ZADANIA GEOGRAFICZNE Z ELEMENTAMI MATEMATYKI I Z zakresu kartografii 1.Skala mapy 2.Odległość na mapie 3.Odległość w terenie Zadanie 1 Zamień następujące skale liczbowe na skale mianowane: a) 1: 2 000 b) 1 : 20 000 c) 1 : 200 000 d) 1 : 2 000 000 e) 1 : 20 000 000 f) 1 : 200 000 000 Zadanie 2 W której z podanych skal, jednemu milimetrowi na mapie odpowiada w terenie odległość pozioma 300 m ? a) 1 : 3 000 b) 1 : 30 000 c) 1 : 300 000 d) 1 : 3 000 000 e) 1 : 30 000 000 Zadanie 3 Oblicz skalę mapy wiedząc, że odległości 156 km na powierzchni Ziemi odpowiada na mapie odcinek długości 26 mm. Zadanie 4 Oblicz odległość między dwoma jednostkami osadniczymi na mapie w skali 1 : 90 000, jeśli w terenie odległość ta równa się 4,5 km. Zadanie 5 Oblicz, ile kilometrów wynosi odległość w terenie między dwoma miastami, jeśli na mapie w skali 1 : 400 000 odległość ta wynosi 53 mm. II Z zakresu astronomicznych podstaw geografii 1.Rachuba czasu 2.Współrzędne geograficzne 3.Rozciagłość południkowa 4.Rozciąglość równoleżnikowa 5.Wysokość astronomiczna Słońca Zadanie 1 Oblicz różnicę czasu miejscowego między południkiem 15° E i najdalej na wschód wysuniętym krańcem terytorium Polski ( dług. Geogr. 24°08´ E ). Zadanie 2 Którą godzinę wskazują zegary w Tarnowie ( dług. Geogr. 21°00´ E ) gdy w Manaus (dług. geogr. 60°00´ W ) jest 20 h 00 m dnia 31 grudnia ? Podaj datę obowiązującą w tym momencie w Tarnowie. Zadanie 3 Na południku 30° W jest 14 h 00 m czasu miejscowego. Która godzina czasu miejscowego jest w tym momencie na południku: a) 165° W b) 0° c) 75° E d) 150° E Zadanie 4 Samolot wyleciał z Kamczatki, gdzie obowiązuje czas strefy 180° E dnia 27.VI o godz. 8.00. Po 5 godzinach lotu wylądował na Alasce, gdzie obowiązuje czas strefy 15° W. Zadanie 5 Uczniowie w Pułtusku zmierzyli wysokość astronomiczną Słońca w momencie górowania dnia 23 września. Otrzymali wynik Hg = 37° 18´ po stronie południowej sklepienia niebieskiego. Oblicz szerokość geograficzną miejsca obserwacji. Zadanie 6 Uzupełnij tabelę, podając wysokość astronomiczną Słońca w momencie górowania: Lp. Data Miasto Szerokość Wys. astronom. Słońca Strona sklepienia geograficzna w momencie górowania niebieskiego 1. 21. III Rzym 41° 54´ N 2. 22. VI Kapsztad 33° 56´ S 3. 23. IX Rio de Janerio 22° 54´ S 4. 22. XII Trypolis 32° 54´ N Informacje do zadań 7 - 10. Na mapie zaznaczono granice pasów krajobrazowych w Polsce oraz położenie czterech miast: Lublina, Olsztyna, Szczecina i Wrocławia. Zadanie 7. (0-1) Które miasto leży w tym samym pasie krajobrazowym co punkt o współrzędnych 53°N, 21°E? A. Lublin B. Olsztyn C. Szczecin D. Wrocław Zadanie 8. (0-1) Warta jest trzecią co do długości rzeką w Polsce (808 km) i przepływa przez trzy pasy krajobrazowe: A. pas wyżyn, pas nizin środkowopolskich, pas pojezierzy. B. pas młodych gór, pas wyżyn, pas nizin środkowopolskich. C. pas nizin środkowopolskich, pas pojezierzy, pas nizin nadmorskich. D. pas wyżyn, pas młodych gór, pas pojezierzy. Zadanie 9. (0-1) W którym z miast zaznaczonych na mapie Słońce góruje najwcześniej? B. W Olsztynie. C. W Szczecinie. D. We Wrocławiu. Zadanie 10. (0-1) Łuk południka, któremu odpowiada 1°, ma długość równą 111 km. Długość łuku południka 19°E na terenie Polski to A. mniej niż 3 - 1 1 1 km. B. około 19-111 km. C. około 5 • 111 km. D. więcej niż 6 - 1 1 1 km. III. Z zakresu meteorologii 1.Temperatura powietrza(średnia, amplituda) Zadanie 1 Oblicz średnią temperaturę dobową powietrza w Warszawie, mając podane wyniki obserwacji w następujących terminach: 1 h = 8,4° C, 7 h = 12,5° C, 13 h = 25,6° C, 19 h = 13,9°C Zadanie 2 Oblicz roczną amplitudę temperatury powietrza w Krakowie wiedząc, że ekstremalne miesięczne temperatury powietrza wynoszą: - w styczniu - 4,2° C - w lipcu + 18,6° C Zadanie 3 Na wysokości 2 500 m n.p.m. aktualna temperatura powietrza wynosi - 5° C. Dokonaj redukcji aktualnej temperatury powietrza do temperatury na poziomie morza (spadek temperatury wraz z wysokością wynosi 0,65° C na każde 100 metrów wzniesienia ). Zadanie 4 Zredukuj aktualną temperaturę powietrza – 8,1° C na Kasprowym Wierchu (1988 m n.p.m.) do wysokości nad poziom morza Zakopanego (857 m n.p.m.). Zadanie 5 Uczniowie prowadzili obserwacje meteorologiczne. Wyniki obserwacji zapisali w tabeli: Miesiące III IV V VI VII IX VIII 3,6 7,9 Temp. 13,8 15,7 18,0 17,7 13,6 w°C 35 42 50 63 76 70 30 Opady w mm Na podstawie danych z powyższej tabeli oblicz a. średnią temperaturę obserwowanego okresu b. amplitudę temperatury - ................................. c. całkowity opad w obserwowanym okresie - ..... Zadania z mapą Mapa poziomicowa do zadań 1–4 1. Zadanie Zaznacz rzeczywistą odległość w linii prostej z leśniczówki do najbliższego źródła. A. 330 m, B. 210 m, C. 420 m, D. 630 m. 2. Zadanie Podkreśl wysokość bezwzględną, na której leży leśniczówka. A. 930 m n.p.m. B. 1030 m n.p.m. C. 980 m n.p.m. D. 960 m n.p.m. 3. Zadanie Podkreśl wysokość względną pomiędzy leśniczówką a najwyżej położonym punktem na mapie. A. 403,0 m, B. 375,0 m, C. 409,2 m, D. 365,6 m. 4. Zadanie Zaznacz profil terenu, który ilustruje ukształtowanie powierzchni wzdłuż linii A–B. A. profil I, B. profil II, C. profil III, D. profil IV. profil I profil III profil II profil IV Mapa do zadań 5–6 Megalopolis Boston – Waszyngton na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. 5. Zadanie Wypisz nazwy dwóch największych miast megalopolis Boston – Waszyngton. • ................................................................. • ................................................................. 6. Zadanie Zaznacz kierunek, w którym uda się mieszkaniec Worcester, gdy będzie chciał dojechać do najbliższego lotniska. A. zachód, C. południe, B. wschód, D. północ. Mapa fizyczna Australii do zadań 7–9 7. Zadanie Podkreśl nazwę gór, które oznaczono na mapie literą Y. A. Musgrave, B. Wielkie Góry Wododziałowe, Flindersa. C. Góry Macdonnella, 8. Zadanie Podkreśl nazwę morza, które oznaczono na mapie literą X. A. Morze Koralowe, B. Morze Tasmana, C. Morze Timor, D. Góry D. Morze Arafura. 9. Zadanie Zaznacz współrzędne geograficzne Melbourne i Brisbane. A. Melbourne – 27°30’S, 153°00’E; Brisbane – 37°51’S, 144°56’E B. Melbourne – 37°51’N, 144°56’E; Brisbane – 27°30’N, 153°00’E C. Melbourne – 37°51’S, 144°56’E; Brisbane – 27°30’S, 153°00’E D. Melbourne – 37°51’S, 144°56’W; Brisbane – 27°30’S, 153°00’W 10. Zadanie Zaznacz, która godzina czasu słonecznego jest w Melbourne, jeśli w Brisbane jest 15.00. A. 15.32, B. 14.28, C. 14.20, D. 15.40.Graficzne przedstawienie danych 1. Zadanie Wykonaj wykres słupkowy przedstawiający najdłuższe rzeki w Europie. Skorzystaj z danych zamieszczonych poniżej. Wołga – 3531 km, Dunaj – 2850 km, Ural – 2428 km, Dniepr – 2201 km. 2. Zadanie Sporządź wykres kołowy przedstawiający procentowy udział lądów w ogólnej powierzchni Ziemi. Skorzystaj z danych zamieszczonych poniżej. Ziemia ogółem – 510,2 mln km2 Oceany – 361,1 mln km2 Lądy – 149,1 mln km2 ..................................... ..................................... 3. Zadanie Wykresy przedstawiają przyjazdy turystów w wybranych krajach świata w 1998 i 2003 roku. Podkreśl państwo, w którym nastąpił największy wzrost liczby turystów w latach 1998–2003. A. Francja, B. Hiszpania, C. USA, D. Włochy. 4. Zadanie Na podstawie danych zawartych w poniższej tabeli sporządź klimatogram dla Warszawy. Warszawa (52°N 21°E, 106 m n.p.m.) Miesiące Średnia temperatura powietrza (w oC) Suma opadów (mm) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII –3,8 –2,5 1,0 7,2 13,4 17,0 18,5 17,7 13,4 7,9 2,1 –1,9 28,1 25,7 30,9 36,9 50,1 65,5 77,0 71,7 46,5 40,6 37,5 35,3 5. Zadanie Na podstawie danych zawartych w poniższej tabeli sporządź wykres liniowy przedstawiający wydobycie węgla kamiennego w Polsce w latach 1946–2003. Miesiące 1946 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2003 Węgiel kamienny (mln t) 47 78 104 140 193 147 102 100 6. Zadanie Na podstawie danych zawartych w tabeli wykonaj kartogram przedstawiający gęstość dróg kołowych w poszczególnych województwach. Województwo dolnośląskie kujawskopomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińskomazurskie wielkopolskie zachodniopomors kie Gęstość dróg kolowych (km/100 km2) 90,7 75,7 71,2 56,3 89,0 141,7 78,5 90,4 77,6 52,9 61,9 161,9 100,1 50,5 81,8 56,9 Tabela do zadań 7 i 8 Produkt krajowy brutto (PKB) na mieszkańca w krajach Unii Europejskiej. Państwo PKB (USD/mieszk. Państwo PKB (USD/mieszk. Austria 31 200 Luksemburg 57 400 Belgia 29 300 Łotwa 4 500 Cypr 16 000 Malta 11 800 Czechy 8 800 Niemcy 29 100 Dania 39 500 Polska 5 400 Estonia 6 200 Portugalia 14 600 Finlandia 31 100 Słowacja 6 000 Francja 29 200 Słowenia 13 800 Grecja 15 700 Szwecja 33 900 Hiszpania 20 400 Węgry 8 400 Holandia 31 800 Wielka Brytania 30 400 Irlandia 38 900 Włochy 25 500 Litwa 5 200 x x 7. Zadanie Wykonaj kartogram przedstawiający PKB na mieszkańca w krajach Unii Europejskiej. 8. Zadanie Sporządź wykres słupkowy przedstawiający PKB na mieszkańca w krajach, które przystąpiły do Unii Europejskiej w 2004 roku. 9. Zadanie Na poniższej ilustracji wpisz nazwy pięter roślinnych występujących w Tatrach. ..................................... ..................................... ..................................... ..................................... ..................................... ..................................... 10. Zadanie Przedstaw w postaci diagramu ilość chrześcijan żyjących na poszczególnych kontynentach. Skorzystaj z danych zamieszczonych poniżej. Kontynenty Chrześcijanie (mln) Afryka 368 Ameryka Północna 262 Ameryka Środkowa i Południowa 487 Azja 318 Europa 560 Australia i Oceania 25 Analizowanie danych Mapa do zadań 1–3 Obszary chronione w Polsce. 1. Zadanie Wymień nazwy województw, w których obszary chronione zajmują mniej niż 22% powierzchni w ogólnej powierzchni województwa. .................................................................................................................................................................... 2. Zadanie Wymień województwo, na którego obszarze znajduje się najwięcej parków narodowych. .................................................................................................................................................................... 3. Zadanie Wymień liczbę Światowych Rezerwatów Biosfery UNESCO utworzonych w Polsce. .................................................................................................................................................................... 4. Zadanie Obok zdań prawdziwych wpisz literę P, a obok fałszywych – literę F. Prawdziwość zdań oceń na podstawie informacji zawartych w tabeli. Ludność (mln) Sudan Powierzchnia (mln km2) 2,51 Algieria 2,38 32,5 RPA 1,22 44,3 Libia 1,76 5,8 Państwo 40,2 a) Najmniej ludzi mieszka w kraju o najmnieszej powierzchni. ....... b) Największa gęstość zaludnienia występuje w Republice Południowej Afryki. ....... c) Powierzchnia żadnego kraju nie przekracza 2,5 mln km2. ....... 5. Zadanie Poniższa tabela przedstawia państwa o największym pogłowiu bydła w 2002 roku. Podkreśl wartość przedstawiającą procentowy udział powyższych państw w światowym pogłowiu bydła. A. 44,0% C. 36,9% B. 29,1% D. 16,2% Państwo Bydło (mln sztuk) Indie 222,0 Brazylia 176,0 Chiny 106,2 USA 97,0 Świat 1 366,7 6. Zadanie W tabeli przedstawiono średnie temperatury powietrza w Szczecinie i Białymstoku. Miejscowość Średnia miesięczna temperatura powietrza (oC) III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II Szczecin –1,3 –0,4 2,5 7,3 12,4 16,4 17,7 17,4 13,8 9,2 3,8 0,6 Białystok –4,3 –3,8 0,1 6,6 12,6 16,2 17,4 16,5 12,1 7,2 2,0 –1,7 a) Oblicz średnie roczne temperatury powietrza dla Szczecina i Białegostoku. .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... b) Oblicz roczne amplitudy temperatury dla powyższych miejscowości. .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... c) Wymień główny czynnik klimatotwórczy, który wpływa na zróżnicowanie temperatury w powyższych miejscowościach. .................................................................................................................................................................... . .................................................................................................................................................................... 7. Zadanie Korzystając z tabeli przedstawiającej liczbę cudzoziemców odwiedzających Polskę w latach 1995– 2003, wykonaj poniższe polecenia. Rok Indie Przyjazdy cudzoziemców (tys.) 222,0 Brazylia 176,0 Chiny 106,2 a) Opisz zmiany liczby cudzoziemców przyjeżdżających do Polski w latach 1995–2003. .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... b) Wymień dwie przyczyny dużej ilości cudzoziemców przyjeżdżających do Polski w latach 1995– 2000. .................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................. 8. Zadanie. Tabela przedstawia stan czystości polskich rzek według kryterium bakteriologicznego w 1995 i 2003 roku. Rok I 1995 0,0 2003 0,0 Wody Woda o klasie czystości nadmiernie II III % długości kontrolowanych rzek zanieczyszczo ne 3,1 11,8 85,1 8,3 50,1 41,6 a) Określ zmiany stanu czystości polskich rzek w latach 1995–2003. .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... b) Wymień dwie przyczyny zmian stanu czystości polskich rzek w latach 1995–2003. .................................................................................................................................................................... •................................................................................................................................................................... 9. Zadanie Korzystając z wykresu przedstawiającego strukturę zużycia różnych źródeł energii w latach 1950–2000, wykonaj poniższe polecenia. a) Wymień nazwę surowca, który dostarczył najwięcej energii w 1950 roku, a który w roku 2000. .................................................................................................................................................................... b) Napisz, które źródła energii systematycznie zwiększały swój udział w produkcji energii w latach 1950–2000. .................................................................................................................................................................... c) Wymień trzy przyczyny zmniejszenia udziału węgla, drewna i torfu w produkcji energii w latach 1950–2000. •................................................................................................................................................................... . •................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 10. Zadanie Najwyższy wskaźnik urbanizacji w Polsce występuje w województwie śląskim (78,9%), a najniższy w województwie podkarpackim (40,5%). Wymień główną przyczynę wysokiego odsetka ludności miejskiej w województwie śląskim. .................................................................................................................................................................... ............ .................................................................................................................................................................... .......... Wybór i opracowanie: I. Kiedrowska