Funkcje nauki w Pozytywizmie Augusta Conte`a

Problematyka glów. Dział. Filoz.
-Teoria Bytu: ontologia (nauka o bycie) metafizyka (zajmuje się rzeczami poza fizycznymi)
Byt: to jest to, co jest. Problemy:
Problem metafizyki:
 natura rzeczywistości : -materializm – idealizm


ilość składników rzeczywistości: -monizm –pluralizm
zagadnienia związane z rozwojem rzeczy: -determinizm –
indeterminizm –finalizm
 filozofia boga (np. dowody na jego istnienie)
- Teoria poznania- gnoseologia zajmuje się poznaniem rozumianym jako aktywność.
Epistemologia- teoria wiedzy zajmująca się efektem tego poznania.
Poznanie – aktywność służąca w zdobyciu informacji lub jako efekt tej czynności
Problemy:
I. źródła poznania (skąd pochodzi wiedza?)-z wiary(irracjonalizm) –z
doś.(empiryzm) –z rozumu(racjonalizm)
II. metody poznania: -racjonalizm metodologiczny (empiryzm), -sensualizm
(zmysły), - empiryzm metodologiczny
III. przedmiot poznania: -rzeczywistość idealna (idealizm) –rzeczywistość realna
(racjonalizm) zagadnienia związane z prawdą :
a) def. Prawdy : -klasyczna św. Tomasz –nieklasyczna (pragmatyzm, utylitaryzm)
kryterium prawdy: reguły logiczne
b) b) natura prawdy: -względna (relatywizm) –bezwzględna (absolutyzm) granice
poznania: optymizm, pesymizm, sceptycyzm, egocentryzm.
- Antropologia –nauka o człow. pojmowanym jako całość. Przedmiotem jej zainteresowania
jest człow. we wszelkich wytworach jego istnienia. Pyta , o to jaki jest człow. , czym
wyróżnia się spośród innych bytów. 3 teorie antropologii, (czyli miejsce człow. w świecie):
 Teocentryzm (Bóg nadał cel i miejsce człow.)
 Naturalizm [Tomasz Hojs] (człow. jest częścią przyrody)
 Aktywizm [pitagoras] (złow. sam kreuje swoje własne istnienie)
- Etyka –nauka o moralności. Zgodnie z regułami określonej etyki. Moralność- zgodnie z
własnym sumieniem. Główne instrumenty etyki: -normy etyczne i moralne –oceny etyczne i
moralne. 2 wartości moralne: dobro i zło.
Działy etyki:
 opisowa,
 normatywna,
 meta etyka
Etyka – stara się odpowiedzieć na pytanie jak żyć? Jaki jest sens i wartości życia , czym jest
szczęście i jak je osiągnąć.
Źródła myślenia filozof.
a) Mit – wymaga wiary, toleruje brak jawności, opiera się na tezach przyjętych ez
dowodu na gruncie zaufania do autorytetu. Wystarczy wierzyć w mity.
b) Religia – powstała z poczucia niemocy i z potrzeby pomocy w zjawiskach , które
były niezrozumiałe i tajemnicze. Dawni grecy uwierzyli w potęgę wyższą niż człow.
m, który jest bezsilny i bezradny. Religia dała ówczesnemu człowiekowi pomoc w
jego potrzebie zrozumienia i poznania świata.
c) Nauka – umiejętności praktyczne były rozwinięte w Grecji. Te umiejętności były
materiałem dla nauki; dokonał tego Tales. Jego teoria brzmiała, że wszystko pochodzi
z wody.
d) myślenie potoczne.
Funkcje nauki w Pozytywizmie Augusta Conte`a
Pozytywizm to 1-szy kierunek filoz. Współ. Odwołuje się do empiryzmu. Refleksja
naukowa odejścia od metafizyki. Wiedza naukowa ma być wiedza użytkową ,
przydatną. Conte`a twierdził że ludzkość dopiero w 3-ej fazie swego rozwoju doszła
do pozyt. ; nauki klasyfikował wedle ogólności i zależności, wyparł się nie tylko
metafizyki ale też teorii poznania, logiki, metodologii, psychologii. Etyka jego była
etyką altruizmu i hasłami jej buły ludzkość, porządek i ład.
Na czym polegał dylemat Abrahama.
W egzystencji człow. ma wolny wybór. Jednak wybór jest dla niego ciężarem, bo nie
wie nigdy , czy dobrze zrobi, wybierze właściwą drogę. Bóg każe Abrahamowi złożyć
w ofierze swojego syna Jzaka. Zaufał Bogu. Postąpił wbrew sobie , przekroczył
również panujące prawo i moralność. Stał się jednostką samotną , bez żadnego
oparcia, bez pewności. Dylemat polegał na tym, że może wybrać i tylko on będzie
odpowiedzialny za ten wybór. Wolność jest więc wartością tragiczną , wiąże się z
odpowiedzialnością za własne wybory, czyny i los.
Kim jest „byt dla siebie” i „byt w sobie” wg. Sartra
„Byt w sobie”- wszystko to co istnieje czyli np. planety, zwierzęta, rośliny,
przedmioty. Rzeczy „których byt” jest nieświadomy istnienia.
„Byt dal siebie’- jednostka ludzka jest bytem dla siebie, zdolna analizować własne
istnienie. Byt może tylko poprzez człow. zajrzeć w siebie, zobaczyć własne bycie.
Mogę o sobie powiedzieć „ja jestem”.
„bycie ku śmierci” tyle co świadomość kresu swego życia. J ta świadomość może
rodzić „lęk paraliżujący” – pozostaje wegetacja i czekanie na śmierć.
„kierowanie się „SIĘ” –odżucenie odpowiedzialności za swoje własne czyny.
Dlaczego „ludzie skazani są na wolność” wg. Sartra
Poza sobą człow. nie znajduje nic. Sartr mówi, że człow. jest pozostawiony samemu
sobie, nie znajdując Boga. Przyjmowano jego istnienie jako rację bytu, tymczasem byt
nie potrzebuje racji jest i koniec. Człow. nie znajduje poza sobą żadnych prawd,
wartości, nakazów, które mogły by kierować jego postępowaniem. Człow. dokonuje
wyborów, rzadko ma do czynienia z dylematem dobro lub zło. Każda decyzja choć
dramatyczna jest zawsze wolna i związana z pewną odpowiedzialnością.
Egzystencjalizm wyrażał tezę, że człow. stale stoi przed wyborami „albo –albo”
jest w tym wyborze zawsze wolny. Jest wolny bo ma możliwości wyboru. Żadne
nakazy, polecenia ani kodeksy moralne nie wpływają na nasze wybory i czyny, lecz
wiążą się z pełną odpowiedzialnością , za własny los, czyny, wybory. Człow.
dokonujący wyboru rzadko ma do czynienia z dylematem dobro i zło, bo każda
decyzja ma swoje racje. Żadna nie jest w pełni dobra ani w pełni zła. Kategorie
wolności i odpowiedzialności wiążą się z człow. jako istotą , samotną , żyjącą w
sytuacji narzucającej konieczność stałego wyboru. Wolność w personalizmie polega
na wyborze trafnym, zgodnym z ruchem personalizacji.
Czym charakteryzuje się życie autentyczne i nieautentyczne wg. Heideggera.
Życie nieautentyczne- człow. żyje jako bycie ku śmierci i bycie w śmierci. Człow.
ma świadomość skończoności życia i tu powstaje lęk przed śmiercią, cierpieniem,
utratą sensu istnienia. Nic nie możemy zrobić. Człow. ma przełamywać
nieautentyczność życia codziennego, odrzucając egoistyczne dążenie do pożądania i
przedmiotowego traktowania innych.
Życie autentyczne- to życie w śmierci – człow. żuje z innymi bytami i ma wpływ,
komunikuje się z innymi, przełamując pozorność pozorność kontaktów z innymi
ludźmi. Zrozumienie ludzkiej wolności i tragizmu wyborów życiowych, obudzenie
niepokoju, krytycyzmu wobec tego, jak spędzamy życie , co wybieramy.
Sytuacja graniczna Karla Jaspersa
Sytuacja Graniczna- albo początek, albo koniec.
-lęk przed śmiercią , człow. pozostawiony jest w rękach śmierci, zdaje sobie sprawę o
skończoności swego życia
-cierpienie, zaburzenie ciała i ducha, uwidacznia słabość kondycji człow.
