PLAN ROZWOJU LOKALNEGO
advertisement
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY MSZANA na lata 2004-2006 Mszana, lipiec 2004 1 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana SPIS TREŚCI WSTĘP 1. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO 2. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU 2.1 KRÓTKI RYS HISTORYCZNY GMINY MSZANA 2.2 POWIERZCHNIA I POŁOŻENIE W KONTEKŚCIE REGIONU 2.3 OCHRONA ŚRODOWISKA 2.3.1 Gospodarka wodno-ściekowa 2.3.2 Ochrona powietrza 2.3.3Gospodarka odpadami 2.3.4 Środowisko naturalne 2.4 ŁAD PRZESTRZENNY 2.4.1 Struktura użytkowania gruntów gminy 2.4.2 Infrastruktura techniczna 2.4.3 Stan obiektów dziedzictwa kulturowego 2.4.4 Własność nieruchomości 2.5 TURYSTYKA 2.5.1 Walory krajobrazowo-przyrodnicze 2.5.2 Baza sportowo – rekreacyjna i noclegowa 2.6 GOSPODARKA I EDUKACJA 2.6.1 Struktura bezrobocia 2.6.2 Zaplecze oświatowe gminy 2.7 SFERA SPOŁECZNA 2.8 ANALIZA FINANSOWA 2.9 ANALIZA SWOT 3. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA DANYM OBSZARZE 3.1 KRYTERIA OKREŚLAJĄCE HIERARCHIE WAŻNOŚCI 3.2 LISTA ZADAŃ DO ZREALIZOWANIA WEDŁUG HIERARCHII WAŻNOŚCI PO UWZGLĘDNIENIU KRYTERIÓW SELEKTYWNYCH 4. REALIZACJA PROJEKTÓW 5. POWIĄZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE GMINY 2 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 6. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO 7. PLAN FINANSOWY NA LATA 2004 – 2006 8. SYSTEM WDRAŻANIA 9. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ 9.1 SYSTEM MONITOROWANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO 9.2 SYSTEM OCENY PLANU ROZWOJU LOKALNEGO 9.3 SPOSOBY INICJOWANIA WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SEKTOREM PUBLICZNYM, PRYWATNYM I ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI 9.4 PUBLIC RELATION PRL 3 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana WSTĘP Celem polityki strukturalnej Unii Europejskiej jest zwiększenie spójności gospodarczej i społecznej w państwach będących jej członkami. Oznacza to dążenie do zmniejszenia różnic w rozwoju między poszczególnymi regionami UE. Podstawowym źródłem pomocy w ramach polityki strukturalnej są cztery fundusze strukturalne: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, Jednolity Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa; oraz Fundusz Spójności, czasowy instrument, który ma pomóc przy realizacji największych inwestycji w najuboższych krajach UE. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana został opracowany zgodnie z założeniami następujących dokumentów: a) Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, b) Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) c) Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego d) Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu wodzisławskiego e) Materiały z warsztatów mających na celu opracowanie Strategii Rozwoju Zrównoważonego Gminy Mszana. Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem otwartym, którego celem jest zapewnienie koncentracji i efektywności wykorzystania środków na strategiczne działania samorządu. Informacje zawarte w Planie prezentują aktualną sytuację społeczno-gospodarczą Gminy Mszana oraz ukazują kierunki rozwoju gminy w kontekście absorbcji środków z funduszy unijnych nie tylko w ramach ZPORR`u. Odniesienie realizacji przyszłych zadań do celów „Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Mszana” umożliwia porównanie spójności podejmowanych działań w szerokim czasookresie. Natomiast powiązanie projektów z innymi działaniami realizowanymi na terenie gminy wskazuje na zintegrowane cele realizacji planu rozwoju lokalnego. 4 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Przyjęte wskaźniki osiągnięć PRL`u odnoszą się do działań realizowanych w ramach przyjętych i przyszłych zadań wynikających z programu operacyjnego. Natomiast przyjęte systemy wdrażania i monitorowania mają na celu usprawnić właściwe wdrażanie niniejszego dokumentu. Niezmiernie ważną częścią Planu jest system finansowania zadań w przyjętych okresach programowania Unii Europejskiej tj. lata 2004-2006 oraz 2007-2013. Opracowany schemat źródeł finansowania zadań obejmuje tylko okres pierwszy, gdyż nieznana jest alokacja środków w przyszłym programowaniu. Procentowy udział poszczególnych źródeł finansowania zadań jest szacunkowy, gdyż każde finansowanie przyznawane jest do określonych maksymalnych wartości np. do 75% ogólnych kwalifikowanych kosztów projektu. Otwarty charakter dokumentu umożliwia wprowadzenie korekt przyjętego Planu wynikających z procesu transformacji społeczno-gospodarczych oraz zmian hierarchii priorytetów przyjętych przez Władze Gminy. Opracowany plan ma odzwierciedlenie w poszczególnych dokumentach programowych takich jak: a) Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 NPR wyznacza sposób wykorzystania pomocy finansowej w ramach funduszy strukturalnych dla naszego kraju. Celem NPR jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym. Narodowy Plan Rozwoju: jest strategicznym, średniookresowym dokumentem planistycznym, scalającym na poziomie krajowym horyzontalne, sektorowe i regionalne działania państwa. określa najważniejsze działania strukturalne, które Polska będąc członkiem Unii Europejskiej zamierza uruchomić w latach 2004-2006 przy wykorzystaniu środków wsparcia UE (Fundusze Strukturalne, Fundusz Spójności i Inicjatywy Wspólnotowe). wskazuje kierunki rozwoju gospodarczego Polski w pierwszych latach po akcesji, mające zapewnić warunki sprzyjające długotrwałemu wzrostowi gospodarczemu i podniesieniu poziomu życia mieszkańców. 5 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana służył jako podstawa przygotowania podstaw Wsparcia Wspólnoty dla Polski, czyli dokumentu określającego kierunki i wysokości wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na realizacje zamierzeń rozwojowych. W ramach NPR 2004-2006 wyróżnia się Sektorowe Programy Operacyjne (obejmujące poszczególne sektory gospodarki): SPO Wzrost Konkurencyjności Gospodarki. SPO Rozwój Zasobów Ludzkich. SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich. SPO Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb. SPO Transport - Gospodarka Morska. Zintegrowany Program Operacyjny rozwoju Regionalnego - ZPORR, b) Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) Program ten rozwija cele NPR, określając priorytety, kierunki i wysokość środków przeznaczonych na realizację polityki regionalnej państwa, które będą uruchamiane z udziałem funduszy strukturalnych w pierwszym okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej. W oparciu o analizę cech społeczno-gospodarczych województw w Polsce, w kontekście polityki spójności społeczno-ekonomicznej całej Wspólnoty, sformułowane zostały cele i strategie zmierzające do ich osiągnięcia. ZPORR określa również spodziewane efekty realizacji programu w przebiegu procesów rozwojowych, wskazuje kierunki i wielkość planowanego zaangażowania środków funduszy strukturalnych oraz określa sposób koordynacji i wdrażania pomocy strukturalnej w całym okresie realizacji programu. ZPORR został przygotowany przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (MGPiPS) w ścisłej współpracy z samorządami wszystkich województw. Proponowane cele, priorytety i działania obejmują terytorium całego kraju, jednakże wielkość środków finansowych przeznaczona na ich realizację jest zróżnicowana przestrzennie i zależy od sytuacji i struktury społecznogospodarczej województw oraz realizowanej strategii rozwoju. c) Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego Jest to dokument wdrażający strategię i priorytety strategiczne województwa śląskiego. 6 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana d) Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu wodzisławskiego Jest to dokument prezentujący misję oraz poszczególne cele strategiczne powiatu oraz kierunki jego rozwoju. e) Materiały z warsztatów mających na celu opracowanie Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Mszana do roku 2015 Dokument jest opracowany na drodze społecznych konsultacji z przedstawicielami mieszkańców gminy. 1. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Obszarem realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana jest cały teren gminy, w skład którego wchodzą miejscowości: Mszana, Połomia i Gogołowa. Poniższy dokument jest prezentacją Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana na lata 2004 – 2006. 2. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU 2.1 KRÓTKI RYS HISTORYCZNY Obszar gminy Mszana obejmuje tereny dawnych trzech wsi: Mszany, Połomi i Gogołowej. Do dziś utrzymana jest historyczna odrębność w/w miejscowości w postaci ustanowionych trzech sołectw Mszana, Połomia, Gogołowa. Mszana jest wsią gminną założoną na prawie niemieckim wzmiankowaną około 1300 roku, Połomia wsią wzmiankowaną w źródłach historycznych w 1283r., a Gogołowa wsią wzmiankowaną ok. 1300r. Najazd tatarski z roku 1241 szczególnie dotkliwie zniszczył tereny księstwa opolsko-raciborskiego, w skład którego wchodziła Ziemia Wodzisławska. Można, więc przyjąć, że została założona pod koniec XIII w. Ziemia Wodzisławska, a więc również Mszana pozostawała wtenczas we władaniu książąt opolsko-raciborskich, Wobec tego na spustoszonych terenach rozpoczęła się intensywna akcja osadnicza pod auspicjami księcia Włodzisława, a potem jego następcy Przemysława raciborskiego. Nowe wsie mogły powstawać wówczas albo w pobliżu już istniejących wsi albo po wykarczowaniu lasu. Wg kroniki F. Henkego (z 1864r.) każda z w/w wsi miała własną pieczęć gminną: 7 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Mszana Górna pieczęć przedstawiającą 4 kłosy zgięte w lewo, z sierpem Mszana Dolna pieczęć przedstawiającą złoty dzwon na niebieskim tle (ta pieczęć stała się godłem całej gminy) Połomia pieczęć przedstawiającą serce, z którego wyrastają dwa kwiaty zgięte w lewo i prawo, pod tym widoczna jeszcze z każdej strony gałązka Gogołowa pieczęć przedstawiającą drzewko z prostą, okrągłą koroną Podział Mszany na Mszanę Dolną i Mszanę Górną dotyczy okresu od 1709 roku do połowy XIXw. We wcześniejszych i późniejszych dokumentach występuje jedna nazwa dla całej wsi. W Xix. Mszana była jedną z najładniejszych, a nawet najlepiej gospodarczo rozwiniętych wsi ówczesnego powiatu rybnickiego. W 1855r. Mszana liczyła łącznie 757 mieszkańców. Kościoły wybudowane były na lokalnych wzniesieniach: w Mszanie drewniany kościół stał prawie w środku wsi (pierwsza wiadomość o jego istnieniu pochodzi z 1447r.) został rozebrany w 1893r. W 1986r. rozpoczęto budowę nowego neogotyckiego kościoła wg projektu p. Ebersa. 24 kwietnia 1898 roku dokonano poświęcenia nowego kościoła p.w. Św. Jerzego w Połomi drewniany kościół (z 1557r.) p.w. Nawiedzenia N.P.M. stał na wzgórzu cmentarnym (cmentarz z XIVw.). Obok kościoła drewniana wieża. Kościół w 1969r. zawalił się, drewniana dzwonnica tego kościoła została w 1980r. przeniesiona od Wisły – Kozińca. Obecnie nowy kościół stoi w sąsiedztwie cmentarza po przeciwnej stronie ulicy Szkolnej. Kościół powstał w latach 1949-1951 w Gogołowej nie było kościoła. Wieś należała do kościoła w Połomi. Zabudowa wsi Mszana, Połomia i Gogołowa rozciągała się głównie wzdłuż układu dróg prowadzonych wzdłuż dolin potoków (obecnie ulice Mickiewicza i 1 Maja w Mszanie, Centralna w Połomi oraz Wiejska w Gogołowej). Zabudowę stanowiły budynki gospodarstw chłopskich, siedlaków i półsiedlaków. Ponadto w Mszanie, Połomi i Gogołowej zlokalizowane były folwarki. Do dziś zachowały się budynki XIX wiecznych folwarków dworskich w Gogołowej oraz w Połomi. Folwarki lokalizowane były na obszarach z oddalonych od zabudowań wsi, często na wzgórzach o korzystnej ekspozycji. 2.2 POWIERZCHNIA I POŁOŻENIE W KONTEKŚCIE REGIONU Gmina Mszana położona jest w południowo-zachodniej części województwa śląskiego. W układzie geograficznym obszar gminy leży w kotlinie Raciborsko-Oświęcimskiej w 8 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana południowo-wschodniej części Płaskowyżu Rybnickiego. Gmina Mszana obejmuje w swych granicach obszar o powierzchni 31,32 km2, liczy 6940 stałych mieszkańców (stan na dzień 14.07.2004r.). Pod względem administracyjnym gmina Mszana jest jedną z gmin powiatu wodzisławskiego, będąc jego najbardziej na wschód wysuniętą gminą. Od północy graniczy z gminami Marklowice i Świerklany, od wschodu z miastem Jastrzębie Zdrój, od południowegozachodu z gminą Godów i od zachodu z miastem Wodzisław Śl. Gmina Mszana jest gminą wiejską, obejmuje 3 sołectwa: Mszana, Połomia i Gogołowa. Obszar gminy obejmuje dolinę rzeki Szotkówki oraz doliny jej prawobrzeżnych dopływów (potoków Kościelnik, Kolejówka i Mszanka). Gmina położona jest na średniej wysokości 255m n.p.m.. Dla porównania średnie rzędne miast położonych na Płaskowyżu Rybnickim wynoszą: Rybnik 250m n.p.m. Jastrzębie Zdrój 280m n.p.m. Żory 265m n.p.m. Wodzisław Śl. 270m n.p.m. Dogodne warunki klimatyczne oraz położenie w rejonie Bramy Morawskiej stanowiącej naturalny korytarz miały znaczenie w historii rozwoju osadnictwa w tym rejonie. Rys.1 Mapa powiatu wodzisławskiego Generalnie można stwierdzić, że gmina Mszana plasuje się w grupie gmin małych (średnia powierzchnia gminy wiejskiej w województwie śląskim to 56,10 km2). Również jej potencjał ludnościowy jest mniejszy aniżeli średni w województwie. Nie należy jednak do 9 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana grupy gmin o najmniejszej powierzchni ogólnej lub o najmniejszym potencjale ludnościowym Cechami, które wyraźnie wyróżniają gminę w układzie wojewódzkim są: znacznie wyższy aniżeli w województwie oraz w gminach wiejskich województwa udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni gminy niezwykle niska lesistość obszaru, ponad czterokrotnie niższa niż średnia w woje- wództwie wyższy niż w gminach wiejskich województwa udział obszarów zainwestowanych. Mszana jest ośrodkiem o korzystnym położeniu geograficznym, atrakcyjnym dla inwestorów, bezpiecznym i przyjaznym dla mieszkańców, dbającym o rosnącą jakość życia społeczności lokalnej. Mszana znajduje się niedaleko drogowego przejścia granicznego z Czechami w Chałupkach, Gołkowicach i Marklowicach. Miastami stanowiącymi węzłowe ośrodki w aglomeracji są: Rybnik, Wodzisław Śl. i Jastrzębie Zdrój oraz Żory i CzerwionkaLeszczyny. Położenie gminy Mszana na tle innych jednostek administracyjnych aglomeracji rybnickiej ilustruje załączony schemat. Warto wspomnieć, iż Gmina Mszana jest członkiem „Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce” oraz „Stowarzyszenia Gmin Dorzecza Górnej Odry”, które tworzy Euroregion Silesia. Gmina chcąc wspierać rozwój obszaru transgranicznego nawiązała współpracę z czeską gminą Stĕborice, z którym podpisała w 2003 roku umowę partnerską. Usytuowanie gminy Mszana w bliskości towarowych i pasażerskich sieci transportowych, jak: istniejąca sieć dróg ekspresowych, planowana autostrada A 1, będąca fragmentem międzynarodowego programu sieci budowy autostrad TINA oraz planowana budowa tzw. drogi południowej, daje gminie korzystna pozycję strategiczną. 2.3 OCHRONA ŚRODOWISKA Stan środowiska województwa śląskiego w ostatnim 10-leciu uległ zdecydowanej poprawie. Problemy ekologiczne, spowodowane w przeszłości ekspansywną gospodarką przemysłową regionu, wieloletnim zaniedbaniem, wysoką koncentracją przemysłu wydobywczego, energetycznego i hutniczego, stopniem rozwoju miast, gęstością sieci drogowych i kolejowych, należą do najpoważniejszych na tym obszarze. Wysoki stopień koncentracji przemysłu i urbanizacji, zwłaszcza w GOP spowodował trwałe przeobrażenia tego obszaru. Wyrażają się one w znacznym zanieczyszczeniu wód i powietrza atmosferycznego, skażeniach gleb, deformacjach terenu, zaburzeniach stosunków hydrologicznych, prawie 10 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana całkowitym wylesieniu centralnej części województwa i uszkodzeniami pozostałego drzewostanu. Biorąc pod uwagę fakt, że obszar województwa śląskiego zajmuje jedynie 3,9% powierzchni kraju, ilość substancji pogarszających stan środowiska oraz wytwarzanych w regionie odpadów jest nieporównywalna z jakimkolwiek innym regionem w Polsce. W skali lokalnej problem jest nawet intensywniejszy, ponieważ źródła emisji oraz wytwarzania odpadów skoncentrowane są głównie na terenach miejskich aglomeracji katowickiej i rybnickiej. Poprawa warunków środowiska zwłaszcza na tych obszarach stanowi kluczowy cel strategiczny województwa śląskiego. Podstawowym problemem regionu jest znaczne zanieczyszczenie gleby, powietrza i wody różnymi odpadami przemysłowymi. Województwo śląskie zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod względem emisji zanieczyszczeń pyłowych do powietrza (21,3% emisji krajowych) i drugie po województwie łódzkim pod względem emisji zanieczyszczeń gazowych (16,3%). 