Zakażenia i stany zapalne w ginekologii
advertisement
Zakażenia i stany zapalne w ginekologii Katedra i Klinika zdrowia Matki i Dziecka Akademii Medycznej w Poznaniu Zapalenia narządów płciowych kobiety można podzielić na dwie kategorie: - wywołane przez endogenną, pochwowa florę bakteryjną - wywołane przez egzogenną florę bakteryjną (przenoszone drogą płciową i pozapłciową) Zapalenie sromu - vulvitis Przyczyny: 1 Bodźce zewnętrzne: - zakażenia: gronkowce, paciorkowce, - pasożyty: owsiki, wszy łonowe, świerzb - zanieczyszczenia: niedostateczna higiena osobista, nie używanie bielizny dolnej - czynniki termiczne: lekkie ubranie w chłodne dni, siedzenie na ziemi Zapalenie sromu - vulvitis Przyczyny: 1 Bodźce zewnętrzne: - czynniki mechaniczne: zbyt obcisła bielizna, sztywne opaski higieniczne, masturbacja - czynniki chemiczne: nadmierne i częste obmywanie sromu , płukanie pochwy, stosowanie dezodorantów, bielizna z tworzyw sztucznych Zapalenie sromu - vulvitis 2. Bodźce pochodzące z wewnętrznych narządów płciowych – upławy pochwowe i szyjkowe. 3. Czynniki i bodźce przenoszone drogą krwionośną: - leki - nikotyna, alkohol - choroby ogólnoustrojowe jak cukrzyca, HCV, choroby nowotworowe, mocznica, niedokrwistość - zaburzenia hormonalne (choroby tarczycy) - choroby skóry - osłabiona perystaltyka jelit - awitaminozy Zapalenie sromu - vulvitis 4. Bodźce pochodzenia neurotycznego – nieudane pożycie małżeńskie 5. Choroby sromu Objawy 1. 2. 3. 4. 5. 6. Świąd Uczucie pieczenia, zwilgotnienia Ból,napięcie, zaczerwienienie, obrzęk Bolesność przy oddawaniu moczu Bolesność podczas stosunków płciowych Białawe lub biało-żółte naloty Leczenie • Okłady, nasiadówki • Stosowanie maści:lorinden A, maść anestezynowa, flucinar • Dieta małosolna, bogata w jarzyny i owoce Zapalenie pochwy - vaginitis, kolpitis Do zapalenia pochwy dochodzi szczególnie łatwo, jeśli współistnieje stan zapalny dróg moczowych. Wyróżnia się zapalenia pochwy spowodowane czynnikami abiotycznymi(środki czystościowe stosowane do prania bielizny). Czynniki termiczne (przegrzanie lub przechłodzenie) oraz czynniki fizyczne (np. zbyt ciasna, obcisła i ocierająca bielizna, czynności masturbacyjne, ciała obce w pochwie, współżycie seksualne). Zapalenie pochwy - vaginitis, kolpitis Zapalenie pochwy pierwotne: - drobnoustroje patogenne przedostają się do pochwy i powodują wystąpienie zapalenia ( grzyby, bakterie oraz wirusy) Zapalenie pochwy wtórne: - drobnoustroje patogenne rozwijają się na podłożu zmian uprzednio istniejących w pochwie (uszkodzenia ścian pochwy przez ciała obce, płukania czy czynności masturbacyjne ) Zapalenie rzęsistkowe pochwy Zapalenie rzęsistkowe w 60% przypadkach współistnieje z bakteriozą pochwy, a około 70% mężczyzn zakaża się już po pojedynczym kontakcie seksualnym z zainfekowaną kobietą. Zapalenie rzęsistkowe pochwy: objawy - w badaniu fizykalnym stwierdza się obecność w pochwie zielonej, ropnej wydzieliny o nieprzyjemnym zapachu. -w sytuacji gdy objawy są nasilone, obserwuje się przekrwienie ścian pochwy, a pH pochwy kształtuje się powyżej 5,0. -w badaniu mikroskopowym stwierdza się obecność rzęsistków oraz zwiększoną liczbę leukocytów. Po operacji wycięcia macicy u pacjentek zarażonych, częściej występuje zapalenie kikuta pochwy. Zapalenie rzęsistkowe pochwy:diadnostyka 1. Badanie podmiotowe i przedmiotowe: • • • upławy zielonkawe,pieniste o mdłym zapachu rzęsistkowica upławy ropne – rzeżączka upławy skąpe, serowate – grzybica Zapalenie rzęsistkowe