hist filo - Magisterskie24.pl

Historia
Filozofii – tezy (praca zbiorowa)
1. Wg Talesa źródłem, z którego pochodzą wszystkie rzeczy jest
1
·
Woda – „Wszystko jest z wody”; „Wszystko jest pełne bogów”
Uzasadnienie oparte na obserwacji – bez wody nie ma życia, wszystko jest ożywione.
2. Zdaniem Anaksymadra arché świata to
·
Bezkres (apeiron):
-
Pierwotna materia – natura, z której powstają wszystkie niebiosa i światy;
-
Nie ma w sobie rozgraniczeń i zawiera wszystkie cechy, a nie ma sam żadnej;
-
Przyroda powstaje z bezkresu poprzez wywołanie się przeciwieństw
3. Anaksymenes wprowadza powietrze jako początek wszystkiego
·
Powietrze jest zmienne – ma różną gęstość – z niego powstały wszystkie przedmioty
·
Dusza nie różni się od powietrza – to tchnienie utrzymujące ciało przy życiu;
Anaksymenes wprowadza przeciwstawienie trwałej rzeczy i jej zmiennych cech / postaci, jakie ona
przyjmuje.
2
4. Heraklit uważa, że arché świata jest
·
ogień – ciało żywe, boskie i rozumne;
-
Relatywizm – wszystko, co istnieje zmienia swoje własności i przechodzi z przeciwieństwa w
przeciwieństwo;
-
Ogień, który jest i który rządzi światem jest jego ciałem i rozumem – logos
-
Rzeczywistość to rzeka – Panta rhei – wszystko płynie; nie można 2 razy wejść do tej samej rzeki, nic
nie trwa;
5. Parmenides uważa, że arché świata jest intelekt:
·
Świat odkrywamy przez rozum (racjonalizm) a nie przez zmysły (sensualizm);
·
Prawa świata = prawa logiki
byt = rozum
„To, co istnieje, to jest. To, co nie istnieje, tego nie ma. Byt jest, nie-bytu nie ma”;
·
Byt znaczy „istnieć”; byt to wszystko, co istnieje – antologiczna zasada tożsamości;
·
Własności bytu:
-
Nie-zrodzony – nie miał z czego powstać – nie-bytu nie ma;
-
Niezmienny – bo mógłby zmienić się tylko w nieistniejący nie-byt;
3
·
-
Wieczny – nie ma ani przeszłości, ani przyszłości;
-
Kulisty – od środka jest taki sam pod względem ciężaru;
-
Zebrany w 1 punkcie – kula wydaje się być 1 punktem;
-
Niezniszczalny – co jeśli będzie zniszczalny, obróci się może tylko w nieistniejący nie-byt;
Monizm – natura bytu jest jednorodna;
6. Z teorii Parmenidesa wynikają 2 zasady: tożsamości i niesprzeczności:
·
Tożsamości – nakazuje uznawać rzecz za to dokładnie, czym ona jest – każda rzecz jest sobą tak
długo, jak istnieje;
·
Niesprzeczności – zabrania głoszenia zdań sprzecznych;
7. Sofiści uczyli cnoty:
·
doskonałości i sprawności „męża” dzielnego w boju i życiu publicznym, od V w. p.n.e. „cnotą” jest już
tylko sukces i szacunek w życiu publicznym
8. Co znaczy, że człowiek jest miarą wszystkich rzeczy wg Protagorasa:
4
·
Istniejącym, że istnieją, nie istniejącym, że nie istnieją – człowiek mierzy, jakie coś jest i sam jest dla
rzeczy miarą; nadaje rzeczom sens, czyni je faktami dla siebie; każdy człowiek mierzy rzeczy ze
swojego punktu widzenia – relatywizm; prawdą będzie dla każdego coś innego, ale każdego człowieka
można przekonać do uznania za prawdę każdego dowolnego zdania;
9. Wg Gorgiasza siła języka polega na tym, że słowo jest władcą wszechmocnym:
·
Wywołuje wojny i sprawia pokój; teksty Gorgiasza wskazują, że znakami językowymi możemy zrobić z
umysłami ludzkimi dosłownie wszystko i że ludzka historia jest przede wszystkim historią posługiwania się
znakami;
10. Etyka sofistów opierała się przede wszystkim na rozróżnieniu natury (physis) i konwencji (nomos):
·
Natura (physis) – przychodzimy z tym na świat, porządek świata przyrody, któremu podlegamy i którego
częścią jesteśmy;
·
Konwencja (nomos) – ścieżka, po której kroczą ludzie – zbiór sposobów postępowania, który ludzie
sobie sami ustanowili i obrali;
11. Etyka sofistów ma charakter etyki społecznej i politycznej.
5
12. Zdaniem Protagorasa żyjemy tylko wg Nomos:
·
Warto wybierać takie sposoby postępowania, które są bardziej korzystne dla społeczeństwa jako całości,
czynić je zgodnie z prawem i do nich przekonywać;
13. Zdaniem Hippiasza ludzka konwencja przyniosła wielu niewolę i nędzę.
14. Sokrates poszukiwał mądrości, która
·
Pozwoli doradzać innym w życiu politycznym, i która takich ludzi uczyni prawdziwymi mężami
stanu („ja jeden w Atenach chyba uprawiam sztukę prawdziwie polityczną”).
