ANALIZA FINANSOWA – wskaźnik obrotowości
advertisement
Wskaźnikowa ocena kondycji finansowej Jednym z narzędzi oceny kondycji finansowej jednostki jest analiza wskaźnikowa Analiza wskaźnikowa w odniesieniu do badania sprawozdań finansowych obejmuje obliczanie wskaźników finansowych, konstruowanych o dane z bilansu oraz rachunku zysków i strat i porównywanie ich wielkości w czasie, z wielkościami wzorcowymi lub pomiędzy różnymi jednostkami gospodarczymi. Porównywanie wskaźników w czasie jest to porównanie wysokości wskaźników obliczonych na początek i koniec okresu sprawozdawczego lub za kolejne okresy ( w przypadku rachunku zysków i strat). Ocena dokonywana jest na podstawie różnic w wysokości wskaźników. Porównywanie w przestrzeni pozwala ocenić pozycję firmy na rynku: porównanie wielkości wskaźników ze wskaźnikami osiąganymi przez konkurencję. Porównywanie z wzorcową wielkością wskaźników polega na porównaniu osiągniętych przez przedsiębiorstwo ich wielkości z ustalonymi na podstawie praktyki wielkościami optymalnymi. Wachlarz wskaźników finansowych, które mogą być konstruowane na podstawie danych sprawozdawczości finansowej jest szeroki. Przy ich pomocy można charakteryzować różne aspekty sytuacji finansowej i majątkowej jednostki gospodarczej, należy jednak pamiętać, że zbyt duża ich liczba może wręcz zaciemniać obraz sytuacji ekonomicznej. Aby to wyeliminować jednostka powinno opracować zestaw kilkunastu istotnych dla przedsiębiorstwa wskaźników, które pozwolą dokonać maksymalnie pełnej i najtrafniejszej oceny jej sytuacji ekonomicznej. Przyjmując za podstawowe kryterium pokrewna treść ekonomiczną można wyodrębnić wskaźniki charakteryzujące płynność, sprawność (obrotowości), zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia (wskaźniki wspomagania finansowego), zyskowność ora wskaźniki kształtujące opinię przedsiębiorstwa na rynku kapitałowym. SZCZEGÓŁOWE OBSZARY ANALIZY WSKAŻNIKOWEJ Płynność Obrotowość Rentowność Zadłużenie ANALIZA PŁYNNOŚCI Analiza płynności ma na celu dostarczenie informacji o zdolności podmiotu do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań tzn. tych, które są płatne w ciągu jednego roku Do oceny płynności służy: • • • • Wartość kapitału pracującego (obrotowego netto) Wskaźnik bieżącej płynności Wskaźnik płynności szybki (bieżący szybki) Wskaźnik pokrycia zobowiązań bieżących środkami pieniężnymi ANALIZA PŁYNNOŚCI – wskaźnik bieżącej płynności wskaźnik bieżącej płynności = aktywa obrotowe zobowiązania krótkoterminowe (w tym fundusze specjalne) +RMK bierne informuje o zdolności podmiotu do spłaty krótkoterminowych zobowiązań z zasobów obrotowych wskazuje w jakim stopniu bieżące aktywa pokrywają lub są zdolne pokryć bieżące zobowiązania im wyższy poziom tego wskaźnika, tym sytuacja korzystniejsza bezpieczny poziom tego wskaźnika powinien oscylować wokół 1,5 – 2 (majątek obrotowy zaangażowany w przedsiębiorstwie powinien być 1,5 - 2 razy większy niż suma zobowiązań) wskaźnik niższy od 1 wskazuje, że środki obrotowe w całości finansowane są krótkoterminowymi zobowiązaniami, a także część tych zobowiązań finansuje majątek trwały, którego nie można tak szybko zamienić na gotówkę wskaźnik zbyt wysoki – nadpłynność w firmie – nieefektywne działanie, które może być wynikiem posiadania niezagospodarowanych środków pieniężnych, trudno zbywalnych zapasów oraz należności trudnych do ściągnięcia lub niskiego stopnia wykorzystania zobowiązań bieżących ANALIZA PŁYNNOŚCI – wskaźnik płynności szybki wskaźnik = płynności szybki aktywa bieżące – (zapasy + RMK czynne) zobowiązania krótkoterminowe fundusze specjalne) +RMK bierne (w tym mierzy natychmiastową zdolność firmy do spłacania długów wyłączono zapasy i rozliczenia międzyokresowe czynne, jako że nie mogą być odpowiednio szybko zamienione na gotówkę wskaźnik ten powinien oscylować w granicach 1 W przedsiębiorstwach preferujących obrót gotówkowy (np. handel) wartość może być niższa. ANALIZA PŁYNNOŚCI – wskaźnik pokrycia zobowiązań bieżących środkami pieniężnymi według KIBR (wskaźnik pokrycia zobowiązań zasobami pieniężnymi) wskaźnik pokrycia zobowiązań bieżących = środkami pieniężnymi środki pieniężne + papiery wartościowe przeznaczone do obrotu zobowiązania krótkoterminowe określa ile zobowiązań bieżących może być pokryte najbardziej płynnym majątkiem (pieniądz i jego ekwiwalenty) (wartość tego wskaźnika powinna oscylować w granicach 5-35%) ANALIZA FINANSOWA – analiza obrotowości Wskaźniki aktywności – wskaźniki obrotowości, sprawności działania, efektywności, przy pomocy których ocenia się sposób wykorzystania aktywów przez jednostkę Analiza prowadzona przy zastosowaniu tych wskaźników powinna dać odpowiedź na pytanie, czy ilość aktywów zgromadzona przez jednostkę jest właściwa, zbyt wysoka czy też zbyt niska do skali prowadzonej działalności oraz jak efektywnie przedsiębiorstwo gospodaruje swoimi zasobami Wskaźniki obrotowości są wskaźnikami mieszanymi. Do ich wyznaczania używane są pozycje rachunku zysków i strat (tzw. strumienie) i pozycje bilansu (tzw. zasoby) ( Analizę obrotowości majątku przeprowadzić można w różnych przekrojach, obliczając: • • • wskaźnik obrotowości aktywów, wskaźnik obrotowości aktywów trwałych i wskaźnik efektywności wykorzystania majątku obrotowego, wskaźnik obrotowości poszczególnych składników majątku ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki obrotowości WSKAŹNIK OBROTOWOŚCI AKTYWÓW Przychód ze sprzedaży netto Wskaźnik obrotowości aktywów = Aktywa przeciętne WSKAŹNIK OBROTOWOŚCI AKTYWÓW TRWAŁYCH Wskaźnik obrotowości aktywów trwałych Przychód ze sprzedaży netto = Przeciętne aktywa trwałe wskaźniki informują jaka wartość sprzedaży przypada na jedną złotówkę zaangażowanego majątku oceniając wartość tego wskaźnika trzeba brać pod uwagę poziom umorzenia majątku pozytywnym objawem jest tendencja rosnąca (wyższa efektywność zaangażowanego majątku) efektywność wykorzystania majątku różni się w zależności od rodzaju działalności cechą majątku trwałego jest niski poziom obrotowości, majątku obrotowego wyższy stopień ANALIZA FINANSOWA – wskaźnik obrotowości WSKAŹNIK OBROTOWOŚCI NALEŻNOŚCI Przychód ze sprzedaży netto +VAT Przeciętny stan należności WSKAŹNIK ROTACJI NALEŻNOŚCI W DNIACH Przeciętny stan należności x 365 Przychód ze sprzedaży netto +VAT Określa średni okres oczekiwania firmy na zamianę należności na gotówkę, czyli okres, w jakim przedsiębiorstwo kredytuje swoich odbiorców. Zazwyczaj wynosi od 30 do 70 dni Wysoka wartość wskaźnika sugeruje trudności z windykacją należności przez firmę, co prowadzi do jej kłopotów finansowych. Im wyższa wartość wskaźnika, tym większe darmowe kredytowanie odbiorców przez przedsiębiorstwo. ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki obrotowości WSKAŹNIKI OBROTOWOŚCI ZAPASÓW Koszt wytworzenia sprzedanych produktów Przeciętny stan zapasów WSKAŹNIK ROTACJI ZAPASÓW W DNIACH Przeciętny stan zapasów x 365 Koszt wytworzenia sprzedanych produktów Pokazuje co ile dni przedsiębiorstwo odnawia zapasy. Wysoka wartość wskaźnika może oznaczać nieefektywną gospodarkę zapasami, w tym również trudności ze zbytem wyrobów gotowych. ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki obrotowości WSKAŹNIK ROTACJI ZOBOWIĄZAŃ W DNIACH Przeciętny stan zobowiązań z tyt. dostaw x 365 Koszt wytworzenia sprzedanych produktów Określa średni okres jaki upływa od powstania zobowiązania do jego likwidacji poprzez spłatę, czyli efektywną długość okresu kredytowania przedsiębiorstwa przez dostawców. Zazwyczaj wynosi on od 25 do 50 dni. Nadmierny poziom wskaźnika w połączeniu z niskimi wskaźnikami płynności może świadczyć o trudnościach płatniczych firmy. Korzystna dla przedsiębiorstwa jest sytuacja kiedy okres płatność; zobowiązań (okres otrzymywanego kredytu) jest dłuższy od okresu spływu należności (okres kredytu udzielanego przez przedsiębiorstwo). ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki obrotowości WSKAŹNIK ROTACJI KAPITAŁU PRACUJĄCEGO Przeciętny stan kapitału obrotowego x 365 Przychód ze sprzedaży netto +VAT Cykl operacyjny, cykl eksploatacyjny Rotacja należności + rotacja zapasów Długość cyklu operacyjnego wskazuje na długość okresu zamrożenia gotówki w należnościach i zapasach. Pożądana jest tendencja malejąca tego wskaźnika. Cykl konwersji gotówki Rotacja należności + rotacja zapasów - rotacja zobowiązań = 30 dni Wskaźnik ten uwzględnia fakt częściowego finansowania aktywów przedsiębiorstwa zobowiązaniami krótkoterminowymi. Im krótszy cykl konwersji gotówki tym lepiej dla przedsiębiorstwa. W specyficznych przypadkach cykl konwersji gotówki może być ujemny (np. w odniesieniu do przedsiębiorstw handlu detalicznego). Taka sytuacja, jeśli nie zagraża płynności, jest bardzo korzystna dla przedsiębiorstwa. W przeciwnym razie niska lub ujemna wartość wskaźnika z reguły wskazuje na trudności płatnicze przedsiębiorstwa. ANALIZA FINANSOWA – analiza zadłużenia (wspomagania finansowego) W przeciwieństwie do wskaźników płynności, oceniających pozycję finansową przedsiębiorstwa w krótkim czasie, wskaźniki tej grupy wykorzystywane są do oceny sytuacji firmy w dłuższym okresie tzn. umożliwiają one ocenę długoterminowej wypłacalności. W ramach tej grupy wyróżnić można wskaźniki informujące o poziomie zadłużenia oraz wskaźniki charakteryzujące zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia, czyli jego spłaty wraz z odsetkami. ANALIZA FINANSOWA – analiza zadłużenia (wspomagania finansowego) WSKAŹNIK OGÓLNEGO ZADŁUŻENIA wskaźnik = ogólnego zadłużenia zobowiązania ogółem aktywa ogółem im niższy poziom tego wskaźnika, tym sytuacja firmy jest korzystniejsza (mniejszy udział kapitału obcego w finansowaniu działalności). Za poziom optymalny wskaźnika uznaje się przedział 0,3-0,6. ANALIZA FINANSOWA – analiza zadłużenia (wspomagania finansowego) Wskaźnik relacji zobowiązań do kapitałów własnych (capital gearing – przekładnia kapitałowa, wskaźnik wspomagania finansowego) Wskaźnik pokrycia zadłużenia kapitałami własnymi zobowiązania ogółem = kapitał własny Wskaźnik równy 1 oznacza jednakowy udział kapitałów własnych i obcych w strukturze całego kapitału. Wskaźnik kształtujący się poniżej 1 informuje o przewadze kapitału własnego, natomiast wynoszący powyżej 1 – o większym udziale kapitałów obcych. Wzrost wskaźnika bieżącego okresu w stosunku do okresu poprzedniego wskazuje na zwiększenie stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa. Im większy jest udział zadłużenia w strukturze kapitału przedsiębiorstwa, tym wyższe koszty obsługi długu, pogorszenie wyniku finansowego i tym samym wyższy stopień ryzyka finansowego. Ryzyko to może być jednak równoważone przez potencjalne korzyści wynikające z działania dźwigni finansowej. ANALIZA FINANSOWA – analiza zadłużenia (wspomagania finansowego) WSKAŹNIK ZADŁUŻENIA DŁUGOTERMINOWEGO Wskaźnik zadłużenia = długoterminowego zobowiązania długoterminowe kapitał własny Wskaźnik ten mierzy stopień ryzyka związanego z zaciąganiem długoterminowych kredytów i pożyczek. Wskaźnik kształtujący się powyżej jedności wskazuje na przewagę w strukturze kapitału stałego zadłużenia długoterminowego. Pożądana wysokość tego wskaźnika powinna kształtować się w okolicach 0,5. W przypadku wzrostu ponad ten poziom banki udzielając kredytu zażądają zabezpieczeń w postaci gwarancji. Wzrost wskaźnika to zwiększenie zaangażowania kapitałów obcych a więc również zwiększone ryzyko niewypłacalności. ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki oceny zdolności i wiarygodności kredytowej Do wskaźników oceniających możliwość spłaty zadłużenia zalicza się: Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem Zysk brutto + odsetki odsetki Wskaźnik wiarygodności kredytowej Zysk brutto + odsetki roczne raty kapitałowe + odsetki Wskaźnik ten pomija spłatę samego kredytu, a wyraża tylko zdolność przedsiębiorstwa do opłacanie odsetek od kredytów i pożyczek. Zysk brutto łącznie z odsetkami określa maksymalną kwotę, jaką firma mogłaby przeznaczyć na spłatę odsetek, nie ponosząc przy tym żadnych strat. Interesuje on przede wszystkim kredytodawców i pożyczkodawców. Im wyżej plasuje się poziom tego wskaźnika od jedności tym korzystniej należy ocenić wypłacalność kredytobiorców. Wskaźnik ten wyraża zdolność przedsiębiorstwa do spłaty kredytów tzn. rocznych rat kapitałowych wraz z odsetkami. Gdy wskaźnik ten jest mniejszy od jedności przedsiębiorstwo nie posiada pełnej zdolności do obsługi długu, zatem im wyższy poziom tego wskaźnika od jedności tym przedsiębiorstwo charakteryzuje się większa zdolnością do terminowego oddania pożyczonego kapitału wraz z odsetkami. Na pozytywna ocenę zasługuje każdy wzrost wskaźnika, gdyż zmniejsza prawdopodobieństwo niewypłacalności. Wskaźnik pokrycia kredytów z cash flow Zysk netto + amortyzacja roczne raty kapitałowe Obliczony wskaźnik przedstawia możliwość spłaty rocznej raty kapitałowej z nadwyżki finansowej. Stosowany jest w ocenie projektów inwestycyjnych finansowanych kredytem bankowym. Banki udzielają kredytu inwestycyjnego na realizacje tych projektów, dla których wskaźnik jest nie mniejszy niż 1,5. 19 ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki rentowności Rentowność jest odpowiednio obliczonym wynikiem finansowym działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Wskaźniki rentowności stanowią relację bezwzględnych kwot wyniku finansowego do obrotu lub zaangażowanych czynników wytwórczych. Wskaźniki te wykorzystywane są w ocenie perspektyw rozwojowych przedsiębiorstwa, gdyż wyrażają jego zdolność do generowania zysku w przyszłości. Generalnie można wyróżnić trzy aspekty rentowności: ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki rentowności WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI SPRZEDAŻY (ROS) Wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS) = Zysk netto Przychody netto X 100 Wskaźniki rentowności sprzedaży mogą być liczone jako rentowność netto lub brutto, w zależności od kategorii zysku przyjmowanej do obliczeń. Wskaźnik ten przedstawia wielkość zysku netto przypadającego na jednostkę zrealizowanego obrotu (tzn. jeżeli poziom tego wskaźnika wyniesie np. 20% to oznacza, że każda złotówka przychodu ze sprzedaży generuje 20 groszy zysku). Poziom wskaźnika informuje więc o stopniu opłacalności sprzedaży, czyli jaką marżę zysku przynosi dana wartość sprzedaży. Na pozytywną ocenę zasługuje wzrost tego wskaźnika, gdyż oznacza, iż każda złotówka sprzedaży generuje dodatkowy zysk. Wielkość tego wskaźnika zależy od rodzaju działalności tzn. zyskowność jest niższa w przypadku wyrobów charakteryzujących się krótkim cyklem produkcyjnym i możliwością ich szybszej sprzedaży, gdyż wiąże się to z mniejszymi kosztami zamrożenia środków i niższą skala ryzyka, odwrotnie niż w przypadku wydłużonego cyklu produkcyjnego. 21 ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki rentowności WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI MAJĄTKU Wskaźnik rentowności majątku (ROA) = Zysk netto Przeciętne aktywa X 100 Rentowność majątku informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku. Wskaźnik ten określany także zwrotem z majątku ROA wyznacza ogólną zdolność majątku do generowania zysku, czyli pokazuje jak efektywnie firma zarządzą swoimi aktywami. Na pozytywną tendencję zasługuje tendencja rosnąca tego wskaźnika, ponieważ oznacza ona korzystniejsza sytuację finansową firmy . Wskaźnik ten w porównaniu w czasie może wykazywać czasami znaczne skoki wynikające ze zmiany w stanie majątku. Przykładowo, jeżeli następuje zakończenie większych inwestycji budowlano - wyposażeniowych i oddanie ich do eksploatacji to wskaźnik ulegnie przejściowo zmniejszeniu. Wskaźnik zyskowności aktywów jest ogólnym miernikiem i dlatego należy pamiętać, że na jego wielkość wpływa szereg różnych czynników. Z tych też powodów wraz z obliczeniem jego wysokości określa się także wpływ wybranych czynników na jego poziom. 22 zysk netto Zysk netto Aktywa ogółem = sprzedaż netto sprzedaż netto x aktywa ogółem Z formuły tej wynika, że rentowność majątku zależy od rentowności sprzedaży oraz szybkości rotacji zaangażowanego majątku. 3 23 ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki rentowności WSKAŻNIK RENTOWNOŚCI KAPITAŁÓW Wskaźnik rentowności kapitału (ROE) = Zysk netto Przeciętne kapitały własne X 100 Wskaźnik ten wyraża efekt działalności przedsiębiorstwa w przeliczeniu na jednostkę kapitału zaangażowanego przez jego właścicieli. Zainteresowani nim są akcjonariusze, udziałowcy, gdyż wyraża on stopień zwrotu zainwestowanych przez nich kapitałów. Rosnący poziom tego wskaźnika świadczy o wyższej efektywności zaangażowanego kapitału własnego. Prowadzi to zazwyczaj do uzyskiwania wyższych dywidend oraz szerszych możliwości rozwojowych przedsiębiorstwa. Dla celów analitycznych wskaźnik ten można przedstawić przy pomocy iloczynu: Zysk netto Kapitał własny aktywa ogółem zysk netto = aktywa ogółem x Kapitał własny Wielkość tego wskaźnika w zaprezentowanej relacji zależy więc od zyskowności aktywów oraz efektywności finansowej wyrażonej relacją aktywów do kapitału własnego(tzw. struktury finansowej). Taka budowa różnych układów strukturalnych wskaźników pozwala na poznanie zależności przyczynowo –skutkowej zachodzącej między wskaźnikami ekonomicznymi. Układy te nazywane są piramidą wskaźników , analiza zaś przeprowadzona na ich podstawie – analizą piramidalną. Jedną z najpopularniejszych formą piramidalnej rozbudowy wskaźników rentowności jest analiza według systemu Du Ponta. 