plemiona greckie
advertisement
POCZĄTKI CYWILIZACJI GRECKIEJ 1.Przyrodniczo – geograficzne uwarunkowania dziejów starożytnych Greków 2.Starożytni Grecy – nazwa, język osadnictwo 3. Kultury minojska i mykeńska u początków cywilizacji greckiej 4. Epoka Wieków Ciemnych 5. Świat grecki w VIII-VI w. p.n.e. – powstanie polis, Wielka Kolonizacja POCZĄTKI CYWILIZACJI GRECKIEJ • Hellenowie – nazwa od mitycznego Hellena • Grecy nazwa z języka łacińskiego ( od nazwy jednego z plemion greckich) WARUNKI NATURALNE LINIA BRZEGOWA • dobrze rozwinięta linia brzegowa – wiele półwyspów(Joński, Chalcydycki, Peloponez, Attyka) oraz zatok( Koryncka, Ternajska, Sarońska, Mesyńska) • Wyspy liczne mniejsze i większe (Kreta, Eubeja, Naksos, Chios, Lesbos, Samos, Salamina, Rodos) SKUTKI • linia brzegowa sprzyjała rozwojowi transportu morskiego, a co za tym idzieprowadzenie handlu i ekspansji, zarówno w basenie M. Egejskiego, jak i na dalszych obszarach • rybołówstwo WARUNKI NATURALNE pasma górskie • liczne łańcuchy górskie - ¾ powierzchni(najdłuższe pasmo – Pindos, najwyższy masyw – Olimp) • pasma górskie dzielą obszar Grecji na wiele niedużych krain, co musiało utrudniać prowadzenie handlu lądowego • niewiele równin sprzyjających uprawie zbóż( na lepszych glebach uprawiano pszenicę, na gorszych jęczmień) • na całym obszarze rozwinięta uprawa oliwek i winorośli oraz hodowla kóz i owiec • lasy w starożytnej Grecji stosunkowo szybko wyeksploatowane – konieczność importu drewna, niezbędnego np. do budowy okrętów • brak znaczniejszych złóż bogactw naturalnych – niewielkie złoża srebra oraz rudy żelaza, dużo dobrej jakości kamienia oraz glinki (potrzebnej do produkcji ceramiki) • Ubóstwo greckich krain skłaniało Hellenów do kolonizacji odległych terenów oraz rozwijania morskiej wymiany handlowej KRAINY GEOGRAFICZNE • • • • Część północna – Tessalia i Epir – na ich równinach hodowano konie; obszar w porównaniu z pozostałymi państwami greckimi zacofany; połączenie z częścią środkową – Wąwóz Termopilski Część środkowa – Beocja(Teby) i Attyka ( Ateny) – dobrze rozwinięte rolnictwo, ale o ile Beocja zawsze była regionem wyłącznie rolniczym, o tyle Attyka stała się wielkim ośrodkiem produkcji rzemieślniczej. Połączenie z częścią południową Przesmykiem Korynckim Część południowa – Argolida, Lakonia, Messenia – obszar zróżnicowany : rolnictwo i pasterstwo na południu (dolina Eurotasu – Lakonia) , na północy handel i rzemiosło( Korynt) Podział na : wschód z bogato rozczłonkowaną linią brzegową, połączony łańcuchem wysp z Azją Mniejszą i zachód z gorszą linią brzegową i bardziej górzysty EPOKI W DZIEJACH GRECJI Wiek p.n.e. XX-XV XIV-XII XI-IX VIII-VI V-IV(338 r) wpływy kultury minojskiej kultura mykeńska wieki ciemne epoka archaiczna epoka klasyczna IV - I epoka hellenistyczna PLEMIONA GRECKIE ACHAJOWIE * przybyli na początku II tys.p.n.e. * zasiedlili północną i wschodnią część Peloponezu i Cypr JONOWIE * przybyli ok. poł. II tysiąclecia p.n.e. * zasiedlili północno - zachodnią część Grecji, wschodnią część (Attykę), Eubeję, wyspy M. Egejskiego, zachodnią część Azji Mniejszej (Jonię) EOLOWIE * przybyli ok. poł. II tysiąclecia p.n.e. * zasiedlili Tesalię pn-zach wybrzeży Azji Mniejszej (Eolia), Arkadia w środkowym Peloponezie DOROWIE * przybyli ok. 1200 r. p.n.e. * zasiedlili głownie Peloponez, Kretę, wyspy Rodos i Korkyrę Cywilizacja minojska 3000 – 1450 r. p.n.e Terminy, którymi określa się cywilizację minojską, to: cywilizacja pałacowa (pałac był siedzibą