pochwy:diagnostyka 2. Biocenoza pochwy: Stopnie czystości pochwy: I - pałeczki kwasotwórcze, komórki powierzchowne i pośrednie nabłonka wielowarstwowego nierogowaciejącego pochwy Zapalenie rzęsistkowe pochwy:diagnostyka 2. Biocenoza pochwy: Stopnie czystości pochwy: II – pałeczki kwasotwórcze, komórki powierzchniowe i pośrednie nabłonka pochwy, przecinkowce (cooma variable), leukocyty Zapalenie rzęsistkowe pochwy:diagnostyka 2. Biocenoza pochwy: Stopnie czystości pochwy: III – nieliczne pałeczki kwasotwórcze, komórki nabłonka pochwy, leukocyty, przecinkowce, ziarenkowce Gram-dodatnie; gronkowce paciorkowce, ziarniaki czworacze, sześcianki, pakietowce, ziarenkowce Gram-ujemne, dwoinki rzeżączki, dwoinki nieżytowe, krętki Zapalenie rzęsistkowe pochwy:diagnostyka 2. Biocenoza pochwy: Stopnie czystości pochwy: IV – komórki wszystkich warstw nabłonka pochwy, leukocyty, obfita mieszana flora bakteryjna, ziarenkowce jak w III stopniu oraz pałeczki Gramdodatnie, Gram-ujemne, rzęsistek pochwowy i grzyby Zapalenie rzęsistkowe pochwy: leczenie W leczeniu stosuje się doustnie, w formie kuracji 7dniowej lub jednorazowej, metronidazol. Jeśli kuracja zawiedzie, proponuje się przeprowadzenie posiewów, łącznie z oceną wrażliwości pasożyta na metronidazol. Drożdżyca pochwy Blisko 75% kobiet w swym życiu doświadcza przynajmniej raz zakażenia grzybiczego, a prawie 45% przeżywa jeden lub dwa takie epizody w ciągu roku. Około 85-90% zakażeń spowodowanych jest przez Candida albicans. Należy jednakże podkreślić, ze zakażenia te są oporne na leczenie. Drożdżyca pochwy • Czynniki ryzyka: – kuracja antybiotykami – ciąża – cukrzyca Objawy -świąd sromu, objawy zapalenia - upławy o charakterze twarogu - bolesność, uczucie palenia w obrębie sromu - pieczenie przy oddawaniu moczu -w badaniu fizykalnym stwierdza się zaczerwienienie sromu i obrzęk warg sromowych, krosty. Leczenie . Zazwyczaj poleca się zastosowanie flukonazolu w pojedynczej dawce 150 mg. Dodatkowo, celem zmniejszenia występowania dolegliwości, można podać 1% maść kortyzonową. Z innych leków stosowanych w leczeniu kandydozy pochwy należy wymienić: • clotrimazol - 1% krem, aplikacje przez 7-14 dni; 100 mg tabletki dopochwowe przez 7 dni; 100 mg tabletki dopochwowe 2 x dziennie przez3 dni; 500 mg - pojedyncza dawka; • miconozole - 2% krem, aplikacje przez 7 dni; 200 mg gałki do pochwy stosowane przez 3 dni lub 100 mg gałki do pochwy podawane przez okres 7dni; • terconazol - stosowany w postaci 80 mg globulek dopochwowych (globulki podawane przez 3 kolejne dni) lub w postaci 0,8% kremu stosowanego przez 7 dni. Zapalenie bakteryjne pochwy Objawy: -obfita wydzielina -ropne upławy oraz złuszczanie komórek nabłonka -pieczenie w obrębie pochwy i sromu -dyspareunia, niekiedy pojawia się świąd sromu -rybi zapach nasilający się po stosunku lub oddaniu moczu. Leczenie W leczeniu stosuje się 2% dopochwowy krem Clindamycin - aplikacje wykonuje się raz dziennie przez 7 dni. W przypadkach, w których dochodzi do nawrotu, a zdarza się to u 30% pacjentek, leczenie należy powtórzyć, przy czym tym razem powinno ono trwać 2 tygodnie. U kobiet po menopauzie należy także zastosować HTZ (hormonalną terapię zastępczą).