapie, zna warunki klimatyczne, sieć rzeczną, zna bogactwa mineralne
eksploatowane w górach dawniej i obecnie; zna budowę geologiczną, ukształtowanie
powierzchni, warunki klimatyczne i roślinność naturalna, zna rolnicze wykorzystanie Niziny
Mazowieckiej, zna wpływ zlodowaceń na ukształtowanie powierzchni; zna cechy rzeźby
Pojezierza, zna formy akumulacji lodowcowej i rzecznej, zna specyfikę warunków
klimatycznych, zna charakter ukształtowania powierzchni i warunki środowiska
predysponujące obszar do rolniczego wykorzystania; zna etapy powstawania Morza
Bałtyckiego, zna typy wybrzeży Bałtyku.
- Uczeń zna czynniki kształtujące liczbę ludności, rozmieszczenie ludności, zna przyczyny
zróżnicowania rozmieszczenia, na podstawie danych statystycznych wykazuje dynamikę
wzrostu ludności; umie przeanalizować strukturę biologiczną, zawodową, narodowościową
Polski i państw sąsiednich, zna zróżnicowanie regionalne struktury ludności.
- Uczeń potrafi przedstawić rozwój miast w Polsce, potrafi wyjaśnić zróżnicowanie procesów
urbanizacyjnych różnych regionach kraju, umie określić strukturę funkcjonalną miast, podać
przykłady miast o określonych funkcjach, umie określać problemy wielkich miast, potrafi
przedstawić kryteria typologii osadniczej na wsi, zna etapy rozwoju sieci osadniczej.
- Uczeń zna wpływ czynników na lokalizację zakładów poszczególnych gałęzi przemysłu,
umie przyporządkować poszczególnym zakładom rodzaj czynników lokalizacji. Uczeń zna
strukturę wydobycia surowców energetycznych kraju, umie ocenić rolę przemysłu paliwowoenergetycznego w rozwoju gospodarczym kraju i świata, zna metody i skalę wydobycia
surowców energetycznych; potrafi omówić wykorzystanie surowców mineralnych w
przemyśle przetwórczym; zna lokalizację ważniejszych zakładów przemysłu hutniczego,
chemicznego mineralnego w oparciu o posiadane surowce; zna mechanizmy powodujące
zmiany w strukturze gałęziowej przemysłu Polski; potrafi wskazać czynniki decydujące o
rozmieszczeniu przemysłu; określa udział przemysłu w tworzeniu PKB; wyjaśnia
rozmieszczenie wybranych branż przemysłu elektromaszynowego; wyjaśnia zależności
pomiędzy intensywnym wzrostem gospodarczym a rozwojem przemysłu
elektromaszynowego; wyjaśnia przyczyny zmian struktury produkcji przemysłu w Polsce w
okresie powojennym.
- Uczeń potrafi wskazać regiony Polski o najlepszych i najsłabszych warunkach dla rozwoju
rolnictwa, określa zróżnicowanie struktury agrarnej regionów Polski, zna wymagania glebowe
i klimatyczne najważniejszych roślin uprawnych; rozumie zależność miedzy obsadą trzody
chlewnej i bydła a lokalnymi uwarunkowaniami społeczno-ekonomicznymi, rozumie i
wyjaśnia zależność między wielkością produkcji rolnej a rozmieszczeniem zakładów
przetwórczych; podaje przykłady miejscowości związanych z przetwórstwem.
- Uczeń określa położenie Polski na tle stref roślinnych Europy; zna zasięgi wybranych
gatunków drzew świadczących o przejściowości klimatycznej.
- Uczeń określa czynniki, które wpływają na rozwój turystyki, potrafi scharakteryzować
przyrodnicze i kulturowe walory turystyczne Polski w\g regionów.
- Uczeń potrafi określić położenie Polski na tle szlaków komunikacji w Europie, wskazuje
szlaki tranzytowe.
- Uczeń analizuje bilans handlu zagranicznego i jego zmiany.
- Uczeń podaje podstawowe informacje o cechach środowiska i zagospodarowaniu swojego
regionu, analizuje sposoby zagospodarowania i wykorzystania środowiska na przykładach z
różnych regionów świata.
- Uczeń wyjaśnia konsekwencje niskiego lub ujemnego przyrostu naturalnego.
- Uczeń zna kraje o najwyższym i najniższym stopniu urbanizacji; wymienia największe
miasta świata.
- Uczeń charakteryzuje na podstawie map zróżnicowanie ludności świata.
- Uczeń określa podstawowe składniki pokarmowe; porównuje minimum socjalne i
biologiczne.
- Uczeń wyjaśnia terminy: energia pierwotna, zasoby geologiczne i ekonomiczne,
niekonwencjonalne źródła energii, wyjaśnia zależność między poziomem rozwoju
gospodarczego, a zużyciem energii.
- Uczeń charakteryzuje ważniejsze ośrodki przemysłowe i bogactwa w poszczególnych
okręgach.
- Uczeń zna najważniejsze organizacje gospodarcze świata (UE, EFTA, CEFTA, NAFTA,
OPEC, OECD); podaje przykłady terytoriów zależnych.
- Uczeń potrafi określić naturalne i pozaprzyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa, analizuje
strukturę użytkowania ziemi na kontynentach.
- Uczeń określa warunki rozwoju transportu; wskazuje położenie Polski na ważnych szlakach
komunikacyjnych.
Ocenę dobry:
- Uczeń zna polityczne podstawy wyznaczenia współczesnych granic Polski po 1945 roku,
charakteryzuje etapy kształtowania się terytorium państwa polskiego; wie, w jakiej strefie
czasowej leży Polska, oblicza różnicę czasu między krańcem wschodnim i zachodnim,
oblicza różnicę wysokości Słońca między krańcem północnym i południowym; zna termin
luka stratygraficzna, zna cechy budowy platform, zna wydarzenia, które ukształtowały obszar
platformy paleozoicznej, wie, w jakich skałach i w czasie jakich procesów geologicznych
powstały bogactwa mineralne Polski.
- Uczeń zna terminy: seria reglowa, seria wierchowa, Ocean Tetydy, dzieli Karpaty na
jednostki, wyjaśnia genezę powstania gór systemu alpejskiego w Polsce, wyjaśnia wpływ,
faldowań na ukształtowania obszarów położonych na przedpolu, wskazuje na mapie miejsca
występowania bogactw mineralnych. Uczeń rozumie i potrafi wyjaśnić różnicę miedzy
poszczególnymi formami, wyjaśnia różnicę miedzy formami polodowcowymi a osadami
polodowcowymi, rozpoznaje formy polodowcowe na rysunkach, mapach. Uczeń określa
różnicę wysokości względnej miedzy poszczególnymi obiektami, potrafi narysować profil
hipsograficzny wybranego obszaru Polski.
- Uczeń wyjaśnia zjawisko występowania w Polsce sześciu pór roku, interpretuje dane
klimatyczne przedstawione w tabelach, na wykresach lub mapach, sprawnie czyta mapy
klimatyczne; potrafi wyjaśnić przyczyny asymetrii dorzeczy Wisły i Odry, oraz zależność
stanów wody w rzekach od opadów i roztopów, wyjaśnia, że układ sieci hydrograficznej jest
wynikiem rozwoju rzeźby w trzeciorzędzie i czwartorzędzie, poprowadzi działy wodne
między dorzeczami.
- Uczeń potrafi posługiwać się mapą gleb scharakteryzować rozmieszczenie poszczególnych
typów gleb oraz opisać ich cechy i wartość bonitacyjną, potrafi scharakteryzować typy
zbiorowisk roślinnych Polski z podaniem struktury gatunkowej lasów, wyjaśnia wpływ
środowiska na zróżnicowanie szaty roślinnej.
- Uczeń wyjaśnia zasady podziału regionalnego i zna dokładny podział na jednostki
regionalne; zna i wyjaśni budowę geologiczną, wyjaśnia różnicę miedzy Tatrami Wysokimi a
Tatrami Zachodnimi, ocenia walory przyrodnicze Tatr dla turystycznego wykorzystania;
potrafi wyjaśnić powstanie charakterystycznej rzeźby Wyżyny Sandomierskiej, wyjaśnia
wpływ warunków środowiska na gospodarkę człowieka, wyjaśnia terminy związane z
budową geologiczną; charakteryzuje Nizinę Mazowiecką wykorzystując mapy tematyczne,
wykazuje związek między glebami, klimatem a rozwojem rolnictwa, potrafi porównać rzeźbę
południowej, środkowej i północnej części Niziny Mazowieckiej, charakteryzuje formy
powstałe w wyniku działalności wód płynących; opisuje i rozróżnia formy morfologiczne na
Pojezierzu, wyjaśnia wpływ zlodowaceń na kształtowanie rzeźby, charakteryzuje budowę
geologiczną i rzeźbę na podstawie map tematycznych, porównuje formy zachodniej i
wschodniej części Pojezierza; potrafi wyjaśnić procesy prowadzące do powstawania równiny
akumulacyjnej, wyjaśnia zależność miedzy osadami a powstawaniem gleb, na podstawie map
tematycznych charakteryzuje zagospodarowanie terenu na Żuławach; potrafi określić
położenie Bałtyku posługując się współrzędnymi geograficznymi, odczytuje z map cechy linii
brzegowej, ukształtowania dna i etapy rozwoju.