2.3.1 GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA Warunki obiegu wody oraz powierzchniową sieć hydrograficzną na obszarze gminy Mszana oceniono na podstawie kartowania hydrograficznego. Niemal cały obszar Gminy Mszana leży w obrębie górnej części zlewni Szotkówki, będącej bezpośrednim dopływem Olzy, do której uchodzi w rejonie miejscowości Godów. Długość rzeki wynosi około 19,3 km, a powierzchnia zlewni 196,6 km2. Jedynie mały obszar (około 1,0 km2), obejmujący wschodni skraj gminy, jest odwadniany przez jeden ze źródłowych potoków Pszczynki (dopływ Wisły). Dolina Szotkówki przecina obszar gminy w układzie prawie południkowym a rzeka płynie z północy na południe. Zarówno prawo- jak i lewobrzeżne dopływy Szotkówki płyną w układzie zbliżonym do równoleżnikowego. Główne lewobrzeżne dopływy to: Potok Gogołowski o powierzchni zlewni 2,65 km2; Potok Jastrzębianka o powierzchni zlewni 10,90 km2. Ważniejsze dopływy prawobrzeżne to: Potok Kościelnik o powierzchni zlewni 4,1 km2. Potok Kolejówka o powierzchni zlewni 6,7 km2; Potok Mszanka o powierzchni zlewni 9,0 km2; Na obszarze gminy zbiorniki wodne stanowią ważny element obiegu wody, gdyż zajmują niemal 1,0 % jej powierzchni. Są to głównie zalewiska w obrębie dolin rzecznych oraz zbiorniki w bezodpływowych nieckach osiadania. Na obszarze gminy istnieje również 11 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana kilkadziesiąt niewielkich stawów rybnych o jednostkowej powierzchni rzadko przekraczającej 0,1 ha. Ludność zaopatrywana jest w wodę pochodzącą z ujęć znajdujących się poza jej granicami. Mieszkańcy gminy korzystają z lokalnych wodociągów oraz ze studni kopanych. Sieć wodociągowa administrowana jest przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Wodzisławiu Śląskim. Długość sieci wodociągowej w gminie ogółem wynosi 116,2 km. Ogólny stan sieci i przyłączy PWiK określa jako dobry. Na terenie gminy brak jest kompleksowo rozpoznanego sprecyzowanego zakresu niezbędnych przedsięwzięć dotyczących ochrony przed powodzą i suszą. Wykonywane są jedynie bieżące renowacje rowów melioracyjnych oraz innych cieków. Punktowe i obszarowe źródła zanieczyszczeń występujące obecnie w mieście stanowią przede wszystkim: ścieki socjalno-bytowe z zabudowy mieszkaniowej, ścieki deszczowe spływające z dróg, placów i stacji paliw, zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów rolnych, Na terenach nieskanalizowanych, powstające ścieki socjalno-bytowe odprowadzane są do szamb lub bezpośrednio do rowów i potoków. Nieszczelne szamba oraz „dzikie” wyloty kanalizacji, stanowią znaczące zagrożenie dla stanu czystości wód podziemnych i powierzchniowych. Ścieki deszczowe z dróg, placów i stacji paliw zanieczyszczają wody powierzchniowe głównie substancjami ropopochodnymi spłukiwanymi z nawierzchni dróg. W roku 2000 Gmina rozpoczęła inwestycję liniową związaną z uporządkowaniem gospodarki wodno-ściekowej, polegającą na wykonaniu sieci kanalizacji sanitarnej w sołectwie Mszana. Stopień skanalizowania gminy wynosi obecnie ok. 30 %. 2.3.2 OCHRONA POWIETRZA Stan sanitarny powietrza atmosferycznego na obszarze gminy jest kształtowany przez następujące czynniki: lokalną emisję zanieczyszczeń pyłowo-gazowej, emisję zanieczyszczeń z terenów przyległych warunki cyrkulacyjne obszaru lokalne warunki topoklimatyczne 12 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Do lokalnych źródeł emisji pyłowo-gazowej należą: indywidualne paleniska domowe zlokalizowane przede wszystkim w centralnej północnej części Mszany, tworzące tzw. „niską emisję zanieczyszczeń”. Emisja z tych źródeł nie jest zbilansowana i zróżnicowana w ciągu roku, a jej największe nasilenie obserwowane jest w sezonie grzewczym (październik-kwiecień). Należy zaznaczyć, że obecna, trudna sytuacja ekonomiczna wielu gospodarstw domowych skłania do eliminacji z systemu ogrzewania drogich, choć „czystych” nośników energii (gaz, energia elektryczna, olej opałowy) i zastępowanie ich gorszymi gatunkami węgla i jego pochodnymi, emisja z większych zakładów produkcyjno-usługowych do których należą: kopalnia „JasMos”, wytwórnie materiałów budowlanych, tartak przy ul. Wodzisławskiej, piekarnie, emisja spalin (między innymi tlenki węgla, węglowodorów, tlenków azotu, dwutlenku siarki , ołowiu, sadzy) z silników pojazdów samochodowych. Koncentruje się ona głównie w obrębie węzłów drogowych, w rejonach gęsto zabudowanych oraz wzdłuż tras drogowych (z Wodzisławia Śl. do Jastrzębia Zdroju). Emisja ta jest zróżnicowana przestrzennie i czasowo. Stężenia emitowanych związków są najwyższe w bliskim sąsiedztwie drogi (do 50 m) i w miarę oddalania się od niej systematycznie maleją (w przypadku terenu otwartego). Ponadto w ciągu dnia emisja ta nasila się w godzinach rannych oraz popołudniowych, powodowana zwiększonym ruchem samochodowym. Należy dodać, że węzły i ciągi komunikacyjne są również strefami emisji hałasu, a przebiegające nad tym obszarem linie wysokiego napięcia są źródłem podwyższonego promieniowania elektromagnetycznego. Dla porównania stężeń zanieczyszczeń atmosfery występujących na obszarze gminy Mszana i jednostek z nią sąsiadujących zestawiono dane dotyczące substancji, których stężenia oscylują w granicach wartości dopuszczalnych. Jednostka Pył Benzo-a- Substancje Fenol Formaldehy zawieszony piren smołowe d PM 10 Mszana 61 4,2 6,4 11,6 6,6 Jastrzębie Zdrój 41 1,9 8,2 11,5 4,8 Wodzisław Śląski 69 5,6 6,5 17,9 7,2 Świerklany 50 2,7 6,4 5,5 3,9 13 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Marklowice 63 4,3 5,9 11,7 5,8 Godów 53 3,3 7,3 5,1 6,0 Wartości 50 g/m3 1 g/m3 10 g/m3 2,5 g/m3 4 g/m3 dopuszczalne Tab.1 Średnie obszarowe stężenia zanieczyszczeniem atmosfery w 1997r. w układzie wybranych jednostek administracyjnych województwa katowickiego (dane WSSE Katowice 1998r.) 2.3.3 GOSPODARKA ODPADAMI Na terenie gminy obowiązuje system segregacji odpadów od 1998 roku. Na początku było to 15 punktów zbiorczych odpadów na terenie gminy. W roku 2000 gmina wprowadziła workowy system segregacji odpadów, w wyniku czego segregacja została poszerzona o: plastik, puszki i szkło. W roku 2003 na terenie gminy wydzielono następujące ilości poszczególnych frakcji: szkło – 103,26 tony, tworzywa sztuczne – 35,32 tony. Zbiórka papieru w gminie odbywa się poprzez specjalnie wydzielone do tego pojemniki, ustawione obok szkół oraz Urzędu Gminy. Prócz cyklicznego wywożenia odpadów komunalnych na terenie Gminy prowadzona jest zbiórka odpadów wielkogabarytowych. Częstotliwość akcji wywozu odpadów wielkogabarytowych uzależniona jest od potrzeb mieszkańców ( co 2 lata ). Na terenie gminy pozwolenia na wywóz odpadów posiadają następujące podmioty gospodarcze: „Transgór” S.A. , Rybnik „Eko-glob”, Gorzyce „Komunalnik”, Jastrzębie Zdrój „Jumbo-Expres”, Jastrzębie Zdrój „Global”, Mszana Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, Wodzisławiu Śląski Gmina Mszana opiera system unieszkodliwiania odpadów przez lokowanie na składowisku. W zależności od firmy transportowej odpady deponowane są na składowiskach poza terenem gminy. W chwili obecnej na terenie gminy nie ma zlokalizowanych żadnych zakładów zajmujących się przerobem i unieszkodliwianiem odpadów. 14 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 2.3.4 ŚRODOWISKO NATURALNE Ukształtowanie terenu gminy Położona w południowej części Płaskowyżu Rybnickiego Gmina Mszana stanowi obszar silnie rozczłonkowany, wyraźnie odróżniający się rzeźbą od terenów sąsiednich. O jego odrębności morfologicznej decydują faliste powierzchnie wierzchniowe oraz liczne głęboko wcięte dolinki erozyjne, wyraźnie zaznaczające się w terenie. Obszar Mszany wznosi się od południa (219m n.p.m. ) ku północy. Najwyższe naturalne wyniesienia terenu występują w Gogołowej (+287,3m n.p.m.) i Połomi (+287,3m n.p.m.). Formy antropogeniczne tj. zwałowiska kamienia dołowego osiągają na terenie gminy wysokość +294m n.p.m. (Pochwacie). Deniwelacje terenu, które należą do najważniejszych elementów charakteryzujących rzeźbę są bardzo zróżnicowane. Dominują deniwelacje rzędu 20-30m, przy czym w obrębie doliny Szotkówki spotykane są fragmenty o deniwelacjach 015m, a w obrębie głęboko wciętych jarów i parowów Połomi oraz w obrębie doliny Mszanki deniwelacje sięgają 40m. Nachylenia stoków często wynoszą 15% (Połomia) i 10% (Mszana, Gogołowa) a lokalnie 25%. Położenie geograficzne i ukształtowanie terenu powodują na tym obszarze dużą zmienność i nieregularność stanów atmosfery, co wiąże się między innymi ze ścieraniem różnych mas powietrza. Układ hydrograficzny Obszar gminy Mszana powiązany jest z terenami otaczającymi, układem hydrograficznym oraz układem rolniczych przestrzeni produkcyjnych. Prawie cały obszar gminy położony jest w obrębie zlewni rzeki Odry. W Mszanie znajdują się obszary źródliskowe prawobrzeżnych dopływów rzeki Szotkówki (potoku Kościelnik, potoku Kolejówka). Pozostałe wody płynące biorą swój początek na obszarach otaczających gminę: rzeka Szotkówka wpływa do Mszany ze Świerklan potok Mszanka z Wodzisławia Śląskiego lewobrzeżne dopływy Szotkówki z terenu Jastrzębia Zdroju tj. potok Gogołowski i potok Jastrzębianka. Oceniając powiązania przyrodnicze gminy z terenami otaczającymi należy stwierdzić, że są one najsilniejsze i najbardziej wielostronne w zakresie układu dolin wód powierzchniowych. Również i zasięg powiązań w zakresie hydrograficznym jest największy. 