(metronidazol doustnie i dopochwowe) Zapalenie gruczołu przedsionkowego większego Schorzenie to stwierdza się w przypadku, gdy zakażenie dotyczy samego gruczołu Bartholina lub jego przewodu wyprowadzającego. Z uwagi na fakt, że zapalenie dotyczy najczęściej przewodu wyprowadzającego, proces chorobowy często powtarza się. W następstwie dochodzi do zamknięcia przewodu i powstania torbieli zastoinowej. Jeśli torbiel taka zostanie zainfekowana, powstaje ropień, a w proces zapalny wciągnięta bywa z reguły tkanka otaczająca.. Zapalenie gruczołu przedsionkowego większego:przyczyny Czynnikami etiopatogenetycznymi zapalenia gruczołu przedsionkowego większego są gronkowce, paciorkowce, flora mieszana lub gonokoki. Zapalenie gruczołu przedsionkowego większego:objawy - trudności we współżyciu płciowym - dolegliwości bólowe w obrębie sromu - dolegliwości nasilające się przy chodzeniu, siedzeniu i defekacji - w badaniu klinicznym stwierdza się żywo bolesny guz zlokalizowany w obrębie wargi sromowej większej - temperatura ciała nieznacznie podwyższona Należy zaznaczyć, iż zapalenie przewlekłe może utrzymywać sięlatami, przejawiając się jedynie obecnością małego, kulistego niebolesnego tworu. Zapalenie gruczołu przedsionkowego większego: leczenie • stosowanie nasiadówek, przymoczek • okładów z Altacetu, rumianku, nadmanganianu potasu (KMnO4) lub Vagosanu. • zachowawcze lub operacyjne Kłykciny kończyste Powstają w wyniku infekcji przenoszonej w czasie stosunku płciowego. Oprócz zakażenia wirusem brodawczaka często współistnieje zakażenie dwoinką rzeżączki, a na dodatek obydwa te mikroorganizmy mogą być przenoszone w tym samym czasie. Kłykciny kończyste o charakterze narośli grzebieniowatych lub brodawkowatych z reguły umiejscawiają się wokół krocza. Rozprzestrzeniają się na wargi sromowe, penetrują skórę w kierunku łechtaczki oraz odbytnicy. Jest to przerost warstwy brodawkowatej skóry. Swoim kształtem przypominają małe kalafiory, osiągając niekiedy wielkość główki sałaty. Czasami, w związku z ich dużymi rozmiarami, utrudnione jest współżycie płciowe. Kłykciny kończyste często występują w okresie ciąży. Założeniem postępowania terapeutycznego jest usunięcie kłykcin, ponieważ zlikwidowanie samej infekcji wirusowej nie jest możliwe. Na skutek reaktywacji infekcji możliwe są natomiast nawroty choroby. W przypadku pojedynczych zmian można stosować przyżeganie lapisem, w leczeniu radykalnym stosuje się elektrokoagulację. Zapalenie szyjki macicy cervicitis Szyjka pokryta jest dwoma rodzajami nabłonka: płaskim i gruczołowym. Zapalenie nabłonka płaskiego powodują Trichomonas vaginałis, Candida albicans oraz Herpes simplex, natomiast nabłonka gruczołowego wywołują Neisseria gonorrhoeae i Chlamydia trachomatis. Zapalenie szyjki macicy:objawy U pacjentek pojawia się ropna wydzielina koloru żółtego lub zielonego. W badaniu fizykalnym stwierdza się obrzęk i zaczerwienienie. W przypadku dotknięcia szpatułką lub przy pobieraniu rozmazu łatwo dochodzi do krwawienia. Zapalenie szyjki macic: leczenie W leczeniu stosuje się antybiotyki, z tym że przy infekcji rzeżączkowej cefalosporyny w pojedynczych dawkach domięśniowych lub doustnych, a przy zakażeniu kanału szyjki macicy przez Chlamydia trachomatis doksycyclinę 100 mg, codziennie, doustnie przez 7 dni, erytromycynę w dawce 500 mg 4 x dziennie przez 7 dni lub azitromycynę w pojedynczej dawce 1 g doustnie. Leczeniu powinien zostać poddany również partner. Zapalenie macicy - endometritis Czynniki predysponujące: - zapalenia szyjki i pochwy obecne w jamie resztki po poronieniu przedłużające się krwawienia - zabiegi przeprowadzane w jamie macicy otwarty kanał szyjki macicy w trakcie porodu - Zapalenie macicy - endometritis Wśród zapaleń macicy można wyróżnić: • zapalenie błony śluzowej wyścielającej jamę macicy- endometritis, • zapalenie mięśniówki macicy - myometritis; • zapalenie surowicówki pokrywającej macicę perimetritis; • zapalenie całej macicy - metritis; • stan zapalny przymacicz i tkanki łącznej miednicy - parametritis; Zapalenie błony śluzowej macicy (ostre i przewlekłe) Patogeneza: - niewystarczającą higienę w połogu, - niedostateczne zwijanie się macicy, - poporodowe oraz poporonieniowe resztki obecne w jamie macicy - zabiegi lekarskie, takie jak wyłyżeczkowanie jamy macicy, sondowanie, histerosalpingografia - mięśniaki macicy, polipy błony śluzowej, rak trzonu, jak też obecność wkładki wewnątrzmacicznej. Zapalenie błony śluzowej macicy: objawy • krwawienia międzymiesiączkowe, przedłużone lub nadmierne krwawienia miesiączkowe • podwyższona temperatura oraz bóle w dole brzucha • podczas badania macica jest tkliwa i lekko powiększona • objawy ostre najczęściej stwierdza się po porodzie, zwłaszcza po przedwczesnym pęknięciu pęcherza płodowego. Wtedy może także dochodzić do poważnych krwawień. Najczęściej pojawia się również wysoka temperatura i silne bóle w dole brzucha, z objawami otrzewnowymi. Zapalenie błony śluzowej macicy: leczenie • leżenie w łóżku • antybiotykoterapia • przestrzeganie higieny osobistej Zapalenie przymacicz parametritis Do zapalenia przymacicza dochodzi w następstwie nieznacznych uszkodzeń szyjki, kiedy drobnoustroje przenikają mięsień macicy i infiltrują tkankę przymacicza. Zapalenie przymacicz – parametritis:objawy • tworzenie się ropni i rozprzestrzenianie ich wzdłuż mięśnia lędźwiowego • Zapalenie toczy się w przestrzeni pozaotrzewnowej. •podwyższona temperatura i bóle w dole brzucha. Szczególnie w okresie połogowym zapalenie przymacicz może przebiegać gwałtownie. Charakteryzuje je nagły początek, wstrząsające dreszcze i septyczna temperatura. W krótkim czasie może pojawić się duża ilość wysięku, co powoduje przesunięcie macicy ku bokowi. Do tego mogą dochodzić zaburzenia w opróżnianiu pęcherza i bolesne defekacje. Zapalenie przymacicz – parametritis:objawy W niekorzystnych przypadkach naciek może uciskać moczowód, co z kolei prowadzi do zaburzeń w oddawaniu moczu, zapalenia odmiedniczkowego nerek i wodonercza. Infiltrowane mogą być również nerwy, co powoduje występowanie dolegliwości bólowych promieniujących do kończyn. W stanie ostrym przy badaniu palpacyjnym stwierdza się obrzęk tkanki obok macicy i pochwy. Obrzęk ten w dalszym przebiegu choroby może twardnieć. Leczenie Terapia polega na podawaniu dużych dawek antybiotyków i stosowaniu leczenia przeciwzapalnego. Zapalenie przydatków - adnexitis Określenie zapalenie przydatków obejmuje zarówno zapalenie jajowodów, jak i jajników. W powstaniu stanu zapalnego przydatków zasadniczą rolę odgrywa infekcja wstępująca. W dużej mierze występowanie stanów zapalnych przydatków zależy od higieny osobistej oraz aktywności seksualnej. Podział • ostre zapalenie przydatków • przewlekłe zapalenie przydatków Ostre zapalenie przydatków – objawy • bóle podbrzusza • gorączka • objawy otrzewnowe miednicy mniejszej • wzrost OB Ostre zapalenie przydatków – leczenie • • • • hospitalizacja antybiotyki środki przeciwbólowe dieta Przewlekłe zapalenie przydatków - objawy • utrzymujące się stany podgorączkowe • okresowe bóle podbrzusza, szczególnie w czasie miesiączki • pogrubienie, skrócenie jajowodów, ograniczenie ruchomości przydatków Przewlekłe zapalenie przydatków - leczenie • Antybiotykoterapia • Leczenie bodźcowe • Środki przeciwbólowe
