Wykład J. Podlewskiej „Prawne aspekty pracy z dzieckiem z

Prawne aspekty pracy z
dzieckiem z zaburzeniami
psychicznymi
PODSTAWA PRAWNA
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty (Dz.U.2004.256.2572).
 Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U.2011.127.72).
 Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie
zdrowia psychicznego (Dz. U. 2011. 231.
1375).
 Ustawa z dnia z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks
rodzinny i opiekuńczy ( Dz. U. 2012. 788).
 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks
postępowania cywilnego (Dz. U. 2014. 101).


Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w
sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni
psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni
specjalistycznych (Dz.U.2013.199).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września
2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły
orzekające działające w publicznych poradniach psychologicznopedagogicznych (Dz.U.2008.173.1072).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010
r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i
opieki
dla
dzieci
i
młodzieży
niepełnosprawnych
oraz
niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach
ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. 2014. 414).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013
r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
(Dz.U.2013.532).
Prawa dziecka w systemie edukacji
(wybrane)






prawo do kształcenia się oraz prawo do wychowania i
opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju;
dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do
możliwości psychofizycznych uczniów,
korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i
specjalnych form pracy dydaktycznej;
pobieranie nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci
i młodzież niepełnosprawną zgodnie z indywidualnymi
potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz
predyspozycjami;
pobieranie nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci
i młodzież niedostosowaną społecznie, zgodnie z
indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi
oraz predyspozycjami
utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków
nauki, wychowania i opieki w szkołach i placówkach;
Zaburzenia psychiczne

Choroba psychiczna,

Upośledzenie umysłowe,

Zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy
medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych,

Zaburzenia psychiczne to cała grupa chorobowa, która polega na dziwnych
zachowaniach ze strony jednostki odbiegających od norm przyjętych przez
otoczenie.
ICD – 10 - Zaburzenia odżywiania, zaburzenia osobowości, autyzm, ADHD,
upośledzenie.
Zaburzenia psychiczne - choroba cywilizacyjna.


Konieczność świadczeń zdrowotnych
Inne formy pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku
rodzinnym lub społecznym – odpowiednia edukacja.
Oświata
Nie posługuje się terminem zaburzenia
psychiczne (zmiana prawa/pozostały
orzeczenia wydane przed zmianą),
Terminy używane aktualnie w orzecznictwie:
 Niepełnosprawność,
 Niedostosowanie społeczne,
 Zagrożenie niedostosowaniem
społecznym.

Niepełnosprawność w
oświacie
Oznacza uczniów:
1) niesłyszących,
2) słabosłyszących,
3) niewidomych,
4) słabowidzących,
5) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
6) z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim,
7) z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub
znacznym,
8) z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
9) z niepełnosprawnościami sprzężonymi - występowanie u dziecka
niesłyszącego lub słabosłyszącego, niewidomego lub słabowidzącego,
z niepełnosprawnością ruchową, z upośledzeniem umysłowym albo z
autyzmem co najmniej jeszcze jednej z wymienionych
niepełnosprawności.
Niedostosowanie społeczne
Zagrożenie niedostosowaniem
społecznym
•werbalną agresję
nieprzestrzeganie wewnętrznych
zarządzeń i przepisów, np. szkoły
ucieczki z
domów
notoryczne kłamstwa
wagary
•rozmaite formy agresji,
autoagresja.
konflikty z nauczycielami
lub wzmożone konflikty z
rówieśnikami.
lękliwość
zaburzenia
koncentracji
uwagi
Orzecznictwo

Prawna kwalifikacja do grupy osób o specjalnych
potrzebach - niepełnosprawnych.
↓

Posiadanie aktualnego orzeczenia wydanego przez
odpowiednie organy kwalifikuje daną osobę do grupy
niepełnosprawnych prawnie i daje podstawę do
ubiegania się i korzystania ze specjalnej pomocy,
ułatwień czy przywilejów, jakie przysługują tej
zbiorowości.
Rodzaje orzecznictwa osób
niepełnoletnich
1. Orzecznictwo prowadzone przez Zespoły
ds. Orzekania o Niepełnosprawności
(powiatowe/wojewódzkie).
2. Orzecznictwo oświatowe – do celów
edukacyjnych – PPP.
Zespoły spraw orzekania o
niepełnosprawności
Orzeczenie o niepełnosprawności do 16
roku życia.
 Ulgi komunikacyjne,
 Świadczenia socjalne,
 Środki ortopedyczne,
 Świadczenia medyczne,
 Uprawnienia wynikające z prawa o ruchu
drogowym.
Orzecznictwo oświatowe
1.
Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla
dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz
niedostosowanej społecznie, wymagającej stosowania
specjalnej organizacji nauki i metod pracy,
2.
Orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania dla
dzieci i młodzieży, których stan zdrowia uniemożliwia
lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły,
3.
Orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjnowychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych
umysłowo w stopniu głębokim,
Odpowiednie warunki edukacji, subwencja oświatowa
Odpowiednie warunki edukacji







realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniu o
potrzebie kształcenia specjalnego;
IPET
sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne;
porady, konsultacje
zajęcia specjalistyczne: korekcyjno-kompensacyjne
warsztaty, szkolenia
inne zajęcia: rewalidacyjne, resocjalizacyjne,
terapeutyczne, socjoterapeutyczne odpowiednie ze
względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i
edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów
Sytuacja ucznia z zaburzeniami
psychicznymi w szkole
Diagnoza
 Orzeczenie
 Brak diagnozy, orzeczenia, wiedzy o
problemie ucznia??????????????
 Przymusowość orzeczenia lub diagnozy –
SRiN.
 Dążenie do diagnozy/wiedzy –
bezpieczeństwo ucznia i otoczenia.

Sytuacja ucznia z zaburzeniami
psychicznymi w szkole
Zgoda/decyzja rodzica w sprawie
diagnozy/pomocy.
 Umowa wielostronna: uczeń, szkoła,
rodzina, specjalista pracujący z dzieckiem.
 Objecie pomocą – dobrowolność.
 Interwencja

Poziomy pomocy uczniowi z
zaburzeniami psychicznymi
1.
Poziom szkoły: pomoc psychologicznopedagogiczna, różne formy, plan działań. Rozpoznawanie i zaspokajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia,
rozpoznawanie indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia.
Poziom PPP
 Orzeczenie – warunek określonych form pomocy.
 Pomoc bezpośrednia psychologiczno –
pedagogiczna: terapia, konsultacje, mediacje –
brak warunków.
3. Interwencja: SRiN, leczenie,
ubezwłasnowolnienie.
2.
Uwaga Dziecko!
Decyzyjność dziecka
 Zdolność
do czynności prawnych
a)
Brak – 0 - 13
b)
Częściowa - 13 -18
c)
Pełna – 18

Uczeń pełnoletni w szkole
Władza rodzicielska

Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą
rodzicielską

Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Każde z
rodziców władzę rodzicielską wykonuje osobno

Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka
pozostającego pod ich władzą rodzicielską – prawna rola
rodzica.

Ograniczenia
władzy
rodzicielskiej
decyzyjności rodzica w sprawie edukacji.
–
ograniczenie
Postawy rodzica


a)
b)
c)



Współpracujący,
Niewspółpracujący
obawiający się,
żądający,
bez kontaktu/relacji
Pozornie współpracujący
Zaprzeczający
Ukrywający dane
Interwencja
Zagrożenie dobra dziecka
Brak realizacji potrzeb dziecka w różnych wymiarach jego
rozwoju w tym edukacyjnym.
-nie leczenie dziecka z zaburzeniami psychicznymi,
-brak współpracy z szkołą skutkujący się pogarszaniem
funkcjonowania dziecka,
-zagrożenie ze strony dziecka życia i zdrowia innych dzieci,
pracowników,
-zagrożenie życia i zdrowia samego dziecka,
Za zagrożenie dobra dziecka odpowiadają osoby, które
mają obowiązek opieki nad dzieckiem, (rodzice, rodzina
zastępcza, instytucja).
Art. 572 Kodeksu postępowania cywilnego:
§ 1. Każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające
wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest
zawiadomić o nim sąd opiekuńczy.
§ 2. Obowiązek wymieniony w § 1 ciąży przede
wszystkim na urzędach stanu cywilnego, sądach,
prokuratorach, notariuszach, komornikach, organach
samorządu i administracji rządowej, organach Policji,
placówkach oświatowych, opiekunach społecznych oraz
organizacjach i zakładach zajmujących się opieką
nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi.
Właściwy organ: Sąd Rodzinny (Sąd Rejonowy,
Wydział Rodzinny i Nieletnich właściwy ze
względu na miejsce zamieszkania/pobytu
dziecka.
Stosowane przepisy: Kodeks rodzinny i
opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego.
Forma interwencji: wniosek o wgląd w sytuację
rodziny/dziecka.
Wniosek o wgląd w sytuację dziecka/informacja o
zagrożeniu dobra dziecka
Wywiad kuratora na zlecenie sądu
Posiedzenie sadu, zeznania rodziców
Decyzje sądu:
1. Ograniczenie władzy rodzicielskiej
2. Pozbawienie władzy rodzicielskiej
3. Orzeczenie zakazu kontaktów z dzieckiem
4. Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej.
Sąd może ograniczyć
władzę rodzicielską m.in. poprzez:

a)
b)
c)
d)
zobowiązać rodziców oraz małoletniego do
określonego postępowania:
praca z asystentem rodziny,
inne formy pracy z rodziną,
skierowanie małoletniego do placówki wsparcia
dziennego,
skierować rodziców do placówki albo
specjalisty zajmujących się terapią rodzinną,
poradnictwem lub świadczących rodzinie
inną stosowną pomoc
Kontrola sądu nad wykonaniem wydanych
zarządzeń
CD
określenie jakich czynności rodzice nie
mogą podejmować bez zezwolenia sądu
 poddanie wykonywania władzy nadzorowi
kuratora
 umieszczenie dziecka w rodzinie
zastępczej lub placówce wychowawczej.

Wysłuchanie dziecka – 216 zn. 1
kpc (0-18)
Sąd wysłucha dziecko w sprawach
dotyczących jego osoby jeżeli jego
rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień
dojrzałości na to pozwala.
 Stosownie do okoliczności, rozwoju
umysłowego, stanu zdrowia i stopnia
dojrzałości dziecka uwzględni jego
zdanie i rozsądne życzenia.

Inne formy interwencji
Badanie/leczenie psychiatryczne bez
zgody pacjenta - zagrożenie bezpośrednio
własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu
innych osób, bądź niezdolność do
zaspokajania podstawowych potrzeb
życiowych
 Ubezwłasnowolnienie częściowe/całkowite
 Postępowanie w sprawach nieletnich

Działania szkoły
Plan działań/pomocy dla ucznia z
zaburzeniami psychicznymi .
 Pomoc psychologiczno-pedagogiczna.
 Zasady interwencji: w jakich sytuacjach, do
kogo, powszechnie znane.
 Wewnętrzne uregulowania:
zapisy/regulaminy
 Zapewnienie bezpieczeństwa uczniowi,
innym uczniom, nauczycielom – regulamin
placówki opisujący reakcje/działania
personelu na zachowania zagrażające.

Praktyka
Programy rehabilitacyjne.
 Procedura postępowania wobec ucznia z
zaburzeniami psychicznymi, który
zachowuje się agresywnie w stosunku do
innych lub siebie
 Edukacja uczniów/rodziców/personelu
szkoły.

Instytucje

Fundacja Dzieci Niczyje
a)
dyżury prawne – tel. 22 826 88 62, wtorek
12.00-13.00, czwartek 12.00-14.00.
Infolinia dla rodziców/profesjonalistów
b)
800100100
Stowarzyszenie OPTA
ul. Marszałkowska 85 lok. 34,
00-683 Warszawa
Telefon:
tel/fax: (22) 622 52 52,
tel.: (22) 424 09 89
Stowarzyszenie "Bliżej
Dziecka"
ul. Mokotowska 17/21
00-640 Warszawa
Tel (0 22) 49 88 000 we wtorki od 10.00 do
15.00
 Fax (0 22) 839 36 52
 e-mail:
[email protected]

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Justyna Podlewska
Czwartek 12.00-14.00
22 826 88 62

Osoba, której zachowanie wskazuje na to, że z
powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać
bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub
zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolna do
zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych,
może być poddana badaniu psychiatrycznemu
również bez jej zgody, a osoba małoletnia lub
ubezwłasnowolniona całkowicie - także bez
zgody jej przedstawiciela ustawowego.
Art. 15
1. Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku
życia.

2.
Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z
początkiem roku szkolnego w roku
kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat,
oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej
jednak niż do ukończenia 18 roku życia.