władcy oraz centrum życia społecznego, politycznego i gospodarczego a zarazem magazynem żywności i surowców oraz ich dystrybucji) oraz talassokracja (określenie na dominację Krety na morzu). Minos – król Krety według mitologii greckiej. Był synem Zeusa i Europy ruiny pałacu w Knossos Tezeusz zabija Minotaura Dedal i Ikar rzekomy labirynt Minotaura Arthur John Evans Prowadził prace wykopaliskowe na Krecie( początek XX w), których owocem było odkrycie kultury minojskiej i najcenniejszych jej zabytków (pałac w Knossos, dysk z Faistos, pismo linearne A i pismo linearne B). Monarchia biurokratyczna Ustrój panujący na Krecie można określić jako monarchię biurokratyczną. Władca rezydujący w Knossos posiadał władzę absolutną, opartą na rozbudowanej administracji. Kontrolowała ona wszystkie dziedziny życia gospodarczego: produkcję rolną i rzemieślniczą, handel morski. Sprawował funkcję najwyższego kapłana tron Minosa w Knossos SPOŁECZEŃSTWO • Społeczeństwo, było bardzo zróżnicowane pod względem zamożności, zajmowało się głównie rybołówstwem, handlem z Grecją, Fenicją i Egiptem, żeglugą, inżynierią, budownictwem i sztuką. Kupcy sprowadzali na wyspę cenne surowce: złoto, srebro, ołów, cynę, miedź, kość słoniową. Potęga morska Wyspa Kreta była na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. centrum wymiany handlowej na Morzu Śródziemnym. Żegluga do Egiptu, oddalonego o 330 mil morskich w linii prostej, musiała trwać co najmniej 2 dni. Oznacza to, że Kreteńczycy posiedli umiejętność nawigowania za pomocą Słońca i gwiazd. O tym, że wiedza ta budziła podziw wśród innych ludów, może świadczyć ustęp z ósmej pieśni Odysei Homera (VIII p.n.e.), opisującej pobyt Odyseusza u Feaków. Alkinoos, król Feaków, twierdził, że ich okręty: [...] same zgadują myśl pana i chęcie, Trafią w najdalsze kraje, znajdą wszystkie grody Śród mgieł i nocy czarnych, a lecą przez wody Morskie najchyżej. [...] Odyseja VIII 561-564 (tłum. L. Siemieński) POKOJOWE USPOSOBIENIE KRETEŃCZYKÓW • Kreteńczycy są postrzegani jako cywilizacja ludzi pogodnych i cieszących się życiem. Świadczy o tym to, że ich żołnierze nie używali broni, Kreteńczycy byli rozmiłowanie w dekorowaniu swoich domów barwnymi malowidłami, ich miasta i pałace nie posiadały fortyfikacji. Sztuka minojska • Terminem tym określa się dzieła sztuki powstałe pod wpływem cywilizacji minojskiej, której główne ośrodki mieściły się w Knossos, Fajstos, Malia i Palaikastro. Sztuka ta powstała i przeżyła swój rozkwit w epoce brązu, a czas jej trwania dzieli się na trzy główne okresy: wczesnominojski (30002000 p.n.e.) średniominojski (20001580 p.n.e.) późnominojski (1580- 1100 p.n.e.) Najważniejszą cechą zarówno cywilizacji jak i sztuki minojskiej są pałace. Pojawiają się na krecie po 2000r p.n.e. To głównie w tych centrach politycznych i kulturalnych powstawały najwspanialsze dzieła sztuki. bogini z wężami fresk Paryżanka fresk, Damy dworu fresk, Książę z liliami Osiągnięcia cywilizacyjne Kreteńczyków • Kreteńczycy znali wodociągi i kanalizację, a ich łazienki pozostały niedoścignione do XIX wieku. Jako pierwsi stosowali spłukiwane toalety; budowano kamienne drogi ponad trzymetrowej szerokości, a także kamienne teatry, w których odbywały się ceremonie religijne i występy muzyczne. Osiągnięcia cywilizacyjne Kreteńczyków • Kreteńczycy używali początkowo pisma w formie hieroglifów, później wynaleźli tzw. pismo linearne A, do dzisiaj nie odczytane. Dysk z Fajstos – znaleziony w ruinach pałacu z czasów kultury minojskiej w Fajstos, datowany na okres między 1650 a 1600 rokiem p.n.e., Upadek kultury minojskiej • Wybuch wulkanu na Therze ok. r. 1700 p.n.e. • Najazdy Achajów i Dorów ok. r. 1450 p.n.e. Santoryn KULTURA MYKEŃSKA (1600-1200 p.n.e.) najstarsza kultura Grecji kontynentalnej na półwyspie Peloponeskim. Nazwa pochodzi od ważnego ośrodka cywilizacji Achajów – miasta Mykeny. Kultura ta poznana dokładniej dopiero pod koniec XIX wieku dzięki pracom wykopaliskowym prowadzonym przez archeologa Heinricha Schliemanna z 1874 roku, Około 1450 Mykeńczycy najechali i zasiedlili Kretę, wciągając ją w obręb świata greckiego USTRÓJ PAŃSTW ACHAJSKICH • • • • Królowie rezydujący w fortecach rozsianych po całej Grecji byli władcami niezależnych państewek. Drugim po królu urzędnikiem był lawagetas- dowódca wojska i majordomus. Wojska mykeńskie składały się z ciężkozbrojnej piechoty uzbrojonej w duże tarcze, włócznie i miecze, oraz z rydwanów, których załogi złożone były z ciężkozbrojnych arystokratów. Najniższą w hierarchii warstwą ludności byli zależni chłopi i niezbyt liczni rzemieślnicy, a także niewolnicy pracujący dla króla i szlachty. Istnieli też pisarze posługujący się pismem linearnym B, będącym zapisem wczesnej formy języka greckiego. Pismo to było używano niemal wyłącznie do celów gospodarczych. Tabliczki z pismem linearnym B GRÓB AGAMEMNONA ( SKARBIEC ARTREUSZA) Na zdjęciu prawdopodobnie grób Agamemnona, króla greckiego znanego z opisywanej przez Homera w Iliadzie wojny trojańskiej. Pod koniec XIXw. n.e. niemiecki archeolog Schliemann, odkrył w tym miejscu skarb, który wywiózł do Niemiec. Większa część skarbów zaginęła. Tzw. Maska Agamemnona, odkryta przez Schliemanna w Mykenach WOJNA TROJAŃSKA Echem potęgi cywilizacji mykeńskiej jest tradycja mityczna o wielkiej wyprawie przeciw Troi (według historyków zdobycie Troi przez Achajów miało miejsce ok. 1200 r. p.n.e., oblężenie trwało 10 lat) , której ostateczny kształt nadały poematy Homera w VIII w. p.n.e. Ruiny Troi odkryte przez H. Schliemana 1870-73 Sąd Parysa – obraz Rubensa Z polecenia Zeusa Parys rozstrzygnął spór między Herą, Afrodytą i Ateną powstały na weselu Tetydy o to, która z nich jest najpiękniejsza fragment obrazu "Procesja z koniem trojeńskim do Troi" autorstwa Giovanni Domenico Tiepolo Johann Georg Trautmann, Płonąca Troja Wieki ciemne 1200r.p.n.e. do połowy VIIIw. p.n.e. • • - - Najazd Dorów. Określenie ciemne wiążę się z: bardzo skromnym zasobem źródeł archeologicznych (znajdowane zabytki pochodzą głównie z grobów) i całkowitym brakiem źródeł pisanych (zanikło mykeńskie pismo linearne B), załamaniem i zubożeniem jakie wystąpiło na początku tego okresu wiele ośrodków miejskich zostało opuszczonych -na miejscu dawnych warownych miast powstają prymitywne osiedla ludzkie niektóre regiony jak np. Lakonia, Messenia czy część wysp zostały niemal całkowicie wyludnione. ograniczenie kontaktów ze światem zewnętrznym, w znaleziskach archeologicznych dominują produkty miejscowe brak jakichkolwiek monumentalnych budowli Pojawienie się narzędzi i broni z żelaza Powstanie alfabetu greckiego amfora protogeometryczna Polis - to greckie miasto wraz z przyległymi do niego obszarami ziemi w dolinie , otoczone łańcuchami górskimi i posiadające samodzielność polityczna, ten typ organizacji państwa upowszechnił się w pierwszych wiekach I tysiąclecia p.n.e. Cechy: • niewielkie rozmiary ( oprócz Sparty i Aten ) . • liczyło od kilku do kilkunastu tyś. obywateli ( mężczyzn ) • greckie