- Uczeń potrafi analizować czynniki kształtujące liczbę ludności, wyjaśni przyczyny zmiany
tempa wzrostu liczby ludności Polski w porównaniu z innymi krajami Europy. Uczeń zna
przyczyny i konsekwencje zmian struktury ludnościowej i umie je wyjaśnić i zinterpretować.
- Uczeń potrafi wyjaśnić przebieg procesów urbanizacyjnych w Polsce i krajach sąsiednich
podaniem przyczyn i skutków tych zmian.
- Uczeń potrafi przedstawić problemy funkcjonowania i rozwoju miast w Polsce, zna funkcje
swojego miasta i miast w regionie, potrafi ocenić rolę miasta w regionie, potrafi analizować
etapy rozwoju sieci osadniczej, umie wyjaśnić tendencje zmian osadnictwa wiejskiego.
- Uczeń zna przykłady zakładów o lokalizacji swobodnej, związanej i przymusowej, umie
ocenić na przykładach wpływ różnych zjawisk na zmianę tradycyjnych czynników
lokalizacji; zna udział Polski w światowej produkcji surowców energetycznych, umie
wyjaśnić różnicę w zużyciu surowców energetycznych Polsce i krajach wysoko rozwiniętych
gospodarczo, zna skalę wydobycia surowców mineralnych i udział Polski w produkcji
światowej, potrafi ocenić znaczenie surowców mineralnych dla rozwoju przemysłu w Polsce;
potrafi określić przyczyny i skutki zachwiania proporcji w rozwoju poszczególnych działów i
gałęzi gospodarki narodowej, porównuje tempo rozwoju przemysłu elektromaszynowego,
chemicznego w Polsce i na świecie; określa udział przemysłu w dochodzie narodowym Polski
i porównuje wskaźnik z innymi krajami Europy; porównuje strukturę produkcji przemysłu
Polski i bogatych państw Europy.
- Uczeń ocenia wpływ warunków naturalnych na zróżnicowanie produkcji rolnej; rozumie i
określa zależność pomiędzy wykształceniem ludności rolniczej, technicznym zapleczem i
struktura agrarną a wzrostem produkcji rolniczej, potrafi interpretować dane statystyczne
dotyczące rolnictwa Polski i UE; wyjaśnia terminy: rolnictwo rynkowe, ekologiczne,
agroturystyka.
- Uczeń rozumie wpływ warunków klimatycznych, wodnych i glebowych na istnienie
zbiorowisk leśnych.
- Uczeń potrafi wymienić czynniki, które, zdecydowały o rozwoju turystyki danego regionu,
porównuje atrakcyjność turystyczną Polski z innymi krajami Europy.
- Uczeń porównuje sieć i strukturę transportu Polski z innymi krajami Europy.
- Uczeń określa udział Polski w handlu światowym i tendencje jego zmian.
- Uczeń ocenia walory przyrodnicze i gospodarcze swojego regionu.
- Uczeń wyjaśnia konsekwencje naruszenia równowagi środowiska w wyniku gospodarczej
działalności człowieka.
- Uczeń na podstawie danych statystycznych i map demograficznych wyjaśnia przyczyny
zróżnicowanego przyrostu naturalnego na poszczególnych kontynentach; oblicza przyrost
naturalny i rzeczywisty.
- Uczeń podaje przykłady koncentracji miast określa przyczyny migracji.
- Uczeń wskazuje obszary konfliktów regionalnych na tle rasowym, religijnym.
- Uczeń rozróżnia przyczyny głodu na świecie (naturalnie i społeczno-ekonomiczne).