15 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Zasoby naturalne Na terenie gminy Mszana stwierdzono występowanie następujących kopalin użytecznych: Surowce krzemionkowo-okruchowe: utwory piaszczysto-żwirowe i piaski. Na obszarze gminy zarejestrowano 2 odkrywki utworów piaszczysto-żwirowych. Odkrywka w miejscowości Gogołowa w odległości 300m od szosy Świerklany-Gogołowa, posiadająca wymiary 120m długości i 70m szerokości – obecnie jest już nieczynna. Występował tam piasek różnoziarnisty z domieszką żwiru. Odkrywka druga znajduje się w miejscowości Połomia i zlokalizowana jest w odległości ok. 150m od szosy prowadzącej z Połomi do Wodzisławia Śl. Jej wymiary to 110m x 100m. Występuje w niej piasek drobnoziarnisty z domieszką żwiru, używany przy budowie dróg. Surowce ilaste. Na podstawie rozpoznania jak wyżej można przyjąć, że perspektywicznym obszarem występowania złóż ilastych są tereny miejscowości Mszana, gdzie utwory trzeciorzędowe są pokryte cienką powłoką osadów czwartorzędowych. Podobnie jak w przypadku surowców krzemionkowo-okruchowych wymagają dokładnego rozpoznania geologicznego w zakresie zasobności i jakości złóż na podstawie którego można by dopiero ocenić czy i dla jakich celów mogłyby być eksploatowane. Węgiel kamienny i metan. Charakterystyka obszarów i terenów górniczych Obszarem górniczym jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny objętej koncesją, a terenem górniczym jest przestrzeń objęta przewidywanymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego. Na obszarze gminy Mszana w ramach działań koncesyjnych działają kopalnie dwóch spółek węglowych: Kopalnia Węgla Kamiennego „Marcel” (Rybnickiej Spółki Węglowej) z siedzibą w Radlinie, eksploatuje węgiel kamienny Kopalnia Węgla Kamiennego „Jas-Mos” (Jastrzębskiej Spółki Węglowej) z siedzibą w Jastrzębiu Zdroju, eksploatuje węgiel kamienny i metan Kopalnia Węgla Kamiennego „Zofiówka” (Jastrzębskiej Spółki Węglowej) z siedzibą w Jastrzębiu Zdroju, eksploatuje węgiel kamienny i metan 16 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Kopalnia Węgla Kamiennego „Borynia’ (Jastrzębskiej Spółki Węglowej) z siedzibą w Jastrzębiu Zdroju, eksploatuje węgiel kamienny i metan. Obszar gminy znajduje się w zasięgu pogórniczych osiadań terenu o charakterystycznych deformacjach nieciągłych. Warunki glebowe terenów rolnych Użytki rolne tworzące rolniczą przestrzeń produkcyjną gminy zajmują 2198 ha, co stanowi ok. 74% powierzchni jednostki administracyjnej. Teren gminy z wyjątkiem północnej części sołectwa Połomia i fragmentu północnej części sołectwa Gogołowa – leży w obszarze leja depresyjnego. W zdecydowanej większości grunty w jego obrębie należą do szczególnie podatnych na denudację naturogeniczną i uprawową. Najczęstszym stwierdzonym powodem degradacji gleb jest ich zasolenie i zawodnienie. Przepuszczalność warstwy uprawowej na obszarze gminy określana jest jako zróżnicowana (w przewadze występują gliny i pyły o przepuszczalności słabej). Pokrywą gruntową w większości zajmują lekkie utwory lessopodobne o grubości w prze- dziale od kilku do kilkunastu metrów. Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Ilość parcel 4 47 152 25 241 287 168 11 Klasy bonitacyjne gleb R III R IIIa R IIIb R IV R IVa R IVb RV R VI Powierzchnia w (ha) 2.186 118.655 322.905 12.920 817.551 546.084 176.438 7.899 Tab.2 Powierzchniowy udział gleb w poszczególnych klasach bonitacyjnych na terenie G miny Mszana. Dane ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Rozwoju Gminy. Tereny leśne Lasy gminy pokrywają tylko niewielką jej część, bo około 244 ha, co stanowi 8% powierzchni ogólnej gminy. Są to wyłącznie lasy prywatne rosnące na stromych zboczach jarów i dolin rzecznych. Do terenów lasów zaliczono tereny objęte nadzorem nadleśnictwa, dla których sporządzone są plany urządzenia lasów oraz tereny zadrzewione. Tereny łatwej dostępne zostały wylesione i przeznaczone pod uprawy polowe. W południowej części gminy występują tereny poprzemysłowe częściowo zadrzewione. Są to jednak niewielkie enklawy o łącznej powierzchni ok. 18 ha. Większość z nich jest znacznie zdegradowana, o zniszczonym runie, a warstwę krzewiastą tworzy głównie bez 17 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana czarny. Skład gatunkowy drzew różnorodny, przypadkowy. Oprócz dębów, buków i grabów – drzew charakterystycznych dla grądów – typowego zbiorowiska leśnego dla terenów Mszany, bardzo duży udział w lasach mają brzozy, olsze czarne, modrzewie, rzadziej świerki. Lasy są młode, głównie II i III klasy wieku. W wielu miejscach stwierdza się świadome zalesianie dawnych pól, głównie sosną. Na terenie gminy stwierdzono dwa niewielkie skupiska starego drzewostanu buków i dębów. Znajdują się one na granicy gminy: 1. Starodrzew grądowy w jarze w rejonie zachodniego końca ul. Ks. Styry, razem z niżej położoną naturalną łąką z wełnianką szerokolistną (Eriophorum latifolium), można dla tego terenu zaproponować formę ochrony w postaci użytku ekologicznego o nazwie „Buki” ze względu na kilkadziesiąt dorodnych buków o obwodach ok. i ponad 300 cm oraz starych dębów i robinii akacjowych. Na stoku wypływ czystej wody o czym świadczy obecność w wodzie kiełży zdrojowych. 2. Starodrzew grądowy grabów i buków w górnej części jaru między ul. Centralną i Folwarki w Połomi, przy granicy gminy. Proponowany użytek ekologiczny o nazwie „Graby”. Runo mocno zniszczone, nielicznie występuje bez koralowy i starzec Fuchsa – oba gatunki górskie. 3. Łęg olchowy – tego typu wilgotny las olchowy spotykany jest jedynie na wschodnim brzegu Szotkówki, rośnie na starorzeczu Szotkówki w Gogołowej na północ od Zamku. Dno tego lasu pokrywa rukiew wodna Nasturtium officinale R. na nim żyje chrząszcz Ceutorhynchus pervicax Wse – górski, pozytywnie waloryzuje teren. Wartości środowiska przyrodniczego Waloryzacja przyrodnicza w oparciu o znajomość składu gatunkowego zwierząt zamieszkujących dany obszar jest dość często stosowana, ale mało zauważalna dla niespecjalisty. Małe wymiary zwierząt bezkręgowych, zwykle duża ruchliwość i często ukryty tryb życia zwierząt kręgowych, nie sprzyjają ich obserwacji. Tym nie mniej dosyć dobrze charakteryzują walory terenu gatunki prawnie chronione i gatunki rzadkie, lub też występujące na granicy zasięgów. Z gatunków chronionych zaobserwowano na terenie gminy: chrząszcza biegacza fioletowego, 2-3 gatunki trzmieli, pazia królowej. Badania przyrodnicze przeprowadzone na terenie gminy w 1999r. zarejestrowały przede wszystkim stanowiska ciekawszych roślin, pomnikowych drzew i interesujących gatunków zwierząt. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji zaproponowano kilka obiektów do 18 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana ochrony obszarowej. Penetracją badawczą objęto przede wszystkim lasy i łąki, stawy i w dalszej kolejności pola. Gatunki roślin prawnie chronione. Storczyk szerokolistny (Dactylorhiza majalis (Reichenb), bardzo rzadki, na wilgotnej łące (torfowisko niskie) w bocznej, zachodniej dolince doliny Kolejówka. Kruszywa pospolita (Frangula alnus Miller) – pospolita, w lasach i zaroślach. Element górski we florze gminy: Bez koralowy (Sambucus racemosa L.) – częsty, w zagajnikach i na ich brze-gach. Ostrożeń łąkowy (Cirsium rivulare (Jacq.) – na wilgotnych łąkach w dolinie potoku Kolejówka i Mszanka. Wykaz drzew o wymiarach pomnikowych. Lipa drobnolistna (Tilia cordata) nr w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody 121. Obwód w pierśnicy, na wysokości 130 cm – 680 cm. Wewnątrz pusta. Położenie: Rośnie w pobliżu kościoła w Połomi, w południowej części cmentarza. Drzewa proponowane na pomniki przyrody (norma dla pomnikowych dębów i buków – przynajmniej 300cm obwodu na wysokości 130 cm). Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) obwód w pierśnicy 400cm. Wysokość ok. 22m, u nasady od południa listwa mrozowa. Położenie: w południowej części gminy, w górnej części jaru na północ od zachodniego końca ul. Ks. Styry (ok. 100 m na północny zachód od posesji Ks. Styry 26). Znak szczególny – na korze wycięte imię „Patrycja”. Dąb szypułkowy (Quercus robur) obwód w pierśnicy 300 cm, wysokość ok. 22 m, zdrowy. Położenie: Południowa część gminy, w górnej części jaru, 50 m na południe od poprzedniego pomnikowego buka. Dąb szypułkowy (Quercus robur) obwód 340cm, wysokość ok. 16 m. Położenie: Połomia, w centrum wsi w południowo-wschodniej skarpie nad boiskiem. Lipa drobnolistna (Tilia cordata), obwód 360cm, wysokość ok. 16 m. Położenie: Połomia, w centrum wsi na skarpie nad boiskiem. Lipa drobnolistna (Tilia cordata), obwód 330cm, wysokość ok. 16 m. Położenie: Połomia, w centrum wsi na skarpie nad boiskiem. 19 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Dąb szypułkowy (Quercus robur) obwód 320cm, wysokość ok. 18 m. Położenie: Połomia, Dolanek na skarpie w zagajniku śródpolnym. 2.4 ŁAD PRZESTRZENNY 2.4.1 STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW GMINY L.p. Wyszczególnienie Powierzchnia w ha 1. Ogólna powierzchnia Gminy Mszana 3132 2. Użytki rolne w tym: 2293 2.1 Grunty orne 1658 2.2 Łąki 329 2.3 Pastwiska 291 2.4 Sady 15 3. Lasy i grunty leśne 244 4. Tereny mieszkalne 88 5. Pozostałe grunty 290 6. Grunty pod wodami 108 7. Tereny przemysłowe 109 Tab.3 Struktura użytkowania gruntów gminy wg stanu na dzień 01.01.2004r. Dane z Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii w Warszawie 3% 3% 2% 9% 3% 8% 0% 53% 9% 10% usłubi budowlane grunty orne łąki pastwiska sady lasy i grunty leśne tereny mieszkaniowe inne grunty pod wodami tereny przemysłowe Rys. 1 Procentowy udział gruntów gminy w strukturze użytkowania wg stanu na dzień 01.01.2004r Dane z Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii w Warszawie 20 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 2.4.2 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA W gminie duży nacisk kładzie się na rozwój infrastruktury technicznej – gmina prawie w 100% wyposażona jest w wodociągi, gazociągi, dobrze rozwinięte sieci średnich napięć wraz z dużą liczbą sieci transformatorowych oraz dobre rozwiązania telekomunikacyjne. To wszystko pozwala na zaspokojenie potrzeb zarówno mieszkańców, jak i potrzeb komunalnych, usługowych przemysłowych. Mieszkańcy gminy korzystają z lokalnych wodociągów oraz ze studni kopanych. Sieć wodociągowa administrowana jest przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Wodzisławiu Śląskim. Długość sieci wodociągowej w gminie ogółem wynosi 116,2 km a ogólna długość przyłączy do budynków wynosi 55,2 km. Jednostkowe zużycie wody w Gminie kształtuje się na poziomie 68,2 l/M/d. Ogólny stan sieci i przyłączy PWiK określa jako dobry. Występują jednak straty wody wskazujące na zły stan techniczny sieci lub też występowanie szkód górniczych. Od kilku lat priorytetowym zadaniem w gminie jest budowa kanalizacji sanitarnej. Od początku realizacji kanalizacji wybudowano ok. 40 km rurociągów grawitacyjnych i tłocznych z rur PE różnych średnic oraz 8 sztuk przepompowni ścieków – w tym jedna główna przepompownia zbierająca w chwili obecnej ścieki z sołectwa Mszana, a po wykonaniu kanalizacji w sołectwie Połomia i Gogołowa również z tych sołectw. Do kanalizacji sanitarnej podłączono ok. 300 budynków w sołectwie Mszana, co daje ilość podłączonych mieszkańców ok. 1200 osób. Ilość produkowanych ścieków przez wszystkich mieszkańców Gminy Mszana wynosi 875m3/dobę. Ilość ścieków odprowadzonych a koniec 2003 roku wyniosła ok. 150m3/dobę. Na terenie sołectwa Połomia znajduje się tymczasowa oczyszczalnia ścieków typu TURBO 75, o przepustowości 22,5m3/dobę. Do oczyszczalni dopływają ścieki ze Szkoły Podstawowej w Połomi, Agronomówki, Krytej Pływalni, Domu Kultury, Ambulatorium i budynków mieszkalnych w ilości 13 szt. Zadania przyszłościowe to budowa pozostałej sieci kanalizacji sanitarnej tzn. ok. 23 km w Mszanie i 60 km w Połomi i Gogołowej. Układ drogowy stanowi o rozwoju danego regionu i powiązaniach z innymi ośrodkami. Przez teren Gminy Mszana przebiegają 2 drogi wojewódzkie: nr DW 933 relacji (Racibórz - Wodzisław Śl. - Jastrzębie Zdrój - Pszczyna - Oświęcim Chrzanów, przebiega na terenie gminy ulicą nr DW 930 relacji Świerklany Dolne - Mszana, przebiega na terenie gminy ulicą Wolności 21 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Długość dróg wojewódzkich na terenie Gminy Mszana wynosi 8,8 km. Ponadto układ komunikacyjny gminy kształtują drogi powiatowe o długości 16,0 km i drogi gminne o łącznej długości około 46,0 km. Układ linii autobusowych i samochodowa komunikacja indywidualna stanowią podstawowe systemy transportowe przewozów pasażerskich na terenie gminy. Mszana ma zabezpieczoną komunikację autobusową, posiada korzystne powiązania z obszarami zewnętrznymi, jednakże nie posiada powiązań komunikacyjnych wewnątrz gminy. Obecnie mamy do czynienia z gwałtownym rozwojem motoryzacji. Konsekwencją tego jest: - stały wzrost natężenia ruchu, - nakładanie się ruchu tranzytowego na ruch lokalny, - wydłużanie się godzin szczytu komunikacyjnego, - stały wzrost uciążliwości hałasu wywołanych przez ruch drogowy. Aby poprawić przepustowość transportu oraz poprawić komunikację z sąsiednimi miastami i gminami, koniecznym wydaje się intensyfikowanie działań związanych z koncepcją budowy Drogi Południowej. Projektowana autostrada A1, łącząca południe kontynentu ze Skandynawią, mająca przebiegać m.in. przez teren naszej gminy wraz z węzłem drogowym „Mszana” zlokalizowanym w miejscu przecięcia z DW933, pozwoli stworzyć dobre rozwiązania komunikacyjne, zarówno w układzie aglomeracji rybnickiej, jak i w skali kraju. 2.4.3 STAN OBIEKTÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Dziedzictwo kulturowe jest istotnym elementem tożsamości społeczeństwa świadczącym o jego wielopokoleniowym dorobku. Zasoby dziedzictwa kulturowego należy rozumieć jako trwałe elementy zagospodarowania obszaru, bądź całe struktury przestrzenne o walorach historycznych, zabytkowych, estetycznych lub artystycznych. Rozwój osadnictwa na terenie gminy notowany jest od ok. 700 lat, a z pewnością zaczął się przed udokumentowanymi wzmiankami historycznymi. Jednakże najstarszy zachowany obiekt – kapliczka w Połomi – pochodzi z przełomu XVIII/XIXw. Starszy jest układ urbanistyczny w postaci zachowanego kośćca sieci drożnej oraz założenie urbanistyczne cmentarza w Połomi (z poł. XIVw.). Wcześniejsze obiekty nie zachowały się. Spośród zachowanych wartości kulturowych osadnictwa na terenie gminy wyróżnić należy: 22 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana a) układy urbanistyczne wiejskie Dawny układ urbanistyczny zachował się w układzie osadniczym Połomi. Charakterystyczne jest lokowanie zabudowy wzdłuż drogi biegnącej dnem doliny potoku. Zabudowa głównie powstawała po północnej stronie drogi na południowo-zachodnim stoku doliny. Z czasem zabudowania zaczęły powstawać w 2-gim i 3-cim szeregu. Dziś w omawianym rejonie powstał sięgaczowy układ dróg dojazdowych prowadzących z ulicy Centralnej w rejon pól uprawnych. Z uwagi na dość znaczne zróżnicowanie terenu układ dróg, aby unikać stromych podjazdów jest prowadzony dość nieregularnie. b) obiekty i założenia sakralne 1. Plebania w Połomi klasycystyczna z I ćw. XIXw., podlega całkowitej ochronie prawnej (wpisana do rejestru zabytków województwa katowickiego pod nr 741/66) oraz teren cmentarza z 1 połowy XIVw. Na terenie cmentarza rośnie lipa – pomnik przyrody. 2. Kościół parafialny p.w. Św. Jerzego w Mszanie neogotycki z 1898r. wraz z terenem wokół kościoła (cmentarz parafialny z 1 poł. XVIw.). 3. Kaplice przydrożne: - kapliczka Św. Jana przy ul. Szkolnej w Połomi z XVIII/XIXw. murowana - kapliczka Św. Jana przy ul. Mickiewicza w Mszanie z 1887r. murowana - kapliczka Św. Jana Nepomucena (?) przy ul. Wiejskiej w Gogołowej z XIXw. murowana 4. 5. Zespól figuralny przy cmentarzu w Połomi składający się z: - krzyża „Męki Pańskiej” z 1853r. - figury świętego (?) z 1876r. - figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1878r. Krzyże przydrożne z XIXw. i pocz. XXw. (najstarszy z 1826r.) licznie występujące na całym obszarze gminy. Łącznie na terenie gminy zaobserwowano 32 krzyże przydrożne. Wszystkie poza drewnianym z ul Mickiewicza są krzyżami Męki Pańskiej. c) założenia dworskie i folwarczne 1 Zespół zabudowań folwarku dworskiego z XIXw. w Gogołowej (miejsce zwyczajowo zwane „Zamek”) 23 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Pozostałości dawnego folwarku dworskiego z XIXw. w Połomi przy ul. Dworskiej oraz 2 pozostałości dworu i parku dworskiego. d) obiekty użyteczności publicznej 1. Budynek dawnej szkoły z lat 20-tych XXw. przy ul. Centralnej w Połomi. 