państwa różniły się z reguły sposób sprawowania władzy • państwo dla Greków było wspólnotą obywateli rządzących się bez tworzenia odrębnego i stałego aparatu władzy • podstawowe decyzje : wypowiadanie wojny , uchwalanie praw i podatków , nowych kultów było podejmowane przez zgromadzenie ludowe • państwa greckie nie znały osobnej grupy , której zawodem jest rządzenie. • obok urzędników wybieranych tylko na rok działała zawsze rada starszych , której zadaniem było proponowanie ustaw , debatowanie nad istniejącą sytuacją oraz doradzanie urzędnikom. • polis była także wspólnotą religijną., czcząc wspólnie bogów , wznosząc świątynie i organizując święta. • polis nie znały początkowo wojska jako odrębnej grupy wśród obywateli. Od ludzi zamożniejszych spodziewano się większego udziału w wojnie. Nie istnieli też zawodowi wojskowi , armią dowodzili urzędnicy. • powstanie polis - wspólnoty było możliwe , dzięki temu , że różnice majątkowe wśród Greków nie były wielkie ( w porównwniu z cywilizacjami starożytnego Wschodu ) • • życie polityczne toczyło się publicznie na oczach całej wspólnoty , na największym placu zwanym agorą. Podstawowym narzędziem walki było słowo. ( walka na argumenty - demagogia słowa ).Taki typ życia politycznego zwiększał aktywność obywateli. przywiązanie do własnej polis , walki pomiędzy nimi , warunki geograficzne i brak wrogów zewnętrznych uniemożliwiało proces zjednoczenia Grecji. FORMY USTROJU GRECKICH POLIS OLIGARCHIA DEMOKRACJA TYRANIA ARYSTOKRACJA MONARCHIA WIELKA KOLONIZACJA - VIII-VI w. p.n.e. • • • • • GENEZA głód ziemi,przemieszczali się w stronę Morza Czarnego i Italii(ziemia była daleko zyźniejsza rokując na lepsze plony i mniejszy trud fizyczny. brak wielu surowców mineralnych niezbędnych do rozwoju rzemiosła przyrost demograficzny w Grecji właściwej z czym wiązał się nierówny podział ziem uprawnych. napięcia społeczne związane z rządami arystokracji która sprawowała władze w własnym interesie. Wpływowa arystokracja miała możliwość pozbywania się niepożądanych elementów społecznych. chęć posiadania własnych upraw i eksportowania z Grecji towarów pożądanych takich jak, oliwki, ceramika, wina.W zamian za żywność, niewolników, produkty rzemiosła. SKUTKI WIELKIE KOLONIZACJI • Grecy potęgą handlową • Powstanie alfabetu greckiego • Polis jako forma państwa Ostatecznie ukształtował się model miasta-państwa (polis) jako dominującej wśród Greków formy ustrojowej. Więzi między metropolią (miastem macierzystym) a jej koloniami sprzyjały rozwojowi kontaktów handlowych na dużą skalę. • Przemiany społeczno-gospodarcze Nastąpił stopniowy rozkład systemu rodowego z powodu znacznego przemieszania się ludności. Niewolnicy, zatrudniani przed okresem wielkiej kolonizacji tylko jako służba domowa, stali się podstawą systemu produkcji, pracując w warsztatach rzemieślniczych i w kopalniach. Poszczególne miasta wyspecjalizowały się w określonych rodzajach produkcji. Najważniejszymi towarami eksportowymi Grecji stały się wino i olej z oliwek wieś grecka zaczęła przeżywać kryzys z powodu napływu tanich produktów żywnościowych z kolonii – co jeszcze pogłębiło specjalizację produkcji. Aby zaspokoić potrzeby dynamicznie się rozwijającego handlu morskiego wprowadzono do użycia nowy rodzaj statku, tak zwaną trierę, szybką i o dużej wyporności. • Zastosowanie pieniądza wynalezienie monet w greckich koloniach w Azji Mniejszej (VII wiek p.n.e.); początki rozwoju gospodarki towarowo-pieniężnej Cyrenajka, ruiny greckiego miasta