- Uczeń potrafi określić zmiany w wielkości wydobycia podstawowych nośników energii;
wskazuje państwa o największym udziale hydroenergetyki i energetyki atomowej, potrafi
wymienić obszary znajdujące się na różnych poziomach jednostkowego zużycia energii;
porównuje strukturę zużycia energii w różnych obszarach świata.
- Uczeń określa główne założenia i skutki rewolucji naukowo-technicznej.
- Uczeń podaje najważniejsze fakty historyczne, które wpłynęły na kształtowanie się
polityczne mapy świata; określa mierniki poziomu rozwoju gospodarczego państw.
- Uczeń charakteryzuje główne regiony rolnicze świata i produkcję roślinną i zwierzęcą,
charakteryzuje gospodarkę rolna różnych typów, określa przykłady wpływu rolnictwa na
środowisko.
- Uczeń określa rolę poszczególnych rodzajów transportu w przewozach; wskazuje główne
drogi transportowe na świece i określa rodzaje przewozów.
Ocenę bardzo dobry:
- Uczeń omawia na podstawie map tematycznych przebieg przez Polskę granicy klimatycznej
i zasięgu roślinności naturalnej, zna podział administracyjny kraju; potrafi scharakteryzować
na podstawie mapy hipsometrycznej ukształtowanie powierzchni w obrębie platform,
analizuje przekroje geologiczne przez platformę, wykazuje związek między budową
geologiczna a ukształtowaniem powierzchni.; korzystając z mapy tektonicznej i
hipsometrycznej uczeń wykazuje związek miedzy budową geologiczną a ukształtowaniem
powierzchni, szczegółowo objaśnia etapy powstawania Karpat, ze znajomością okresów
geologicznych i rodzajów skał, analizuje przekroje geologiczne poszczególnych części
Karpat, potrafi narysować profil hipsometryczny; charakteryzuje przekształcenia rzeźby
spowodowane działalnością lądolodu oraz procesami peryglacjalnymi, rozumie i wyjaśnia
wpływ zlodowaceń czwartorzędowych na obecna rzeźbę i sieć hydrograficzną Polski;
wyjaśnia wpływ tektonicznych jednostek strukturalnych zlodowaceń czwartorzędowych na
ukształtowanie powierzchni Polski, wykazuje współzależność między budową geologiczną a
typem rzeźby, między ukształtowaniem powierzchni a siecią hydrograficzna kraju.
- Uczeń charakteryzuje klimat kraju lub regionu na podstawie danych, potrafi wykazać wpływ
klimatu na rzeźbę terenu, gleby, sieć hydrograficzną i szatę roślinną Polski, znajduje związki
między warunkami klimatycznymi a rozwojem rolnictwa na danym obszarze.
- Uczeń potrafi dokonać pomiaru średniego przepływu na malej rzece, wyjaśnia przyczyny
wiosennych i letnich powodzi, omawia znaczenie kanałów i sztucznych zbiorników wodnych
dla gospodarki kraju.
- Uczeń potrafi rozpoznać w odkrywce lub podstawie profilu glebowego podstawowe typy
gleb, potrafi określić stan zagrożenia degradacja gleb w różnych regionach kraju.
- Uczeń potrafi na podstawie map scharakteryzować rozmieszczenie głównych kompleksów
leśnych.
- Uczeń potrafi wskazać na mapie poszczególne krainy geograficzne, potrafi dostrzec i
wyjaśnić zależność miedzy elementami środowiska geograficznego; potrafi wykazać związek
między budową geologiczną a ukształtowaniem powierzchni, ocenia walory środowiska pod
kątem różnorodnego wykorzystania; porównuje budowę geologiczna, rzeźbę Gór
Świętokrzyskich i Wyżyny Sandomierskiej analizując przekroje geologiczne regionu i formy
terenu powstające w skale lessowej; potrafi wykazać związek między budową geologiczną a
ukształtowaniem powierzchni, potrafi analizować szkic geomorfologiczny Niziny
Mazowieckiej, potrafi ocenić walory środowiska pod kątem różnorodnego wykorzystania;
potrafi analizować szkic geomorfologiczny Pojezierza Suwalskiego, ocenia walory
środowiska pod kątem różnorodnego wykorzystania, wskazuje możliwość rozwoju regionu;
dostrzega i wyjaśnia zależność między elementami środowiska Żuław Wiślanych, potrafi
ocenić możliwości rozwoju regionu; charakteryzuje cechy Morza Bałtyckiego wykorzystując
mapy tematyczne, uzasadnia wpływ czynników antropogenicznych na zanieczyszczenie wód.