15. Sokrates korzystał z metody:
·
Sofistów, czyli metody zadawania pytań prowadzących do sprzeczności;
16. Zdaniem Sokratesa warunkiem zatroszczenia się o siebie jest
·
Zrozumienie kim się samemu jest – poznanie samego siebie.
6
17. Czym jest metoda położnicza czyli majeutyczna?
·
Metoda pytań, która odwołuje się do analogii. Metoda ta pozwala „narodzić się wiedzy” w tym, kto
jest nią ciężarny.
18. Zdaniem Sokratesa człowiek jest:
·
Duszą, która kieruje ciałem.
19. Co, zdaniem Sokratesa jest największą cnotą?
·
Troska o to, co najlepsze, czyli troska o mądrość.
20. Wg Pitagorasa zasadą wszystkiego jest:
·
Liczba;
21. Wg Pitagorejczyków świat jest:
7
·
Pełen doskonałych miar liczbowych, czyli jest harmonią (strojeniem) i kosmosem (ładem). Liczba
jest budulcem rzeczywistości;
22. Liczba wg Pitagorejczyków posiada dwie zasady:
·
Peras, czyli kres i apeiron, czyli bezkres. Kres – dostępna dla rozumu miara, którą nakładamy na
świat, bezkres – nieuchwytna przestrzeń, które wypełnia wszystkie rzeczy
23. Czym są formy zdaniem Platona?
·
Uporządkowanymi zbiorami cech, które mamy na myśli, kiedy mówimy jakieś słowo.
24. Zdaniem Platona rzeczy są, czym są, dzięki:
·
Formie, która jest zawsze obecna nono wł w rzeczy, która ją przedstawia.
25. Wg „świata metafory jaskini” człowiek jest:
·
Duszą, znającą Idee, za karę za grzechy strąconą na ziemię, która to dusza poszukuje drogi
8
powrotu do Form i oczyszczenia.
26. Celem uprawiania filozofii według Platona jest…
·
Uprawianie filozofii ma na celu oczyszczanie duszy i uzyskanie przez to życia w świecie idei.
27. Czym jest państwo doskonałe wg Politei Platona?
·
W państwie doskonałym ujawnia się teoretyczna rekonstrukcja idei sprawiedliwości, będąca
obrazem ustroju, w którym klasa rządząca i klasa strażników żyją w komunizmie, a filozofowie są
władcami. Filozofowie rządzą siłą autorytetu (nie siłą miecza), ale opowiadają strażnikom baśnie
dotyczące autorytetu miecza, by przekonać ich do wierności filozofom. Państwo to może zostać stworzone
tylko przez filozofów, którzy wyrosną wyłącznie w owym doskonałym ustroju (nikt nie wie jak to doskonałe
państwo wcielić w życie). Polis doskonała jest opowieścią o budowie państwa według Form
Dobra i Sprawiedliwości. Może pełnić funkcje inspiratora, pod warunkiem , że rozumiemy czym ona
jest.
28. Wg Platona sztuka polityczna polega na:
·
Sztuka polityczna to: sztuka rządzenia, kierowania ludźmi; z jednej strony jest to usunięcie ze
społeczeństwa złych jednostek, zaś z drugiej, umiejętność stworzenia „płótna społeczeństwa” z
przeciwnych ludzkich charakterów. Umożliwia politykowi stanie ponad prawem.
9
29. W demokratycznym ustroju, który był zbudowany wg Praw Platona:
·
Ustrój opiera się na prawach, z założeniem, że prawodawca jest w nich już nieobecny, gdy prawa
zostały spisane.
·
Prawa zawierają regulacje oraz preambuły( wyjaśniające dlaczego określone rozwiązanie jest dla
człowieka dobre albo złe). Prawa + preambuły = obowiązkowa lektura.
·
Człowiek w Prawach stanowi marionetkę w rękach bogów poruszaną przez cztery żelazne struny (
przyjemności, przykrości, strachu, gniewu) oraz piątą złotą- czyli rozumu.
·
Prawa pisane mają zapewnić światu rządy rozumu( przez rozumne czyny ludzi), a ludziom
wolność od kary bogów.
·
Największą zbrodnią: BEZBOŻNOŚĆ.
·
Bierne prawo wyborcze tylko dla najstarszych i najbardziej doświadczonych w polityce
obywateli.
·
Ustroju i pobożności strzeże RADA NOCNA.
30. Czym jest sylogistyka Arystotelesa?
·
Teoria rozumowań dotycząca orzekania własności o rzeczach. Wg Arystotelesa metodą sylogistyki
posługuje się rozum w udowadnianiu twierdzeń naukowych.
10
31. Metafizyka, zdaniem Arystotelesa, szuka:
·
Metafizyka szuka przyczyn rzeczywistości i prowadzi do pierwszej przyczyny, czyli Nieporuszonego
Poruszyciela.
·
Rzeczy maja cztery przyczyny:
-
Materialną( to, z czego rzeczy są),
-
Formalną( to, jaka maja naturę),
-
Sprawczą( to, co sprawia, że w ten, a nie inny sposób rzeczy zostają poruszone),
-
Celową( to, ku czemu i z uwagi na co się poruszają i zmieniają).
32. Czym, wg Arystotelesa, jest natura rzeczy?
·
Właściwy dla tej rzeczy sposób działania. Posiadanie natury rzeczy musi wynikać z zasady
kształtującej rzecz od środka, czyli jej istoty.
33. Czym, wg Arystotelesa, jest istota rzeczy?
·
Zasada kształtująca rzecz od środka; wyznaczona jest przez Formę rzeczy( czyli zbiór cech,
które każda z rzeczy danego gatunku posiada);
11
34. Zdaniem Arystotelesa Pierwszy Nieporuszony Poruszyciel jest:
·
Czystą samomyślącą się myślą. Intelekty sfer niebieskich podziwiają go, zatem jest on dla nich
przyczyna celową jako przedmiot poznania, które czyni intelekty gwiazd doskonałymi.
35. Zdaniem Arystotelesa dusza człowieka jest:
·
Zasadą jego życia; tym co określa jego naturę, a więc Formą.
36. Zdaniem Arystotelesa ostatecznym spełnieniem życia człowieka jest:
·
Poznanie teoretyczne: doskonałością człowieka jest teoretyczna kontemplacja Pierwszego
Poruszyciela. Nie jest to możliwe bez dóbr zewnętrznych, życia pozbawionego przyjemności i szacunku
ludzkiego.
37. Zdaniem Arystotelesa człowiek jest istotą:
·
Istotą materialną, której forma ginie wraz z ciałem, istotą społeczną( zoon politikon) i bez
społeczności żyć nie może. Człowiek nie żyje dla społeczności, ale społeczność służy życiu człowieka. By
istniała społeczność pojedynczy człowiek musi poddać się władzy i musi czasem poświęcić swoje życie.
12
38. Zdaniem Arystotelesa naturalnym sposobem organizacji społeczeństw jest:
·
Polis. W polis obywatelami są jedynie ludzie wolni: mężczyźni, którzy w danym ustroju posiadają prawo
uczestnictwa we władzy.
39. Celem państwa zdaniem Arystotelesa jest:
·
Cnota obywateli;
40. Historyczne przyczyny humanistycznego „buntu renesansowego”
·
Problem podziału Kościoła – schizma awiniońska, zepsucie kurii awiniońskiej, potem kurii rzymskiej;
·
Komplikacja teologii scholastycznej, jej odległość od głoszenia „Dobrej Nowiny”;
41. Czym była Devotio moderna?
·
„Nowa pobożność”, źródło humanizmu, reakcja na problemy ówczesnego chrześcijaństwa;
13
42. Jednym z celów Devotio moderna była:
·
troska o zbawienie duszy;
·
odrzucenie bogactwa materialnego;
·
zwrot ku medytacji Pisma Św.;
·
odrzucenie teologii spekulacyjnej;
·
mistyka wyciszenia, zanurzenia w Bogu;
43. Co robili członkowie Bractwa Wspólnego Życia?
·
zajmowali się działalnością nauczycielską, propagowali wykształcenie humanistyczne, które byłoby w
stanie zajmować się Pismem Św.
44. Kodyfikatorem devotio moderna oraz autorem O naśladowaniu Chrystusa jest?
·
Tomasz a Kempis
45. Jaki, zdaniem Gersona, rodzaj logiki powinien być używany w teologii?
14
·
Logika retoryki, a nie logika dowodu.
46. Co Marsilio Ficino buduje na podstawie Platona i Plotyna?
·
Obraz człowieka jako istoty duchowej i nieśmiertelnej, nieograniczonej ciałem.
47. Czym jest wg Mikołaja z Kuzy Bóg?
·
Centrum świata i ogniskiem jego mnogości;
48. Czym jest zdaniem Machiavellego konieczność trwałej dominacji jakiejś konkretnej jednostki w państwie?
·
Odpowiedź na naturę ludzką dążącą do prywatnego szczęścia kosztem innych, książę
zastępuje Boga na ziemi, ale nie jest pomazańcem, nie jest obrazem Boga. / (Władzą i
pragmatyzmem księcia (odpowiedź na ludzką naturę dążącą do szczęścia kosztem innych).)
49. Zdaniem Montaigne’a człowiek wykształcony ma obowiązek:
·
Głosić tylko takie tezy, dla których ma uzasadnienie.