-wiara pojawia się, gdy człow. zdaje sobie sprawę , że jest odpowiedzialny za wybory
i my jesteśmy wolni w wyborach i odpowiedzialni za konsekwencje.
-walka- byt ludzki jako byt problematyczny i musi troszczyć się o swoje życie
-problem Boga
Na czym polega i co podlega ewolucji wg. Tejharda de Chardę
Ewolucja próbuje odpowiedzieć w jaki sposób świat się rozwija. Koncepcje ewolucji:
1 etap – Litogeneza: podczas której tworzy się litosfera (pierwiastek duchowy) 2 etap
– Biogeneza (biosfera): rośliny i zwierzęta 3 etap- Antropogeneza: rozwój człow. ,
umysłu 4 etap- neogeneza (neosfera): wspólnota ludzkości, globalizacja. Ten rozwój
podąża ku punktowi omega= Bóg istnieje.
Co to jest Humanizm antropocentryczny i czym różni się od ...
Humanizm antropocentryczny- jest surowo oceniany, za to że czyni człow. „centrum
siebie i wszystkiego”. Źródeł jego możemy poszukiwać w refleksjach sofistów.
Założenie Pitagorasa, który stwierdził , że człow. jest naturą wszechrzeczy.
Humanizm teocentryczny – Bóg „decyduje o istnieniu człow.”.
Pojęcie „osoby” i „jednostki” w koncepcji Mouniera i Maritena:
Mounier „OSOBA”
Nie jest przedmiotem, każda osoba posiada subtelną różnice i to właśnie trzeba
zauważać. Jest jedyną rzeczywistością , którą poznajemy i zarazem tworzymy od
wewnątrz.
Osoba to całość złożona z duszy i ciała. Człowiek jako osoba jest obdarzona wolną
wolą.
osoba wg. Mouniera nie jest definiowana, nie można jej zdefiniować. Człow.
obdarzony jest wolną wolą. Wiedzę o człow. poznajemy poprzez siebie i 2-go człow.
Następuje ruch personalizacji, polega na komunikacji z 2-im człow. i otwartość. Nie ma def.
Człow. „ tysiące zestawionych fotografii nie stanowi człow. , który myśli i chce”. Osoba jest
utożsamiana z życiem duchowym, z duszą. Jest posiadaczem wolnej woli,
„JEDNOSTKA”
Człowiek. jako jednostka cielesna bytuje w świecie fizykalnym, odrzuca materialne
potrzeby i zależności. Jednostka nie ma wolnej woli
Mariten „OSOBA”
To pełna indywidualna substancja natury intelektualnej, rządząca swoimi
czynami.
Człowiek jako osoba jest otwarty na innych , komunikuje się , uczestniczy i
współtworzy wspólnotę. Dzięki czemu unika alienacji narcyza i herkulesa.
Mariten –pojęcie człow. jako jednostka i człow. jako osobę. Krytykował on dążenie do
ingerencji kościoła w sprawy polityczne i ekonomiczne. Kościół powinien stawiać na
porządek duchowy, związany z istnieniem człow. , a nie na sprawy materialne.
Indywidualizm poświęca osobę jednostce, zapomina o życiu duszy, koncentruje się na
materialno– konsumpcyjnym modelu życia.
„JEDNOSTKA”
Jesteśmy uzależnieni i zdeterminowani w odróżnieniu od osoby, która jest wolna.
Na czym polegają „alienacje narcyza” i Herkulesa wg. Mouniera.
Alienacje narcyza- polega na egocentrycznym skoncentrowaniu się na swoich
komplikacjach wewnętrznych. Człow. przez to traci kontakt z żywymi. Wykłóca się z
ludzkiej istoty , wzbogaca swoje życie wewn. Kosztem kontaktów ze światem zewn.
Alienacje Herkulesa- np. praco holizm
Czym jest wola mocy i na co ma wpływ wg. Nietschego.
Mola mocy to siła, energia życia , wolność i swoboda. O życiu decyduje wola mocy i
siła. Słaba wola mocy charakteryzuje ludzi którzy poddają się emocji, a te powodują
osłabienie woli. Silna wola mocy u ludzi, to ci którzy chcą dominować i dominują nad
innymi ludźmi. Mówiąc językiem Nietschego jest moralność panów i moralność
niewolników. Moralność nasza jest moralnością niewolników. Niewolnicy są
podporządkowani ludziom wolnej woli, czyli panom silnym którzy cenią sobie
dostojność i godność osobistą. Słabi zaś muszą cenić to co ich słabość przychodzi z
pomocą litości , miękkości serca i miłości
Poglądy moralne Nietschego .