25 GRAFICZNA PREZENTACJA PIRAMIDY DU PONTA – rozbudowa składnika rentowności kapitału własnego ROE Wskaźnik rentowności kapitału własnego Mnożnik kapitału własnego Aktywa ogółem : ROA x Kapitał własny Wskaźnik rentowności majątku Wskaźnik obrotowości aktywów Sprzedaż : Aktywa bieżące Aktywa ogółem + Aktywa trwałe x Wskaźnik rentowności sprzedaży netto Zysk netto : Sprzedaż ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki rynku kapitałowego WSKAŹNIK CENA/ZYSK (P/E) CENA/ZYSK = cena rynkowa akcji zysk netto przypadający na jedną akcję pozwala na przybliżoną ocenę sensowności lokowania kapitału w akcje danej spółki określa liczbę lat, po których nastąpi zwrot kapitału wykorzystanego na zakup akcji przy założeniu, że spółka będzie osiągać zyski, takie jak w obecnej chwili może być zinterpretowany także jako cena, jaką inwestorzy są skłonni zapłacić za jedną złotówkę zysku netto spółki odzwierciedla stopień ryzyka łączący się z danym przedsięwzięciem poziom relacji P/E zdeterminowany jest wielkością zysku przypadającego na jedną akcję WSKAŹNIK ZYSK NA JEDNĄ AKCJĘ (EPS) ZYSK NA JEDNĄ AKCJĘ zysk netto = ilość wyemitowanych akcji przedstawia skalę potencjalnych korzyści akcjonariusza 27 ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki rynku kapitałowego STOPA ZYSKOWNOŚCI AKCJI STOPA zysk netto przypadający na jedną akcję ZYSKOWNOŚCI AKCJI = cena rynkowa akcji mierzy rentowność inwestycji polegającej na zakupie akcji WSKAŹNIK CENA RYNKOWA DO KAPITAŁU WŁASNEGO (PEQ) PEQ = cena rynkowa kapitał własny przypadający na jedną akcję wskaźnik ten pokazuje jak rynek kapitałowy ocenia perspektywy rozwojowe spółki sensowne wydaje się kupować akcje o cenach zaniżonych w stosunku do możliwości rozwojowych spółki (stwarza to szanse na osiągnięcie przez inwestorów wysokiej rentowności) dla spółek działających w sektorach wysokiej technologii wartość wskaźnika PEQ są zazwyczaj wyższe niż dla spółek z sektorów tradycyjnych ANALIZA FINANSOWA – wskaźniki rynku kapitałowego DYWIDENDA NA JEDNĄ AKCJĘ DYWIDENDA NA JEDNĄ AKCJĘ = dywidendy ogółem ilość wyemitowanych akcji STOPA DYWIDENDY (wydajność akcji) STOPA DYWIDENDY = dywidenda na jedną akcję cena rynkowa akcji WSKAŹNIK STOPY WYPŁAT DYWIDENDY STOPA WYPŁAT DYWIDENDY = dywidenda na jedną akcję zysk netto na jedną akcję Inflacja w analizie Uwzględnianie inflacji w zarządzaniu przedsiębiorstwem Definicje wg. W. Bienia: ● Realna stopa procentowa = nominalna stopa procentowa pomniejszona o inflację ● Efektywna stopa procentowa = realna stopa procentowa pomniejszona o podatek Określenie „realna stopa procentowa” lub „efektywna stopa procentowa” jest również używana dla określenia stopy procentowej od kredytów i depozytów bankowych po uwzględnieniu kapitalizacji odsetek1: in – nominalna stopa procentowa roczna m – częstotliwość kapitalizacji odsetek Jako miernik inflacji w praktyce polskiej jest wykorzystywany wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (nie GNP deflator). Przy eliminowaniu wpływu inflacji z danych, które narastały stopniowo w ciągu roku (danych z rachunku zysków i strat oraz rachunku przepływów pieniężnych), wykorzystuje się wskaźniki przeciętnego wzrostu cen w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Przy eliminowaniu wpływu inflacji z danych, które mają statyczny charakter (danych z bilansu), wykorzystuje się wskaźniki wzrostu cen liczone na bazie końca okresu (grudzień do grudnia). Przy przeliczaniu danych z różnych okresów na wielkości wyrażone w cenach porównywalnych można stosować jedną z następujących metod: - dane z poprzednich okresów, z którymi dokonuje się porównań, przeliczane są przy pomocy indeksów zmian cen na wartość według cen ostatniego okresu (metoda „w przód”). Ta metoda jest najczęściej wykorzystywana w praktyce, ponieważ w wyniku jej zastosowania otrzymuje się wyniki w cenach bieżących, tj. aktualnych na dzień analizy. dane z różnych okresów sprowadza się do wartości według cen okresu wyjściowego (najczęściej najwcześniejszego) (metoda „do tyłu”).