2. Budynek dawnej szkoły przy ul. Moszczeńskiej w Mszanie (Mszańskie Granice) Na terenie gminy znajduje się szereg budynków podobnie jak dawna plebania w Połomi nieużytkowanych i powoli niszczejących. Wiele budynków, niektóre o walorach krajobrazowych (np. stara szkoła w Mszanie przy ul. Moszczeńskiej) uległo zniszczeniu ze względu na wystąpienia znacznych deformacji terenu wywołanych prowadzoną eksploatacją górniczą. Wartościom kulturowym obszaru gminy zagrażają następujące czynniki: - brak rozeznania zasobów dziedzictwa kulturowego - brak mecenatu instytucjonalnego lub prywatnego - rozwój urbanizacji nie uwzględniający ograniczeń jakie wynikają z konieczności poszanowania dóbr kultury. 2.4.4 WŁASNOŚĆ NIERUCHOMOŚCI Powierzchnia gminy to ok. 31,32 km2, wykaz własności gruntów prezentowany jest w poniżej tabeli. Lp Wyszczególnienie pow. w ha 1 Grunty Skarbu Państwa z wyłączeniem gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste 248 2 Grunty Skarbu Państwa przekazane w użytkowanie wieczyste 89 3 Grunty Gminy z wyłączeniem gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste 71 4 Grunty osób fizycznych 2585 5 Grunty spółdzielni 21 6 Grunty kościołów 39 Tab.4 Wykaz własności gruntów w gminie Mszana wg stanu na dzień 01.01.2004r. Dane z Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii w Warszawie Gmina jest właścicielem 14 obiektów. Poniżej prezentowany jest wykaz nieruchomości zabudowanych stanowiących mienie komunalne gminy. 24 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Lp Wyszczególnienie lokalizacja 1 Budynek Ośrodka Zdrowia wraz z rozbudową o pomieszczenia Urzędu Gminy, Przedszkola i Poczty 2 Budynek Straży Pożarnej w Mszanie 3 Budynek Straży Pożarnej w Gogołowej 4 Budynek – baza po GS 5 Budynek Wiejskiego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Mszanie 6 Budynek Wiejskiego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Połomi 7 Budynek usługowy rolnictwa 8 Stary budynek Szkoły Podstawowej w Połomi 9 Szkoła Podstawowa w Mszanie 10 Zespół Szkół w Gogołowej 11 Szkoła Podstawowa w Połomi 12 Budynek biurowo-garażowy w Mszanie 13 Budynek szatni sportowej w Mszanie 14 Budynek szatni sportowej w Połomi Mszana ul.1 Maja Mszana ul. Ks. Tuskera Gogołowa ul. Wiejska Mszana ul. Ks. Tuskera Mszana ul. Mickiewicza Połomia ul. Szkolna Połomia ul. Szkolna Połomia ul. Centralna Mszana ul. Sportowa Gogołowa ul. Wiejska Połomia ul. Szkolna Mszana ul. Sportowa Mszana ul. Sportowa Połomia ul. Centralna wartość obiektu 9.977.771,94 zł 47.573,47 zł 4.480,51 zł 6.100 zł 852.055,62 zł 41.000 zł 50.000 zł 1.576.155,62 zł 2.438.705,67 zł 3.866.012,58 zł 65.973,92 zł 126.303,67 zł 24.266,87 zł Tab.5 Wykaz nieruchomości stanowiących mienie komunalne gminy. Dane z Urzędu Gminy na m-c lipiec 2004r. 2.5 TURYSTYKA Wg Rocznika statystycznego Województwo Śląskiego z 2002 roku, Województwo śląskie w 2000 r. odwiedziło 8,1 mln turystów, z tego na turystykę krajową przypadało 7 mln osób. W stosunku do 1999 r. w regionie, podobnie jak w kraju nastąpił spadek ruchu turystycznego o 3,1%, co w rankingu województw daje 3 miejsce za województwem mazowieckimi i małopolskim. Pod względem liczby turystów zagranicznych odwiedzających region (1,1 mln osób), plasuje to województwo na 12 miejscu wśród pozostałych województw w kraju. Spośród wszystkich turystów zagranicznych przybywających do regionu 14% to osoby pochodzenia polskiego, którzy podobnie jak turyści krajowi nastawieni są na wypoczynek, głównie zwiedzanie i uprawianie aktywnej turystyki. 25 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 2.5.1 WALORY KRAJOBRAZOWO-PRZYRODNICZE W perspektywie zamierzeń rozwojowych gminy w zakresie zieleni urządzonej konieczne jest powiązanie terenów zieleni i wypoczynku siecią zazielenionych ciągów pieszych, ścieżek rowerowych oraz adaptacja istniejącej zieleni łęgowej w jednolity system przestrzeni z wprowadzeniem zapisów w opracowaniach planistycznych dotyczących różnych funkcji zieleni urządzonej w poszczególnych jednostkach. Na obszarach gminy zajętych przez użytki zielone stwierdzono kilka zbiorowisk łąkowych. Ich największe nagromadzenie występuje w dolinach cieków wodnych. Są to łąki wilgotne powstałe przez zmeliorowanie torfowisk niskich, do których często nawiązują. Siedliska, które dziś zajmują omawiane łąki pierwotnie należy do łęgów. Najpospolitszymi zespołami łąk wilgotnych są: - Zespół ostrożenia warzywnego – w niektórych miejscach w dolinie potoku Mszanki i Kolejówki i nad Szotkówką – tu z rdestem wężownikiem. - Zespół wiązówki błotnej – w niektórych miejscach nad Szotkówką i w dolinie Kolejówki. Zespół dobrze wyróżnia się w pełni lata. - Świeże łąki z rzędu Arrhenatheretalia spotyka się stosunkowo rzadko, głównie na stokach o wystawie północno-wschodniej, w rejonie trasy Dolanek – Folwarki. - Torfowiska niskie spotykane są bardzo rzadko. Zmeliorowanie tych terenów upodobniło je do łąk wilgotnych. Najmniej zmienione płaty tego zespołu spotkano w bocznej dolince Kolejówki, gdzie rośnie storczyk szerokolistny w towarzystwie wełnianki szerokolistnej. Dla tego stanowiska proponuje się utworzenie użytku ekologicznego o nazwie „Storczyk” - Szuwary – w rejonie osiadania terenu w wyniku szkód górniczych powstają stawy, a na ich brzegach i podtopionych łąkach pojawiają się trzciny i inne rośliny wytrzymujące wysoki poziom wody. Takie zbiorowiska rosną nad zachodnim brzegiem stawu Grabarka i mniejsze w różnych podtopionych miejscach nad potokami. - Projektowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Dolina Szotkówki” – łąki wilgotne z wełnianką szerokolistną i rdestem wężownikiem, dawne torfowisko niskie osuszone w wyniku obniżenia koryta rzeki Szotkówki. Wschodnie zbocze zachowało ślady meandrowania rzeki i fragmenty lasu łęgu olszowego, a na zboczach zdegradowany las grądowy z dębami. Duże walory krajobrazowe. 26 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Innym ważnym zadaniem powiązanym z promocją najcenniejszych terenów pod względem krajobrazu kulturowego i przyrodniczego jest tworzenie ciągów pieszo — rowerowych, w tym ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych, w oparciu o układ istniejących sieci drogowych. Powstał już projekt gminnych ścieżek rowerowych. Przez gminę przebiega Szlak turystyczny – Ewakuacji Więźniów Oświęcimskich, biegnący z Oświęcimia do Wodzisławia oraz Międzynarodowa ścieżka rowerowa Wodzisław – Mszana – Godów – Karvina. 2.5.2 BAZA SPORTOWO-REKREACYJNA I NOCLEGOWA Gmina Mszana posiada dosyć rozbudowaną bazę sportowo-rekreacyjną. Na terenie gminy funkcjonują dwa Wiejskie Ośrodki Kultury i Rekreacji oraz Gminny Ośrodek Sportu. Mieszkańcy gminy oraz goście mogą skorzystać z krytej pływalni, sauny i solarium w Połomi a w okresie letnim z otwartego basenu kąpielowego w Mszanie. Ośrodki kultury ciągle dostarczają atrakcji w postaci fachowo przygotowanych festynów, majówek, koncertów, pokazów i wystaw. Od czterech lat w gminie odbywa się cykliczna impreza, jaką są Dni Gminy Mszana. Wielkim zainteresowaniem cieszył się także zlot Rodu Tatarczyków z całej Polski a nawet z zagranicy, który odbył się w 2002 roku w Mszanie. W najbliższej przyszłości planuje się powtórzyć imprezę. Prężnie działają na terenie gminy dwa kluby sportowe: KS „START” Mszana oraz KS „PŁOMIEŃ” Połomia. Dla amatorów sportów na świeżym powietrzu gmina może zaoferować również jazdę na koniu oraz kort tenisowy. Wszystko to jednak nie spełnia oczekiwań ewentualnych turystów. Stąd pomysły mieszkańców gminy na nowe oferty sportowo-rekreacyjne. Budzą się pomysły stworzenia torów motokrosowych oraz stworzenia dogodnych warunków dla już rozwijającego się paralotniarstwa na hałdach pokopalnianych. Na terenie Gminy Mszana istnieje baza noclegowa i gastronomiczna. Pokoje dla gości oferuje Dom Weselny „U Kochańskich”. 