15
50. Wątpienie w kwestii tego czy można poznać prawdę, wynikające z niestałości ludzkich charakterów, myśli,
zwyczajów, pozwala powiedzieć, że Montaigne był:
·
Pesymistą;
51. Parcelus proponuje nowy obraz natury oparty na:
·
Filozofii alchemicznej – dodaje do 4 pierwiastków cielesnych także 3 przenikające wszystko i rządzące
kosmosem pierwiastki duchowe – Rtęć, Siarkę i Sól (natury pierwiastków duchowych – „Formy”)
52. Koniecznym celem nauki zdaniem Francisca Bacona jest:
·
Cel praktyczny – ma czynić życie ludzkie łatwiejszym. Nauka nie może być wyłącznie „podziwianiem
świata” – czyli tworzyć skomplikowane, teoretyczne wyjaśnienia zjawisk;
·
Taki cel jest wyznaczony nauce – domaga się go upadła ludzka natura – ludzie nie mogą mieć ambicji
poznania całej prawdy, potrzebują wynalazków, czyniących ich nędzne życie łatwiejszym;
53. Empiryczne podstawy nauki zdaniem Bacona mają polegać na:
·
Uczony wychodzi od przypadków jednostkowych, szuka przypadków typowych i dąży do twierdzeń
ogólnych, ale nie wychodzi od nich;
16
·
Uczony pragnie najpierw uporządkować świat w podstawowe formy;
·
Uczony odkrywa proste prawa rządzące całą przyrodą;
54. Na czym polegała przewaga Galileusza nad ludźmi średniowiecznej via moderna?
·
Nie tylko przyjmuje eksperyment, ale także zna osiągnięcia matematyki (definicję i rachunek
nieskończoności Kozańczyka, elementy symboliki matematycznej i platonizm)
55. Wg Galileusza świat jest:
·
Jednorodny:
-
Nie ma wielu form;
-
Jedyną naturą jest materia;
56. Jakie wykształcenie miał René Descartes?
·
Urodził się w rodzinie o tradycjach prawniczych. Ojciec zapewnił mu edukację w jezuickim kolegium
Henryka IV w La Fléche. Po nauce w kolegium studiował prawo w Poitiers
17
57. Zdaniem Kartezjusza królową nauk jest:
·
Geometria – pozwala zjednoczyć w sobie fizykę i matematykę
58. Kartezjusz próbował zbudować metodę skuteczną w poznaniu świata w sposób uzasadniony i opisującą świat
jako jedność na wzór metody wziętej z:
·
Matematyki, polegała na:
-
Analizie – każdy problem dzielony był na najmniejsze części, które nasz umysł jest już w stanie ująć
samodzielnie i zrozumieć;
-
Przechodzeniu od jednej takiej cząstki do następnej;
-
Zgodnie z dostępną dla umysłu oczywistością;
-
W taki sposób, że następuje przyrost wiedzy, to znaczy, we wniosku uzyskujemy nowe prawdy;
59. W metodzie Kartezjusza w odróżnieniu od metody fizyki Arystotelesa opartej na jego logice:
·
Następuje przyrost wiedzy – uzyskujemy nowe prawdy – u Arystotelesa we wnioskach nie ma nic
więcej niż w przesłankach;
18
60. Metoda Kartezjusza zakłada, że:
·
Od pojęć jasnych i wyraźnych przechodzimy do pojęć nieoczywistych i ukrytych:
·
Jasne jest to, czego naturę i cechy umysł postrzega w sposób oczywisty;
·
Wyraźne jest to, co zostało wyodrębnione od innych rzeczy w analizie;
61. Zdaniem Kartezjusza metoda matematyczna zastosowana do świata:
·
Postuluje, że materia ma jedną i tę samą naturę, którą jest rozciągłość;
·
Wychodząc od tego założenia, jest w stanie opisać ruch ciał i właściwości światła;
62. Czym jest sceptycyzm metodyczny wg Kartezjusza:
·
Postawa, która rozmyślnie dopuszcza najmocniejsze argumenty Sceptyckie po to, aby je
przezwyciężyć (by budować wiedzę nie obarczoną wątpliwościami);
·
W rezultacie powstanie drzewo wiedzy:
-
Korzenie – metafizyka;
-
Pień – fizyka;
19
-
Gałęzie – medycyna, mechanika;
-
Ukoronowanie drzewa – etyka (morale);
63. Kartezjusz uznaje konieczność wątpienie metodycznego, bo:
·
Nasze poprzednie błędy wprowadzają nieufność wobec każdego nowego twierdzenia, które
wydają się nam prawdziwe;
·
Może być tak, że to, co widzimy, jest tylko snem i nie znamy prawdziwych faktów: Bóg może
naszą świadomość utrzymać w takim śnie;
·
Może nas oszukiwać zły demon, które tworzy nasze wszystkie wrażenia zmysłowe;
64. Wybierz prawidłową wersję bardzo znanego powiedzenia Kartezjusza:
·
„Cogito ergo sum” – „Jeśli myślę, to tym samym jestem”;
65. Wg Kartezjusza w naszym poznaniu w sposób jasny i wyraźny mamy (?) trzy odrębne rodzaje istnienia rzeczy:
·
Substancje:
-
Byt nieskończony;
20
-
Substancja myśląca;
-
Substancja rozciągła;
66. Zdaniem Kartezjusza Bóg jest:
·
Bytem Nieskończonym:
·
Nie jest oszustem – jawi się nam jako przyczyna tego, że Go poznajemy i jako ten, bez którego poznać Go
nie możemy;
·
Musimy uznać za prawdziwe idee jasne i wyraźne – są w naszym umyśle i pochodzą od prawdomównego
Boga (nie od zmysłów);
·
Musimy uznać, że zmysły pochodzące od Boga nie kłamią w tym, co jest ich funkcją – informują nas o
tym, co pożyteczne / szkodliwe dla ciała;
67. Świat wg Kartezjusza jest:
·
Jednością, całością świata materialnego Zbiorem mechanizmów podobnych do ludzkich
maszyn, jedynie od nich doskonalszych;
·
Materia ma tylko 1 cechę definiującą jej naturę – rozciągłość;
·
Substancja rozciągła posiada 4 modyfikacje:
21
-
Ruch;
-
Wielkość;
-
Położenie;
-
Kształt;
68. Czym jest człowiek wg Kartezjusza?
·
Człowiek – połączenie substancji myślącej, czyli duszy, i substancji rozciągłej – ciała;
69. Jaki problem wynika z Kartezjańskiej antropologicznej wizji człowieka?
·
Problem relacji dusza – ciało – człowiek u Kartezjusza jest połączeniem 2 zupełnie odrębnych
substancji, które nie mają ze sobą nic wspólnego;
70. Czym jest racjonalizm?
·
Racjonalizm – usiłuje zrekonstruować całą rzeczywistość bez odwoływania się do
doświadczenia świata zewnętrznego, w szczególności do doświadczenie zmysłów.
Racjonalizm wierzy w zasady rządzące ludzka myślą, zanim uwierzy w Boga i świat fizyczny;
22
71. Jaki był stosunek Spinozy do geometrycznej metody Kartezjusza?
·
Spinoza był zafascynowany geometryczną stroną metody Kartezjusza i próbował dowodzić twierdzeń
filozoficznych dosłownie tak, jak się ich dowodzi w geometrii;
72. Jak Spinoza definiował substancję?
·
Substancja jest to, co istnieje w sobie i istnieje przez siebie;
73. Stosowną nazwą dla substancji nieskończonej zdaniem Spinozy jest:
·
Bóg, Absolut, gdyż substancja nieskończona istnieje sama przez siebie w sposób konieczny: wśród
nieskończoności, atrybutów, jakie ona posiada znajdzie się bowiem zawsze cecha istnienia.
74. Zdaniem Spinozy istnieje tylko:
·
Jeden Bóg. Wszystkie inne substancje miałyby cechy, które są już zawarte w Bogu. Bóg ma
nieskończoność cech, ale tylko dwie z nich nam są znane: myśl i jej "modusy" oraz rozciągłość i jej
"modusy".
23
75. Zdaniem Spinozy nasza dusza jest:
·
Zarazem modyfikacją atrybutu Boga zwanego rozciągłością i nie ma ze swej natury nic
wspólnego z ciałem;
76. Obraz rzeczywistości i człowieka jest budowany przez Leibniza za pośrednictwem:
·
Środków logicznych i matematycznych, poprzez analizę podstawowych zasad ludzkiego myślenia;
77. Wg Leibniza zasada prawdy koniecznej sprowadza się do tego, że:
·
W ostatecznym rozrachunku wszystkie zdania prawdziwe zawierają z konieczności orzecznik
w podmiocie;
78. Wg Leibniza zasada racji dostatecznej sprowadza się do tego, że:
·
Nie ma wypowiedzi, które mogą być prawdziwe lub fałszywe – każde zdanie prawdziwe jest z
konieczności prawdziwe. Jeśli nie ma zdań przypadkowo prawdziwych nie ma też wydarzeń,
któredzieją się przez przypadek. a zatem nie ma przyczyny i nie ma skutku bez przyczny.
79. Wg Leibniza zasada tożsamości sprowadza się do tego, że:
24
·
Jeśli dwie rzeczy mają wszystkie cechy takie same, to dwie rzeczy są ze sobą tożsame;
80. Zdaniem Leibniza świat został stworzony przez Boga jako:
·
Najdoskonalszy z możliwych;
81. Zdaniem Leibniza każda monada, z których został stworzony świat, zna:
·
Cały świat;
82. Empiryści uznają doświadczenie zmysłów:
·
Za podstawę wszelkiej wiedzy, zwłaszcza wiedzy naukowej;
83. Hobbes opisuje świat doświadczenia:
·
Takim, jakim się on jawi doświadczającemu umysłowi;
84. Metoda Hobbes’a zakłada, że świat jest:
25
·
Materialny, bo na taki wygląda;
85. Zdaniem Hobbes’a człowiek jest:
·
Maszyną;
86. Zdaniem Locke’a pierwszym zadaniem badacza jest:
·
Poznać granice wiedzy, aby w ten sposób pokazać, które z pretensji filozofii i nauk do prawdy są
uzasadnione.
87. Zdaniem Locke’e wiedza posiada charakter:
·
Wyłącznie doświadczalny, czyli empiryczny.
88. Zdaniem Locke’a obraz świata uzyskany przez umysł operujący na ideach jest:
·
Ani fałszywy ani ostateczny. Smaada się z atomów, jakości pierwotnych, jakości wtórnych, istot rzeczy
nominalnych, istot rzeczy realnych. Umysł łączy idee w sposób konieczny i prawdopodobny;
26
89. Zdaniem Locke’a zasady Objawienia są:
·
Poza granicami poznania, ale są one niesprzeczne z tym poznaniem. Rozum może oceniać czy
jakaś teza może pochodzić z Objawienia i jakie znaczenie mają słowa, w których jest wypowiedziana;
90. Hume krytykuje metafizykę dlatego, że:
·
Uważa, że metafizyka jest wiedzą pozorną, która w istocie wychodzi poza doświadczenie;
91. Zdaniem Hume’a rozumowania dotyczą:
·
Stanów rzeczy (matters of fact) – charakter dowodu, i relacji między ideami (relations of
ideas) – charakter prawdopodobieństwa;
92. Czym są Impresje wg Hume’a?
·
Są to wrażenia bezpośrednie zmysłowe, są wyraziste i mocne, są pierwotnymi składnikami
umysłu;
93. Jakie przedmioty podlegają krytyce Hume’a?
27
·
Hume odrzuca wszystko to czego nie możemy sprowadzić do Impresji. Odrzuca zatem siłę,
realną sprawczość, "związek konieczny" miedzy faktami i takie "byty" jak dusza, siła, ciało,
energia;
94. Kogo możemy wymienić jako osoby mające szczególny wpływ na uformowanie filozofii Kanta?
·
Isaac Newton, David Hume;
95. Na czym polegała „rewolucja kopernikańska” w filozofii Kanta?
·
Polegała na odwróceniu ról przedmiotu wiedzy i podmiotu poznającego. Uznał, że skoro nauka
skutecznie informuje o przyczynach i porządku świata, a świat zewnętrzny nie może być poznany, to
znaczy, że to podmiot poznający kształtuje poznawany przez siebie świat. Nie jest więc tak że to świat
kształtuje nasze pojęcia. Najkrócej: to podmiot jest warunkiem przedmiotu, a nie przedmiot
warunkiem podmiotu.
96. Kant wprowadza podział sądów na:
·
Sądy syntetyczne a priori;
97. Zdaniem Kanta sądy syntetyczne a priori:
28
·
Są prawdziwe mimo, że nie opierają się na doświadczeniu: mają zatem charakter
aprioryczny, są syntetyczne, gdyż wyraża się w nich przyrost naszej wiedzy. Takimi są wg Kanta
wszystkie sądy nauki: ich prawda nie zależy od doświadczenia, ale zarazem dzięki nauce coraz lepiej
rozumiemy świat. Krytyka poznania Kanta stara się wytłumaczyć, jak takie sądy mogą istnieć. W tym celu
Kant wprowadza tzw. czyste formy zmysłowości i czyste kategorie rozumu. Stara się następnie dowieść ich
istnienia w naszym myśleniu;
98. Czym są kategorie czystego rozumu wg Kanta?
·
Zawdzięczmy im organizację świata doświadczalnego. Jest ich 12 i wiążą się one z typami sądów,
które organizują fakty. Te kategorie to:
-
"uniwersalny";
-
"partykularny";
-
"jednostkowy";
-
"twierdzący";
-
"przeczący";
-
"nieskończony";
-
"kategoryczny";
-
"hipotetyczny";
29
·
-
"dysjunktywny";
-
"problematyczny";
-
"asertoryczny";
-
"apodyktyczny";
Dzięki tym kategoriom tworzą się w umyśle sądy, które łączą zdarzenia, pokazują je jako jednostkowe
przypadki uniwersalnych praw, orzekają konieczność lub niekonieczność ciągu zdarzeń, tworzą zatem z
wielu wrażeń także ich stałe konieczne związki;
99. Czym, wg Kanta, różnią się pojęcia Intelektu od czystego rozumu?
·
100.
·
Różnią się one od kategorii czystego rozumu tym, że nie formują one żadnego doświadczenia. Jeśli
się nimi prawidłowo posługiwać, to stanowią one matrycę dla zdań o relacjach między tym, co
doświadczamy;
Czym, wg Kanta, jest rzecz sama w sobie?
Kant twierdził, że "rzecz sama w sobie" jest przedmiotem transcendentnym, oznacza coś, o czym nic
nie wiemy ani (przy obecnym ustroju naszego intelektu) nic wiedzieć nie możemy. Według Kanta nie
możemy poznać "rzeczy samej w sobie", którą nazywa także noumenem, gdyż ludzkie poznanie dotyczy
tylko zjawisk, tj. fenomenów;
30
·
101.
Istnieje „rzecz sama w sobie” , czyli zewnętrzne źródło naszych doświadczeń;
Zdaniem Kanta człowiek przejawia swoją rozumność poprzez:
·
Kant definiuje człowieka jako istotę rozumną, żyjąca na ziemi;
·
Człowiek przejawia swoją rozumność w trzech predyspozycjach:
102.
·
-
technicznej- jest wytwórcą dóbr i twórcą sztuk;
-
pragmatycznej- jest twórcą społeczności i jej kultury. Przejawiając predyspozycję pragmatyczną
człowiek traktuje się wraz z innymi ludźmi jako element struktury, którą tworzy, czyli jako środek do
celu;
-
moralnej- moralna predyspozycja jest zdolnością do dokonywania wyborów racjonalnych, nie
uzależnionych od bezpośredniej korzyści, ale opartych na ogólnych zasadach, czyli inaczej wolnych;
Czy można powiedzieć, że zdaniem Kanta coś dowodzi istnienia Opatrzności lepiej niż metafizyka?