- Uczeń potrafi interpretować i analizować zależność miedzy liczbą ludności, jej rozwojem a
poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego Polski i Europy, potrafi porównać i ocenić
model polskiej rodziny i innych krajów, potrafi wykazać zależność między strukturą ludności
a poziomem ekonomicznym kraju.
- Uczeń ocenia stopień urbanizacji Polski i innych krajów europejskich, wykazuje zależność
między stopniem urbanizacji a poziomem ekonomicznym kraju; potrafi wyjaśnić rolę miast
w rozwoju społeczno-gospodarczym regionu, porównać problemy wielkich małych miast.
- Uczeń wyjaśnia przyczyny zróżnicowania osadnictwa wiejskiego, potrafi prawidłowo
scharakteryzować procesy urbanizacji wsi.
- Uczeń zna przykłady prawidłowej i nieprawidłowej lokalizacji zakładów przemysłowych w
kraju, zna czynniki lokalizacji zakładów we własnym regionie; umie wyjaśnić strukturę
zużycia surowców energetycznych w Polsce, operując przykładami oceni wpływ tego
przemysłu na środowisko; zna i określa współczesne czynniki lokalizacji zakładów przemysłu
przetwórczego; omówi problem racjonalnego gospodarowania surowcami mineralnymi w
obecnej sytuacji gospodarczej kraju; potrafi scharakteryzować strukturę zatrudnienia w
przemyśle; określa tendencje zmian w polskim przemyśle w obecnej sytuacji gospodarczej
kraju, potrafi scharakteryzować strukturę zatrudnienia w przemyśle; określa tendencje zmian
w polskim przemyśle w okresie dostosowawczym do wymogów UE; potrafi dowieść, iż stan
rozwoju przemysłu elektromaszynowego i chemicznego określa poziom gospodarczy kraju;
dokonuje oceny struktury produkcji przemysłu w Polsce, uzasadnia, że warunki naturalne
współcześnie odgrywają coraz mniejsza rolę; porównuje warunki naturalne Polski i innych
krajów Europy.
- Uczeń potrafi wyjaśnić wpływ wolnego rynku i polityki państwa oraz zewnętrznych i
wewnętrznych czynników na zmiany i wielkość produkcji rolnej; potrafi porównać poziom
produkcji rolnej Polski z innymi krajami UE, potrafi ocenić rolę subwencji rolnictwa.
- Uczeń potrafi scharakteryzować przyczyny zróżnicowania lesistości kraju i stan zdrowotny
lasów; charakteryzuje rozmieszczenie głównych kompleksów leśnych.
- Uczeń analizuje i ocenia skutki rozwoju turystyki w Polsce; charakteryzuje infrastrukturę
turystyczną dla dowolnego regionu.
- Uczeń analizuje na podstawie danych statystycznych strukturę towarową przewozów;
określa stopień rozwoju łączności i tendencje zmian.
- Uczeń analizuje zmiany bilansu handlowego Polski, podając przyczyny niekorzystnego dla
Polski wyniku wymiany towarowej.
- Uczeń określa kierunki rozwoju regionalnego z korzyścią dla jego mieszkańców; ocenia
różnorodne walory środowiska dla potrzeb działalności człowieka; charakteryzuje regiony o
najbardziej i najmniej zmienionym środowisku.
- Uczeń analizuje piramidę wiekową ludności i charakteryzuje typy społeczeństwa.
- Uczeń określa kryteria wydzielania miast i ich funkcje; podaje pozytywne i negatywne
skutki urbanizacji; odczytuje na mapach główne kierunki migracji.
- Uczeń określa zróżnicowanie religijne ludności świata, wskazując na wpływ religii na
działalność gospodarcza człowieka.
- Uczeń określa model spożycia w krajach bogatych i biednych; ocenia poziom wyżywienia
ludności w Polsce; ocenia działalność FAO na rzecz poprawy wyżywienia ludności na
świecie.
- Uczeń wyjaśnia przyczyny zmniejszenia wydobycia surowców energetycznych w starych
zagłębiach Europy; wskazuje przyczyny światowego kryzysu energetycznego w latach 70 XX
w. oraz sposoby wyjścia z niego; określa czynniki lokalizacji wybranych okręgów
przemysłowych; ocenia wpływ ważnych wydarzeń politycznych ostatniego dziesięciolecia
XX wieku na proces przemian społeczno gospodarczych.
- Uczeń charakteryzuje i porównuje rolnictwo krajów wysoko rozwiniętych i krajów
rozwijających się, określa regiony niedoborów żywności i wyjaśnia przyczyny ich
występowania oraz możliwości zmiany sytuacji.
- Uczeń ocenia rozwój sieci komunikacyjnej w kraju na tle państw Europy i świata.
Ocenę celujący:
- Uczeń potrafi ocenić geopolityczne konsekwencje położenia Polski w Europie, w
przeszłości i współcześnie, wykazuje się wiedzą o aktualnych stosunkach politycznych
między Polską a sąsiadami.
- Uczeń ocenia położenie Polski w Europie pod względem przyrodniczym i społecznoekonomicznym, wskazuje na mapie przejścia graniczne, wykazuje się wiedzą na temat
aktualnych stosunków gospodarczych między Polską a sąsiadami.
- Uczeń na przekrojach geologicznych zaznacza jednostki tektoniczne polskiej części
platform, korzystając z mapy tektonicznej i przekrojów geologicznych podaje genezę
głównych struktur tektonicznych w Polsce; ocenia wpływ fałdowań alpejskich na stare
struktury tektoniczne, porównuje profile geologiczne i rozpoznaje poszczególne części
Karpat, potrafi wykorzystać profil hipsometryczny do zaprojektowania trasy wycieczki. - - --- Uczeń porównuje rzeźbotwórczą działalność lądolodu z działalnością lodowców górskich. -- Uczeń wykazuje wpływ ukształtowania powierzchni na różne dziedziny życia np.
mechanizacja rolnictwa, budowa dróg oraz wpływ na walory turystyczne określonych
obszarów.
- Uczeń potrafi wykazać wpływ klimatu na organizm ludzki, samodzielnie opracowuje cechy
klimatu, który według niego byłby najbardziej optymalny dla człowieka.
- Uczeń wysuwa własne propozycje dotyczące zagospodarowania i wykorzystania małego
cieku wodnego lub jeziora.
- Uczeń potrafi wykazać wpływ wydarzeń historycznych na współczesne rozmieszczenie
lasów.
- Uczeń na podstawie różnych źródeł podaje informacje o współpracy państw bałtyckich na
rzecz poprawy stanu wód.
- Uczeń potrafi określić zmiany demograficzne, prawidłowo wnioskuje o skutkach przemian
demograficznych, stosuje porównania, umie ocenić przemiany demograficzne swojej
miejscowości.
- Uczeń zna strukturę biologiczna, społeczną i zawodową swojego regionu, potrafi ją
porównywać z obszarami przyległymi, ocenia skutki zmian struktury ludności.
- Uczeń ocenia rozwój miast w Polsce na wybranych przykładach, ocenia rozwój najbliższego
miasta; określa rolę polskich miast w kształtowaniu kultury europejskiej, ocenia wpływ
warunków naturalnych i historycznych na charakter zabudowy miast na wybranych
przykładach.
- Uczeń przygotuje propozycje lokalizacji nowego zakłady przemysłowego w kraju; opisze
procesy restrukturyzacji górnictwa w Polsce i Europie, oceni możliwości wykorzystania
surowców niekonwencjonalnych w kraju; potrafi zaproponować zmiany mające na celu
zbliżenie struktury produkcji polskiego przemysłu do struktur krajów wysoko rozwiniętych. - Uczeń potrafi wyjaśnić przyczyny niskiej opłacalności polskiej produkcji rolnej.
- Uczeń przewiduje skutki reprywatyzacji lasów.
- Uczeń potrafi przewidzieć i zaproponować rozwój turystyczny swojego regionu.
- Uczeń potrafi zaproponować promocję danego regionu np. poprzez opracowanie folderu. - - Uczeń dowodzi konieczności rozwoju rolnictwa ekologicznego.
- Uczeń przedstawia prognozę zmian bilansu energetycznego świata, tworzy prognozę
rozwoju sytuacji na rynku paliw w dłuższym przedziale czasu.
- Uczeń potrafi uzasadnić stwierdzenie, że wiek XX to okres dynamicznego rozwoju
cywilizacji atlantyckiej a XXI pacyficznej.
- Uczeń próbuje tworzyć prognozę rozwoju procesów integracyjnych na świecie.
- Uczeń dowodzi konieczności rozwoju polskiego transportu w kontekście integracji
gospodarczej Europy.