1.relatywistyczna teoria poznania: sądził, że umysł nasz fałszuje rzeczywistość, która
jest zmiennością, aby ją ująć i zużytkować należy ją zatrzymać i utrwalić. Nasza
prawda jest zawsze utrwalona i uporządkowana, ale w rzecz. jest fałszem. Nasze
prawdy to złudzenia, , przywykamy do nich i w końcu wierzymy sami w fałszywy
obraz rzeczywistości. Obraz ten jest dla nas prawdziwy bo w nim żyjemy.
2.relatywistyczna teoria wartości: każdy z nas ma taką moralność jaką ma naturę.
Różnicą wg. Nietschego jest to, że jedni mają słabą , a inni silną. Inna jest moralność
silnych, a inna słabych. Mówiąc językiem Nietschego jest moralność panów i
niewolników. Silni cenią dostojność, godność osobistą, stanowczość i sprawność.
Słabi zaś muszą cenić to co ich słabość przychodzi z pomocą litości , miękkości serca
i miłości.
3.przewartościowanie wszystkich wartości: Wartość życie – ono posiada wartość
bezwzględną i z niego rodzi się wszystko inne.
Co oznacza wg. Nietschego „że Bóg umarł”
Odnosi się ona do historii po wydarzeniach na Golgocie, czyli śmierci Chrystusa.
Oznacza przyszły mający się odwołać w naszym XX stuleciu , prowokował Nietsche
upadek świadomości religijnej. Bóg umarł dla dzisiejszego człow. , nadchodzi
nadczłow. Tzn. nowy, wyższy w stosunku do dzisiejszych ludzi typ człow. Oznacza
ona również to, że sami chrześcijanie zabili Boga. Przedstawili go jako słabego, który
nie stanął w obronie życia, ale umarł. Bóg umarł człow. zabił Boga, nastąpiło
zniszczenie wartości.
Co to jest resentyment i jakie są jego źródła.
Resentyment oznacza że jest to reakcja ujemna tzn. że kryje w sobie odruch wrogości ,
to odruchowe samozatracenie które ma ściśle określone przyczyny i skutki po trwałe
nastawienie psych., które rodzi się kiedy określone odruchy i uczuciowe namiętności
same przez się normalnie i zasadniczo wchodzące w skład ludzkiej natury ulegają
systematycznie stłumieniu i nie zostają rozładowane , pociągają za sobą pewne trwałe
skłonności do określonego rodzaju złudzeń co do wartości i odpowiadających im
sądów wartościujących. Jednym z objawów resentymentu jest zazdrość.
Chrześcijanizm 3 kierunki:



Neotomizm
Ewolucjonizm chrześcijański
Personalizm chrześcijański
Neotomizm- zbudowany na filozofii św. Tomasza . 5 sposobów na uzasadnienie
istnienia Boga:
a) Dowód z doskonałości: w świecie obserwuje różne stopnie doskonałości z
czego wynika że musi być coś najdoskonalszego.
b) Dowód z ruchu: w świecie istnieje ruch zatem musi istnieć przyczyna ruchu
[jest to Bóg]
Ewolucjonizm chrześcijański-[Pier Teilhard de Chardin] skonstruował teorie
ewolucji chrześcijańskiej wziął pod uwagę świat materialny i duchowy. Stwierdził że
te obie sfery ze sobą współistnieją, nie są przeciwieństwem.
Panteizm- pierwiastek duchowy istnieje w każdym bycie. Bóg jest wszędzie.
Personalizm chrześcijański-człowiek to połączenie ciała i duszy. Personalizm
próbuje stworzyć nowy model humanizmu personalnego (czyli oparty na człowieku)
dostrzega jego rolę w życiu, ale z punktu widzenia teocentrycznego.
Personalizm MOUNIERA- za fakt podstawowy przyjmuje się tylko indywidualną
egzystencję, ile raczej- międzyludzką komunikację. Uważając miłość za najpełniejszą
jej formę.