Wspólnoty ludzkie, kierowane w moralności tymi samymi ogólnymi zasadami rozumu, dążą do stworzenia
społeczności całego świata, czyli społeczności kosmopolitycznej. Istnieje zatem ciągły postęp nie tylko
sztuk i kultury, ale także postęp moralny. Jest on możliwy wszelako dzięki temu, że druga samoniszcząca
strona ludzkiej natury poddana zostaje ciągłej kontroli (tajemniczej siły) Opatrzności. Można wręcz
powiedzieć, że to ten nieprzerwany postęp lepiej dowodzi istnienia Opatrzności aniżeli metafizyka;
31
103.
·
104.
·
105.
·
106.
Wg Kanta „dobra wola jest”:
Wyborem czystego dobra, które poznajemy po tym, że wola nie wybiera czegoś, co jest dla nas
pożyteczne. Dobra wola może realizować czyste dobro tylko w ten sposób, że rozpoznaje zewnętrzne
oznaki działania zgodnie z prawem uniwersalnym;
Zdaniem Kanta postępujemy moralnie, jeśli:
Naszym nakazem jest nakaz (imperatyw) „rób to” a nie nakaz „jeżeli chcesz osiągnąć tamto, rób to”.
Powinność moralna jest realizacją prawa moralnego, a działanie moralne realizacją imperatywu
kategorycznego, a nie hipotetycznego;
Czym jest umowa społeczna wg Hobbes’a
Ludzie dobrowolnie umawiają się, że poddadzą się prawom. Poddając się umowie społecznej tym
samym ludzie poddają się dobrowolnie władzy suwerena;
Co, zdaniem Locke’a, jest najlepszą gwarancją wolności i własności?
32
·
107.
·
108.
·
·
109.
Równowaga między władzami;
Z czego, zdaniem Kanta, wynika prawo wolności?
Z natury rozumu praktycznego, który, aby w ogóle działać, musi swobodnie wybierać działania, które
sam uzna za rozumne.
Czym jest moralność serca wg Rousseau?
Moralność serca według Rousseau sankcjonuje religia, która uważa, że:
-
Istnienie Boga jest oczywiste dla naszych uczuć;
-
Objawienie ma charakter indywidualny ( Bóg objawia się naszym uczuciom);
-
nie istnieje piekło i wszyscy mają szanse na to, aby być zbawionymi;
Na podstawie tak pojętej religii można stwierdzić, że moralność serca polega na uważaniu każdego
czynu podjętego pod wpływem impulsu uczuć za czyn dobry;
Czym jest zdaniem Schopenhauer’a wola?
33
·
110.
·
111.
·
112.
·
113.
Wola jest decydowaniem, ale także oporem. Jest pełna sprzeczności, jest więc walką i cierpieniem.
Wola w świecie wewnętrznym jest w istocie jedna: bo każdy akt woli jest nadaniem jedności wielu
czynnościom i podporządkowaniem ich jednemu celowi.
Czym jest logika ducha wg Hegel’a?
Logika ducha jest logiką rozwojową: „sprzeczności” wynikają jedne z drugich i znajdują ujście w
obejmujących je pojęciach ogólnych. Ta logika jest zatem „dialektyką”, czyli logiką podobną do logiki
dyskusji, w której zwalczają się 2 wzajemnie modyfikujące sprzeczne poglądy.
Co wyraża państwo w systemie Hegel’a?
Państwo wyraża ducha absolutnego, który usuwa sprzeczność między duchem subiektywnym
(jednostką)a duchem obiektywnym (kultura).
Feuerbach odrzucił religię, bo:
Odwrócił on relację materia-duch, u niego duch wynika z materii. Odrzucił religię jako produkt
naszej cielesności.
Na czym polega „pozytywność rezultatów” nauki wg Comte’a?
34
·
114.
Nauka przynosi pozytywne rezultaty, czyli przynosi realną „wartość dodaną” („pozytywną” w sensie
jakościowym) w stosunku do włożonego wysiłku:
-
Poznawane są zależności między zjawiskami i prawa, które je ujmują;
-
Możliwe staje się przewidywanie zjawisk;
-
Możliwe staje się ich pozytywne wykorzystanie dla człowieka;
Postęp zdaniem Comte’a:
·
Rozwój nauki i społeczeństw jest ciągłym postępem:
·
Postęp z jednej strony jest prawem historii,
·
Z drugiej jest dziełem ludzi i jest zadaniem obecnego pokolenia, które może zbudować nowe
społeczeństwo rządzone przez nową religię nauki i postępu;
115.
·
Zdaniem Marksa świadomość jest ukształtowana przez:
Byt – świadomość ludzka jest wyłącznie ciągle powstającym wytworem sił produkcji, „Byt kształtuje
świadomość”;
35
116.
·
117.
·
118.
Do czego ostatecznie prowadzą, zdaniem Marksa, procesy historyczne?
Świadomość i materia są produktem historycznym: jest tylko człowiek jako produkt ewolucji, której
jest częścią, i materia, którą przekształcił i której używa. Procesy rządzące historią są więc procesami
koniecznymi w tym sensie, że poddane są prawom ewolucji materii, które stają się prawami
ewolucji ducha. Procesy historycznie prowadzą nieuchronnie do rewolucji komunistycznej,
która przywróci klasie robotniczej jej produkt i zniszczy całkowicie struktury społeczne i
organizacje sił wytwórczych kapitalizmu;
Czym jest, zdaniem Milla, użyteczność etyczna?
Użyteczność etyczna polega na dążeniu do jak największego szczęścia dla jak największej liczby
ludzi – zasada ta przedkładając przyjemność indywidualną na szczęście powszechne pozwala na ocenę
działań ze względu na ich użyteczność, czyli przydatność do maksymalizacji szczęścia;
Zdaniem Milla, społeczna rola kobiet polega na:
·
Umożliwieniu zaprowadzenia utylitaryzmu
·
Psychologizm prowadzi Milla do uznania „odmiennej równości” kobiet – powinny one zyskać prawo głosu ,
aby swoimi uczuciami wyższymi hamowały egoistyczne dążności mężczyzn;
36
119.
·
120.
·
121.
·
122.
·
Ewolucja zdaniem Darwina:
Jest to połączenie doboru naturalnego i selekcji naturalnej – człowiek jest potomkiem małp, jego
życie społeczne jest produktem ewolucji. Ewolucja trwa nadal. Promuje ona nie tyle silniejsze jednostki, co
silniejsze plemiona. Promuje także postawy etyczne: choć giną w nich jednostki etyczne, to społeczność,
która ma więcej osób odpowiedzialnych za całość, jest w stanie przetrwać. Bardziej cywilizowane ludy w
sposób neutralny wypierają plemiona prymitywne;
Zdaniem Moore’a dobro:
Poznajemy przez intuicję obowiązku i słuszności naszych działań, ale go nie definiujemy;
Czym, wg Wittgensteina, może być filozofia?
Filozofia jest wątpliwym przedsięwzięciem ludzkości, z którego należy zarazem uratować kilka
cennych elementów – może pełnić funkcje terapeutyczne, może być terapią błędów
językowych trapiących kulturę;
Zdaniem Quine, nasza wiedza:
Okazuje się zbiorem twierdzeń nie tyle empirycznych, co zdeterminowanych u spodu przez
37
doświadczenie”;
123.
-
Twierdzenia te są w stanie dostarczyć nam przewidywań [przyszłych doświadczeń;
-
Istnieją wewnątrz założonych teorii naukowych, które mogą być potwierdzone lub obalone przez
doświadczenia;
-
Nie możemy jednak wprost przełożyć naszych teorii na doświadczenia i z powrotem;
Czym wg Kierkegaarda jest człowiek?
·
Wg Kirkegaarda ludzkie istnienie jest nazywane egzystencją:
-
Człowiek to ja;
-
Ja jestem napięciem między bytem i niebytem, między skończeniem, a nieskończonością;
-
Ja potrzebuję związania, umocnienie w tym napięciu, aby mogło trwać;
-
Związanie jest związaniem z zewnątrz i może pochodzić tylko od Boga;
-
Próba samodzielnego związania egzystencji w jedno prowadzi do depresji (choroba na śmierć)
-
Możliwe formy takiej próby : życie etyczne (wrażeniowe), etyczne (w sensie Kanta: życie obowiązkiem);
38
124.
Wiara zdaniem Kierkegaarda jest:
·
Odpowiedzią i lekarstwem na depresję;
·
Rodzi się w uznaniu własnej śmierci, choć jest darem od Boga. Wówczas ten dar przyjmujemy;
·
Wiara przekracza rozum i jest „skokiem w nieznane”;
·
Wiara przekracza to, co etyczne i żąda poświęcenia bez pytania (casus Abrahama);
125.
Zdaniem Nietschego świat jest:
·
Dziełem złej siły, złego Absolutu, który tworzy go jako zabawkę;
·
Dziełem skończonym, zamkniętym wewnątrz swoich praw, pozbawionym mocy twórczej innej
niż zdolność wzrostu i życia;
·
Istoty wolne są największą zabawką absolutu: są wolne, a nie mają mocy tworzyć z niczego;
126.
·
W filozofii Nietschego duch apoliński jest:
Duchem miary tworzącej ład;
39
127.
W filozofii Nietsche duch dionizyjski jest:
·
Duchem nieokiełznania i życia;
·
Duch apolliński i duch dionizyjski łączą się i pozwalają nam tworzyć tragedię, która nie tylko wyraża nasz
stan, ale pozwala go przekraczać;
128.
·
129.
·
130.
·
Wg Nietsche świat ludzki jest:
Sztuką w szerokim i wąskim sensie (szeroki: wszystko jest dziełem sztuki, wąski: twórczość artystów
to największy wyraz bycia człowiekiem);
Zdaniem Nietsche moralność służy:
Władzy słabszych nad silniejszymi;
Nietsche głosił proroctwo powstania:
Nowego człowieka, który siebie stworzy, w sensie moralnym i w sensie biologicznym, jako
nad-człowieka,
ogłaszając
śmierć
Boga;
40
41