2.6 GOSPODARKA I EDUKACJA Województwo śląskie jest regionem specyficznym. Od blisko pół wieku było zapleczem przemysłowym kraju. Rozbudowa górnictwa węgla kamiennego, hutnictwa i energetyki dokonywała się kosztem innych dziedzin gospodarki, potrzeb cywilizacyjnych 27 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana i kulturowych jego mieszkańców, co miało również wpływ na zły stan zdrowia mieszkańców tego regionu. Niedoinwestowanie regionu przyczyniło się do zaistnienia przestarzałej i nadmiernie przeciążonej infrastruktury technicznej. Województwo śląskie jest jednym z najbardziej problemowych obszarów w kraju. Transformacja gospodarki pociąga za sobą restrukturyzację górnictwa i przemysłów tradycyjnych. Biorąc pod uwagę liczbę miejsc pracy można stwierdzić, że region ten najbardziej ze wszystkich województw odczuwa przemiany gospodarcze. Podkreślenia tu wymaga fakt, że gmina posiada dogodne położenie na osi znacznych rynków pracy – Wodzisławia Śl., Jastrzębia Zdroju, Rybnika i Żor. Głównymi pracodawcami gminnej społeczności są kopalnie. Ich sytuacja finansowa rzutuje bezpośrednio na sytuację wielu rodzin, a także na budżet gminy, w której podatki i opłaty pobierane od kopalń stanowią istotny składnik. Gospodarka gminy trwale związana jest z działalnością Kopalni Węgla Kamiennego „JAS-MOS", „ MARCEL”, „ZOFIÓWKA” i „BORYNIA”. Zakłady dają zatrudnienie mieszkańcom gminy i okolic. W sposób znaczący restrukturyzacja sektora górnictwa węgla kamiennego ma znaczenie dla mieszkańców Gminy. Ograniczenie zatrudnienia w górnictwie oraz zwolnienia pracowników powodują zmniejszenie zatrudnienia w otoczeniu. Gmina boryka się również z problemami powstającymi w wyniku eksploatacji górniczej tj. degradacją środowiska i koniecznością jego rewitalizacji. Biorąc pod uwagę strukturę i miejsce zatrudnienia mieszkańców wynika, że znaczenie i powiązania gospodarcze jednostki z otoczeniem wynikają z jej funkcji pozarolniczych tj. górnictwa oraz działalności małych i średnich przedsiębiorstw produkcyjnych, rzemieślniczych i usługowych. Wg struktury sektorowo-branżowej miejsc pracy na terenie gminy, na drugiej pozycji plasuje się działalność usługowa, w ramach której największą część zajmują usługi budowlane oraz mechanika pojazdowa. Relacje gospodarcze gminy z sąsiedztwem wynikają więc z charakteru i branż działalności produkcyjnych prowadzonych przez przedsiębiorstwa zlokalizowane na jej obszarze. Zdecydowana większość działalności gospodarczych zarejestrowanych w okresie 2000-2004 należy do zakresu produkcji i usług podstawowych ukierunkowanych przede wszystkim na potrzeby mieszkańców gminy. Największa ilość podmiotów zarejestrowanych dotyczy działalności usługowej (221) i handlowej (155), dopiero za nimi plasują się zakłady produkcyjne (20). 28 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana usługi budowlane 11% 2% mech. pojazdowa 34% 10% usługi ślusarskie kamieniarstwo 7% instalatorstwo elektr. 3% stolarstwo tapicerstwo 10% inne 23% Rys.2 Podział branżowy przedsiębiorstw usługowych gminy Mszana. Dane na m-c lipiec 2004r z Urzędu Gminy. Patrząc na formę prawną przedsiębiorstw, najliczniejszą grupę stanowią osoby fizyczne (396), potem spółki jawne (4), spółki z o.o. (3), spółdzielnie (3). Śledząc rozwój przedsiębiorstw na terenie gminy, na przełomie ostatnich lat można stwierdzić tendencję wzrostową. Rok Ilość przedsiębiorstw 2000 2001 2002 2003 2004 365 372 386 392 396 Tab.6 Liczba przedsiębiorstw gminy w latach 2000-2004. Dane Urzędu Gminy w Mszanie. Gmina Mszana współdziała gospodarczo także w ramach związków: Międzygminny Związek Komunikacyjny w Jastrzębiu Międzygminny Związek Wodociągów i Kanalizacji w Wodzisławiu Śl. Śląski Związek Gmin i Powiatów Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Stowarzyszenie Gmin Górniczych w Rybniku Stowarzyszenie Gmin Dorzecza Górnej Odry „Euroregion Silesia”. Z punktu widzenia finansów Gminy istotne są przedsiębiorstwa odprowadzające najwyższe podatki. Wykaz 10 przedsiębiorców wnoszących do gminy największe dochody z tytułu podatków to: 1. KWK „JAS-MOS” 2. Górnośląski Zakład Elektroenergetyczny S.A. 3. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 29 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 4. KWK „Zofiówka” 5. Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów. 6. Telekomunikacja Polska S.A. 7. Górnośląska Spółka Gazownictwa 8. Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji 9. JSW – Zakład Logistyki Materiałowej 10. Polskie Górnictwo Naftowe. Gmina chce się rozwijać tworząc coraz lepsze warunki do rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców, a także stwarzając przyjazny klimat dla inwestorów zewnętrznych. Głównymi zadaniami do zrealizowania w najbliższej przyszłości przez Gminę będą: uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej, usprawnienie ciągów komunikacyjnych, pozyskanie i tworzenie terenów i obiektów sportowo - rekreacyjnych oraz inwestycyjnych. Gmina jest właścicielem wolnych terenów, przewidzianych w planie zagospodarowania na działalność handlową, usługową oraz przemysłową. Jednak, aby gmina mogła wykorzystać swój potencjał i położenie w ważnym węźle komunikacyjnym oraz generować w przyszłości rozwój europejski w/w fakty nie mogą zostać pominięte w rozważaniach nad opracowaniem Planu Rozwoju Lokalnego – wręcz mają znaczenie kluczowe. 2.6.1 STRUKTURA BEZROBOCIA Bezrobocie zarówno istniejące jak również te, które może pojawić się w przyszłości to jeden z głównych problemów przed którymi stanęła polska gospodarka, a w skali mikro różne formy działalności samorządu lokalnego zmierzające do przeciwdziałania temu procesowi. Istotna w rozwiązywaniu tego problemu jest znajomość jego skali, cech na tle obszaru zewnętrznego (w przypadku gminy Mszana jest nim powiat wodzisławski). 351 Mszana Marklowice 236 Lubomia 315 946 Gorzyce Godów 597 Pszów 750 1004 Radlin Rydułtowy 1276 Wodzisław Śląski 3344 0 1000 2000 30 3000 4000 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Rys.3 Liczba bezrobotnych Gminy Mszana na tle powiatu. Dane z PUP w Wodzisławiu z m-ca maja 2004r. Z charakterystyk bezrobocia PUP na terenie gminy można wyciągnąć następujące wnioski: największą grupę wśród bezrobotnych stanowią kobiety bezrobociem dotknięte są osoby głównie młode w wieku nie przekraczającym 30 lat życia, a więc w okresie pełnej zdolności do pracy o podstawowym i średnim poziomie wykształcenia. jako pozytywną cechę obecnego bezrobocia w gminie należy uznać fakt, że są to osoby głównie z krótkim stażem pracy lub bez stażu pracy, w wieku mobilnym, a więc podatne jeszcze na różne formy przekwalifikowania zawodowego jako pozytywna cechę należy uznać fakt, że zarówno globalna wielkość jak i skala natężenia obecnego bezrobocia w gminie Mszana należy do niższych w skali powiatu wodzisławskiego. za cechę negatywną należy uznać również ograniczenie perspektyw dla znacznej liczby młodych mieszkańców gminy z powodu braku pracy. 2.6.2 ZAPLECZE OŚWIATOWE GMINY Gmina Mszana posiada szeroką ofertę oświatową. Na terenie gminy prężnie działają placówki edukacyjne na poziomie podstawowym, gimnazjum i średnim oraz przedszkole. W poniższej tabeli pokazano charakterystykę i oferty szkół. Infrastruktura Placówka Techniczna i zaplecze sportowe Liceum Zespół Szkół w Ogólnokształcące Gimnazjum Liczba uczniów Nowoczesny budynek szkoły, sala gimnastyczna, boisko Gogołowej Języki wielofunkcyjne sportowe, możliwość korzystania z krytej pływalni w j.angielski j.niemiecki 289 Połomi, stołówka szkolna Dwusegmentowy budynek szkoły z komunikacją poprzez łącznik, Gimnazjum sala gimnastyczna, boisko Zespół Szkół w sportowe z trybunami, możliwość j.angielski Mszanie korzystania z krytej pływalni w j.niemiecki Szkoła Podstawowa Połomi, stołówka podłączenie do sanitarnej 31 szkolna, kanalizacji 351 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Nowoczesny budynek szkoły, sala gimnastyczna, boisko sportowe, Szkoła Podstawowa w Połomi możliwość korzystania z krytej pływalni w Połomi, podłączenie do stołówka, j.angielski 267 --- 25 kanalizacji sanitarnej Nowoczesny budynek placówki, Gminne Przedszkole Publiczne w plac zabaw dla dzieci, stołówka, podłączenie Mszanie do kanalizacji sanitarnej Tab.7 Wykaz placówek oświatowych na terenie gminy. Dane Urzędu Gminy, 2004r. 2.7 SFERA SPOŁECZNA Poziom wykształcenia mieszkańców województwa śląskiego przedstawia się mniej korzystniej niż w pozostałych częściach kraju. Sytuacja kształtuje się szczególnie niekorzystnie zwłaszcza na tle innych mocniej zurbanizowanych województw. W 2000 roku poziom wykształcenia ponad 60% mieszkańców województwa powyżej 15 roku życia, nie przekraczał poziomu szkoły zawodowej, co świadczy o tym, że ludność ta posiadała wykształcenie zawodowe bądź niższe. Odsetek osób z wykształceniem wyższym stanowił jedynie 6,1% co jest jednym z najniższych wskaźników w kraju. Większość mieszkańców Mszany, czynnych zawodowo, posiada kwalifikacje zawodowe związane z pracą w kopalni. Coraz więcej na rynku pracy jest także młodych emerytów górniczych, którzy charakteryzują się dobrym przygotowaniem technicznym. Jest to grupa osób, stale powiększająca się ze względu na restrukturyzację zatrudnienia w przedsiębiorstwach górniczych oraz przedsiębiorstwach związanych z górnictwem. Możliwości dochodowe i siła nabywcza rodzin utrzymujących się z pracy w górnictwie, wywierają wpływ na rozkwit i funkcjonowanie sektora usługowo – handlowego gminy. wyższe 16% 10% policealne i średnie 13% zasadnicze zawodowe 61% podstawowe ukończone i nieukończone 32 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Rys.4 Struktura wykształcenia ludności gminy. Dane ze Spisu Powszechnego z 2002 roku. Liczba mieszkańców stałych Gminy Mszana w m-cu lipcu 2004 r. wynosi 6940 osób. Średnia gęstość zaludnienia w m-cu lipcu 2004 roku wynosi 221 osób na 1km2, co nie odbiega zbytnio od gęstości zaludnienia w gminie z ubiegłych lat. Struktura ludności Lata 2000 2001 2002 2003 Ludność ogółem 6929 6914 6924 6912 Kobiety 3425 3497 b.d. 3484 Mężczyźni % udział mężczyzn w ogólnej liczbie ludności Ludność na 1 km2 3504 50,5% 221 3417 49,4% 220 b.d. b.d. 221 3428 49,6% 220 Tab.7 Struktura ludności gminy w latach 2000-2003. Dane Urzędu Gminy Tabelaryczne zestawienia danych dotyczących struktury ludności poszczególnych Gminie Mszana w poszczególnych latach wykazują, iż liczba mieszkańców w przeciągu 4 lat tj. od 2000 r. do 2003 r. zmieniała się sinusoidalnie, czyli co drugi rok liczba mieszkańców była mniejsza. Można także zauważyć, iż procentowo liczba mężczyzn w poszczególnych liczba mieszkańców latach była bardzo zbliżona do liczby kobiet w gminie. 6935 6930 6925 6920 6915 6910 6905 6900 6929 6924 6914 2000r 2001r 6912 2002r 2003r przedział czasowy Rys.5 Struktura ludności gminy w latach 2000-2003. Dane Urzędu Gminy Lata 2001 2003 Ludność 6914 (100%) 6912 (100%) Wiek przedprodukcyjny /0-19 lat/ 2050 (29,6%) 1919 (27,7%) 1875 (27,0%) Wiek produkcyjny /20-64 lat/ 4080 (59,0%) 4136 (59,8%) 4179 (60,2%) Wiek poprodukcyjny pow. 65 lat 784 (11,4%) 858 (12,5%) 886 (12,8%) 33 2004 6940 (100%) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Tab.8. Struktura ludności wg grup wiekowych w latach 2001, 2003, 2004. Dane Urzędu Gminy 80 70 60 50 40 30 20 10 0 71 75 65 65 67 60 69 68 urodzenia zgony 2000r 2001r 2002r 2003r Rys.6 Przyrost naturalny w latach 2000-2003. Dane Urzędu Gminy Migracja ludności 2000 2001 2002 2003 Napływ ludności – ogółem [osób] 111 63 97 91 Odpływ ludności – ogółem [osób] 122 89 83 78 Saldo migracji [osób] -11 -26 14 13 Tab.9 Migracja ludności w latach 2000-2003. Dane Urzędu Gminy Analizując ruch naturalny ludności, wg danych Urzędu Gminy w latach 2000-2003, Gmina Mszana odznaczała się dodatnim przyrostem naturalnym. Z powyższej tabeli wynika, że był on dodatkowo wspomagany dodatnim saldem migracji w latach 2002-2003 i ujemnym w latach 2000-2001. Analizę migracji ludności oparto na obserwacji dwóch składowych tego procesu: napływu (zameldowania na pobyt stały) i odpływu (wymeldowania z pobytu stałego). 2.8 ANALIZA FINANSOWA Analiza ekonomiczno-finansowa Gminy Mszana dotyczy przede wszystkim oceny skali osiągniętych i planowanych dochodów i wydatków oraz źródeł pozyskiwania środków finansowych. 34 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Lp. Opis 2001 2002 dynamika 2003 dynamika 1 2 3 4 5 6 7 A Dochody budżetu Gminy 14.351.202 17.402.442 121,26% 12.931.105 74,31% B Wydatki budżetu Gminy 13.007.566 13.995.451 107,59% 11.027.831 78,79% C Wydatki inwestycyjne w budżecie Gminy 3.250.816 3.854.291 118,56% 3.784.590 98,19% D Środki zabezpieczone na GFOŚ na priorytetowe zadania 1.741.630 2.081.000 119,48% 2.136.560 102,67% E Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach budżetu Gminy 25,0% 27,5% x 34,3% x Tab. 10 Budżet Gminy Mszana 2003r wydatki inwestycyjne wydatki budżetu gminy 2002r dochody budżetu gminy 2001r 0 5000000 10000000 15000000 20000000 Rys. 7 Zestawienie dochodów i wydatków Gminy Mszana w latach 2001-2003 Z analizy budżetu wynika szereg istotnych wniosków. Należy odnotować, iż w roku 2002 nastąpił wzrost dochodów gminy o ok. 21,26%. W tym samym czasie wzrosły również o ok. 7,59% wydatki budżetowe. Warto przy tym zaznaczyć, że wzrost wydatków zaznaczył się także w obszarze środków finansowych przeznaczanych na cle rozwojowe gminy – nakłady na inwestycje wzrosły w tym okresie o ok. 18,56%. W budżecie gminy na rok 2003 przewidywano spadek dochodów w stosunku do roku 2002 o ok. 25,69% oraz spadek wydatków o ok. 21,21%. Rok 2003 był okresem, w którym wystąpiło zjawisko w postaci nieznacznego spadku nakładów przeznaczonych na inwestycje gminne (o 35 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana ok. 1,81% w stosunku do roku poprzedniego). O ile w 2001 r. udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem kształtował się na poziomie ok. 25%, w 2002 analogiczna relacja wynosiła ok. 27,5%, o tyle w roku 2003 przewidywano, iż udział wydatków rozwojowych gminy w ogólnej sumie wydatków przewidzianej na ten rok wynieść miał nieco ponad 34,3%. Istotnym elementem analizy ekonomiczno-finansowej jest ocena zadłużenia gminy. Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U.98, nr 155, poz. 1014, z późn. zm.) wprowadza administracyjne ograniczenia w zakresie zobowiązań. Zgodnie z tą ustawą łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku budżetowym rat kredytów i pożyczek oraz potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego poręczeń wraz z należnymi w danym roku odsetkami od tych kredytów i pożyczek, oraz należnych odsetek i dyskonta, a także przypadających w danym roku budżetowym wykupów papierów wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego. Odsetek ten ulega zmniejszeniu do poziomu 12%. w przypadku, gdy łączna kwota państwowego długu publicznego powiększona o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora finansów publicznych do produktu krajowego brutto przekroczy 55% (wyjątek stanowi przypadek, gdy obciążenia w całości wynikają z zobowiązań zaciągniętych przed datą ogłoszenia tej relacji). Z kolei łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego nie może przekraczać 60% dochodów tej jednostki w tym roku budżetowym. L.p. Wyszczególnienie 1. DOCHODY OGÓŁEM 1.1 2001 2002 2003 14 351 202 17 402 442 12 931 105 Dotacje i subwencje 5 487 942 7 017 472 4 198 341 1.2 Dochody własne 8 863 260 10 384 970 8 732 764 2. WYDATKI 13 007 566 13 995 451 14 900 629 2.1 Wydatki bieżące 9 756 750 10 141 160 11 116 039 2.2 Inwestycje 3 250 816 3 854 291 3 784 590 3. NADWYZKA 4.947.488 6.084.931 9.694.695 4. ŁĄCZNA KWOTA DŁUGU 0 0 0 36 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 4.1 Stan zaciągniętych pożyczek i kredytów 0 0 0 4.2 Stan pozostałych zobowiązań 0 0 0 5. ZOBOWIĄZANIA DO POKRYCIA W DANYM ROKU 0 0 0 5.1 Spłata rat kredytów i pożyczek 0 0 0 5.2 Spłata odsetek od kredytów i pożyczek 0 0 0 5.3 Pozostałe zobowiązania 0 0 0 6. WSKAŹNIKI 6.1 Stosunek wszystkich inwestycji (2.2) do dochodów ogółem (1) 22,65% 22,14% 29,26% 6.2 Stosunek dochodów własnych (1.2) do dochodów ogółem (1) 61,76% 59,67% 67,53% Tab.11 Oceny struktury dochodów i wydatków, a także skali zobowiązań gminy Mszana przedstawia poniższa tabela. 2.9 ANALIZA SWOT W m-cu czerwcu 2004r. w toku dyskusji na II warsztatach opracowywania Strategii Rozwoju Gminy Mszana, grupa mieszkańców gminy oraz eksperci zastanawiała się nad szansami i zagrożeniami związanymi z realizacją planowanych elementów strategii oraz ich mocnymi i słabymi stronami. Poniżej prezentowany jest zapis z prac przedstawiony jako elementy analizy metody SWOT. Szanse: położenie gminy na tle projektowanych inwestycji o charakterze infrastrukturalnym Europy: budowy autostrady budowy drogi południowej możliwość pozyskiwania funduszy strukturalnych z UE, w społeczności gminy wyczuwalny jest duży, ale na chwilę obecną „drzemiący” potencjał związany z chęcią aktywnego udziału w przeobrażeniach otoczenia, jak i samego środowiska życia mieszkańców, tradycja i historia – kultywowanie zwyczajów, cykliczne imprezy możliwości tworzenia nowych podmiotów gospodarczych, zwolnienia konkretnych podatków 37 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana istnienie konkretnych projektów, które będą na pewno realizowane po oddaniu gminie terenów pokopalnianych, konsekwencja myśli pokoleniowej związanej z chęcią zrealizowania wizji gminy wypowiedzianej w tej strategii, rozwój edukacji, dostosowanie do potrzeb mieszkańców stworzenie systemu informacyjno-szkoleniowego Zagrożenia : możliwość wystąpienia braku konsekwencji przy realizacji wizji mieszkańców wskutek migracji ludzi aktywnych do innych centrów rozwojowych, zwiększanie się bezrobocia, groźba likwidacji zakładów pracy bierność odpowiedniego mała aktywność społeczeństwa brak odpowiedniego ustawodawstwa ucieczka wykształconych ludzi do innych regionów, wchodzenie wyżu demograficznego na rynek pracy, starzenie się społeczeństwa, