Skarga konstytucyjna dla SSP II i SSA(3)
advertisement
SKARGA KONSTYTUCYJNA mgr Piotr Kapusta Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Skarga konstytucyjna jest to instytucja służąca osobie fizycznej lub prawnej do ochrony na drodze szczególnego postępowania przed sądem konstytucyjnym przysługujących jej praw konstytucyjnych w przypadku ich naruszenia przez organy władzy publicznej, przy czym naruszenie to dokonane może być poprzez ich akty, a w większości krajów – również ich bezczynność. przysługujące jednostce w stosunku do państwa roszczenie o ochronę jej podstawowych wolności i praw w szczególnym postępowaniu przed sądem konstytucyjnym Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Pierwowzór skargi konstytucyjnej Niemieckiej z dn. 28 marca 1849 r. w Konstytucji Rzeszy § 126. Zur Zuständigkeit des Reichsgerichts gehören: g) Klagen deutscher Staatsbürger wegen Verletzung der durch die Reichsverfassung ihnen gewährten Rechte. Die näheren Bestimmungen über den Umfang dieses Klagerechts und die Art und Weise dasselbe geltend zu machen, bleiben der Reichsgesetzgebung vorbehalten. Mimo że Konstytucja ta nie weszła w życie, to przewidziane w niej założenia skargi konstytucyjnej stały się wzorem dla innych państw. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego 1. Austriacka ustawa zasadnicza z dn. 21 grudnia 1867 r. – powołanie Trybunału Państwa (kompetencja rozpatrywania skarg obywateli na naruszenie zagwarantowanych im konstytucyjnie praw politycznych, w razie rozstrzygnięcia 2. sprawy w ustawowo określonym trybie administracyjnym) Konstytucja Szwajcarii z 1874 r. (skarga na naruszenie praw konstytucyjnych przez władze kantonalne kierowane do Sądu Związkowego) 3. Konstytucja Austrii z 1920 r. (skarga konstytucyjna rozpatrywana przez Trybunał Konstytucyjny) Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Typy skargi konstytucyjnej ujęcie węższe ograniczenie podstaw skargi do zarzutu, w myśl którego orzeczenie naruszające wolności lub prawa skarżącego zostało wydane w oparciu o przepis prawa sprzeczny z konstytucją skarga na akt stanowienia prawa ujęcie szersze możliwość postawienia również zarzutu, w myśl którego samo orzeczenie zostało wydane w sposób naruszający konstytucję możliwość skarżenia tak samej normy, jak i orzeczenia Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Art. 79 ust. 1 Konstytucji RP Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Konstrukcja skargi konstytucyjnej 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Wskazanie miejsca i daty sporządzenia skargi konstytucyjnej Oznaczenie adresata skargi konstytucyjnej Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną Oznaczenie rodzaju pisma procesowego Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej Uzasadnienie skargi konstytucyjnej Pieczęć i podpis adwokata albo radcy prawnego Wskazanie załączników Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Miejsce i data sporządzenia skargi konstytucyjnej - deklaratoryjny charakter danych - postulat, by miejsce sporządzenia było tożsame z miejsce zamieszkania/siedzibą kancelarii zaś data sporządzenia skargi mieściła się w okresie 3 miesięcy liczonych od dnia doręczenia prawomocnego rozstrzygnięcia - data złożenia skargi (prezentata biura podawczego TK lub data stempla pocztowego!) – podstawa dla ustalenia zachowania 3miesięcznego terminu na złożenie skargi (tempus continuum art. 112 k.c. w zw. z art. 165 § 1 k.p.c.; termin zawity – nieprzywracalny wg art. 168 k.p.c.) - data wyroku i data doręczenia wyroku i ich związek z data złożenia skargi Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Adresat skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny Al. Jana Christiana Szucha 12a 00-918 Warszawa Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną Ze skarga konstytucyjną może wystąpić każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone. Trzy kategorie podmiotów: a) osoby fizyczne; b) osoby prawne prawa prywatnego; c) osoby prawne prawa publicznego. Do wystąpienia ze skargą konstytucyjną nie maja legitymacji organy władzy publicznej i inne podmioty realizujące władztwo publiczne, w szczególności j.s.t. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby fizyczne) Legitymowana jest każda osoba znajdująca się pod władzą RP (obywatele RP, cudzoziemcy i Cudzoziemcy i apatrydzi apatrydzi). ograniczenia podmiotowe możliwość ograniczenia lub wyłączenia cudzoziemców z możliwości korzystania z niektórych wolności lub praw określonych w konstytucji ograniczenia przedmiotowe skarga konstytucyjna cudzoziemca nie może dotyczyć prawa azylu ani prawa do uzyskania w RP statusu uchodźcy Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby fizyczne) Osoba fizyczna nie może wnieść skargi konstytucyjnej w imieniu osoby trzeciej. Wyjątek! Wyrok TK z dn. 24.1.2001 r., SK 30/99, LEX nr 46002 Dopuszczalność wniesienia skargi konstytucyjnej przez małżonków, o ile kwestionowany przepis znalazł zastosowanie do jednego z nich jako podatnika, a następnie do drugiego jako małżonka podatnika. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa prywatnego) - konieczność odpowiedniości między charakterem danej osoby prawnej a charakterem wolności lub prawa, na który dana osoba prawna się powołuje (np. wolność działalności gospodarczej, prawo własności, prawo do sądu) - wyłączone są prawa, których beneficjentami mogą być prawo do wyłącznie osoby fizyczne (np. prawa ochrony zdrowia) wyborcze, na - fakt realizowania przez osobę prawna określonych usług na rzecz państwa lub j.s.t. nie ma automatycznego wpływu pozbawienie jej możliwości korzystania z konstytucyjnie gwarantowanych jej praw Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa prywatnego) Możliwość wniesienia skargi konstytucyjnej przez osobę prawną jest uzależniona od wyrażenia przez właściwy organ statutowy upoważnienia dla podmiotu lub organu reprezentującego daną osobę prawną. (por. postanowienie TK z dn. 12.12.2001 r., Ts 113/01, LEX nr 52891) Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa prywatnego) Możliwość wystąpienia przez osobę prawną prawa prywatnego ze skargą konstytucyjną w imieniu osoby trzeciej – konieczność kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek: 1. osoba trzecia korzysta ze swych praw i wolności konstytucyjnych w ścisłym związku z działalnością danej osoby prawnej 2. osoba trzecia nie ma możliwości złożenia skargi konstytucyjnej 3. osoba trzecia nie ma możliwości zainicjowania postępowania przez TK w trybie art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji RP Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa publicznego) Osoby prawne prawa publicznego jedynie na zasadzie wyjątku mogą wystąpić ze skarga konstytucyjną – wyłącznie po kumulatywnym spełnieniu przesłanek: 1. niezależność jej sytuacji prawnej od organów władzy publicznej; 2. jej działalność wywiera bezpośredni wpływ na sposób korzystania z konstytucyjnych praw przez określone jednostki; 3. ograniczenie praw danej osoby prawnej prowadzi jednocześnie do ograniczenia praw innych jednostek. Przykład: ochrona praw majątkowych spółki z udziałem Skarbu Państwa Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Obowiązek zastępstwa przez zawodowego pełnomocnika (1) Skarga konstytucyjna oraz zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu muszą być podpisane (niekoniecznie sporządzone) przez adwokata lub radcę prawnego. chyba że skarżącym jest sędzia, prokurator, notariusz, doktor habilitowany lub profesor nauk prawnych Obowiązek ten nie dotyczy reprezentowania go już w toku postępowania przed TK. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Obowiązek zastępstwa przez zawodowego pełnomocnika (2) Pełnomocnik z wyboru ustanowiony z urzędu a) wniosek składany do SR miejsca zamieszkania skarżącego b) powód: niemożność poniesienie kosztów pomocy prawnej do czasu rozstrzygnięcia wniosku nie biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Oznaczenie rodzaju pisma procesowego SKARGA KONSTYTUCYJNA Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej Podstawowe elementy: 1. wskazanie podstawy prawnej skargi konstytucyjnej (art. 79 ust. 1 w zw. z art. 188 pkt 5 Konstytucji RP); 2. dokładne określenie: a) ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji RP i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z ustawą zasadniczą, b) przepisu lub przepisów konstytucji, których naruszenie zarzucane jest w skardze konstytucyjnej oraz sposoby, w jaki zostały one naruszone; 3. wniosek o zwrot kosztów zastępstwa procesowego. Skarżący zawnioskować może o wydanie postanowienia tymczasowego o charakterze zabezpieczającym, a którego treścią będzie zawieszenie lub wstrzymanie wykonania orzeczenia indywidualnego, w związku z którym wniesiono skargę konstytucyjną. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Uzasadnienie skargi konstytucyjnej Powinno ono zawierać następujące elementy: 1. dokładny opis stanu faktycznego sprawy zawisłej przed TK; 2. wskazanie orzeczenia ostatecznego, z którym łączone jest naruszenie praw lub wolności skarżącego; 3. charakterystykę naruszonych wolności lub praw konstytucyjnych; 4. charakterystykę sposobu naruszenia wolności lub praw konstytucyjnych; 5. uzasadnienie zarzutu niezgodności kwestionowanego przepisu ze wskazanym w petitum skargi wzorcem konstytucyjnym. Uzasadnienie powinno oddawać dualistyczny charakter skargi konstytucyjnej, tj. jako środka ochrony wolności i praw zagwarantowanych w RP oraz jako narzędzia służącego eliminacji z porządku prawnego przepisów sprzecznych z konstytucją. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Pieczęć i podpis adwokata lub radcy prawnego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Wskazanie załączników 1. pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej lub postanowienie SR o ustanowieniu pełnomocnika z urzędu wraz z decyzją organu samorządu adwokackiego albo radcowskiego wyznaczającą konkretną osobę jako pełnomocnika z urzędu lub kopie dokumentów potwierdzających posiadanie szczególnych kwalifikacji zawodowych 2. kopia uchwały organu statutowego osoby prawnej upoważniającej podmiot reprezentujący tę osobę prawną do złożenia skargi konstytucyjnej; 3. aktualny wyciąg z właściwego rejestru 4. kopia orzeczenia organu władzy publicznej, z którego wydaniem skarżący łączy naruszenie przysługujących mu wolności lub praw konstytucyjnych 5. kopie orzeczeń wydanych w związku z wyczerpaniem przez skarżącego przysługujących mu środków odwoławczych lub środków zaskarżenia, łącznie z orzeczeniem wydanym przez sąd I instancji 6. pięć egzemplarzy skargi konstytucyjnej wraz z załącznikami Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego Opracowano na podstawie: Artur Biłgorajski, Prawo konstytucyjne i ustrój organów ochrony prawnej dla praktyków. Objaśnienia, wzory pism, pytania i kazusy, Warszawa 2013 Dziękuję za uwagę! Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego
