1 - BIP Komprachcice
advertisement
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTÓW „PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA I PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY KOMPRACHCICE NA LATA 2009-2012 Z UWZGLĘDNIENIEM PERSPEKTYWY NA LATA 2013 - 2016” Komprachcice, 2009 r. Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” ul. Obrońców Stalingradu 66 pok. 208, 218 45-512 Opole tel./fax. 77/454-07-10, 77/543-09-35 kom. 605-26-24-27, 783-995-101 mail: [email protected], [email protected] Wykonawcą Prognozy oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na lata 2009–2012 z perspektywą na lata 2013-2016” był zespół firmy Albeko z siedzibą w Opolu w składzie: mgr inż. Beata Podgórska mgr inż. Marta Janowska mgr inż. Paweł Synowiec mgr inż. Jarosław Górniak lic. Marta Stelmach lic. Mariusz Orzechowski 2 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” SPIS TREŚCI SPIS TABEL ................................................................................................................................... 5 1. WPROWADZENIE ...................................................................................................................... 6 2. METODYKA SPORZĄDZENIA PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA I PLANU GOSPODARKI ODPADAMI NA ŚRODOWISKO ............... 6 3. INFORMACJE O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTOWANEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA I PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ POWIĄZANIE PROJEKTU Z INNYMI DOKUMENTAMI ........................................................................................ 7 4. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH ZMIAN TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANYCH DOKUMENTÓW ......................................................................................... 8 4.1. Charakterystyka ogólna Gminy Komprachcice ..................................................................... 8 4.2. Ocena stanu środowiska .................................................................................................... 10 4.3. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektów .................. 21 5. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM ............................................................ 22 5.1. Wody powierzchniowe ........................................................................................................ 22 5.2. Wody podziemne ............................................................................................................... 22 5.3. Powietrze atmosferyczne ................................................................................................... 23 5.4. Hałas .................................................................................................................................. 24 5.5. Pole elektromagnetyczne ................................................................................................... 26 5.6. Zasoby przyrodnicze .......................................................................................................... 26 5.7. Powierzchnia ziemi ............................................................................................................ 27 6. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGYCH DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCYCH OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE ................ 28 6.1. Wody powierzchniowe i podziemne.................................................................................... 28 6.1.1. Wody powierzchniowe ................................................................................................. 29 6.1.2. Wody podziemne ......................................................................................................... 29 6.2. Powietrze atmosferyczne ................................................................................................... 29 6.3. Hałas .................................................................................................................................. 30 6.4. Pole elektromagnetyczne ................................................................................................... 31 6.5. Zasoby przyrodnicze .......................................................................................................... 31 6.6. Powierzchnia ziemi ............................................................................................................ 31 6.7. Gospodarka odpadami ....................................................................................................... 32 7. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA CELÓW OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYCH NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANYCH DOKUMENTÓW, ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA DOKUMENTU ............................................................................................ 32 7.1. Cele ochrony środowiska określone w POŚ dla Gminy Komprachcice ............................... 32 7.1.1. Cele wynikające z polityki unijnej ................................................................................. 32 7.1.2. Cele wynikające z Polityki Ekologicznej Państwa ........................................................ 36 7.1.3. Cele wynikające z polityki regionalnej .......................................................................... 39 7.1.4. Zgodność celów projektu POŚ dla Gminy Komprachcice z celami polityk nadrzędnych i równoległych ......................................................................................................................... 41 7.1.5. Zgodność celów projektu POŚ dla Gminy Komprachcice z zapisami ustawy o ochronie przyrody ................................................................................................................................ 41 7.2. Cele ochrony środowiska określone w PGO dla Gminy Komprachcice .............................. 42 8. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, W TYM ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMINOWE, ŚREDNIOTERMINOWE I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ORAZ POZYTYWNE I NEGATYWNE ....................................................... 47 8.1. Wody podziemne i powierzchniowe .................................................................................... 47 8.2. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego ..................................................................... 48 8.3. Ograniczenie emisji hałasu................................................................................................. 49 3 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 8.4. Utrzymanie obowiązujących standardów w zakresie promieniowania elektromagnetycznego .................................................................................................................................................. 49 8.5. Racjonalne wykorzystanie materiałów i surowców ............................................................. 49 8.6. Ograniczenie wystąpienia poważnych awarii ...................................................................... 50 8.7. Ochrona zasobów przyrody ................................................................................................ 50 8.8. Ochrona ludzi, roślinności oraz zwierząt............................................................................. 50 8.9. Ochrona gleb i powierzchni ziemi przed degradacją ........................................................... 51 8.10. Racjonalna gospodarka odpadami ................................................................................... 51 8.10.1. Odpady komunalne ................................................................................................... 51 8.10.2 Odpady niebezpieczne i inne niż niebezpieczne ......................................................... 52 8.11. Kształtowanie postaw ekologicznych ................................................................................ 52 9. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA I PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ................................................................ 53 9.1. Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych .................................................. 53 9.2. Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza ......................................................................... 53 9.3. Ograniczenie emisji hałasu................................................................................................. 54 9.4. Ochrona zasobów przyrody ................................................................................................ 54 9.5. Ochrona powierzchni ziemi ................................................................................................ 54 9.6. Racjonalna gospodarka odpadami ..................................................................................... 54 9.6.1. Intensyfikacja działań na rzecz selektywnej zbiórki na terenie powiatu (w tym rozwój zbiórki odpadów biodegradowalnych) .................................................................................... 54 9.6.2. Wydzielenie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych ...... 55 9.6.3. Zbiórka odpadów remontowo – budowlanych .............................................................. 56 9.6.4. Rozbudowa infrastruktury do segregacji odpadów i pozyskiwania surowców wtórnych 56 9.6.5. Zorganizowanie systemu zbiórki i transportu odpadów zwierzęcych ............................ 56 9.6.6. Zbiórka odpadów niebezpiecznych pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych .............................................................................................................................................. 56 10. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE ............................................................................... 58 10.1. Oddziaływania transgraniczne ustaleń POŚ dla Gminy Komprachcice ............................. 58 10.2. Oddziaływanie transgraniczne ustaleń PGO dla Gminy Komprachcice ............................ 58 11. ANALIZA ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH DO ROZWIĄZAŃ ZAPROPONOWANYCH W PROJEKTACH ............................................................................................................................. 58 12. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO PROGRAMU OHRONY ŚRODOWISKA I PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA .... 59 13. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ............................................................................................... 60 13.1. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice ................................................. 60 13.2. Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice ..................................................... 60 14. STRESZCZENIE ..................................................................................................................... 61 15. LITERATURA ......................................................................................................................... 63 4 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” SPIS TABEL Tabela 1. Zasoby geologiczne i przemysłowe złóż na terenie gminy znajdujące się w bazie zasobów geologicznych PGI ......................................................................................................... 20 Tabela 2. Ocena ogólna wód powierzchniowych kontrolowanych w 2007 roku. ............................ 22 Tabela 3. Wyniki bieżącej oceny jakości powietrza za rok 2008. ................................................... 23 Tabela 4. Wyniki bieżącej oceny jakości powietrza za rok 2007. .................................................. 23 Tabela 5. Natężenie hałasu wzdłuż autostrady A4. ....................................................................... 25 Tabela 6. Średnie zawartości metali ciężkich w glebach w Gminie Komprachcice ........................ 28 Tabela 7. Powiązanie celów ochrony środowiska określone w POŚ dla Gminy Komprachcice z VI Wspólnotowym Programem Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego .................................... 33 Tabela 8. Powiązanie celów ochrony środowiska określone w POŚ dla Gminy Komprachcice z Polityką Ekologiczną Państwa....................................................................................................... 37 Tabela 9. Powiązanie celów ochrony środowiska określone w POŚ dla Gminy Komprachcice ze Strategią Rozwoju Gminy Komprachcice na lata 2002- 2015 ........................................................ 40 5 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 1. WPROWADZENIE Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko do projektów dokumentów strategicznych - programów, planów i polityk wynika z ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227). Przepisy tej ustawy zobowiązują organ opracowujący projekty: aktualizacje Programu Ochrony Środowiska oraz aktualizacje Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 20132016 do sporządzenia dokumentacji prognozy oddziaływania na środowisko oraz przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko z udziałem społecznym. Głównym celem niniejszej prognozy oddziaływania na środowisko (zwanej dalej Prognozą) jest określenie możliwych skutków w środowisku, jakie mogą wystąpić w wyniku realizacji zaktualizowanego Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice. Prognoza jest dokumentem wspierającym proces decyzyjny i procedurę konsultacji. Wskazuje na możliwe negatywne skutki realizacji Planu i przedstawia zalecenia dotyczące przeciwdziałania ewentualnym negatywnym skutkom oraz przedstawia sposoby ich minimalizacji. Program Ochrony Środowiska oraz Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016 są dokumentami współzależnymi, wymagającymi zintegrowanych działań realizacyjnych, dlatego dla projektów obu tych dokumentów opracowano wspólną prognozę oddziaływania na środowisko. 2. METODYKA SPORZĄDZENIA PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA I PLANU GOSPODARKI ODPADAMI NA ŚRODOWISKO Podstawą prawną sporządzenia niniejszej Prognozy oddziaływania na środowisko projektu „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016” jest art. 46 i 47 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227). Artykuł ten nakłada na organy administracji opracowujące projekty planów obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko jego skutków realizacji. Zakres Prognozy wynika z art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko i w związku z tym powinien: 1) zawierać: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; 2) określać, analizować i oceniać: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz 6 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: – różnorodność biologiczną, – ludzi, – zwierzęta, – rośliny, – wodę, – powietrze, – powierzchnię ziemi, – krajobraz, – klimat, – zasoby naturalne, – zabytki, – dobra materialne – z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3) przedstawiać: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Analizie poddano aktualny i prognozowany stan środowiska oraz gospodarowania odpadami na terenie Gminy Komprachcice oraz proponowane kierunki działań w tym zakresie. Wynikające z przeprowadzonej analizy wnioski odniesiono do stanu środowiska w gminie i przeanalizowano możliwe skutki środowiskowe realizacji Programu oraz Planu. 3. INFORMACJE O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTOWANEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA I PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ POWIĄZANIE PROJEKTU Z INNYMI DOKUMENTAMI W Prognozie oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska uwzględniono cele główne oraz cele pośrednie dotyczące poszczególnych komponentów środowiska. Do każdego z celów przyporządkowane zostały kierunki działań zmierzające do osiągnięcia postawionych celów. W Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice cele środowiskowe skupiają się głównie na ochronie wód. Określone cele mają wpłynąć na utrzymanie i osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód. Głównym celem Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice jest stworzenie systemu gospodarki odpadami. W Planie wyznaczono cele z podaniem terminów ich osiągnięcia. Analizując cele sformułowane w Programie Ochrony Środowiska i Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice, oprócz analizy ich wpływu na środowisko, należy dokonać odniesienia tych celów do kierunków działań określonych w dokumentach nadrzędnych (krajowym i powiatowym) oraz równoległych, określonych na szczeblu regionu. Od komplementarności i zharmonizowania tych celów w znacznym stopniu zależy możliwość osiągnięcia sukcesu polityki ekologicznej gminy. 7 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 4. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH ZMIAN TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANYCH DOKUMENTÓW 4.1. Charakterystyka ogólna Gminy Komprachcice Gmina Komprachcice położona jest w środkowej części województwa opolskiego oraz w centralnej części powiatu opolskiego. Od strony wschodniej gmina sąsiaduje z gminą Prószków, od strony południowo-zachodniej z gminą Tułowice, od północy z gminą Dąbrowa, a od północnegowschodu z miastem Opole. Zaledwie 10 km dzieli centrum gminy od stolicy regionu. Gmina Komprachcice jest gminą wiejską, a jej powierzchnia wynosi 55,71 km2. Gminę zamieszkuje 10 494 osób, gęstość zaludnienia wynosi 188 osób na 1 km2. Gmina pozostaje w bezpośrednim sąsiedztwie ośrodka wojewódzkiego – Opola. Poza Opolem sąsiaduje z gminami: Dąbrowa, Tułowice i Prószków. Obszar gminy administracyjnie podzielony jest na 9 sołectw: Chmielowice, Domecko, Dziekaństwo, Komprachcice, Ochodze, Osiny, Polska Nowa Wieś, Wawelno i Żerkowice. Ponadto poza wsiami sołeckimi na terenie gminy znajduje się jeden przysiółek - Pucnik. Gmina zasadniczo pełni dwie funkcje: mieszkaniową związaną z wyjazdami do pracy, głównie do Opola i rolniczą. Wykształcone funkcje są wynikiem położenia gminy w zasięgu dużego ośrodka miejskiego oraz warunków naturalnych. Ze względu na dogodne położenie ekologiczne (lasy od południowo – zachodniej strony) oraz brak uciążliwego przemysłu gmina charakteryzuje się czystym powietrzem atmosferycznym i korzystnym agroklimatem. Na terenie gminy nie występują zakłady przemysłowe, jedynie małe i średnie zakłady produkcyjne. Ponadto bliskość dużego rynku zbytu pozwala na funkcjonowanie gospodarstw ogrodniczych (warzywno-owocowych i kwiaciarskich). Warunki klimatyczne Według podziału E. Romera gmina leży w regionie klimatów podgórskich nizin i kotlin. Jest to region najcieplejszy w Polsce. Warunki klimatyczne charakteryzujące obszar gminy Krapkowice są następujące: temperatura powietrza (średnia roczna): 8,5 ºC; o zima: - 2ºC ( łagodna), o lato: 18,3 ºC (ciepłe), Układ warunków termicznych jest bardzo korzystny dla wegetacji roślin. opady atmosferyczne (średnie roczne): 650 – 700mm; o okres letni: około 250 mm, o okres zimowo - wiosenny: około 120 mm wilgotność powietrza (średnia roczna): do 15%, o maksimum (listopad i grudzień) – 88%, co wiąże się z występowaniem mgieł, o minimum: maj– 75% i czerwiec – 73%, kierunek wiatru (średni roczny): W – 21%, S – 19% i NW – 13,5%. Wiatry z wyżej wymienionych kierunków stanowią 55% sumy rocznej. Niewielkie wartości cisz (7,7%) świadczą o dużym stopniu nawietrzenia, co jest korzystne z punktu widzenia higieny atmosfery. zachmurzenie (średnie roczne): o maksimum: listopad i grudzień po 7,2 w skali 10-stopniowej, o minimum: w lecie i wczesną jesienią (czerwiec – 6,1, wrzesień – 5,4). Na terenie gminy można wyróżnić dwa typy klimatu lokalnego: strefa wysoczyzny plejstoceńskiej – najkorzystniejsza z punktu widzenia bioklimatycznego (tereny położone poza strefą inwersji termiczno – wilgotnościowej), 8 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” strefa dna dolin – odznacza się podwyższoną wilgotnością powietrza i jego okresową stagnacją (przedłużony okres zalegania mgieł i przymrozków przygruntowych wiosną i jesienią). Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia, geologia Gmina Komprachcice leży w centralnej części województwa opolskiego. Geograficznie obszar ten należy do Równiny Niemodlińskiej wchodzącej w skład mezoregionu Niziny Śląskiej. Wysokości bezwzględne terenu wahają się od 154 m n.p.m do 197 m n.p.m. W morfologii dominuje falista wysoczyzna plejstoceńska z kulminacjami (powyżej 195 m n.p.m) w okolicach miejscowości Ochodze i Wawelno oraz obniżeniami dolin Ochodzanki, Bródka i cieku bez nazwy, płynącego przez Polską Nową Wieś i Komprachcice. Dość znaczne deformacje pierwotnej rzeźby stanowią formy antropologiczne – wyrobiska poeksploatacyjne. Największe zespoły wyrobisk o powierzchni kilkunastu ha i głębokości kilkunastu metrów znajdują się w okolicach byłej cegielni w Chmielowicach oraz w Osinach. Znacznie mniejsze rozmiarami, ale bardzo liczne, są wyrobiska po eksploatacji kruszywa, obecne na gruntach wszystkich wsi. Obszar gminy leży na wschodnim skłonie tzw. depresji śląsko - opolskiej (inne nazwy: kreda opolska, niecka opolska). Depresja śląsko-opolska stanowi izolowany płat utworów kredowych w środkowej części Opolszczyzny. Skały kredowe leżą tu niezgodnie na ściętej powierzchni i zapadają pod niewielkim kątem w kierunku zachodnim i południowo - zachodnim. Od dołu zalegają piaski i piaskowce z glaukonitem. Wyżej występują margle ilaste i wapienie margliste. Margle ilaste górne, łącznie z wyżej ległymi iłami trzeciorzędowymi są eksploatowane przez cegielnię w Chmielowicach. Utwory trzeciorzędowe odsłaniają się na powierzchni lub występują pod niewielkim nakładem czwartorzędowym (1 – 3 m) w północnej części gminy – w stromych zboczach pradoliny Odry oraz we wschodniej części gminy – wzdłuż doliny Prószkówki, gdzie tworzą erozyjny cokół wysokiej terasy Odry. Lokalne wyniosłości podłoża trzeciorzędowego stwierdzono ponadto w Polskiej Nowej Wsi, Komprachcicach, Osinach i w Pucniku. Najstarsze utwory czwartorzędowe są w gminie reprezentowane przez gliny zwałowe, zachowane fragmentarycznie w dnach dolin kopalnych. Po wschodniej stronie doliny Prószkówki i częściowo także po jej zachodniej stronie, występują plejstoceńskie piaski i pospółki rzeczne, wysokiej terasy erozyjno – akumulacyjnej Odry. W północnym fragmencie gminy (Żerkowice) są też obecne piaski oraz piaski ze żwirem średniej terasy Odry. Najmłodszymi osadami są holoceńskie mady rzeczne – gliny piaszczyste i pylaste, piaski zaglinione, piaski próchnicze, namuły organiczne i torfy – wypełniające dna dolin. Analiza zagospodarowania przestrzennego Gmina zasadniczo pełni dwie funkcje: mieszkaniową związaną z dojazdami do pracy, głównie do Opola i funkcję rolniczą. Powiązania zewnętrzne gminy wyznaczają: autostrada A-4 Zgorzelec - Korczowa, drogi wojewódzkie: Prądy – Opole (435) i Wawelno – Prószków (429). drogi powiatowe: Komprachcice – Jaczowice (nr 1717 O), Dąbrowa – Wawelno (nr 1720 O) Chmielowice – Prószków (nr1754 O), Osiny – Dziekaństwo (nr 1755 O) Chróścina – Polska Nowa Wieś (nr 1756 O), Opole – Komprachcice (nr 1763 O), Chmielowice – Opole (nr 1766 O) drogi gminne: Bierkowice – Żerkowice – Chmielowice – dł. 2430 m (ul. Spokojna, Leśna, Polna)(nr 104001 O) Winów – Dziekaństwo – dł. 480 m (ul. Polna)- (nr 104002 O), 9 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Chmielowice – Gąsów – Komprachcice – dł. 1900 m (ul. Cmentarna – Chróścińska)- (nr 104003 O), Komprachcice – Domecko – dł. 3000 m (ul. Prószkowska – Brzozowa)- (nr 104004 O) Domecko – dł. 1480 m (ul. Cmentarna)- (nr 104005 O) Domecko – Pucnik – Nowa Kuźnia – dł. 3060 m (ul. Jaśkowska – Prószkowska)(nr 104006 O) Komprachcice – dł. 1700 m (ul. Krzyżowa)- (nr 104007 O) Polska Nowa Wieś – dł. 1650 m (ul. Siedliskowa)- (nr 104008 O) linie kolejowe: magistralna - Bytom – Wrocław (nr 132) drugorzędna - Opole – Nysa (nr 287) wodociąg grupowy „Prószków”, system kanalizacji sanitarnej, linie wysokich napięć międzygminne składowisko odpadów komunalnych w fazie rekultywacji (gmina Komprachcice i Gmina Prószków), kierunek rekultywacji: rolny; gazociągi wysokiego ciśnienia relacji: Zdzieszowice – Wrocław DN 350 PN 4,0 MPa, Zdzieszowice – Wrocław DN 350 PN 4,0 MPa - nieczynny gazociąg; obszar chronionego krajobrazu Bory Niemodlińskie, w zasięgu którego znajduje się południowo – zachodni obszar gminy, obszar głównych zbiorników wód podziemnych GZWP 335 (Zbiornik Krapkowice – Strzelce Opolskie) i GZWP 337 (Dolina Kopalna Lasy Niemodlińskie). 4.2. Ocena stanu środowiska Wody powierzchniowe Obszar Gminy Komprachcice w całości należy do zlewni Odry. Udział procentowy terenów gminy w całkowitej powierzchni zlewni jest niewielki i wynosi ok. 0,08%. Na wysokości gminy domyka się część zlewni o powierzchni 10989,0 km2, co stanowi 9,25% całkowitego dorzecza Odry. W dorzeczu Odry na terenie gminy wyróżnić można podrzędną zlewnię Prószkowskiego Potoku i Olszanki. Niewielki obszar gminy w części zachodniej należy do zlewni Ścinawy Niemodlińskiej będącej dopływem Nysy Kłodzkiej. Najważniejszymi ciekami terenu gminy są: Prószkowski Potok – płynący w części wschodniej od południa na północ wzdłuż granicy gminy, Olszanka – stanowiąca na ok. 2 km odcinku wschodnią granicę gminy na wysokości Dziekaństwa, Ochodzanka – odwadniająca południową część gminy między Komprachcicami i Ochodzem, Bródek – odwadniający północną część gminy. Charakterystyczną cechą systemu hydrograficznego omawianego terenu jest asymetryczność przebiegu cieków w części zachodniej i wschodniej. Układ systemu hydrologicznego jest nierównomierny, najważniejsze rzeki płyną na wschodzie wzdłuż granicy gminy. Ich dopływy są prostopadłe do głównych cieków i płyną równolegle. Poprzedzielane są ciągami łagodnych wyniesień. Na terenie gminy nie występują różnice w charakterze reżimu hydrologicznego poszczególnych rzek. Wszystkie są rzekami typowo nizinnymi, charakteryzującymi się małą gwałtownością wezbrań i przewagą przepływu laminarnego nad turbulentnym, niosącymi głównie materiał ilasty składany podczas wylewów w mady. Zwiększone tendencje do przepływu turbulentnego oraz transport grubszych niż ilasta frakcji są charakterystyczne jedynie dla okresów silnych wezbrań. Ogólny północny kierunek spływu wód sieci rzecznej jest zgodny z typowym kierunkiem dla południowej i centralnej Opolszczyzny, gdzie rzeki spływają z gór i pogórzy poprzez równiny i płaskowyże do doliny Odry, stanowiącej główną wklęsłą oś geomorfologiczną regionu. 10 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Wody podziemne Na terenie gminy Komprachcice występują 3 piętra wód podziemnych: piętro czwartorzędowe - występuje na całym obszarze gminy z wyjątkiem wychodni ilastych utworów trzeciorzędowych w północnej i wschodniej części. Zwierciadło wody tego piętra jest przeważnie swobodne i zalega na głębokości od 0,5m w dolinach rzek do kilku, a miejscami kilkunastu metrów na wysoczyźnie plejstoceńskiej. Utworami wodonośnymi są piaski, piaski ze żwirem i żwiry rzeczne lub wodnolodowcowe. Piętro czwartorzędowe nie jest chronione przed zanieczyszczeniami z powierzchni terenów przez nadległą warstwę utworów nieprzepuszczalnych. Jakość wody z wierconych ujęć jest generalnie zła, występuje nadmiar związków żelaza i manganu. W przypadku studni kopanych sytuacja jest jeszcze gorsza, gdyż w wielu z nich stwierdzono dodatkowo zanieczyszczenia bakteriologiczne. piętro trzeciorzędowe - związane jest z przewarstwieniami piaszczystymi wśród utworów ilastych miocenu. Zwierciadło wody jest napięte, nawiercono je na głębokości od 4 do 28 m pod poziomem terenu. Trzeciorzędowe piętro wodonośne jest dość dobrze izolowane od stropu przez warstwę ilastą o zmiennej grubości. Jakość wody jest nienajlepsza; są to wody miękkie z nadmiarem związków żelaza i manganu. piętro górno-kredowe - występuje w szczelinowych piaskowcach cenomanu. W jedynej studni, ujmującej ten poziom wodonośny, warstwę wodonośną nawiercono w przelocie 225,0 – 236,5 m.ppt, stabilizuje się na głębokości 21,0m. Poziom kredowy jest bardzo wydajny (77m3/godz.), ale woda pod względem chemicznym nie nadaje się do picia i celów gospodarczych – jest bardzo twarda, zawiera duże ilości siarczanów i chlorków. Tereny gminy charakteryzują się zróżnicowaną głębokością poziomu zalegania wód gruntowych. W dolinach rzek poziom położony jest bardzo płytko, nierzadko kilkadziesiąt cm pod powierzchnią terenu, na obszarach starych teras akumulacyjnych plejstoceńskich oraz utworów wodnolodowcowych poziom waha się od 2 do 5 m, zaś na wyniesieniach wysoczyzny sięga 510 m. Pod obszarami gminy zalega jeden Główny Zbiornik Wód Podziemnych – GZWP 335 zaproponowany do Obszaru Wysokiej Ochrony (Kleczkowski red. 1990). Dominujące kierunki przepływu wód podziemnych w zbiorniku są zgodne z kierunkiem opadania terenu, tzn. przebiegają z południowego-zachodu na północny wschód z prędkością 30-100 m/a. W warunkach regionu jest to ruch średnio szybki. Walory przyrodnicze Lasy Lasy spełniają istotną rolę w odniesieniu do hydrosfery i atmosfery. Oprócz tego posiadają funkcje produkcyjne, społeczne, a przede wszystkim rekreacyjne. W gminie lasy wraz z gruntami leśnymi zajmują ok. 19,9 % powierzchni gminy. Wskaźnik lesistości gminy jest zbliżony do przeciętnej lesistości województwa (25,5%) i kraju (27,5%). Grunty Lasów Państwowych zajmują 1 014,8 ha a lasy należące do właścicieli prywatnych zajmują 92,2 ha. Większość lasów należy do Lasów Państwowych i podlega Nadleśnictwu w Prószkowie. Lasy w rejonie Komprachcic leżą w obrębie II przyrodniczo – leśnym Krainy Śląskiej, dzielnicy IV Równiny Niemodlińsko – Grodkowskiej. Lasy tworzą zwarty kompleks w południowo – zachodniej części gminy (fragment kompleksu Borów Niemodlińskich) oraz małe skupiska rozrzucone po całej gminie; najwięcej w rejonie krawędzi morfologicznej pradoliny Odry między Wawelnem i Polską Nową Wsią. Większe kompleksy leśne to głównie wschodnie fragmenty Borów Niemodlińskich, pełnią funkcję naturalnej otuliny dla zachodniej i południowo-zachodniej części gminy, a zwłaszcza dla zabudowy wsi Komprachcice i przyległych obszarów. Drobnopowierzchniowe fragmenty leśne, rozproszone na tym terenie, stanowią izolowane refugia faunistyczno-florystyczne, podnoszące stopień bioróżnorodności na tym obszarze. Doliny większych cieków wodnych, zwłaszcza Prószkowskiego Potoku, porastają małe oraz izolowane fragmenty lasów łęgowych. Są one jednak silnie 11 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” odkształcone i często są zachowane jedynie w postaci ubogiej warstwy runa. Są to niewielkie pozostałości dawnych większych bogatszych gatunkowo ekosystemów łęgowych i olesów, towarzyszących dopływom Odry. Dominują siedliska boru mieszanego świeżego i lasu mieszanego świeżego. Niewielkie obszary, głównie źródliska rzek, stanowią siedliska wilgotne: bór mieszany wilgotny, las mieszany wilgotny i las wilgotny. Gatunkami lasotwórczymi są sosna, dąb, świerk, brzoza, w domieszce – modrzew, grab, olcha. Podszyty i runo leśne są na ogół dobrze rozwinięte. Zarządzeniem Nr 143 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 29 maja 1995r. lasy na obszarze Gminy Komprachcice uznane zostały za lasy ochronne z uwagi na: - przynależność do II strefy uszkodzenia przez przemysł, - pełnienie funkcji wodochronnej, - pełnienie funkcji chroniącej środowisko przyrodnicze wokół miasta. Wszystkie lasy w kompleksie Borów Niemodlińskich zaliczają się do I grupy masowego wypoczynku. Ekosystemy te objęte są ochroną prawną w formie obszaru chronionego krajobrazu „Bory Niemodlińskie" utworzonego uchwałą nr XXIV/193/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu w 1988 roku utrzymanego rozporządzeniem nr P/12/98 Wojewody Opolskiego z dnia 17 czerwca 1998 roku (Dziennik Ustaw Województwa Opolskiego nr 17 z dnia 17.06/1998r. poz. 84). Zbiorowiska roślinne Roślinność rzeczywista Gminy Komprachcice oraz jej bogactwo jest odzwierciedleniem bardzo dużej ilości siedlisk, jakie wykształciły się tu w wyniku różnej żyzności gleb, warunków wodnych i mikroklimatycznych. Dominującymi zbiorowiskami na tym terenie są zbiorowiska segetalne oraz leśne i łąkowe. Prószkowski Potok, żwirownie, glinianki, nieliczne stawy hodowlane oraz strumienie i rowy melioracyjne stanowią dogodne siedliska dla rozwoju zbiorowisk wodnych, reprezentowanych na omawianym terenie przez fitocenozy z klas Lemnetea minoris i Potametea. Najczęściej spotykanym zbiorowiskiem wodnym na terenie gminy Komprachcice jest zespół rzęsy trójrowkowej Lemnetum trisulcae, który występuje często w różnego rodzaju płytkich zbiornikach wodnych. W zbiorowisku tym dominuje najczęściej rzęsa drobna Lemna minor. Do najbardziej interesującego, ze względu na rzadkość występowania w skali regionu, zespołu wodnego na terenie gminy należy zespół rdestnicy nawodnej Potametum nodosi i rdestnicy grzebieniastej Potametum pectinati stwierdzone w nieczynnych gliniankach na zachód od Chmielowic oraz zespół pływacza zwyczajnego Lemno-Utricularietum vulgaris. Otoczenie zbiorników wodnych stanowią najczęściej różnego typu zbiorowiska szuwarowe. Wśród szuwarów właściwych do najczęściej występujących należy szuwar trzciny pospolitej Phragmitetum australis, szuwar pałki szerokolistnej Typhetum latifoliae oraz szuwar ponikła błotngo Eleocharitetum palustris. Nieco wyższe położenia w stosunku do siedlisk szuwaru właściwego, zajmują szuwary wielkoturzyowe. Do najpospolitszych zbiorowisk tego typu należy zespół kosaćca żółtego Iridetum pseudacori zajmującego strefy przybrzeżne małych zbiorników, a także rowy i wilgotne obniżenia terenu na całym terenie gminy, zespół turzycy błotnej Caricetum acutiformis występujący pospolicie w różnych typach siedlisk wilgotnych i mokrych, a także zespół turzycy dzióbkowatej Caricetum rostratae, zespół turzycy zaostrzonej Caricetum gracilis i zespół turzycy sztywnej Caricetum gracilis. Dosyć pospolite w gminie Komprachcice są zespoły roślinne użytków rolnych, zarówno upraw zbożowych jak i okopowych. Zbiorowiska chwastów towarzyszące uprawom roślin zbożowych (rząd Centauretalia cyani) oraz okopowych (rząd Polygono-Chenopodietalia) zajmują miejscami duże powierzchnie i stanowią bardzo ważny element krajobrazu, szczególnie w centralnej i południowej części gminy. Na obszarze badanej gminy do acidofilnego związku Aperion spicaeventi należą wykształcone na żyźniejszych glebach gliniasto-piaszczystych zespoły: maku piaskowego Papaveretum argemones oraz wyki czteronasiennej Vicietum tetraspermae. Najczęściej spotykanym zespołem upraw zbożowych jest Papaveretum argemones, który wykształca się w postaci typowej na większości powierzchniach gruntów ornych. 12 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Flora Na terenie Gminy Komprachcice stwierdzono występowanie 21 gatunków roślin objętych ochroną. Są to: chronione ściśle Centuria nadobna Centaurium pulchellum Centuria pospolita Centaurium erythraea Kotewka orzech wodny Trapa natans Kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis Kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine Listera jajowata Listera ovata Podkolan biały Platanthera bifolia Pływacz zwyczajny Utricularia vulgaris Róża francuska Rosa gallica Śniedek baldaszkowy Ornithogallum umbellatum Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum Włosienicznik rzeczny Batrachium fluitans Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia L.) chronione częściowo Barwinek pospolity Vinca minor Bluszcz pospolity Hedera helix Grążel żółty Nuphar lutea Kalina koralowa Viburnum opulus Konwalia majowa Convallaria majalis Kopytnik pospolity Asarum europaeum Kruszyna pospolita Frangula alnus Wilżyna ciernista Ononis spinosa Wśród gatunków roślin stwierdzonych na terenie gminy na uwagę zasługują również gatunki rzadkie w skali województwa i regionu. Najciekawsze z nich to: Bniec dwudzielny Melandrium noctiflorum Chondrilla sztywna Chondrilla juncea Czosnek kątowaty Allium angulosum Gruszyczka mniejsza Pyrola minor Kąkol polny Agrostemma githago Kiksja oszczepoawata Kicxia elatine Koniopłoch łąkowy Silaum silaus Krwawnica wąskolistna Lythrum hyssopifolia Niedośpiałek maleńki Centunculus minimus Ostrożeń siwy Cirsium canum Ponikło igłowate Eleocharis acicularis Rdestnica nawodna Potamogeton nodosus Rzepik wonny Agrimonia procera Siedmiopalecznik błotny Comarum palustre Stokłosa żytnia Bromus secalinus Szczodrzeniec główkowaty Chamaecytisus supinus Szczodrzeniec rozesłany Chamaecytisus ratisbonensia Szczodrzyk czerniejący Lembotropis nigricans Wężymord niski Scorzonera humilis Złoć łąkowa Gagea pratensis 13 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Na terenie Gminy Komprachcice stwierdzono występowanie 7 siedlisk chronionych na podstawie dyrektywy habitatowej UE (numery zgodne z numeracją na załączniku kartograficznym): Zalewane muliste brzegi rzek (Bidentalia tripartiti) – występują na krótkich odcinkach w dolinie Prószkowskiego Potoku. Nizinne rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników (Ranunculion fluitantis) – występują na niewielkich powierzchniach w Prószkowskim Potoku. Mokre łąki użytkowane ekstensywnie (Angelico-Cirsietum oleracei=Cirsio-Polygonetum, Cirsietum rivularis) – występują na niewielkich powierzchniach w okolicach Domecka, Wawelna i Chmielowic. Szuwary wielkoturzycowe (Cicuto-Caricetum pseudocyperi) – stwierdzone na niewielkich powierzchniach w nieczynnych gliniankach na zachód od Chmielowic. Grąd środkowoeuropejski (Galio sylvatici-Carpinetum betuli) – występuje na niewielkich powierzchniach w okolicach Polskiej Nowej Wsi. Łęg jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum=Circaeo-Alnetum) – występuje na niewielkich powierzchniach w miejscach zabagnionych w dolinie Prószkowskiego Potoku, m.in. w Chmielowicach. Olsy i łozowiska (Alnetea glutinosae) – występują na niewielkich powierzchniach miejscami wzdłuż brzegów Prószkowskiego Potoku i jego dopływów. Obszary przyrodniczo cenne W celu ochrony europejskiego systemu dziedzictwa przyrodniczego w 1992 r. została przyjęta przez Radę Europy Europejska Sieć Ekologiczna ECONET. W 1995 r. powstała koncepcja polskiej sieci ekologicznej, która miała być częścią Europejskiej Sieci Ekologicznej ECONET. Sieć ECONET-PL składa się z obszarów węzłowych, w skład których wchodzą biocentra i strefy buforowe, z korytarzy ekologicznych i obszarów wymagających unaturalnienia. Obszary węzłowe1 terenu Gminy Komprachcice reprezentowane są przez: obszary węzłowe leśne i zadrzewieniowe kompleks leśny Borów Niemodlińskich w południowej i południowo-zachodniej części gminy, kompleks leśny przy wyrobiskach eksploatacyjnych na północ od Polskiej Nowej Wsi (przy granicy z gruntami wsi Chróścina (Gm. Dąbrowa), kompleks leśny na wschód od Wawelna, kompleks leśno-wodny wyrobisk poeksploatacyjnych między Chmielowcami i Mechnicami, park w Domecku, niewielkie kompleksy leśne w dolinie Ochodzanki między Pucnikiem i Ochodzami, obszary węzłowe łąkowe łąki lotniska w Polskiej Nowej Wsi, łąki położone w dolinie Ochodzanki, między Komprachcicami i Ochodzem, łąki w dolinie cieku na południe i wschód od Wawelna, łąki położone w dolinie Prószkowskiego Potoku między Nową Kuźnią i Domeckiem, łąki w Osinach i Chmielowcach. obszary węzłowe wodne i wodno-błotne dolinę Ochodzanki, koryto i przykorytową część doliny Prószkowskiego Potoku, wyrobiska na północ od Polskiej Nowej Wsi, wyrobiska w Osinach, wyrobiska między Chmielowcami i Mechnicami, stawy w Domecku. Obszar węzłowy - to jednostka ponadekosystemalna, wyróżniająca się z otoczenia bogactwem ekosystemów o charakterze zbliżonym do naturalnego, seminaturalnych i antropogenicznych, ekstensywnie użytkowanych, bogatych w gatunki specyficzne dla tradycyjnych agrocenoz. 1 14 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Uwarunkowania ekologicznego systemu przestrzennego i krajobrazowego stworzyły możliwość powstania kilku korytarzy ekologicznych2 o zróżnicowanej randze: o randze międzynarodowej: dolina Odry – jest najważniejszym korytarzem ekologicznym mimo, że sama współczesna dolina nie występuje na terenie gminy. Występuje jedynie jej pradolina i najstarsze terasy nadzalewowe. Cechą stanowiącą o jego dużej potencjalnej drożności jest znaczna szerokość, natomiast ograniczeniem w spełnianiu funkcji ekologicznej jest przekształcenie struktury przez grunty orne oraz miejscowo silne zbliżenie zabudowy jednostek osiedleńczych do rzeki. o randze regionalnej: dolina Prószkowskiego Potoku - zapewnia łączność przestrzenną ekologicznego systemu przestrzennego Obszaru Chronionego Krajobrazu Bory Niemodlińskie z korytarzem ekologicznym doliny Odry i obszarem węzłowym biocentrum 17M. ECONET-PL o randze międzynarodowej Dolina Środkowej Odry. Jednocześnie umożliwia zasilanie zdegradowanych terenów gminy. kompleks Borów Niemodlińskich - w obrębie kompleksu występują ciągi ekologiczne migracji leśnych gatunków flory i fauny. o randze lokalnej: dolina Ochodzanki - łączy dolinę Prószkowskiego Potoku z kompleksem Borów Niemodlińskich. dolina Olszanki - łączy dolinę Odry z doliną Prószkowskiego Potoku i pozostałymi elementami systemu gminy. Obszary NATURA 2000 Na terenie gminy nie zostały powołane obszary Natura 2000. Obszar chronionego krajobrazu Bory Niemodlińskie Południowo-zachodnia część Gminy Komprachcice położona jest w granicach obszaru chronionego krajobrazu pod nazwą Bory Niemodlińskie (OCHK Bory Niemodlińskie). Obszar ten obejmuje położony na Równinie Niemodlińskiej zwarty kompleks leśny z licznymi stawami, będący ostańcem dawnej Puszczy Niemodlińskiej. Przeważająca część Borów należy do zlewni Ścinawy Niemodlińskiej - prawobrzeżnego dopływu Nysy Kłodzkiej. Tylko północna część odwadniana jest przez Prószkowski Potok wpadający bezpośrednio do Odry. W granicach OCHK Bory Niemodlińskie znajduje się 7 rezerwatów: „Jaśkowice”, „Jeleni Dwór”, „Blok”, „Przysiecz”, „Staw Nowokuźnicki”, „Złote Bagna” i „Prądy” oraz 5 projektowanych rezerwatów przyrody - „Sangów”, „Stawy Tułowickie”, „Chrzelice”, „Rogów” i „Topiel”. Inne ustawowo chronione obiekty tego obszaru to kilkadziesiąt pomników przyrody i kilka użytków ekologicznych. Żaden z wymienionych obiektów nie jest zlokalizowany na terenie Gminy Komprachcice. Pomniki przyrody Na terenie Gminy Komprachcice nie zaproponowano do ochrony obiektów mających cechy pomników przyrody. Jedynymi obiektami, które w przyszłości mogłyby mieć taki status są aleje drzew przydrożnych między Chróściną i Polską Nową Wsią, między Chróściną i Wawelnem oraz między Wawelnem i Polską Nową Wsią, a także aleje w okolicach Pucnika. W obrębie kompleksu leśnego Borów Niemodlińskich w kilku oddziałach leśnych zlokalizowano starsze egzemplarze drzew liściastych (głównie dębu) jednak ich rozmiary są zbyt małe do uznania za pomniki przyrody. Podobnie jest wzdłuż koryta Prószkowskiego Potoku, gdzie również występują dorodne drzewa liściaste, ale nie osiągające jeszcze rozmiarów pomnikowych. Korytarze ekologiczne - to struktury przestrzenne, które umożliwiają rozprzestrzenianie się gatunków pomiędzy obszarami węzłowymi oraz terenami do nich przylegającymi. 2 15 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Proponowane formy ochrony przyrody: Proponuje się sporządzenie dokumentacji przyrodniczej i ewentualne objęcie ochroną prawną następujących wyróżniających się obiektów przyrodniczych i terenów, nadając im statut następujących form ochrony przyrody: Użytek Ekologiczny „Glinianki” - obszar zlokalizowany jest między Chmielowcami i Mechnicami i obejmuje wyrobiska poeksploatacyjne gliny. Użytek ekologiczny „Wilgotne Łąki” - obszar zlokalizowany ok. 1,2 km na E od Wawelna przy granicy z gminą Dąbrowa. Na terenie projektowanego użytku występują ekstensywnie użytkowane i nieużytkowane łąki zmiennowilgotne i wilgotne z populacjami kilku rzadkich w regionie i kraju gatunków roślin oraz kilkunastoma chronionymi gatunkami zwierząt. Użytek Ekologiczny „Mokre Łąki” - zlokalizowany ok. 0,2 km na S od południowych zabudowań Wawelna w obniżeniu wysoczyzny polodowcowej wykorzystanym przez niewielki ciek. Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Dolina Prószkowskiego Potoku” - proponowany do ochrony obszar obejmuje doliną Prószkowskiego Potoku ciągnącą się wzdłuż wschodniej granicy gminy. Obszar charakteryzuje się bardzo wysokimi walorami krajobrazowymi oraz znaczną różnorodnością biologiczną. Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Dolina Ochodzanki” - obszar proponowanego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego zlokalizowany jest w dolinie Ochodzanki na zachód i wschód od Ochodzy. Na podmokłym podłożu z płytko występującymi wodami gruntowymi oraz przy mułowo-torfowych glebach wykształciły się tu cenne biocenozy wodno-błotne. Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Skarpa Pradoliny Odry” - obszar proponowanego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego obejmuje wyraźnie zaznaczającą się w krajobrazie zachodniej części gminy krawędź erozyjną i stoki pradoliny Odry. Na terenie proponowanego zespołu powinno się bardzo rygorystycznie egzekwować ochronę walorów fizjonomicznych i nie dopuścić do zabudowy krawędzi erozyjnej oraz stoków. Stanowisko Dokumentacyjne „Margle z Komprachcic”. 16 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 20132016” Rysunek 1. Lokalizacja proponowanych form ochrony przyrody oraz projektowanych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych względem położenia Gminy Komprachcice. 17 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Fauna Na obszarze gminy zgodnie z przeprowadzoną w 2006 r. inwentaryzacją przyrodniczą stwierdzono występowanie następujące gatunki zwierząt objęte ochroną (według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną): - borowiec wielki Nyctalus noctula - gacek brunatny Plecotus auritus/gacek szary Plecotus austriacus (wymagający ochrony czynnej) - jeż europejski Erinaceus europaeu (wymagający ochrony czynnej) - kret Talpa europaea (objęty ochroną częściową) - łasica Mustela nivalis - nocek rudy Myotis daubentonii (wymagający ochrony czynnej) - nornik polny Microtus arvalis - ryjówka aksamitna Sorex araneus - wiewiórka Sciurus vulgaris Ponadto na terenie Gminy Komprachcice wyróżnić można takie gatunki zwierząt jak: - zając szarak Lepus europaeus - sarna Capreolus capreolus - mysz leśna Apodemus flavicollis - kuna leśna Martes martes - lis Vulpes vulpes Gleby Na obszarze gminy Komprachcice występują następujące typy gleb: - rędziny – należące do działu gleb litogenicznych, występują w bardzo nieznacznym udziale na wychodniach podłoża górnokredowego. - brunatne właściwe – należące do działu gleb autogenicznych, występują na dużych obszarach w centralnej części gminy, - brunatne kwaśne – należące do działu gleb autogenicznych, występują pospolicie, m.in. w okolicach Domecka, 18 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” - płowe – należące do działu gleb autogenicznych, występują lokalnie w centralnej i północnej części badanego obszaru, rdzawe i bielicowe – należące do działu gleb autogenicznych, występują pospolicie na południu w obrębie Borów Niemodlińskich. czarne ziemie – należące do działu gleb semihydrogenicznych, występują głównie w pobliżu obniżeń dolinnych, murszowe i murszowate – należące do działu gleb hydrogenicznych, występują na niewielkich powierzchniach w dolinie Prószkowskiego Potoku i Ochodzanki. aluwialne mad rzecznych – należące do działu gleb napływowych, występują pospolicie na terasach dennych Prószkowskiego Potoku, Krzywuły, Olszanki, Bródka, Ochodzanki. industrio i urbanoziemne – należące do działu gleb antropogenicznych, zajmują duże obszary na terenach osadniczych wzdłuż dróg Opole – Niemodlin i Chmielowice – Domecko – Nowa Kuźnia. Są to gleby przekształcone przez zabudowę mieszkaniową, zwałowiska i ciągi infrastruktury technicznej. Zasoby kopalin Na terenie gminy Komprachcice stwierdzono dotychczas występowanie następujących surowców mineralnych: - surowce ilaste ceramiki budowlanej, - węgiel brunatny, - kruszywo naturalne (piaski i pospółki). Surowce ilaste – związane są z odsłonięciem iłów trzeciorzędowych w północnej i wschodniej części gminy. Aktualnie eksploatowane jest złoże surowców ilastych ceramiki budowlanej i piasków schudzających „Komprachcice”. Złoże położone jest na terenie wsi Komprachcice i Chmielowice w gminie Komprachcice oraz Chróścina w gminie Dąbrowa. Koncesja Wojewody Opolskiego na wydobywanie surowca ilastego i piasku schudzającego ze złoża – nr 69/98 z dnia 30.06.1998r., znak Oś.II – 7512/15/98 – udzielona została Przedsiębiorstwu Handlowo – Produkcyjnemu EXLAND Spółka z o.o. w Katowicach na okres 20 lat, na powierzchnię 5,45 ha. Na terenie gminy istnieją możliwości udokumentowania przynajmniej jeszcze jednego złoża o podobnej wielkości i równie korzystnych parametrach, jak złoże „Komprachcice”. Węgiel brunatny – występowanie tego surowca na terenie gminy wiąże się także z formacją trzeciorzędową. Obecnie udokumentowane jest jedno złoże węgla „Polska Nowa Wieś” położonego na terenie Polskiej Nowej Wsi. Jakość surowca predysponuje go do wykorzystania jedynie na cele lokalne ze względu na niską kaloryczność i dużą zawartość popiołu. Złoże nie jest eksploatowane. W rejonie byłej cegielni Komprachcice występuje nie udokumentowane złoże węgla brunatnego o miąższości przekraczającej 3,5m. Kruszywo naturalne – przydatne w stanie rodzimym dla celów budowlanych, stanowią piaski i pospółki wodno – lodowcowe występujące dość powszechnie na terenie całej gminy. Dotychczas nie udokumentowano formalnie żadnego kruszywa na obszarze gminy. 19 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 20132016” Tabela 1. Zasoby geologiczne i przemysłowe złóż na terenie gminy znajdujące się w bazie zasobów geologicznych PGI Lp. Nazwa obszaru górniczego Stan Nazwa złoża 1. Komprachcice zniesiony Komprachcice 2. Kopalina Surowce ilaste ceramiki budowlanej Zagospodarow anie Eksploatacja złoża zaniechana Użytkownicy Pow. obszaru górniczego [m2] Pow. terenu górniczego [m2] 56 087 114 250 EURO INVEST + własność prywatna Zasoby geologiczne bilansowane/ przemysłowe [tys. ton] 7 397/84 750 180 225 Złoża nie znajdujące się w bazie zasobów geodezyjnych PGI 3. - - Polska Nowa Wieś Węgiel brunatny Złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo - - - 747/- 4. - - Domecko Kruszywa naturalne Złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo - - - 260/- Źródło: www.pgi.gov.pl 20 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Pole elektromagnetyczne Na terenie Gminy Komprachcice występują elektromagnetycznego: ­ linie energetyczne wysokiego napięcia, ­ stacje transformatorowe, ­ stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej, ­ stacje linii radiowych wraz z nadajnikiem. następujące źródła emitujące pola 4.3. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektów Wszystkie działania zaproponowane do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice mają z założenia na celu poprawę stanu środowiska na terenie powiatu i tym samym pozytywnie wpływać będą na zdrowie człowieka. W związku z rozwojem gospodarczym regionu, wzrostem inwestycji przemysłowych i poziomu konsumpcji, zwiększającą się presją na obszary cenne przyrodniczo i niezurbanizowane, zwiększeniem zapotrzebowania na surowce brak realizacji zapisów Programu prowadzić będzie do znaczącego pogorszenia wszystkich elementów środowiska. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice: ­ pogorszenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych w związku ze zwiększonym wytwarzaniem ścieków, ­ postępująca degradacja gleb i utrata ich dla rolnictwa, ­ utrata różnorodności ekologicznej i cennych przyrodniczo terenów, ­ degradacja walorów krajobrazu, ­ zwiększającą się liczba mieszkańców narażonych na ponadnormatywne natężenie hałasu, ­ zwiększającą się liczba mieszkańców narażonych na promieniowane elektromagnetyczne. W przypadku gdy Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice nie zostanie wdrożony, negatywne trendy będą się pogłębiać, a zanieczyszczenie środowiska wzrastać. Realizacja Programu jest więc konieczna. Celem projektu Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice jest wdrożenie na terenie powiatu systemu gospodarki odpadami, który będzie zgodny z KPGO 2010 i innym dokumentami z tego zakresu. Nie wdrożenie założeń planu spowoduje dalsze pogarszanie się stanu środowiska, pogłębiając istniejące już niekorzystne oddziaływania. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji założeń projektu Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice są następujące: ­ zwiększona emisja pyłów i gazów do atmosfery, pogorszenie jakości powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych, gleby, straty w bioróżnorodności – wynik powstawanie „dzikich wysypiska śmieci”, spalanie odpadów w paleniskach domowych, niewłaściwie postępowanie z odpadami zawierającymi azbest, ­ niszczenie zasobów leśnych – występowanie „dzikich wysypisk odpadów”, ­ negatywne oddziaływanie na wszystkie komponenty środowiska – niewłaściwe postępowanie z wytwarzanymi odpadami niebezpiecznymi. Taki stan środowiska będzie negatywnie wpływał na zdrowie i standard życia ludzi. 21 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 5. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM 5.1. Wody powierzchniowe Obecnie klasyfikacje wód powierzchniowych określa się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz.U. Nr 162, poz. 1008). Z uwagi na to, że badania jakości wód były prowadzone przed wejściem w życie rozporządzenia oparto się na nieobowiązującym rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu interpretacji i prezentacji stanu tych wód (Dz.U. Nr 32, poz. 284). Ocenę jakości wód powierzchniowych do połowy 2008 roku, zgodnie z zaleceniem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, wykonano według wyżej cytowanego nieobowiązującego rozporządzenia (Dz.U. Nr 32, poz. 284), które straciło moc prawną z dniem 1 stycznia 2005 roku. Badania jakości wód powierzchniowych na terenie całego województwa opolskiego przeprowadza WIOŚ w Opolu. Na terenie Gminy Komprachcice nie wyznaczono żadnego punktu pomiarowokontrolnego w ramach monitoringu operacyjnego i regionalnego prowadzonego w 2007r. w województwie opolskim. Najbliższy punkt pomiarowo-kontrolny monitoringu operacyjnego zlokalizowany jest na rzece Olszanka w gminie Opole, w dorzeczu Odry i zlewni Odry. Punkt pomiarowo-kontrolny na rzece Olszanka zlokalizowany jest poniżej Gminy Komprachcice. Wskazać należy zatem, że na jakość wody w w/w ppk mają wpływ zanieczyszczenia pochodzące (niesione) z terenu gminy. Na podstawie wyników przeprowadzanych przez WIOŚ w Opolu badań, dokonano ogólnej oceny wód rzeki Olszanka kontrolowanych w 2007 roku. Tabela 2. Ocena ogólna wód powierzchniowych kontrolowanych w 2007 roku. Lp. Gmina 1. Opole Nazwa rzeki Olszanka Nazwa ppk Opole ul. Krapkowicka Klasa wód w ppk V Wskaźniki decydujące o klasie wód III klasa IV klasa V klasa - - NO3, bakterie kałowe Źródło: Raport o stanie środowiska województwie opolskim w 2007r., WIOŚ Opole. Rzeka Olszanka w badanym zakresie zalicza się do wód V klasy (wody złej jakości) - ze względu na ponadnormatywną zawartość NO3 i bakterii kałowych. 5.2. Wody podziemne Na terenie Gminy Komprachcice nie występują punkty pomiarowo-kontrolne wchodzące w sieć monitoringu operacyjnego i diagnostycznego prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu w latach 2006 i 2007. Na terenie gminy brak jest stacji uzdatniania wody. Woda pobierana na ujęciu w Prószkowie wprowadzana jest bezpośrednio do sieci wodociągowej. 22 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” W dniu 18.08.2009r. w ramach prowadzonego monitoringu jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu pobrała do analizy próbki wody do badań w zakresie monitoringu przeglądowego z wodociągu publicznego Prószków w punkcie: Komprachcice-Przedszkole. Ze sprawozdania z badania wody z wymienionego wodociągu wynikało, że woda pod względem fizyko-chemicznym i bakteriologicznym spełnia wymagania określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29.03.2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. 5.3. Powietrze atmosferyczne Na terenie Gminy Komprachcice Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu prowadzi bezpośredni monitoring powietrza poprzez jedną stację pomiarową: „Komprachcice_pasywne_36”. Wyznaczona stacja, o typie pomiaru pasywnym, rejestruje stężenia dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i benzenu na terenie gminy. Stacja pomiarowa leży w granicach powiatu opolskiego i prowadzi monitoring jakości powietrza dla strefy opolskiej począwszy od 31.03.2004 roku. Na potrzeby oceny bieżącej (rocznej) wykonano klasyfikację stref w oparciu o następujące założenia: klasa A - poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnej; nie jest wymagane prowadzenie działań na rzecz poprawy jakości powietrza, klasa B - poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną, lecz nie przekracza wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji; należy określić obszary przekroczeń wartości dopuszczalnych, klasa C - poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji; niezbędne jest opracowanie programu ochrony powietrza POP. Tabela 3. Wyniki bieżącej oceny jakości powietrza za rok 2008. Ochrona roślin Ochrona zdrowia Strefa SO2 NO2 C6H6 A Strefa opolska A A CO PM10 Pb As Cd Ni A C A A A A B(a) O3 P C SO2 NOx O3 A A C C Źródło: Publikacje Wydziału Monitoringu - jakość powietrza w 2008r., WIOŚ Opole, 2008 r. Tabela 4. Wyniki bieżącej oceny jakości powietrza za rok 2007. Ochrona roślin Ochrona zdrowia Strefa SO2 NO2 C6H6 Strefa opolska A A A CO PM10 Pb As Cd Ni A A A A A A B(a) O3 SO2 P A C A NOx O3 A C Źródło: Publikacje Wydziału Monitoringu - jakość powietrza w 2007r., WIOŚ Opole, 2007 W wyniku przeprowadzonej oceny jakości powietrza strefę opolską dla kryterium oceny zdrowia zakwalifikowano do klasy C pod względem zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10, benzo(a)pirenem, i ozonem. W związku z tym, dla zanieczyszczeń zaklasyfikowanych do klasy C wymagane jest opracowanie „Programu Ochrony Powietrza” dla obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych. W przypadku kryterium ochrony roślin, strefa opolska uzyskała wynikową klasę C (co oznacza pogorszenie ze względu na poziom ozonu O3 w porównaniu do lat 2005-2006) i podobnie potrzebę opracowania specjalnego programu w tym zakresie. 23 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” W roku 2008 nastąpiło pogorszenie jakości powietrza w strefie opolskiej pod względem stężenia pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu w stosunku do jakości powietrza z 2007r. dla tej strefy. Marszałek Województwa Opolskiego w związku z przekroczeniami dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu zgodnie ustawą Prawo ochrony środowiska jest zobowiązany uchwalić Program Ochrony Powietrza (POP) po wcześniejszym zaopiniowaniu przez Starostę Opolskiego. Celem takiego programu jest opracowanie harmonogramu rzeczowo – finansowo - czasowego, którego wdrożenie pozwoli na realizację ustalonych zadań prowadzących do zmniejszenia poziomu w/w substancji do poziomu dopuszczalnego. 5.4. Hałas Na terenie gminy wyróżnia się trzy główne rodzaje hałasu, według źródła powstawania: hałas komunikacyjny pochodzący od środków transportu drogowego i kolejowego hałas komunalny występujący w budynkach mieszkalnych, szczególnie wielorodzinnych i w obiektach użyteczności publicznej. Hałas przemysłowy Problemy z hałasem przemysłowym mogą wystąpić w otoczeniu dużych zakładów, lub skupisk zakładów. Wytypowanie zakładów niekorzystnie oddziaływujących na klimat akustyczny należy do zadań WIOS. Na terenie Gminy Komprachcice hałas przemysłowy nie ma zasadniczego znaczenia, ze względu na brak dużych zakładów przemysłowych. W przypadku mniejszych zakładów istotna jest coraz większą dostępność nowoczesnych technologii ograniczających natężenie hałasu, podczas modernizacji zakładów stosowane są coraz sprawniejsze urządzenia, charakteryzujące się obniżoną emisją hałasu. Na terenie Gminy Komprachcice nie były prowadzone pomiary emisji hałasu przemysłowego. Pomiary hałasu wykonywane są na obszarze województwa opolskiego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w razie ewentualnych skarg mieszkańców lub zgodnie z przyjętym planem kontroli zakładów. Na terenie Gminy Komprachcice decyzję ustalającą dopuszczalną emisję hałasu posiada firma STOLTRAK w Polskiej Nowej Wsi, ul. Lipowa. Z uwagi na lokalny charakter źródeł hałasu przemysłowego oraz na brak dużych zakładów przemysłowych na terenie gminy, źródła te mają charakter marginalny. Hałas komunikacyjny Przez teren Gminy Komprachcice przebiegają będące źródłami hałasu drogowego autostrada A4, drogi wojewódzkie, oraz szereg dróg powiatowych i gminnych, łączących Gminę Komprachcice z innymi ośrodkami. Występuje nakładanie się ruchu tranzytowego z ruchem lokalnym, co stwarza znaczne utrudnienia dla uczestników ruchu drogowego i uciążliwości dla terenów otaczających. Ocenia się, że przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu komunikacyjnego mogą występować na terenach zabudowanych położonych wzdłuż dróg. Źródłem uciążliwości akustycznej – jest w szczególności odcinek autostrady A4 oraz odcinki dróg wojewódzkich. Najistotniejsze znaczenie ma przebiegająca przez teren gminy autostrada A4. Cechą charakterystyczną autostrad jest ruch ciągły, niezależny od pory nocnej i dziennej. W roku 2003 pomiary hałasu wzdłuż całej autostrady A4 na terenie województwa opolskiego przeprowadziła Akademia Górniczo – Hutnicza z Krakowa. Wyniki przedstawiono w dokumencie pn. „Wykonanie porealizacyjnej oceny oddziaływania autostrady A4 na środowisko w zakresie hałasu na terenie województwa opolskiego”. Poniżej podano wyniki z trzech punktów pomiarowych: Sarny Wielkie, 24 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Sarny Małe i Magnuszowice. W każdym punkcie pomiary prowadzone były dwukrotnie (we wrześniu i październiku), w tabeli podano średnią z wyników. Tabela 5. Natężenie hałasu wzdłuż autostrady A4. Liczba pojazdów na godzinę Lokalizacja punktu dzień noc Sarny Wielkie (najbliższe zabudowania od autostrady – 140 m) Sarny Małe (najbliższe zabudowania od autostrady – 147 m) Magnuszowice (najbliższe zabudowania od autostrady – 270 m) Średnia wartość poziomu dźwięku A [dB] dzień noc 971 500 55,5 52,0 971 500 54,5 49,9 902 438 56,7 50,6 W omawianych punktach pomiarowych w porze dziennej nie zanotowano przekroczeń dopuszczalnego poziomu dźwięku. W porze nocnej zanotowano niewielkie przekroczenia w Sarnach Wielkich i Magnuszowicach, jednak może to być spowodowane efektem ruchu na drogach lokalnych (przebiegających bliżej niż autostrada). Autostrada A4, która stwarza największe zagrożenie, przebiega przez tereny niezamieszkałe, a tam gdzie budynki są w bliskiej odległości, są wybudowane ekrany, dlatego też jej wpływ nie jest tak duży. Większym problemem na terenie gminy okazują się być drogi wojewódzkie i powiatowe, gdzie natężenie ruchu jest duże i które znajdują się bezpośrednio przy zabudowaniach, przebiegając przez centra miejscowości. Na terenie gminy nie były w ostatnich latach prowadzone badania natężenia ruchu i wywołanego przez niego hałasu komunikacyjnego. Wyniki Generalnego Pomiaru Ruchu prowadzonego na terenie województwa opolskiego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Opolu corocznie wykazują, że dla tego typu dróg - SDR wykazuje wartość systematycznie rosnącą. Czynnikami wpływającymi na wzrost poziomu hałasu na drogach jest głównie natężenie ruchu samochodowego, stan techniczny pojazdów, stan nawierzchni dróg, organizacja ruchu drogowego, oraz sposób eksploatacji pojazdów. Na terenie gminy źródłem hałasu komunikacyjnego kolejowego są przebiegające przez teren gminy dwie linie kolejowe: - nr 132 Bytom - Wrocław - nr 287 Opole – Nysa. Brak pomiarów kolejowego hałasu komunikacyjnego nie pozwala na jednoznaczne określenie wielkości i zasięgu przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu. Badania, wykonane na tego typu liniach, wykazują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu (tj. 50 dB dla pory nocy) w odległości 150 m od skrajnego toru (udokumentowano 55 dB - stanowiący dopuszczalny poziom hałasu dla pory dnia, dla zabudowy mieszkaniowej). Pełna ocena zagrożenia środowiska hałasem kolejowym nie jest możliwa ze względu na brak prowadzonego monitoringu. W otoczeniu linii kolejowej nie były wykonywane pomiary hałasu kolejowego. Zagrożenie hałasem wynikające z eksploatacji przedmiotowych szlaków komunikacyjnych ma charakter liniowy i jest znacząco odczuwalne w najbliższym otoczeniu torowisk. Ogólnie rzecz ujmując, zagrożenie hałasem kolejowym w skali kraju jest znacznie niższe od hałasu drogowego i od szeregu lat utrzymuje się w zasadzie na tym samym poziomie, z niekorzystnymi lokalnymi zmianami związanymi z pogarszającym się stanem infrastruktury. Na obecną sytuację ma również wpływ zła sytuacja ekonomiczna kolei państwowych, która doprowadziła do znacznego ograniczenia liczby połączeń w obsłudze ruchu pasażerskiego. Aktualne trendy rozwoju kolejnictwa w kraju, związane z koniecznością osiągnięcia standardów międzynarodowych w tym zakresie 25 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” wskazują, iż możliwe jest ograniczenie emisji hałasu z tych źródeł poprzez realizację programów modernizacji linii kolejowych. Jak wynika z badań, po modernizacji torowiska w rejonie linii kolejowej obserwuje się zmniejszenie poziomów hałasu średnio o 4-6 dB; wymiana taboru kolejowego i właściwe utrzymanie torowisk to kolejne ograniczenia emisji, nawet o około 10 dB. 5.5. Pole elektromagnetyczne W 2008 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu przeprowadził pomiary natężenia promieniowania elektromagnetycznego w miejscach dostępnych dla ludności. W każdym z obszarów: - centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50tys., - pozostałe miasta, - obszary wiejskie wybiera się po 15 punktów, stąd łącznie na terenie województwa wyznacza się 45 punktów pomiarowych dla roku kalendarzowego. Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektromagnetycznych promieniowania elektromagnetycznego dla zakresu częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz uzyskanych w 2008 roku dla badanych punktów pomiarowych nie przekroczyła wartości dopuszczalnej składowej elektrycznej wynoszącej 7V/m (zgodnie z przytaczanym wyżej rozporządzeniem. Najwyższy zmierzony poziom składowej elektrycznej pola wyniósł 1,66 V/m (Opole – ul. Sosnkowskiego) – więc kilkukrotnie mniej od wartości dopuszczalnej. Na terenie Gminy Komprachcice w 2008 roku nie był zlokalizowany żaden z punktów pomiarowych PEM. Zgodnie z art. 124 ustawy Prawo ochrony środowiska Wojewódzki Inspektor prowadzi, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów PEM określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Obecnie WIOŚ w Opolu nie posiada wykazu terenów, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku z wyszczególnieniem terenów przeznaczonych pod zabudowę oraz miejsc dostępnych dla ludności ponieważ przeprowadzone badania nie wykazały takich przekroczeń. 5.6. Zasoby przyrodnicze Na terenie Gminy Komprachcice można wyróżnić kilka obszarów węzłowych: leśne i zadrzewieniowe, łąkowe oraz wodne i wodno-błotne. Przez teren gminy przebiegają również cenne przyrodniczo korytarze ekologiczne o randze międzynarodowej – Dolina Odry –, o randze regionalnej – Dolina Prószkowskiego Potoku i Kompleks Borów Niemodlińskich – oraz o randze lokalnej – Dolina Ochodzanki i Dolina Olszanki. Południowo-zachodnia część Gminy Komprachcice położona jest w granicach obszaru chronionego krajobrazu pod nazwą Bory Niemodlińskie (OCHK Bory Niemodlińskie). W granicach OCHK Bory Niemodlińskie znajduje się 7 rezerwatów: „Jaśkowice”, „Jeleni Dwór”, „Blok”, „Przysiecz”, „Staw Nowokuźnicki”, „Złote Bagna” i „Prądy” oraz 5 projektowanych rezerwatów przyrody - „Sangów”, „Stawy Tułowickie”, „Chrzelice”, „Rogów” i „Topiel”. Na obszarze gminy zgodnie z przeprowadzoną w 2006 r. inwentaryzacją przyrodniczą stwierdzono występowanie 15 gatunków zwierząt objętych ochroną (według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną), w tym 4 gatunki wymagające ochrony czynnej. W wyniku prowadzonych badań terenowych stwierdzono tu wiele interesujących gatunków roślin. Grupa roślin chronionych obejmuje 20 gatunków, 12 spośród nich objętych jest ochroną ścisłą, a 8 częściową. Odnaleziono 20 gatunków rzadkich i ginących w skali województwa, regionu i całego 26 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” kraju. Na terenie Gminy Komprachcice stwierdzono również występowanie 7 siedlisk chronionych na podstawie dyrektywy habitatowej UE. 5.7. Powierzchnia ziemi Do głównych czynników powodujących degradację chemiczną gleb zalicza się: - nadmierną zawartość metali ciężkich takich jak: kadm, miedź, nikiel oraz innych substancji chemicznych, np. ropopochodnych, - zasolenie, - nadmierną alkalizację, - zakwaszenie przez związki siarki i azotu, - skażenie radioaktywne. W latach 2002-2006 Okręgowa Stacja Chemiczno - Rolnicza w Opolu wykonała badania gleb w zakresie: kategorii agronomicznej gleb (KAG), odczynu, potrzeb wapnowania i zawartości makroelementów w glebach użytkowanych rolniczo. Przebadano areał o łącznej powierzchni 21,6 tys. ha co stanowiło ok. 30% powierzchni użytków rolnych powiatu opolskiego i ponad 45% powierzchni użytków rolnych Opola. W gminie przeważająca część gleb użytków rolnych posiada odczyn kwaśny (49%) lub bardzo kwaśny (27,5%). Jedną z przyczyn zakwaszenia gleb są kwaśne opady, wprowadzające do gleby jony siarczanowe, azotanowe, chlorkowe i hydronowe oraz inne zanieczyszczenia wymywane z atmosfery. Degradujące działanie kwaśnych opadów na podłoże oraz zwiększonego zakwaszenia gleby polega na rozkładzie minerałów pierwotnych i wtórnych, uwalnianiu z glinokrzemianów glinu, który w formie jonowej ma właściwości toksyczne, wymywaniu składników mineralnych z kompleksu sorpcyjnego oraz na znacznym zmniejszaniu aktywności mikroorganizmów. Procentowy udział potrzeb wapnowania gleb użytkowanych rolniczo w gminie wynosi: - konieczne – 39% gleb - potrzebne – 29% gleb - wskazane – 18% gleb - ograniczone – 10% gleb - zbędne – 4%. Do prawidłowego wzrostu i rozwoju rośliny potrzebują składników pokarmowych, tj. makroi mikroelementów. Niedobór któregoś z nich powoduje wystąpienie zmian na liściach lub innych organach rośliny. Z analizy przeprowadzonych badań wynika, że 39% przebadanych gleb w Gminie Komprachcice charakteryzuje się bardzo wysoką zawartością fosforu, a 28% wysoką zawartością. Zawartość potasu w glebach gruntów ocenia się na średnią (36% przebadanych gleb) i wysoką (30% przebadanych gleb). Ostatnim również istotnym pierwiastkiem zapewniającym prawidłowy rozwój roślin jest magnez Stwierdzono, że 30% gleb terenu Gminy Komprachcice odznacza się bardzo niską zawartością magnezu, 26% niską, 23% średnią, a jedynie 21% wykazuje wysoką i bardzo wysoką zawartość magnezu Zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi mogą wystąpić wzdłuż dróg, zwłaszcza tych po których przemieszczają się największe ilości pojazdów (drogi krajowe i wojewódzkie). Aktualnie obowiązujące kryteria oceny zawartości zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi zawarte są w załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. z 2002 r. Nr 165, poz. 1359). Rozpoznanie stanu gleb użytkowanych rolniczo pod względem zanieczyszczenia metalami ciężkimi jest istotne z uwagi na produkcję bezpiecznej żywności dla człowieka. Występowanie w glebach podwyższonych zawartości metali ciężkich będące następstwem działalności ludzkiej poprzez: emisje przemysłowe, motoryzację, nadmierną chemizację rolnictwa, powoduje degradację biologicznych 27 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” właściwości gleb, skażenie wód gruntowych oraz przechodzenie zanieczyszczeń do łańcucha żywieniowego. Nadmierna zawartość metali ciężkich degraduje biologiczne właściwości gleb, powoduje zanieczyszczenie łańcucha żywieniowego i wód gruntowych. Szczególne zagrożenie stwarzają one w glebach kwaśnych, przechodzą bowiem w formy łatwo dostępne dla roślin. W latach 2002-2006 przeprowadzone zostały badania gleb na terenie powiatu opolskiego przez Okręgową Stację Chemiczno - Rolniczą w Opolu. Badania rozpoczęto w 2002 roku i objęły one wszystkie gminy. Tabela 6. Średnie zawartości metali ciężkich w glebach w Gminie Komprachcice Lp. Pierwiastek Średnia zawartość w Wartość dopuszczalna [mg/kg] gleby [mg/kg s.m] gleby 1 Kadm 0,34 4 2 Miedź 9,4 150 3 Nikiel 9,1 100 4 Ołów 20,2 100 5 Cynk 43,7 300 Źródło: Raport o stanie środowiska w Opolu i powiecie opolskim 2006 Obserwowane wartości stężeń kadmu, ołowiu, niklu, miedzi, cynku są niższe od wartości dopuszczalnych ujętych w zgodnie z Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, Poz. 1359). Gleby Gminy Komprachcice należą do słabo zagrożonych erozją wodną. Silniejsze procesy erozyjne mogą zachodzić jedynie lokalnie na stromych stokach krawędzi denudacyjnych i lokalnych wzniesieniach. Bardzo duże na wysoczyźnie jest natomiast zagrożenie erozją wietrzną. Bardzo silnie gleby zagrożone są przez zjawiska związane z prowadzeniem gospodarki człowieka. Do najważniejszych zagrożeń antropogenicznych gleb należą: - zabudowa coraz nowych terenów, - zanieczyszczenia chemiczne niskiej emisji, komunikacyjne oraz zasolenie zimowymi środkami oczyszczania dróg, - prowadzenie odkrywkowej eksploatacji surowców mineralnych. 6. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGYCH DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCYCH OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE 6.1. Wody powierzchniowe i podziemne Zagrożeniem dla wód może być: brak kompleksowej kanalizacji sanitarnej na terenie gminy, przepełnione szamba oraz wylewanie gnojowicy na pola, źle prowadzona gospodarka gnojowicą i gnojówką w gospodarstwach rolnych oraz niekontrolowane stosowanie nawozów sztucznych, "dzikie wysypiska". 28 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Wraz z postępem w zakresie wodociągowania miejscowości, na terytorium gminy, wystąpiła potrzeba budowy sieci kanalizacyjnej dla odprowadzenia ścieków sanitarnych, bytowych i technologicznych. Wszystkie wyżej wymienione strumienie zanieczyszczonych wód przed ich odprowadzeniem do cieków lub do ziemi wymagają oczyszczenia. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi wg danych gminnych 63,3 km (stan na 31.12.2008r.). Stosunek zwodociągowania do skanalizowania (w długościach wykonanych sieci wg danych gminy) wynosi 1,43. Na obszarze gminy zrealizowana została sieć kanalizacji sanitarnej obejmująca miejscowości: Polska Nowa Wieś, Komprachcice, Osiny, Chmielowice i Żerkowice. w ramach projektu Funduszu Spójności ISPA, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Powstało prawie 58 km sieci kanalizacyjnej tłocznej i grawitacyjnej, obsługiwanych przez 16 pompowni sieciowych (Chmielowice - 3, Komprachcice – Osiny – 5, Polska Nowa Wieś – 7, Żerkowie - 1) oraz 85 przepompowni przydomowych (stan na 2009r.). Dodatkowo w 2004r. została zakończona budowa sieci kanalizacyjnej w miejscowości Dziekaństwo. Ścieki z sieci kanalizacyjnej trafiają na oczyszczalnię ścieków w Opolu. 6.1.1. Wody powierzchniowe Jakość wód na obszarach zabudowanych, a szczególnie wiejskich jest niewłaściwa, stanowiąc wynik nieprawidłowości w gospodarce ściekami. Wody opadowe spływając po zetknięciu z powierzchnią ziemi, stanowią źródło zanieczyszczeń wód powierzchniowych. Spływ substancji z obszarów zlewni obciążonych działalnością człowieka, stanowi zanieczyszczenia obszarowe (główne źródło - mineralne nawożenie gleby, chemiczne środki ochrony roślin, składowanie odpadów). Głównym źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych w gminie są ścieki bytowe i rolnicze (gnojowica, soki z pryzm kiszonkowych) zrzucane z gospodarstw domowych, rolniczych i instytucji do rzek bezpośrednio lub za pośrednictwem rowów szczegółowych. Wody rzeki Olszanka przepływającej przez teren gminy wykazują V klasę (wody złej jakości), ze względu na ponadnormatywną zawartość NO3 i bakterii kałowych. Zawartość fosforu ogólnego, azotu ogólnego, azotu azotanowego oraz azotanów w wodach rzeki Psina przepływającej przez teren Gminy Komprachcice kształtowała się powyżej wartości granicznych dla wskaźników eutrofizacji wód. 6.1.2. Wody podziemne Istotnym elementem, wpływającym na zagrożenie jakości wód podziemnych jest nieprawidłowe prowadzenie hodowli (gnojówka, gnojowica, wody gnojowe, soki kiszonkowe zawierają znaczne ilości materii organicznej, która przy nieprawidłowym ujmowaniu może przedostawać się do potoków lub infiltrować do wód podziemnych). Nadrzędnym celem ochrony wód podziemnych jest zahamowanie procesów ich zanieczyszczania, jak również przywrócenie oraz zachowanie ich naturalnej jakości dla obecnych i przyszłych użytkowników, a także zachowanie naturalnych funkcji tych wód w ekosystemach. Zagrożeniem dla wód może być: o brak kompleksowej kanalizacji sanitarnej na terenie gminy, przepełnione szamba oraz wylewanie gnojowicy na pola, o źle prowadzona gospodarka gnojowicą i gnojówką w gospodarstwach rolnych oraz niekontrolowane stosowanie nawozów sztucznych, o "dzikie wysypiska". 6.2. Powietrze atmosferyczne Główne źródła emisji substancji do powietrza stanowią zakłady produkcyjne, kotłownie oraz ruch komunikacyjny, a więc sektor przemysłowy, komunalny i transportowy. 29 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Gmina Komprachcice ze względu na dogodne położenie ekologiczne (lasy od strony południowozachodniej) oraz brak uciążliwego przemysłu charakteryzuje się czystym powietrzem atmosferycznym i korzystnym agroklimatem. Na terenie gminy nie występują duże zakłady przemysłowe. Produkcja pozarolnicza na terenie gminy nie odgrywa większego znaczenia i prowadzona jest wyłącznie przez małe i bardzo małe zakłady. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie Gminy Komprachcice jest niska emisja i emisja komunikacyjna, wynikająca miedzy innymi z obecności na omawianym terenie niewielkiego odcinka autostrady A-4. Substancje toksyczne dostające się do powietrza atmosferycznego pochodzą głównie z procesów spalania paliw dla pokrycia potrzeb grzewczych. Zasadniczym nośnikiem energii cieplnej stosowanym do ogrzewania zabudowy mieszkaniowej, w większości jednorodzinnej jest węgiel kamienny i koks. Wprowadza się jednak coraz częściej wymianę kotłów o niskiej wydajności na kotły konwencjonalne, ale o znacznie większej sprawności albo kotłownie gazowe lub olejowe o wyraźnie mniejszej uciążliwości dla środowiska. Ze względów czysto ekonomicznych kotłownie węglowe długo jeszcze będą przeważać w zabudowie jednorodzinnej gminy. 6.3. Hałas Hałas przemysłowy Na terenie Gminy Komprachcice hałas przemysłowy nie ma zasadniczego znaczenia, ze względu na brak dużych zakładów przemysłowych. W przypadku mniejszych zakładów istotna jest coraz większą dostępność nowoczesnych technologii ograniczających natężenie hałasu, podczas modernizacji zakładów stosowane są coraz sprawniejsze urządzenia, charakteryzujące się obniżoną emisją hałasu. Pewną uciążliwość powodują zakłady rzemieślnicze i usługowe zlokalizowane blisko zabudowy o charakterze mieszkalnym. Ich wpływ na ogólny klimat akustyczny Gminy Komprachcice nie jest znaczący, jednak są one przyczyną lokalnych negatywnych skutków odczuwalnych przez okolicznych mieszkańców. Do zakładów takich należą najczęściej: warsztaty mechaniki pojazdowej, blacharskie, ślusarskie, stolarskie i kamieniarskie. Hałas komunikacyjny Klimat akustyczny na terenie Gminy Komprachcice kształtuje w znacznej mierze ruch komunikacyjny (drogowy i kolejowy). Na poziom hałasu drogowego w pobliżu zabudowy mieszkalnej mają wpływ przede wszystkim: natężenie ruchu komunikacyjnego, udział transportu ciężkiego w strumieniu ruchu, odległość zabudowy mieszkalnej od drogi, prędkość ruchu pojazdów (ze wzrostem prędkości hałas rośnie), typ i stan techniczny pojazdów, nachylenie drogi, stan nawierzchni oraz płynność ruchu. Źródłem uciążliwości akustycznej – jest w szczególności odcinek autostrady A4 oraz odcinki dróg wojewódzkich. Zagrożenie hałasem kolejowym w skali kraju jest znacznie niższe od hałasu drogowego i od szeregu lat utrzymuje się w zasadzie na tym samym poziomie, z niekorzystnymi lokalnymi zmianami związanymi z pogarszającym się stanem infrastruktury. Na obecną sytuację ma również wpływ zła sytuacja ekonomiczna kolei państwowych, która doprowadziła do znacznego ograniczenia liczby połączeń w obsłudze ruchu pasażerskiego. Aktualne trendy rozwoju kolejnictwa w kraju, związane z koniecznością osiągnięcia standardów międzynarodowych w tym zakresie wskazują, iż możliwe jest ograniczenie emisji hałasu z tych źródeł poprzez realizację programów modernizacji linii kolejowych. 30 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Hałas osiedlowy i mieszkaniowy Ponad 25% mieszkańców jest narażona na ponadnormatywny hałas w mieszkaniach występujący w wyniku stosowania “oszczędnych” materiałów i konstrukcji budowlanych. Hałas wewnątrz osiedlowy spowodowany jest przez pracę silników samochodowych, wywożenie śmieci, dostawy do sklepów, głośną muzykę radiową itp. Do tych hałasów dołącza się niejednokrotnie bardzo uciążliwy hałas wewnątrz budynku, spowodowany wadliwym funkcjonowaniem instalacji wodno-kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania. Według polskiej normy, poziom hałasu pochodzący od instalacji i urządzeń budynku może wynosić w ciągu dnia 30-40 dB, nocą 25-30 dB. Wibracje Źródła wibracji można podzielić na dwa główne rodzaje: wibracje pochodzące od narzędzi i urządzeń, wibracje przenoszone z podłoża, np. z drgających platform, podłóg, siedzeń w pojazdach mechanicznych itp. Szkodliwość wibracji zależy od wielkości natężenia źródła charakteru zmian, w czasie oraz długotrwałości działania. Na wibracje narażony jest każdy człowiek zarówno w pracy jak i w życiu codziennym. Wibracje i wstrząsy, podobnie jak hałas, przenoszone są przez wzbudzone do drgań konstrukcje budynków mieszkalnych. Skutkiem oddziaływania wibracji na człowieka są zmiany w układzie nerwowym, krążenia, narządach ruchu oraz układzie pokarmowym. Dlatego też wibracje należy zmniejszać lub likwidować w miejscach ich powstawania m.in. poprzez zmiany w konstrukcji aparatury i maszyn, stosowanie elastycznych podłoży (guma, korek), ekranów tłumiących wibracje itp. 6.4. Pole elektromagnetyczne Najczęściej spotykanymi źródłami mikrofal są urządzenia nadawczo – odbiorcze sieci telefonii komórkowej, na terenie Gminy Komprachcice jednakże nie został zlokalizowany żaden maszt nadawczo-odbiorczy. Urządzenia takie znajdują się zwykle na specjalnych masztach bądź wysokich kominach i budynkach. Obecnie na terenie gminy zlokalizowane są przekaźniki sieci PLUS, ERA, PLAY. Wpływ stacji bazowych i przekaźników sieci GSM na stan środowiska przyrodniczego według wyników badań wykonywanych na potrzeby inwestorów określany jest jako nieistotny. 6.5. Zasoby przyrodnicze Zagrożeniem dla obszarów przyrodniczo cennych jest m.in.: obniżanie poziomu wód gruntowych na skutek melioracji rolniczych i leśnych. Istotnym elementem mogą tu być również regulacje przeciwpowodziowe. intensywny rozwój rolnictwa, w szczególności związany z upraszczaniem struktury przestrzennej krajobrazu i zaorywaniem łąk i pastwisk. wprowadzanie do zbiorowisk grądów i łęgów gatunków niezgodnych siedliskowo np. świerków; osuszanie łęgów i grądów oraz łąk, regulacja koryta rzecznego, odwadnianie starorzeczy, przekształcanie łąk na pola uprawne, inwazja obcych gatunków wzdłuż koryta rzecznego. eksploatacja kruszyw naturalnych, margli i wapieni, zanieczyszczenia wód powierzchniowych ściekami komunalnymi, dzikie wysypiska śmieci, zamiana gruntów rolnych na działki budowlane. 6.6. Powierzchnia ziemi Do głównych czynników powodujących degradację chemiczną gleb zalicza się: - nadmierną zawartość metali ciężkich takich jak: kadm, miedź, nikiel oraz innych substancji chemicznych, np. ropopochodnych, 31 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” - zasolenie, nadmierną alkalizację, zakwaszenie przez związki siarki i azotu, skażenie radioaktywne. Jedną z przyczyn zakwaszenia gleb są kwaśne opady, wprowadzające do gleby jony siarczanowe, azotanowe, chlorkowe i hydronowe oraz inne zanieczyszczenia wymywane z atmosfery. Degradujące działanie kwaśnych opadów na podłoże oraz zwiększonego zakwaszenia gleby polega na rozkładzie minerałów pierwotnych i wtórnych, uwalnianiu z glinokrzemianów glinu, który w formie jonowej ma właściwości toksyczne, wymywaniu składników mineralnych z kompleksu sorpcyjnego oraz na znacznym zmniejszaniu aktywności mikroorganizmów. Zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi mogą wystąpić wzdłuż dróg, zwłaszcza tych po których przemieszczają się największe ilości pojazdów (drogi krajowe i wojewódzkie). 6.7. Gospodarka odpadami Zidentyfikowano następujące problemy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi: powstawanie na terenie gminy tzw. „dzikich wysypisk”, selektywna zbiórka surowców wtórnych na terenie gminy w chwili obecnej nie pozwala w zadowalającym stopniu ograniczyć ich unieszkodliwiania poprzez składowanie, brak objęcia 100% mieszkańców zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych, spalanie odpadów w paleniskach domowych. 7. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA CELÓW OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYCH NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANYCH DOKUMENTÓW, ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA DOKUMENTU 7.1. Cele ochrony środowiska określone w POŚ dla Gminy Komprachcice 7.1.1. Cele wynikające z polityki unijnej Podstawowym dokumentem określającym cele ochrony środowiska na szczeblu Unii Europejskiej jest VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego. VI EAP ustanawia wspólnotowe ramy polityki ochrony środowiska na okres od lipca 2002 r. do lipca 2012 r. Stanowi on środowiskowy wymiar wspólnotowej strategii zrównoważonego rozwoju i wytycza priorytety w dziedzinie ochrony środowiska, w szczególności: 1. zmiany klimatu; 2. przyrodę i różnorodność biologiczną; 3. zdrowie i jakość życia; 4. zasoby naturalne i odpady. 32 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Tabela 7. Powiązanie celów ochrony środowiska określone w POŚ dla Gminy Komprachcice z VI Wspólnotowym Programem Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego Cele działań Kierunki działań POŚ dla Gminy Komprachcice Cele działań Zmiany klimatu Ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 20 % do roku 2020. Częścią pakietu są zobowiązania dotyczące 2020 roku: 20 % udział energii odnawialnej w ogólnej produkcji energii i 10 % udział biopaliw. Promocja i wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych Przyroda i różnorodność biologiczna Zwiększenie ochrony obszarów o znaczeniu wspólnotowym i włączanie cennych obszarów do europejskiej sieci Natura 2000. Zachowanie bogatej różnorodności biologicznej Kierunki działań Upowszechnianie informacji o rozmieszczeniu i możliwościach technicznych wykorzystania potencjału energetycznego poszczególnych rodzajów odnawialnych źródeł energii Prowadzenie działań edukacyjnych oraz popularyzujących odnawialne źródła energii Zachowanie i ochrona zasobów przyrodniczych w istniejących kompleksach leśnych Ochrona i zwiększanie różnorodności biologicznej Ochrona terenów przyrodniczo cennych przed niewłaściwym sposobem użytkowania Zachowanie istniejących zbiorników wodnych Ograniczenie inwestycji uciążliwego przemysłu Ochrona zwierząt Wzmocnienie roli rekreacyjnej zieleni Rozwój sieci szlaków turystycznych i ścieżek dydaktycznych na terenach interesujących przyrodniczo Zachowanie istniejącej zieleni urządzonej Urządzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień i parków Ochrona krajobrazu Określenie zgodności Całkowita zgodność Całkowita zgodność 33 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego Cele działań Kierunki działań Zapewnienie poprawy jakości zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych. POŚ dla Gminy Komprachcice Cele działań Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę od deficytów wody Kierunki działań Określenie zgodności Wspieranie stosowania zamkniętych obiegów wody w przedsiębiorstwach Promowanie wykorzystania technologii przyjaznych dla środowiska naturalnego Całkowita zgodność Promowanie wprowadzania systemów recyklingu umożliwiających wielokrotne użytkowanie materiałów Rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływającymi na jakość wód, wspieranie edukacji ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i jej ochrony przed zanieczyszczeniem Współpraca ze środowiskami rolniczymi w zakresie wdrażania dobrych praktyk rolniczych, niezbędnych dla skutecznej ochrony wód przed zanieczyszczeniem obszarowym Zdrowie i jakość życia Zapewnienie poprawy jakości zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych c.d. Utrzymanie i osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód Rozbudowa istniejącej sieci kanalizacyjnej dla miejscowości dla w których jest to ekonomicznie uzasadnione. Wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków w miejscach gdzie jest niemożliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej Ochrona wód Rozbudowa sieci wodociągowej w Komprachcicach ul. Krzyżowa Rozbudowa sieci wodociągowej Komprachcice-Osiny Rozbudowa sieci wodociągowej Wawelno ul. Nowowiejska Rozbudowa sieci wodociągowej Chmielowice ul. Spokojna Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej – proj. Chmielowice, ul. Azalii Całkowita zgodność 34 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego Cele działań Kierunki działań Cele działań Kierunki działań Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej – proj. Chmielowice, ul. Spokojna Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej – proj. Komprachcice, ul. Krzyżowa Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej – proj. Komprachcice, ul. Słoneczna Określenie zgodności Zapewnienie poprawy jakości zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych c.d. Utrzymanie i osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód Zapewnienie poprawy jakości zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych c.d. Zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych kończąc krajowy program budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych. Realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych ujętych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych przewidzianych dla aglomeracji o RLM od 2 000 do 15 000 Całkowita zgodność Poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia Monitoring jakości wody do spożycia przez ludzi szczególnie w odniesieniu do zawartości w wodzie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), trihalometanów (THM) oraz metali ciężkich Prowadzenie nadzoru nad warunkami pracy pracowników ze szczególnym uwzględnieniem narażania na czynniki biologiczne oraz substancje chemiczne niebezpieczne Promocja zdrowego stylu życia i unikanie zagrożeń oraz profilaktyka chorób cywilizacyjnych i ograniczenie zewnętrznych przyczyn ich powstawania Całkowita zgodność Zdrowie i jakość życia c.d. Przeciwdziałanie degradacji środowiska dla zdrowia, szczególnie w miastach (hałas, stres, zanieczyszczenie powietrza i wody leżą u źródeł wielu schorzeń i alergii). Zasoby naturalne i odpady POŚ dla Gminy Komprachcice Stworzenie możliwości mających na celu zmniejszenie marnotrawstwa i szkodliwego dla zdrowia wpływu odpadów. Recykling, utylizacja odpadów winny zostać usprawnione, uwzględniając w większym stopniu cykl życia materiałów. Całkowita zgodność Nie uwzględniono w Programie Ochrony Środowiska. Temat odpadów zawarty jest w oddzielnym opracowaniu stanowiącym integralną część Programu (Plan Gospodarki Odpadami) 35 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 7.1.2. Cele wynikające z Polityki Ekologicznej Państwa Cele i instrumenty sformułowane na szczeblu wspólnotowym zostały w przewadze przeniesione do Polityki Ekologicznej Państwa w latach 2009–2012 z perspektywą do roku 2016. Priorytety tego dokumentu obejmują: ­ kierunki działań systemowych, ­ ochrona zasobów naturalnych, ­ poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. 36 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Tabela 8. Powiązanie celów ochrony środowiska określone w POŚ dla Gminy Komprachcice z Polityką Ekologiczną Państwa KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH Priorytety Polityka Ekologiczna Państwa Cele działań Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska Zarządzanie środowiskowe Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska Odpowiedzialność za szkody w środowisku Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Ochrona powierzchni ziemi Gospodarowanie zasobami geologicznymi Określenie zgodności Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Brak realizacji – zadanie nie przynależne dla gmin Rozwój badań i postęp techniczny Ochrona przyrody OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH POŚ dla Gminy Komprachcice Cele działań Dążenie, aby projekty dokumentów strategicznych były zgodne z obowiązującym prawem Upowszechnianie i wspieranie wdrażania systemów zarządzania środowiskowego Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie” Stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizacja możliwości wystąpienia szkody Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji Zachowanie bogatej różnorodności biologicznej Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę od deficytów wody Zabezpieczenie przed skutkami powodzi Rekultywacja gleb zdegradowanych i zdewastowanych oraz przywracanie im funkcji przyrodniczej, rekreacyjnej lub rolniczej Ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania przestrzennego Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność 37 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Priorytety Polityka Ekologiczna Państwa Cele działań Środowisko a zdrowie Jakość powietrza Ochrona wód Gospodarka odpadami Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych Substancje chemiczne w środowisku POŚ dla Gminy Komprachcice Określenie zgodności Cele działań Poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony Całkowita zgodność środowiska z sektorem zdrowia Osiągnięcie jakości powietrza w zakresie dotrzymywania dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu na terenie Gminy Całkowita zgodność Komprachcice oraz utrzymanie jakości powietrza atmosferycznego zgodnie z obowiązującymi standardami jakości środowiska Utrzymanie i osiągnięcie dobrego stanu wszystkich Całkowita zgodność wód Zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych kończąc Całkowita zgodność krajowy program budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych Gospodarka odpadami została omówiona w Planie Gospodarki Odpadami na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016 stanowiącym oddzielny załącznik. Dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i Całkowita zgodność podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe Ochrona mieszkańców Gminy Komprachcice przed szkodliwym oddziaływaniem pól Całkowita zgodność elektromagnetycznych Brak realizacji – zadanie nie przynależne dla gmin Zmniejszanie ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej przez nadzór nad wszystkimi Zadanie dodatkowe instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami takiej awarii Promocja i wspieranie wykorzystania energii ze Zadanie dodatkowe źródeł odnawialnych 38 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 7.1.3. Cele wynikające z polityki regionalnej Strategia Rozwoju Gminy Komprachcice na lata 2002- 2015 to jeden z najważniejszych dokumentów przygotowywanych przez samorząd, określa bowiem cele i priorytety polityki rozwoju, prowadzonej na terenie powiatu. Niniejsza strategia jest zapisem świadomych wyborów społeczności lokalnej i pokazuje koncepcję rozwoju zaplanowaną na kilka kolejnych lat, zorientowana jest na rozwiązanie kluczowych problemów z wykorzystaniem pojawiających się szans. Opracowanie niniejszego dokumentu jest wynikiem porozumienia różnych środowisk i dowodem silnego poczucia odpowiedzialności społeczności lokalnej za przyszłość gminy. 39 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Tabela 9. Powiązanie celów ochrony środowiska określone w POŚ dla Gminy Komprachcice ze Strategią Rozwoju Gminy Komprachcice na lata 2002- 2015 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej Strategia Rozwoju Gminy Komprachcice Cele działań Zadania (działania) budowa systemu kanalizacji sanitarnej likwidacja niekontrolowanych „dzikich” wysypisk śmieci edukacja ekologiczna mieszkańców rekultywacja składowiska odpadów w Domecku opracowanie we współpracy z sąsiednimi gminami tras pieszo – rowerowych w lasach na terenie gminy Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice Kierunki działań Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej – proj. - Chmielowice, ul. Azalii Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej – proj. - Chmielowice, ul. Spokojna Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej – proj. - Komprachcice, ul. Krzyżowa Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej – proj. - Komprachcice, ul. Słoneczna Gospodarka odpadami została omówiona w Planie Gospodarki Odpadami na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016 stanowiącym oddzielny dokument. Kontynuacja realizacji programu edukacji ekologicznej Wspieranie merytoryczne i finansowe aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży np. organizowanie konkursów i sesji popularno-naukowych związanych z tematyką środowiskową Wsparcie finansowe projektów z zakresu edukacji ekologicznej o zasięgu ponadgminnym Doskonalenie metod udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie przez wszystkie instytucje publiczne Gospodarka odpadami została omówiona w Planie Gospodarki Odpadami na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016 stanowiącym oddzielny dokument. Budowa ścieżek rowerowych Stopień zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność Całkowita zgodność 40 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 7.1.4. Zgodność celów projektu POŚ dla Gminy Komprachcice z celami polityk nadrzędnych i równoległych Traktat Akcesyjny w obszarze „Środowisko” zawarł warunki transpozycji unijnych dyrektyw do krajowego prawa ochrony środowiska. Stały się one podstawą formułowania celów krótkoterminowych, średnioterminowych (2010) i długoterminowych w II Polityce Ekologicznej Państwa, w zakresie gospodarowania zasobami naturalnymi, poprawy jakości środowiska, wzmocnienia instrumentów zarządzania środowiskiem oraz współpracy międzynarodowej. Łącznie z restrukturyzacją gospodarki działania te przyczyniły się do postępu w wielu dziedzinach (ograniczenie emisji podstawowych zanieczyszczeń do powietrza, pobór wód, zrzut biogenów). Oznacza to konieczność kontynuowania działań, przede wszystkim dotyczących: ­ Osiągnięcie jakości powietrza w zakresie dotrzymywania dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu na terenie Gminy Komprachcice oraz utrzymanie jakości powietrza atmosferycznego zgodnie z obowiązującymi standardami jakości środowiska, ­ utrzymanie i osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, ­ zachowanie bogatej różnorodności biologicznej. Podstawowym dokumentem opracowanym na szczeblu krajowym, który powinien być uwzględniony przy realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice jest Polityka Ekologiczna Państwa. W projekcie Programu Ochrony Środowiska podkreślono, że stanowi on przeniesienie polityki krajowej na szczebel regionalny. W niniejszej prognozie dokonano sprawdzenia tej tezy, poprzez zestawienie w matrycy (tabela nr 2) celów projektu PEP w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016 i celów projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice. Z listy celów PEP nie uwzględniono w Projekcie Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice celów zawartych w priorytecie „Ochrona klimatu”, których realizacja zależy głównie od działań na szczeblu centralnym i nie odnoszą się one do regionalnej polityki ekologicznej. 7.1.5. Zgodność celów projektu POŚ dla Gminy Komprachcice z zapisami ustawy o ochronie przyrody W ustawie „O ochronie przyrody” z dnia 16 kwietnia 2004 roku /Dz. U. Nr 92 poz. 880/ tekst jednolity zapisano m.in.: 1. Gospodarowanie zasobami dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz zasobami genetycznymi roślin, zwierząt i grzybów użytkowanymi przez człowieka powinno zapewniać ich trwałość, optymalną liczebność i ochronę różnorodności genetycznej, w szczególności przez: - ochronę, utrzymanie lub racjonalne zagospodarowanie naturalnych i półnaturalnych ekosystemów, w tym lasów, torfowisk, bagien, muraw, solnisk, klifów nadmorskich i wydm, linii brzegów wód, dolin rzecznych, źródeł i źródlisk, a także rzek, jezior i obszarów morskich oraz siedlisk i ostoi roślin, zwierząt lub grzybów; - stworzenie warunków do rozmnażania i rozprzestrzeniania zagrożonych wyginięciem roślin, zwierząt i grzybów oraz ochronę i odtwarzanie ich siedlisk i ostoi, a także ochronę tras migracyjnych zwierząt. 2. Gospodarowanie zasobami przyrody nieożywionej powinno być prowadzone w sposób zapewniający ochronę innych zasobów, tworów i składników przyrody, oszczędne użytkowanie przestrzeni oraz zachowanie szczególnie cennych tworów i składników przyrody nieożywionej, w tym profili geologicznych i glebowych, jaskiń, turni, skałek, głazów narzutowych, naturalnych zbiorników i cieków wodnych, źródeł i wodospadów, elementów dna morza, wydm i glebowych powierzchni wzorcowych, a także miejsc występowania kopalnych szczątków roślin i zwierząt. 3. Zabrania się wypalania łąk, pastwisk, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych, szlaków kolejowych oraz trzcinowisk i szuwarów. 41 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 4. Zabrania się wprowadzania do środowiska przyrodniczego oraz przemieszczania w tym środowisku roślin, zwierząt lub grzybów gatunków obcych. W Projekcie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice uwzględniono zapisy ustawy „O ochronie przyrody”. Wyznaczono następujące kierunki działań: Zachowanie i ochrona zasobów przyrodniczych w istniejących kompleksach leśnych Ochrona i zwiększanie różnorodności biologicznej Ochrona terenów przyrodniczo cennych przed niewłaściwym sposobem użytkowania Zachowanie istniejących zbiorników wodnych Przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody, urządzanie i utrzymanie zieleni, zadrzewień, zakrzewień na terenach będących własnością gminy Realizacja Wojewódzkiego Programu Zwiększenia Lesistości gatunkami rodzimymi Aktualizacja granicy rolno-leśnej w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego Renaturalizacja obszarów leśnych gatunkami rodzimymi Inwentaryzacja i weryfikacja klasyfikacji gruntów pod kątem pełnego uwzględnienia gruntów zalesionych i zadrzewionych oraz ujęcie granicy rolno-leśnej w planach zagospodarowania przestrzennego Zalesianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej oraz nieużytków i terenów zdegradowanych i przekształconych gatunkami rodzimymi Stały nadzór nad gospodarką leśną w lasach prywatnych Prowadzenie ciągłej kampanii edukacyjno – informacyjnej w celu podnoszenia świadomości w zakresie celów i korzyści z trwale zrównoważonej gospodarki leśnej Zapewnienie trwałości i wielofunkcyjności lasów Inwentaryzacja zasobów leśnych pod kątem ich stanu zdrowotnego Zachowanie istniejących kompleksów leśnych Prowadzenie gospodarki leśnej ze szczególnym uwzględnieniem pozaprodukcyjnych funkcji lasu Ochrona gleb leśnych Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkodniki, nielegalne wysypiska śmieci). 7.2. Cele ochrony środowiska określone w PGO dla Gminy Komprachcice Celem głównym Aktualizacji planu gospodarki odpadami dla Gminy Komprachcice z KPGO 2010 i APGOWO jest stworzenie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym realizowane są zasady: zapobiegania i minimalizacji ilości wytwarzanych odpadów; ograniczenia właściwości niebezpiecznych; wykorzystania właściwości materiałowych i energetycznych odpadów. Zgodnie z Polityką Ekologiczną Państwa cele główne to: zwiększenie udziału odzysku (w szczególności odzysku energii z odpadów), zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska; zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowisko odpadów; bieżąca aktualizacja danych o gospodarce odpadami w gminie. 42 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów Decyzje o zapobieganiu powstawania odpadów zapadają już na etapie fazy projektowej wyrobu, a także na etapie jego wytwarzania, użytkowania oraz związane są z ostatecznym zagospodarowaniem odpadów powstających z tych wyrobów po zakończonym ich cyklu życia. W związku z tym na szczeblu gminnym będą podejmowane następujące działania: intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie, zarówno wśród społeczności lokalnej jak również u przedsiębiorców z terenu gminy. Działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko Głównymi kierunkami działań w zakresie gospodarowania odpadami są: intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie, zarówno wśród społeczności lokalnej jak również u przedsiębiorców z terenu gminy, wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wskaźników wytwarzania i morfologii odpadów, celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami, wspieranie wdrażania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalających na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania, wzmocnienie kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie odbierania, zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania oraz wytwarzania odpadów, wprowadzenie instrumentów finansowych umożliwiających realizację zadań w zakresie gospodarki odpadami przez jednostki samorządu terytorialnego i dyscyplinujących jednostki samorządu w zakresie wykonywania przez nie obowiązków. Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów Odpady komunalne Podstawą planowanego systemu gospodarki odpadami, są następujące działania priorytetowe: powszechna edukacja ekologiczna w zakresie gospodarki odpadami, (kampanie informacyjno - reklamowe dotyczące selektywnej zbiórki, konkursy, gry i zabawy dla dzieci o tematyce związanej z gospodarką odpadami oraz ogólnie z ochroną środowiska), odzysk i wykorzystanie odpadów podlegających biodegradacji, intensyfikacja selektywnej zbiórki surowców wtórnych na terenie gminy, wydzielenie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych, wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych, wydzielenie odpadów budowlano-remontowych ze strumienia odpadów komunalnych. Odbieranie, zbieranie i transport odpadów Osiągnięcie zakładanych celów w zakresie zbierania odpadów komunalnych wymaga realizacji następujących działań: kontrolowania przez gminę stanu zawieranych umów przez właścicieli nieruchomości z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych, kontrolowania przez gminę sposobów i zakresu wypełniania przez podmioty posiadają ce zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości - ustaleń zawartych w ww. zezwoleniach dotyczących metod oraz miejsc prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania odpadów, doskonalenie systemów ewidencji wytwarzanych, poddawanych odzyskowi oraz unieszkodliwianiu odpadów komunalnych. 43 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Zgodnie z wytyczonymi celami w zakresie odzysku i recyklingu wymagane jest prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania następujących frakcji odpadów komunalnych: odpady zielone z ogrodów i parków, papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.), odpady opakowaniowe ze szkła, tworzywa sztuczne i metale, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, przeterminowane leki, chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe, itd.), meble i inne odpady wielkogabarytowe, odpady budowlano-remontowe. Pozostałe frakcje odpadów komunalnych mogą być zbierane łącznie jako zmieszane odpady komunalne. Odpady zebrane selektywnie powinny być transportowane w sposób zapobiegający ich zmieszaniu. Odzysk i unieszkodliwianie odpadów Maksymalizacja odzysku wymaga: zapewnienia, że odpowiednia przepustowość instalacji będzie dostępna, aby przetworzyć wszystkie selektywnie zebrane odpady, poprzez odpowiednie monitorowanie zrealizowanych i planowanych inwestycji, konsekwentne egzekwowanie obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu, promowania produktów wytwarzanych z materiałów odpadowych poprzez odpowiednie działania promocyjne i edukacyjne jak również zamówienia publiczne, zachęcania inwestorów publicznych i prywatnych do udziału w realizacji inwestycji strategicznych zgodnie z planami gospodarki odpadami. Jednym z zasadniczych kierunków działań jest intensywny wzrost zastosowania zarówno biologicznych, jak i termicznych metod przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych. Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji - związane jest z koniecznością budowy linii technologicznych do ich przetwarzania: kompostowni odpadów organicznych, linii mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, instalacji fermentacji odpadów (organicznych lub zmieszanych). Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych Po przeanalizowaniu aktualnego stanu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, prognoz powstawania odpadów niebezpiecznych do 2018 r. oraz wynikających z tego potrzeb inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, a także założonych do osiągnięcia celów sformułowano następujące kierunki działań: minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych poddawanych procesom unieszkodliwiania poprzez składowanie, organizacja nowych i rozwój istniejących systemów zbierania odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych odpadów komunalnych (gospodarstwa domowe), w oparciu o: - funkcjonujące sieci zbierania poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych utworzone przez przedsiębiorców, - funkcjonujące placówki handlowe, apteki, zakłady serwisowe oraz punkty zbierania poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych (np. przeterminowane lekarstwa, baterie, akumulatory), - stacjonarne lub mobilne punkty zbierania odpadów niebezpiecznych, 44 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” - regularne odbieranie odpadów niebezpiecznych od mieszkańców prowadzących selektywne zbieranie w systemie workowym lub pojemnikowym przez podmioty prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Wymagane jest prowadzenie przez przedsiębiorców selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych. Opis działań dotyczący prawidłowego postępowania z odpadami niebezpiecznymi z podziałem na grupy odpadów jest omówiony poniżej. Zużyte baterie i akumulatory Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania zużytymi bateriami i akumulatorami wymaga realizacji następujących działań: udoskonalenia i rozwinięcia systemu zbierania małogabarytowych zużytych baterii i akumulatorów ze źródeł rozproszonych, rozszerzenia zakresu przeznaczenia środków finansowych pochodzących z opłat produktowych o finansowanie zakupu elementów infrastruktury zbierania (między innymi pojemników). Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym wymaga realizacji następujących działań: utworzenie systemu i rozbudowania infrastruktury technicznej w zakresie zbierania i przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zapewnienie instrumentów i mechanizmów organizacyjnych zapewniających zorganizowanie wtórnego obiegu przestarzałych, lecz sprawnych urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Przeterminowane leki Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania odpadami z tej grupy wymaga realizacji następujących działań: utworzenie i rozbudowa systemu zbierania przeterminowanych lekarstw od ludności. Przeterminowane pestycydy Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania odpadami z tej grupy wymaga realizacji następujących działań: zwrócenie szczególnej uwagi na powstające na terenie gminy odpady niebezpieczne jakimi są pestycydy i opakowania po tych środkach oraz sposób postępowania z nimi, podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy w zakresie prawidłowego i bezpiecznego dla środowiska oraz zdrowia ludności postępowania z w/w odpadami, utworzenie i rozwój systemu zbierania środków ochrony roślin (w tym przeterminowanych) oraz opakowań po tych środkach. Komunalne osady ściekowe Ponieważ ścieki z kanalizacji sanitarnej odprowadzane są w 100% do oczyszczalni ścieków w Opolu i nie planuje się budowy oczyszczalni, w związku z tym problem osadów ściekowych na terenie gminy Komprachcice nie występuje. Odpady opakowaniowe Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania odpadami opakowaniowymi wymaga rozbudowania infrastruktury technicznej w zakresie sortowania i recyklingu odpadów opakowaniowych. 45 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Odpady zawierające azbest Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania odpadami zawierającymi azbest wymaga realizacji następujących działań: zapewnienie finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest ze środków krajowych i europejskich. Zużyte opony Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania zużytymi oponami wymaga realizacji następujących działań: rozbudowy infrastruktury technicznej zbierania zużytych opon, kontroli właściwego postępowania ze zużytymi oponami. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania odpadami z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych wymaga realizacji następujących działań: rozbudowy infrastruktury technicznej selektywnego zbierania, przetwarzania oraz odzysku, w tym recyklingu tych odpadów, kontroli właściwego postępowania z tymi odpadami. Działania zmierzające do redukcji odpadów kierowanych na składowisko odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Uwzględniając wymagania określone w art. 5 Dyrektywy Rady 1999/31/EC należy przyjąć, że udział odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania powinien wynosić wagowo (za rok bazowy w/g KPGO 2010 przyjęto 1995): w 2010 r. – 75%, w 2013 r. – 50%, w 2020 r. – 35%. Zgodnie z Wojewódzkim Planem Depozytowym, poniżej przedstawiono: ilość odpadów komunalnych (ogółem) dopuszczoną do składowania oraz ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji konieczną do zagospodarowania w sposób inny niż składowanie – dla Gminy Komprachcice, w rozbiciu na poszczególne lata prognozy planu. Ilość odpadów komunalnych (ogółem) dopuszczona do składowania w gminie Komprachcice (wg APGOWO – Wojewódzki Plan Depozytowy): 1 067 Mg w 2010 r., 711 Mg w 2013 r., 498 Mg w 2020 r. Dla Gminy Komprachcice ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji konieczna do zagospodarowania w sposób inny niż składowanie wynosi odpowiednio (wg Wojewódzkiego Planu Depozytowego): 128 Mg w 2010 r. 256 Mg w 2013 r. 333 Mg w 2020 r. W celu osiągnięcia powyższych założeń proponuje się podjąć następujące działania: zorganizowanie selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych, 46 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” skierowanie do instalacji kompostowania odpadów ulegających biodegradacji pochodzących z selektywnej zbiórki, utrzymania terenów zielonych oraz ogrodów, rozwijanie metod zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji u źródła poprzez wdrażanie do stosowania przez mieszkańców zabudowy jednorodzinnej przydomowych kompostowników. Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach powinien być zgodny z polityką ekologiczną państwa oraz wojewódzkim planem gospodarki odpadami. Przedstawione powyżej cele projektu Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na lata 2009-2013 z perspektywą na lata 2014-2016 są zgodne z wymienionymi dokumentami. 8. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, W TYM ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMINOWE, ŚREDNIOTERMINOWE I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ORAZ POZYTYWNE I NEGATYWNE Ocenie możliwych oddziaływań na środowisko poddano zadania inwestycyjne jak i nieinwestycyjne ujęte do realizacji w ramach poszczególnych celów w POŚ i PGO dla Gminy Komprachcice. Stopień i zakres oddziaływania zależeć będzie przede wszystkim od lokalizacji danego przedsięwzięcia, czy będzie ono realizowane na terenach zurbanizowanych, przekształconych antropogenicznie czy obszarach użytkowanych rolniczo lub też na obszarach cennych przyrodniczo i chronionych, gdzie negatywny zakres oddziaływania może być największy. Określenie zmian stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem w odniesieniu do zadań inwestycyjnych zaplanowanych w POŚ i PGO dla Gminy Komprachcice przy braku informacji o sposobie i dokładnych miejscach realizacji poszczególnych przedsięwzięć jest bardzo trudne. Biorąc jednak pod uwagę, że większość z zamierzeń inwestycyjnych przewidywanych do realizacji w ramach POŚ i PGO dla Gminy Komprachcice wymagać będzie przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych przyjęto, że na tym etapie wystarczające będzie omówienie typowych oddziaływań i ich potencjalnych skutków środowiskowych. W niektórych przypadkach oddziaływanie, w zależności od aspektu jaki się rozważa, może mieć jednocześnie negatywny lub pozytywny wpływ na dany element środowiska. Przy tak przeprowadzonej ocenie możliwe było generalne określenie potencjalnych niekorzystnych skutków środowiskowych związanych z realizacją poszczególnych zadań. Ponadto ocenę tę dokonano przede wszystkim pod kątem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji inwestycji, zakładając, że uciążliwości występujące w fazie budowy z reguły mają charakter przejściowy. 8.1. Wody podziemne i powierzchniowe Realizacja zadań w ramach priorytetu utrzymanie i osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód ma doprowadzić do racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi. Możliwe będzie ograniczenie zużycia wody oraz szczególnie cennych wód podziemnych na cele przemysłowe. Inwestycje w zakresie wodociągów i stacji uzdatniana wody przyczynią się do poprawy jakości wody pitnej oraz przyczynią się do podniesienia standardu życia mieszkańców. 47 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Zadania realizowane w ramach priorytetu zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych kończąc krajowy program budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych przyczynią się do poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych. Inwestycje takie jak oczyszczalnie ścieków nie stwarzają podczas normalnej eksploatacji znaczących zagrożeń dla środowiska. Z uwagi jednak na znaczące oddziaływania w przypadku awarii lub wypadku, wskazana jest stała kontrola stanu technicznego tych instalacji, jak również opracowanie szczegółowych planów usuwania skutków awarii. Generalnie realizacja tych zadań i inwestycji spowoduje jednak pozytywny wpływ na środowisko m.in. poprzez zmniejszenie ilości odprowadzanych do środowiska ścieków nieoczyszczonych ze źródeł komunalnych i przemysłowych oraz ograniczenie spływu zanieczyszczeń obszarowych. Realizacja tych działań jest niezbędna i w efekcie korzystna dla środowiska. W fazie eksploatacji kanalizacji sanitarnej najistotniejsze oddziaływania będą występowały podczas ewentualnych awarii związanych z brakiem prądu lub niedrożnością kanałów. Udrożnienie kanałów będzie się wiązało z czasowym zajęciem pasa drogowego przez wyspecjalizowane służby i z koniecznością przepłukania. Oddziaływania te będą krótkotrwałe, niepowodujące negatywnych oddziaływań na środowisko. 8.2. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego Zadania ujęte w priorytecie osiągnięcie jakości powietrza w zakresie dotrzymywania dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu na terenie Gminy Komprachcice oraz utrzymanie jakości mają na celu poprawę jakości powietrza na terenie gminy. Przedsięwzięcia w tym zakresie mają prowadzić do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery m.in. poprzez eliminację wykorzystania paliw konwencjonalnych w kotłowniach lokalnych i gospodarstwach domowych czy stosowanie urządzeń do oczyszczania spalin i wykorzystywanie nowoczesnych technologii w zakładach przemysłowych. Działania takie pozwolą na wyeliminowanie zagrożenia dla zdrowia ludzi i ograniczą niszczenie fasad budynków w tym także zabytkowych, co związane jest z zanieczyszczeniem powietrza. W tym zakresie do inwestycji o najbardziej znaczącym negatywnym oddziaływaniu na środowisko należą drogi. Zidentyfikowano znaczące oddziaływania o charakterze lokalnym, związane z zaburzeniem stosunków wodnych (melioracja, budowa systemów odwadniających), przekształceniami powierzchni ziemi, degradacją krajobrazu oraz hałasem. Emisja substancji z silników pojazdów jest znaczna i oddziałuje na stan czystości powietrza szczególnie w najbliższym otoczeniu dróg, jednak ich wpływ maleje wraz z odległością. Oprócz tego, zarówno podczas budowy jak i eksploatacji. Ponadto w bezpośrednim sąsiedztwie drogi mogą wystąpić zmiany w ekosystemach co jest spowodowane zanieczyszczeniami gleb i wód, gdzie głównym źródłem zanieczyszczeń są spływy z drogi substancji chemicznych stosowanych przy ich utrzymaniu, wycieki z pojazdów, a także wytwarzane odpady (remonty dróg, ale też ich eksploatacja, np. zmiotki z oczyszczania ulic, odpady z koszy przy miejscach postojowych lecz także „dzikie śmietniki” oraz odpady powstałe w wyniku zdarzeń losowych, w tym wypadków i kolizji drogowych). Poprawa parametrów istniejących tras komunikacyjnych spowoduje wzrost natężenia ruchu, któremu towarzyszy wzrost emisji spalin i hałasu. Korzystnym środowiskowo efektem budowy obwodnic dla miast będzie wyprowadzenie części ruchu samochodowego (głównie tranzytu) z centrów, co przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz w dłuższej perspektywie czasowej do złagodzenia problemów związanych z emisjami zanieczyszczeń atmosferycznych i poziomem hałasu komunikacyjnego. Poprawa infrastruktury transportowej powoduje poprawę płynności ruchu, przyspieszenie przejazdów, co wiąże się także ze zmniejszeniem emisji spalin i oszczędnością w zużyciu paliw. Rozwój infrastruktury transportowej ma także wpływ na dziedzictwo kulturowe w tym zabytki. Z jednej strony wyprowadzenie transportu poza centra miast korzystnie wpływa na budynki, ponieważ ograniczona zostaje emisja zanieczyszczeń do powietrza oraz hałas. Z drugiej strony nowe drogi na nowych 48 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” obszarach mogą powodować zmiany krajobrazu kulturowego poprzez wyburzenia, czy zmiany w istniejącym układzie urbanistycznym. Kolejnym kierunkiem działania jest wzrost udziału energii z odnawialnych źródeł. Różnorodność postaci energii odnawialnej przekłada się na różnorodność oddziaływań na środowisko. Generalnie, poza wykorzystaniem biomasy, zaletą energii odnawialnej jest eliminacja wytwarzania odpadów i emisji do powietrza na etapie eksploatacji systemu. Wielkość oddziaływania zależy przede wszystkim od rodzaju wykorzystywanego paliwa, którym mogą być słoma, zrębki, brykiet drewna. 8.3. Ograniczenie emisji hałasu Na terenie powiatu głównym problemem nie jest hałas ze źródeł przemysłowych ale hałas komunikacyjny co wiąże się ze stałym wzrostem natężenia ruchu i rozwojem sieci transportowej. Zadania zaproponowane w ramach priorytetu dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe mają na celu ograniczenie emisji hałasu komunikacyjnego i jego negatywnego oddziaływania na człowieka oraz budynki w tym zabytki. W tym kontekście należy wskazać, że wszelkiego rodzaju inwestycje zwiększające płynność ruchu, zwłaszcza na obszarach zwartej zabudowy, a także wyprowadzające ruch tranzytowy z centrów miast przyczyniają do istotnego zmniejszenia ryzyka zdrowotnego powodowanego przez hałas. Korzystne jest to także dla budynków, ponieważ zmniejszają się drgania i wibracje, które mogą powodować ich uszkodzenie. Ograniczenie emisji hałasu komunikacyjnego można uzyskać poprzez poprawę stanu nawierzchni drogi, a także poprawę płynności ruchu. Szczególne znaczenie mają także działania, które prowadzą do zidentyfikowania i zinwentaryzowania terenów, na których występują przekroczenia dopuszczalnych wartości hałasu, ponieważ dzięki temu można prowadzić efektywne działania ograniczającego jego skutki np. poprzez wymianę okien na dźwiękoszczelne i modernizację dróg. 8.4. Utrzymanie obowiązujących standardów promieniowania elektromagnetycznego w zakresie Zagrożenie promieniowaniem elektromagnetycznym występuje przede wszystkim w bezpośrednim otoczeniu jego źródła, takie jak stacje elektroenergetyczne, linie elektroenergetyczne, stacje bazowe telefonii komórkowej itp. Dlatego, aby ograniczać negatywne oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na ludzi i środowisko, konieczne jest prowadzenie monitoringu jego natężenia, a także zidentyfikowanie obszarów narażenia na to promieniowanie. Ze względu na występowanie tego promieniowania konieczne jest więc wyznaczanie obszarów bez zabudowy i uwzględnianie takich obszarów, i wynikających z tego ograniczeń, w planach zagospodarowania przestrzennego i decyzjach lokalizacyjnych. W ramach priorytetu ochrona mieszkańców Gminy Komprachcice przed szkodliwym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych realizowane będą zadania, które umożliwią ograniczenie narażenia organizmów na promieniowanie elektromagnetyczne. 8.5. Racjonalne wykorzystanie materiałów i surowców Ograniczenie wpływu na środowisko można uzyskać także poprzez wzrost efektywności i wykorzystywania surowców i zasobów wodnych w przemyśle, co zmniejsza emisje do środowiska. Wszelkie działania na rzecz ograniczenia całkowitej ilości zużywanej energii i surowców przyczyniają się do wolniejszego zużywania nieodnawialnych zasobów i ograniczania presji na środowisko. Realizowane to będzie poprzez wdrażanie ekoinnowacyjnych, czystych technologii i systemów zarządzania środowiskiem w przedsiębiorstwach. W zakresie wytwarzania odpadów pochodzenia przemysłowego działania te winny być ukierunkowane na zminimalizowanie ich powstawania u źródła. Należy także wprowadzać zamknięte obiegi wody oraz ograniczać w procesach 49 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” technologicznych wykorzystanie wód podziemnych. Ochrona zasobów kopalin możliwa jest też poprzez ograniczanie wydobycia do wielkości gospodarczo uzasadnionych. Realizacja takich zadań w ramach Aktualizacji POŚ dla Gminy Komprachcice będzie więc korzystnie wpływać na wszystkie elementy środowiska poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza i wytwarzania opadów, ograniczenie odprowadzania ścieków do wód i zużycia surowców naturalnych, dzięki czemu ograniczone będą też niekorzystne przekształcenia w krajobrazie. 8.6. Ograniczenie wystąpienia poważnych awarii Wszelkie działania mające na celu ograniczanie i zwalczanie skutków zagrożeń naturalnych oraz przeciwdziałanie skutkom poważnych awarii przemysłowych, wypadkom związanym z przewozem substancji niebezpiecznych, są bardzo korzystne dla środowiska i zdrowia człowieka. Wdrażanie systemów ratowniczo-gaśniczych, doposażenie jednostek we właściwy sprzęt pozwala na stworzenie jednolitego i spójnego układu podmiotów ratowniczych, tak aby można było podjąć skuteczne działania ratownicze w sytuacjach zagrożeń życia, zdrowia lub środowiska. Plany operacyjnoratownicze powinny też opracowywać zakłady o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii, ponieważ w razie wystąpienia awarii pozwalają one na zminimalizowanie negatywnych oddziaływań na środowisko i zdrowie ludzi. Jednym z kierunków działań, mających na celu ograniczenie ryzyka wypadku przy transporcie substancji niebezpiecznych jest właściwa organizacja ich przewozu i dobór trasy oraz pory przejazdu. Wyprowadzenie tej kategorii ruchu poza obszar zabudowy dzięki budowie nowych obwodnic służy poprawie bezpieczeństwa. Służy jej również dbałość o stan dróg, którymi odbywa się transport substancji o dużym potencjale zagrożenia, o prawidłowe ich oznakowanie, utrzymanie w zimie itp. 8.7. Ochrona zasobów przyrody Zadania zaplanowane do realizacji w związku z priorytetami: ­ zachowanie bogatej różnorodności biologicznej, ­ racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego, mają na celu zwiększenie bioróżnorodności oraz ochronę siedlisk, walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy. Przedsięwzięcia te pozwolą na ograniczenie niszczenia walorów przyrodniczo-krajobrazowych, fragmentacji ekosystemów i utraty bioróżnorodności, co obecnie wiąże się z rozwojem sieci transportowej, przemysłu i przeznaczaniem terenów na cele mieszkaniowe. Szczególna rolę w ochronie różnorodności biologicznej spełniają lasy, ponieważ pomimo znaczących przekształceń nadal zachowują duży stopień naturalności, cechują się znacznym zróżnicowaniem siedlisk i są ostoją wielu gatunków roślin i zwierząt, a także stanowią ważne ogniwo spajające inne ekosystemy i znacząco wpływają na ich stan. Działanie te korzystnie wpływają także na takie elementy środowiska jak powietrze, zasoby wodne czy glebowe, pośrednio na zdrowie ludzi, ponieważ lasy pełnią wiele funkcji w środowisku. Działania te korzystnie wpływają także na takie elementy środowiska jak powietrze, zasoby wodne czy glebowe, pośrednio na zdrowie ludzi, ponieważ lasy pełnią wiele funkcji w środowisku. 8.8. Ochrona ludzi, roślinności oraz zwierząt Obecnie na terenie Gminy Komprachcice nie ma działających elektrowni wiatrowych, w studium zagospodarowania przestrzennego gminy nie ma terenów przeznaczonych pod fermy wiatrowe. 50 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 8.9. Ochrona gleb i powierzchni ziemi przed degradacją Degradację gleb powodują m.in. złe wykorzystywanie nawozów i środków ochrony roślin czy niewłaściwie zabiegi agrotechniczne. Korzystne oddziaływanie na gleby będą miały przedsięwzięcia podejmowane w obrębie działania rekultywacja gleb zdegradowanych i zdewastowanych oraz przywracanie im funkcji przyrodniczej, rekreacyjnej lub rolniczej. Przede wszystkim przyczynią się do zachowania właściwego chemizmu gleb i zapobiegać będą ich degradacji. Wapnowanie gleb pozwala utrzymać właściwy odczyn gleby co zmniejsza ryzyko pobierania metali ciężkich przez rośliny i tym samym włączenie ich w łańcuch pokarmowy oraz zmniejsza ich migrację do wód gruntowych. Właściwe postępowanie z środkami ochrony roślin i nawozami pozwoli także ograniczyć przedostawanie się pierwiastków biogennych do wód podziemnych i powierzchniowych. Wprowadzenie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych wpłynie korzystnie na gleby i zachowanie różnorodności biologicznej, ponieważ stanowią one ostoje i ułatwiają migrację wielu organizmów, które w nieróżnorodnym krajobrazie rolniczym nie mogły by bytować. Stanowią ceny element krajobrazowy i biotyczny. W ramach działania prowadzone będzie zagospodarowanie terenów zdegradowanych. Rekultywacja terenów zdegradowanych pozwala przywrócić teren do produkcji rolniczej, leśnej czy na cele rekreacyjne. Należy także dążyć do likwidacji i rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych. Szczególnie korzystne jest ponowne zagospodarowanie terenów zdegradowanych na cele gospodarcze i przemysłowe, ponieważ w ten sposób nie jest potrzebne przeznaczanie terenów rolniczych czy leśnych na tą działalność. Działania rekultywacyjne powinny być prowadzone w kierunku najbardziej optymalnym dla środowiska. 8.10. Racjonalna gospodarka odpadami 8.10.1. Odpady komunalne Podstawowym elementem poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi jest podniesienie sprawności systemów zbierania odpadów z jednoczesnym zapewnieniem ich odzysku i unieszkodliwiania w instalacjach spełniających wymagania ochrony środowiska. Wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów, w tym odpadów ulegających biodegradacji i niebezpiecznych, występujących w strumieniu odpadów komunalnych bardzo korzystnie wpłynie na stan środowiska w gminie. Przyczyni się to do zmniejszenia ilości odpadów kierowanych bezpośrednio na składowiska poprzez poddawanie ich w pierwszej kolejności procesom odzysku. Ponadto objęcie wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym zbieraniem odpadów wyeliminuje zjawisko niekontrolowanego pozbywania się odpadów, przeciwdziałać będzie powstawaniu dzikich „wysypisk śmieci”. Jednakże powodzenie tych działań wymaga wdrożenia odpowiednich instrumentów finansowych, właściwej kontroli i nadzoru nad jednostkami odpowiedzialnymi za realizację tych zadań a także wykonanie działań zgodnie z określonymi terminami. Nie bez znaczenia jest tutaj przeprowadzenie szeroko zakrojonej akcji edukacyjno – informacyjnej wśród społeczeństwa. Wzrost ilości zbiórki odpadów, które można ponownie wykorzystać, będzie pozytywnie wpływał na ograniczenie degradacji gleb i zasobów leśnych. W Aktualizacji PGO dla Gminy Komprachcice przedstawiono działania, z określeniem terminu ich realizacji, które mają na celu poprawę sytuacji w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi. Zaplanowany system gospodarki odpadami nie obejmuje budowy Zakładów Zagospodarowania Odpadów ani instalacji do ich unieszkodliwiania na terenie Gminy Komprachcice. ZZO powstanie w ramach Centralnego Regionu Gospodarki Odpadami Komunalnymi z ośrodkiem wiodącym w Opolu (wg zapisów w APGOWO Gmina Komprachcice została przyporządkowana do wspomnianego RGOK). Gmina Komprachcice rozważa możliwość przystąpienia do innego związku wyznaczonego przez WPGO, jeśli taki w przyszłości powstanie. 51 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 8.10.2 Odpady niebezpieczne i inne niż niebezpieczne Jednym z głównych problemów związanych z gospodarką odpadami niebezpiecznymi na terenie gminy są odpady zawierające azbest. Niezbędnym działaniem do realizacji w tym zakresie jest wdrożenie mechanizmów finansowych umożliwiających dofinansowanie zadań związanych z usuwaniem i unieszkodliwianiem wyrobów zawierających azbest. Działania zaproponowane w tym zakresie w Aktualizacji Planu wpłyną korzystnie na stan środowiska w gminie. W przypadku braku realizacji w/w zadań może nastąpić sytuacja składowania tego rodzaju odpadów w miejscach na ten cel nie przeznaczonych – zanieczyszczenie środowiska oraz zagrożenie dla zdrowia ludzi poprzez niewłaściwe usuwanie azbestu. Potencjalnym zagrożeniem dla środowiska są odpady niebezpieczne występujące w strumieniu odpadów komunalnych, które dziś w większości trafiają na składowiska odpadów. Prowadzenie stałej edukacji i informacji dotyczącej konieczności selektywnego zbierania tych odpadów ze wskazaniem miejsc ich odbioru, a także pokazującej szkodliwość ich oddziaływania na zdrowie i środowisko w przypadku niewłaściwego postępowania, oprócz funkcjonowania instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, powinny w rezultacie przyczynić się do znaczącej poprawy stanu środowiska w gminie. Stosowanie określonych metod i technologii zagospodarowania zużytych opon t.j. bieżnikowanie, wytwarzanie granulatu gumowego czy odzysk energii poprzez współspalanie w cementowniach pozwoli wyeliminować zjawisko spalania zużytych opon w instalacjach nieprzystosowanych do tego celu i mieszania tych odpadów z odpadami komunalnymi i składowania ich na składowiskach. W zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi rozbudowa systemu zbiórki i postępowania z tymi odpadami w celu osiągnięcia określonych rocznych poziomów odzysku i recyklingu pozwoli zmniejszyć ilość odpadów deponowanych na składowiskach odpadów, zużycie surowców do produkcji nowych opakowań i ograniczy zaśmiecanie lasów, rzek i jezior. Zaproponowane w projekcie PGO dla Gminy Komprachcice działania w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpieczne powinny ograniczyć ich negatywne oddziaływanie na środowisko pod warunkiem wprowadzenia i realizacji systemu gospodarki zgodnie z założeniami Aktualizacji Planu. 8.11. Kształtowanie postaw ekologicznych Działania związane z edukacją ekologiczną i zwiększeniem dostępu do informacji o środowisku mają pośrednie pozytywne oddziaływanie na środowisko, ponieważ zwiększają wiedzę społeczeństwa o tym, jakie zagrożenia niesie ze sobą działalność człowieka i jakie są tego konsekwencje dla środowiska i zdrowia człowieka. Zwiększenie świadomość ekologicznej jest koniecznym warunkiem realizacji priorytetu Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie” ponieważ ochrona środowiska wymaga podejmowania świadomych decyzji przez administrację oraz uzyskania dla tych decyzji akceptacji i poparcia mieszkańców. Niezbędnym elementem zwiększającym świadomość ekologiczną jest także swobodny dostęp do informacji o środowisku. Stworzenie elektronicznych baz danych umożliwia podejmowanie właściwych decyzji administracyjnych mających wpływ na stan środowiska, ponieważ zawsze dostępna jest informacja o aktualnym stanie środowiska. Kształtowanie postaw proekologicznych jest więc bardzo istotną działalnością w ramach ochrony przyrody i zapobiegania degradacji środowiska. 52 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 9. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA I PLANU GOSPODARKI ODPADAMI 9.1. Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych Planowana rozbudowa sieci wodociągowej w Komprachcicach ul. Krzyżowa, na odcinku Komprachcice-Osiny, w Wawelnie ul. Nowowiejska oraz w Chmielowicach ul. Spokojna przyczyni się do usprawnienia systemu dostarczania wody do mieszkańców gminy. Projektowana rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w Chmielowicach ul. Azalii i ul. Spokojna oraz w Komprachcicach przyczyni się w przyszłości do poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych poprzez „bezpieczne” i zorganizowane odprowadzenie ścieków na oczyszczalnię. Podczas budowy kanalizacji sanitarnej powinny być zastosowane materiały zapewniające szczelność rurociągów. Projektowana kanalizacja będzie w całości szczelna dzięki wykorzystaniu do jej budowy szczelnych elementów systemowych z tworzyw sztucznych i betonu i odpowiednim połączeniom tych elementów. 9.2. Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem polega na ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzanych do powietrza substancji szkodliwych, które są emitowane przez zakłady produkcyjne i usługowe, pojazdy mechaniczne i inne źródła. Zanieczyszczenia oddziałujące na danym terenie mogą pochodzić z wielu różnych źródeł, położonych zarówno w tym terenie, jak też daleko od niego, bo zanieczyszczenia mogą być przenoszone przez wiatr. W związku z powyższym w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice wyznaczono kierunki działań dotyczące realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych. W zakresie rozwiązań technicznych i technologicznych mających na celu ochronę atmosfery wprowadza się: paleniska zapewniające dobre spalanie, ogranicza zużycie paliw bogatych w siarkę, odsiarczanie zarówno paliw, jak i spalin. Dla osiągnięcia celu poprawy „niskiej emisji” proponuje się: wspierać działania na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł komunalnych m.in. wymian kotłów węglowych na paliwo gazowe, olej opałowy, biopaliwa, upowszechniać informacje o rozmieszczeniu i możliwościach technicznych wykorzystania potencjału energetycznego poszczególnych rodzajów odnawialnych źródeł energii, prowadzić działania edukacyjne oraz popularyzujące odnawialne źródła energii. Duży wpływ na jakość powietrza mają zanieczyszczenia ”komunikacyjne”. W celu poprawy tych czynników wytypowano szereg zadań wyznaczonych w podstawowym kierunku działania: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych a w tym: ­ Prowadzenie remontów istniejących dróg m.in. zmiana nawierzchni, ­ Wspieranie rozwiązań pozwalających na unikanie lub zmniejszanie wielkości emisji z transportu, ­ Budowa ścieżek rowerowych , ­ Wprowadzanie stref wolnych od ruchu samochodowego. 53 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 9.3. Ograniczenie emisji hałasu W celu ograniczenie emisji hałasu komunikacyjnego i jego negatywnego oddziaływania na człowieka oraz budynki w tym zabytki realizowane będą następujące zadania: budowa ścieżek rowerowych, wprowadzanie stref wolnych od ruchu samochodowego, modernizacja nawierzchni dróg, usprawnianie organizacji ruchu drogowego oraz przestrzeganie zasad strefowania w planowaniu przestrzennym m.in. lokalizowania w sąsiedztwie przedsięwzięć o zbliżonej uciążliwości hałasu. 9.4. Ochrona zasobów przyrody Zadania zaplanowane do realizacji zasobami przyrody wpłyną na poprawę zasobów przyrody na terenie gminy. W związku z powyższym planuje się: - utrzymanie zieleni na terenie gminy, - ochronę krajobrazu, - ochronę zwierząt. Projektowane sieci kanalizacyjne i wodociągowe prowadzone będą wzdłuż istniejących ciągów komunikacyjnych. Istotnym elementem przyrodniczo-krajobrazowym związanym z ciągami komunikacyjnymi są zadrzewienia i zakrzaczenia przydrożne. Czynnikiem mogącym niekorzystnie wpływać na faunę będzie hałas emitowany do środowiska w trakcie realizacji przedsięwzięcia, którego źródłem są środki transportu oraz praca mechanicznego sprzętu specjalistycznego. Jest to działanie chwilowe, które zniknie po zakończeniu prac inwestycyjnych. 9.5. Ochrona powierzchni ziemi Podstawowym środkiem zmniejszającym oddziaływanie na powierzchnię ziemi projektowanych kanalizacji sanitarnych i wodociągowych na etapie budowy będzie właściwa organizacja robót oraz postępowanie z urobkiem podczas wykopów. W takcie opracowywania projektu budowlanowykonawczego zostanie wskazany sposób postępowania z nadmiarem ziemi z wykopu i miejscem jej składowania. Wykopy prowadzone będą w taki sposób, aby warstwa urodzajna gleby była zdejmowana oddzielnie i odkładana do wykorzystania przy rekultywacji po zakończeniu robót. Podglebie i głębsze warstwy gruntu odkładane będą na oddzielnych pryzmach. Oddziaływania związane z fazą przygotowania przedsięwzięć i budowy będą miały charakter odwracalny oraz będą występowały w relatywnie krótkim czasie. Wielkość tych oddziaływań nie spowoduje trwałych skutków w środowisku. Po zakończeniu budowy kanalizacji i wodociągu nie powinny występować negatywne oddziaływania dla środowiska i zdrowia ludzi. W fazie eksploatacji czynnikami zmniejszającymi oddziaływanie na środowisko będą: właściwa organizacja robót na czas remontów i napraw, właściwa eksploatacja kolektorów sanitarnych i utrzymywanie w czystości terenu wokół obiektów. 9.6. Racjonalna gospodarka odpadami 9.6.1. Intensyfikacja działań na rzecz selektywnej zbiórki na terenie powiatu (w tym rozwój zbiórki odpadów biodegradowalnych) Podstawowym elementem poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi jest podniesienie sprawności systemów zbierania odpadów z jednoczesnym zapewnieniem ich odzysku i unieszkodliwiania w instalacjach spełniających wymagania ochrony środowiska. Wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów, w tym odpadów ulegających biodegradacji i niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych bardzo korzystnie wpłynie na stan środowiska w powiecie. Przyczyni się to do zmniejszenia ilości odpadów kierowanych bezpośrednio na składowiska poprzez poddawanie ich w pierwszej kolejności procesom odzysku. 54 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Ponadto objęcie wszystkich mieszkańców powiatu zorganizowanym zbieraniem odpadów wyeliminuje zjawisko niekontrolowanego pozbywania się odpadów, przeciwdziałać będzie powstawaniu dzikich „wysypisk śmieci”. Jednakże powodzenie tych działań wymaga wdrożenia odpowiednich instrumentów finansowych, właściwej kontroli i nadzoru nad jednostkami odpowiedzialnymi za realizację tych zadań a także wykonanie działań zgodnie z określonymi terminami. Nie bez znaczenia jest tutaj przeprowadzenie szeroko zakrojonej akcji edukacyjno – informacyjnej wśród społeczeństwa. Wzrost ilości zbieranych odpadów, które można ponownie wykorzystać będzie pozytywnie wpływał na ograniczenie degradacji gleb i zasobów leśnych. W Aktualizacji PGO dla Gminy Komprachcice przedstawiono działania, z określeniem terminu ich realizacji, które mają na celu poprawę sytuacji w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi. W zaproponowanym systemie gospodarki odpadami komunalnymi proponuje się budowę tego systemu w oparciu o następujące założenia: gminy z terenu powiatu zobowiązane są do wypełniania zadań w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi wynikającymi m.in. z ustawy o odpadach, ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie i rozporządzeń wykonawczych. Na terenie gminy powinno być prowadzone selektywne zbieranie odpadów posegregowanych w podziale na: tworzywa sztuczne, papier, szkło. System odbioru odpadów powinien obejmować 100% mieszkańców gminy. Ponadto w punktach wytwarzania znacznych ilości odpadów biodegradowalnych powinno być prowadzone ich selektywne zbieranie. Zaleca się stosowanie następujących systemów organizacyjnych: punkty zbierania odpadów niebezpiecznych (PZON), przyjmujące odpady od indywidualnych dostawców nieodpłatnie, mobilne punkty zbierania odpadów niebezpiecznych (MPZON), objeżdżające w wyznaczonym czasie określony obszar, objazdowe zbieranie wybranych odpadów w określonych i ogłaszanych terminach (np. odpady wielkogabarytowe), zbieranie przez sieć handlową różnych odpadów niebezpiecznych, odbieranie odpadów budowlanych – jako „usługa na telefon”, rozwój metod zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji poprzez wdrażanie do stosowania przydomowych kompostowników. Realizacja zadań powinna korzystnie wpłynąć na stan środowiska i jednocześnie zdrowie ludzi. Zaplanowany system gospodarki odpadami nie obejmuje budowy Zakładów Zagospodarowania Odpadów ani instalacji do ich unieszkodliwiania na terenie Gminy Komprachcice. ZZO powstanie w ramach Centralnego Regionu Gospodarki Odpadami Komunalnymi z ośrodkiem wiodącym w Opolu (wg zapisów w APGOWO Gmina Komprachcice została przyporządkowana do wspomnianego RGOK). Gmina Komprachcice rozważa możliwość przystąpienia do innego związku wyznaczonego przez WPGO, jeśli taki w przyszłości powstanie. 9.6.2. Wydzielenie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych Na terenie gminy Komprachcice zbiórka odpadów wielkogabarytowych odbywa się dwa razy do roku (wiosną i jesienią) na zasadzie „wystawki”, we wszystkich miejscowościach gminy, w podanych do publicznej wiadomości terminach (harmonogramy, ulotki). W 2008 r. zebrano 12,000 Mg odpadów wielkogabarytowych. 55 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Wydzielenie odpadów wielkogabarytowych wpłynie na zmniejszenie składowanych odpadów oraz możliwość pozyskania odpadów do dalszego wykorzystania. 9.6.3. Zbiórka odpadów remontowo – budowlanych Na terenie gminy nie wdrożono systemu selektywnego zbierania odpadów budowlanych wchodzących w strumień odpadów komunalnych. Odpady budowlane wykorzystywane były gospodarczo do celów wg. własnych potrzeb, np.: drobny gruz wykorzystywany do utwardzania terenów. Odpady budowlane oraz inne odpady towarzyszące budowie i remontom mieszkań usuwane są na zasadzie podstawienia przez podmiot odbierający odpady pojemnika na zlecenie i koszt wytwórcy odpadów. 9.6.4. Rozbudowa infrastruktury do segregacji odpadów i pozyskiwania surowców wtórnych Wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów z podziałem na odpady niebezpieczne, surowce wtórne, odpady biodegradowalne, wielkogabarytowe i remontowo - budowlane przyczyni się do poprawy stanu środowiska poprzez: stworzenie możliwości ponownego wykorzystania odpadów (stłuczka szklana, makulatura, tworzywa sztuczne, metale, oleje zużyte), wyeliminowanie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych trafiających na składowisko, powodujących znaczne zagrożenie zanieczyszczeniem substancjami toksycznymi wód i gleb, zmniejszenie ilości odpadów biodegradowalnych deponowanych na składowisku i skierowanie ich do kompostowania, co przyczyni się do zmniejszenia uciążliwości dla środowiska przyrodniczego składowiska oraz spowoduje uzyskanie kompostu, zmniejszenie ilości odpadów deponowanych na składowisku i tym samym wydłużenie czasu jego eksploatacji, stworzenie możliwości wykorzystania surowców wtórnych znajdujących się w odpadach wielkogabarytowych oraz odzysku odpadów budowlanych poprzez zastosowania ich jako kruszywa w robotach drogowych, inżynieryjnych itp. 9.6.5. Zorganizowanie systemu zbiórki i transportu odpadów zwierzęcych W związku z rolniczym charakterem gminy konieczne jest zapewnienie właściwego pozbywania się padłych zwierząt gospodarskich. Zakłady utylizacyjne wykonują swoje usługi na zasadzie zgłoszeń telefonicznych. Gminne strony internetowe powinny zawierać informacje teleadresowe o działających na jej terenie firmach zajmujących się utylizacją padłych zwierząt. Koszty związane ze zbiórką, transportem i unieszkodliwianiem padłych zwierząt hodowlanych zgodnie z obowiązującym prawem powinien ponosić właściciel zwierzęcia. W przypadku zwierząt dzikich i bezdomnych obowiązek uprzątania padłych zwierząt spoczywa na gminie (ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). Sprawna zbiórka odpadów zwierzęcych z terenów podlegających gminie wpłynie korzystnie na środowisko. Zalegająca padlina wytwarza odory oraz powoduje zanieczyszczenie gleby a co za tym idzie wód podziemnych. 9.6.6. Zbiórka odpadów niebezpiecznych pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych Potencjalnym zagrożeniem dla środowiska są odpady niebezpieczne występujące w strumieniu odpadów komunalnych, które dziś w większości trafiają na składowiska odpadów. Prowadzenie stałej edukacji i informacji dotyczącej konieczności selektywnego zbierania tych odpadów ze wskazaniem 56 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” miejsc ich odbioru a także pokazującej szkodliwość ich oddziaływania na zdrowie i środowisko w przypadku niewłaściwego postępowania, oprócz funkcjonowania instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, powinno w rezultacie przyczynić się do znaczącej poprawy stanu środowiska. Zużyte baterie i akumulatory Zbiórka zużytych baterii i akumulatorów na terenie Gminy Komprachcice od ludności, organizowana jest: w ruchomych punktach: kontener mobilny, ustawiany w dwóch - trzech największych miejscowościach gminy (Chmielowice, Komprachcice, Polska Nowa Wieś), w podanych do publicznej wiadomości terminach, w systemie pojemnikowym (pojemniki oznakowane, czerwone o pojemnościach: 120l i 240l, 6 zestawów po 2 pojemniki), umieszczonych na całym obszarze gminy (Chmielowice, Komprachcice, Polska Nowa Wieś, Wawelno, Domecko, Ochodze). Zbiórka baterii organizowana jest również w placówkach oświatowych: szkołach oraz w przedszkolach, gdzie rozmieszczone są specjalne pojemniki przeznaczone na odpady niebezpieczne, głównie baterie. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny Zbiórka zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odbywa się dwa razy do roku podczas tzw. „wystawki” odpadów wielkogabarytowych, organizowanej we wszystkich miejscowościach gminy, w podanych do publicznej wiadomości terminach; zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny przyjmowany jest również nieodpłatnie w biurze handlowym firmy REMONDIS w Opolu przy Alei Przyjaźni 9 oraz odbierane w punkcie zbiórki w Komprachcicach na terenie ZGKiM, ul. Rolnicza 6. Przeterminowane leki Zbiórka przeterminowanych leków na terenie Gminy Komprachcice od ludności, organizowana jest: w ruchomych punktach: kontener mobilny, ustawiany w dwóch - trzech największych miejscowościach gminy (Chmielowice, Komprachcice, Polska Nowa Wieś), w podanych do publicznej wiadomości terminach, w systemie pojemnikowym (pojemniki oznakowane, czerwone, o pojemnościach: 120l i 240l, 6 zestawów po 2 pojemniki), umieszczonych na całym obszarze gminy (Chmielowice, Komprachcice, Polska Nowa Wieś, Wawelno, Domecko, Ochodze) lub w aptekach gm. Komprachcice. Przeterminowane pestycydy Zbiórka przeterminowanych pestycydów na terenie Gminy Komprachcice od ludności, organizowana jest: w ruchomych punktach: kontener mobilny, ustawiany w dwóch największych miejscowościach gminy (Chmielowice, Komprachcice, bądź Polska Nowa Wieś), w podanych do publicznej wiadomości terminach, w systemie pojemnikowym (pojemniki oznakowane na czerwono, o pojemnościach: 120l i 240l, 6 zestawów po 2 pojemniki), umieszczonych na całym obszarze gminy (Chmielowice, Komprachcice, Polska Nowa Wieś, Wawelno, Domecko, Ochodze). Opady opakowaniowe Selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych na terenie gminy Komprachcice jest prowadzona od 1998 roku. W 2008 r. ilość zbieranych selektywnie odpadów opakowaniowych zwiększyła się o ok. 11 % w porównaniu z rokiem poprzednim. Wzrost ten może być spowodowany wzrostem świadomości ekologicznej społeczeństwa (mniejsza ilość spalanych odpadów). 57 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 10. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE 10.1. Oddziaływania transgraniczne ustaleń POŚ dla Gminy Komprachcice Realizacja ustaleń Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice nie będzie powodować znaczących oddziaływań transgranicznych. Jednakże, ze względu na fakt podpisania przez Polskę i ratyfikowania Konwencji o ocenach oddziaływania w kontekście transgranicznym należy podkreślić obowiązek informowania państw w przypadku podejmowania działań mogących znacząco oddziaływać na ich terytorium. 10.2. Oddziaływanie transgraniczne ustaleń PGO dla Gminy Komprachcice Wdrożenie ustaleń Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice nie wywoła negatywnych oddziaływań transgranicznych. 11. ANALIZA ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH DO ROZWIĄZAŃ ZAPROPONOWANYCH W PROJEKTACH Większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć w ramach Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice ma pozytywny wpływ na środowisko i proponowanie rozwiązań alternatywnych nie ma uzasadnienia. Ponadto brak jest możliwości precyzyjnego określenia działań alternatywnych dla wskazanych działań. Skutki środowiskowe podejmowanych działań silnie zależą od lokalnej chłonności środowiska lub od występowania w rejonie realizacji przedsięwzięcia tzw. obszarów wrażliwych, dlatego przy budowie nowych dróg, urządzeń wykorzystujących odnawialne źródła energii należy rozważać warianty alternatywne tak, aby wybrać ten, który w najmniejszym stopniu będzie negatywnie oddziaływać na środowisko. Jako warianty alternatywne przedsięwzięcia można rozważać: warianty lokalizacji, warianty konstrukcyjne i technologiczne, warianty organizacyjne czy wariant niezrealizowania inwestycji tzw. wariant „0”. Wariant „0” nie oznacza, że nic się nie zmieni, ponieważ brak realizacji inwestycji może także powodować konsekwencje środowiskowe. Warunkiem prawidłowego funkcjonowania zaproponowanego w Aktualizacji PGO dla Gminy Komprachcice systemu gospodarki odpadami jest zachowanie określonych terminów realizacji przyjętych zadań, dostępność środków finansowych i brak protestów mieszkańców. Wybór sposobu prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów w tym odpadów ulegających biodegradacji i odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych jest prawidłowy. W przypadku pozostałych zaproponowanych działań, wpływających korzystnie na środowisko, zaproponowanie rozwiązań alternatywnych jest nieuzasadnione. 58 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 12. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO PROGRAMU OHRONY ŚRODOWISKA I PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA Aby w przyszłości istniała możliwość obiektywnej weryfikacji i modyfikacji celów i projektów proponowanych w ramach Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice, konieczne jest prowadzenie monitoringu, który dostarczy danych niezbędnych do realizacji tych działań. Monitoring ten – ze względu na częstotliwość gromadzenia, a w szczególności udostępniania danych – powinien być prowadzony w cyklu rocznym, a sprawozdania z jego realizacji, łącznie ze sprawozdaniami z postępów wykonania ustaleń Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska, powinny być udostępniane, zgodnie z wymogami ustawy Prawo Ochrony Środowiska, co najmniej w cyklu dwuletnim. Monitoring ten obejmuje dwa podstawowe rodzaje kontrolowania zmian, które najogólniej można określić jako: ­ monitoring ilościowy, ­ monitoring jakościowy. Ujęcie ilościowe – obrazuje prognozę zmian konkretnych wielkości (wskaźników). Nie do wszystkich elementów środowiska da się przypisać wskaźniki (nie wszystkie dane są dostępne), aby dokonać prognozy ilościowej w niektórych elementach środowiska. Do prognozowania zmian wskaźników w przyszłości wykorzystano informacje o dynamice zmian tych wskaźników w przeszłości, nakładów w okresach poprzednich i planowanych do poniesienia (uwzględniono fakt, iż część zaplanowanych nakładów w poprzednim okresie nie została zrealizowana), oraz wymogi UE. Prognoza optymistyczna – powstała przy założeniu, że wszystkie wymogi UE w zakresie ochrony środowiska zostaną spełnione oraz zostanie wydatkowanych 100% nakładów zaplanowanych na ochronę środowiska. Prognoza realistyczna – uwzględniono w niej dotychczasowe tempo zmian wskaźników oraz środków jakie poniesiono na ochronę środowiska. Prognoza pesymistyczna – powstała przy założeniu, że nie uda się wydatkować 100% zaplanowanych nakładów na ochronę środowiska, a dotychczasowe tempo zmian wskaźników zostanie osłabione. Ujęcie jakościowe – dla elementów środowiska, dla których nie można prognozować określonych wskaźników lub jest to utrudnione, wykorzystano ocenę jakościową, która stanowi jednocześnie uzupełnienie do oceny ilościowej. Listę tę można ewentualnie w przyszłości uzupełnić o pojedyncze nowe wskaźniki dotyczące jakości środowiska. Wskazane byłoby także podanie, które wskaźniki służą do monitorowania celów Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska. Określony w Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice monitoring realizacji ustaleń planu jest zgodny z wymaganiami KPGO oraz wystarczający. Niemniej jego jakość zależeć będzie od rzetelności dostarczania danych do bazy wojewódzkiej przez wszystkie podmioty gospodarujące odpadami. 59 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 13. PODSUMOWANIE I WNIOSKI 13.1. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016 jest zgodny ze strategicznym dokumentem Unii Europejskiej –priorytetami VI Wspólnotowego Programu Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego. Aktualizacja POŚ dla Gminy Komprachcice uwzględnia również zapisy podstawowych, krajowych dokumentów strategicznych: Polityki Ekologicznej Państwa, Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Opolskiego. Aktualizacja POŚ dla Gminy Komprachcice umożliwia identyfikację skutków środowiskowych oraz potencjalnych zmian warunków życia mieszkańców regionu w wyniku realizacji ustaleń dokumentu. Spośród zidentyfikowanych problemów środowiskowych Gminy Komprachcice, z których wynikają konkretne cele ochrony środowiska, należy w szczególności wymienić: ­ ochronę zasobów wodnych, ­ ochronę przyrody, w tym różnorodności biologicznej, ­ zmniejszenie emisji hałasu. W horyzoncie, dla którego opracowano Aktualizacje POŚ dla Gminy Komprachcice konieczne jest zwrócenie szczególnej uwagi na działania z zakresu: ­ usprawnienia gospodarki wodno-ściekowej, z konieczności osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu wód: powierzchniowych i podziemnych, ­ ochrony przyrody i utrzymania różnorodności biologicznej poprzez m.in. rozszerzenie obszarów chronionych. Przeprowadzone w ramach niniejszej Prognozy analizy zgodności celów POŚ dla Gminy Komprachcice z celami nadrzędnych dokumentów strategicznych oraz podstawowych dokumentów opracowywanych na szczeblu regionalnym, wskazują na znaczną ich spójność oraz zharmonizowanie. Spójność regionalnej polityki ekologicznej ze strategicznymi celami rozwoju gminy jest podstawą równoważenia rozwoju w horyzoncie średnio i długookresowym. Dzięki temu Aktualizacja POŚ dla Gminy Komprachcice może stać się skutecznym narzędziem koordynacji działań na rzecz wdrożenia rozwoju zrównoważonego w regionie. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska w odniesieniu do ekosystemów leśnych, rolnych, wodnych i zurbanizowanych oraz podstawowych komponentów środowiska charakteryzuje się zdecydowaną przewagą korzystnych skutków środowiskowych. 13.2. Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice Projektowany system gospodarki odpadami jest zgodny z ustaleniami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami oraz spełnia podstawowe uwarunkowania wynikające z Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami oraz unijnych przepisów. W okresie obowiązywania poprzedniego planu nastąpiła wyraźna poprawa gospodarki odpadami komunalnymi w odniesieniu do segregacji odpadów, odzysku odpadów opakowaniowych i niebezpiecznych oraz zbierania odpadów wielkogabarytowych i wyeksploatowanego sprzętu oraz urządzeń na terenach wiejskich. Rozwiązania przewidywane w Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice można uznać za przyjazne środowisku, nie generujące nieodwracalnych negatywnych oddziaływań transgranicznych. Brak kontynuacji działań określonych w Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Tarnów Opolski z 2005 roku (wariant zerowy) stanowiłby zaprzeczenie podstawowym wymaganiom ochrony środowiska i jest niedopuszczalny. 60 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 14. STRESZCZENIE Podstawą prawną sporządzenia niniejszej „Prognozy oddziaływania na środowisko projektów Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na lata 20092012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016” jest art. 46 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 r. (t.j. Dz.U. z 2008 Nr 199 poz. 1227). Celem prognozy jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań skutków wykonania projektów Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016” i Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016” na środowisko i stwierdzenie czy realizacja proponowanych zadań sprzyjać będzie ochronie środowiska i zrównoważonemu rozwojowi. Analiza celów ustanowionych w POŚ i PGO dla Gminy Komprachcice wykazała, że są zgodne i realizują cel strategiczny wyznaczony w: ­ Traktacie Akcesyjnym - VI Wspólnotowym Programie Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego. ­ Polityką Ekologiczną Państwa w lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 (PEP), ­ Aktualizacją Wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska, ­ Krajowym Planem Gospodarki Odpadami 2010 (KPGO 2010), ­ Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami, ­ Strategią Rozwoju Gminy Komprachcice na lata 2002- 2015. Ocena stanu środowiska na terenie gminy pozwoliła wskazać następujące problemy ochrony środowiska: ­ usprawnienia gospodarki wodno-ściekowej, z konieczności osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu wód: powierzchniowych i podziemnych, ­ ochrony przyrody i utrzymania różnorodności biologicznej poprzez m.in. rozszerzenie obszarów chronionych. Wskazane problemy środowiskowe na terenie gminy znajdują rozwiązanie w ramach zaproponowanych w projekcie POŚ i PGO dla Gminy Komprachcice zadań do realizacji. W Prognozie przeanalizowano możliwy wpływ wskazanych do realizacji w projektach zadań na następujące elementy: powietrze i klimat, wody, bioróżnorodność, powierzchnię ziemi i glebę, krajobraz, dziedzictwo kulturowe, w tym zabytki, populację oraz zdrowie ludzi. Określono oddziaływanie na poszczególne elementy środowiska. Przy tak przeprowadzonej ocenie możliwe było generalne określenie potencjalnych niekorzystnych skutków środowiskowych związanych z realizacją poszczególnych zadań. Ponadto oceny tej dokonano przede wszystkim pod kątem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji, zakładając, że uciążliwości występujące w fazie budowy z reguły mają charakter przejściowy. Pozytywne oddziaływania zadań wskazanych w Aktualizacji POŚ dla Gminy Komprachcice na środowisko zdecydowanie przeważają nad negatywnymi. Negatywne potencjalne oddziaływanie mogą mieć przedsięwzięcia w ramach priorytetu: ­ zachowanie bogatej różnorodności biologicznej, ­ zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych kończąc krajowy program budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych, ­ dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe. 61 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” Negatywne krótkoterminowe oddziaływania na zasoby środowiska mogą być związane z fazą realizacji inwestycji. Jako ewentualne długoterminowe oddziaływania zidentyfikowano m.in.: ­ nieodwracalne przekształcenia terenów (np. inwestycje drogowe), ­ nieodwracalne zmiany w krajobrazie (np. inwestycje drogowe), ­ pogorszenie jakości powietrza (w przypadku budowy nowych dróg), ­ podwyższenie poziomu hałasu (np. inwestycje drogowe), ­ przerwanie szlaków migracji (np. inwestycje drogowe). Realizacja zadań nie pociągnie za sobą transgranicznego oddziaływania na środowisko. Większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć ma pozytywny wpływ na środowisko i proponowanie rozwiązań alternatywnych nie ma uzasadnienia. W przypadku inwestycji, których oddziaływanie na środowisko może być negatywne należy rozważać warianty alternatywne tak, aby wybrać ten, który w najmniejszym stopniu będzie niekorzystnie oddziaływać na środowisko. W przypadku, gdy projekty nie zostaną wdrożone prowadzić to będzie do pogłębiania się problemów w zakresie ochrony środowiska, co negatywnie wpływać będzie na zdrowie mieszkańców. Przeprowadzona analiza i ocena wszystkich priorytetów pozwala na stwierdzenie, że generalnie ich realizacja spowoduje poprawę jakości środowiska, zachowanie różnorodności biologicznej oraz dziedzictwa przyrodniczo- kulturowego, a także wpłynie na ograniczanie zużywania zasobów środowiskowych. 62 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Komprachcice na 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” 15. LITERATURA 1. „Porealizacyjna ocena oddziaływania autostrady A4 na środowisko w zakresie hałasu na terenie województwa opolskiego”. Akademia Górniczo – Hutnicza Kraków 2003 2. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na lata 2007-10 z perspektywą do 2014 roku 3. Badora K., Badora K., Hebda G., Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza Gminy Komprachcice, Opole, 2006 4. BEDNAREK R., Prusunkiewicz Z. Geografia gleb, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997 5. Bernaciak A., Gaczek W., Ekonomiczne aspekty ochrony środowiska, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 2002. 6. Biernat S. Krysowska M. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000 7. Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego, WUS, Opole 2005 8. Błaszyk T., Górski J., Odpady a problemy zagrożenia i ochrony wód podziemnych, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 1996. 9. Centralna baza danych geologicznych - http://baza.pgi.waw.pl/, 10. Durnej K., Knop B., Gębicki C., Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komprachcice na lata 2005-2015, Częstochowa, 2005, 11. http://baza.pgi.gov.pl, 12. http://energetyka.w.polsce.org, 13. http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/index.php, 14. http://www.mwik.com.pl, 15. http://www.opole.pios.gov.plhttp://www.oze.rankking.pl, 16. Elbanowska H., Zerbe J., Siepak J., Fizyczno- chemiczne badanie wód, Wydawnictwo naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań, 1999 r. , 17. Hermanowicz W., Dojlido J., Dożańska W., Koziorowski B., Zerbe J., Fizyczno- chemiczne badanie wody i ścieków, Dojlido J. (kier. nauk.), wyd. 2, Arkady, Warszawa, 1999 r. 18. Kardasz, Kamińska, 1987 – Norma branżowa. Agrotechnika. Analiza chemiczno-rolnicza gleby. Oznaczanie wartości pH. Wyd. Normalizacyjne “Alfa”. 19. Kardasz, Kamińska, 1987 – Norma branżowa. Agrotechnika. Analiza chemiczno-rolnicza gleby. Oznaczanie wartości pH. Wyd. Normalizacyjne “Alfa”. 20. Klima St. (1999): Zarządzanie ochroną środowiska w Unii Europejskiej. Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości. Kraków. Kraków, grudzień 2000; AGH Wydział Górniczy w Krakowie. 21. Plany Odnowy Miejscowości dla wsi: Dziekaństwo, Ochodze, Komprachcice, Domecko, Wawelno 22. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009–2012 z perspektywą do roku 2016”. – Warszawa, 2008 rok, 23. Raport o stanie środowiska w województwie opolskim w 2004, 2005, 2006, 2007 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 24. Stan bezpieczeństwa pożarowego województwa opolskiego PSP Opole 2005, 25. Strategia Rozwoju Gminy Komprachcice na lata 2002-2015, Komprachcice 2007 26. Strategia Rozwoju Infrastruktury Transportowej w Województwie Opolskim w latach 2008-2013. 27. Urząd Regulacji Energetyki, baza koncesji 2007. 28. www.wrotaopolszczyzny.pl 63
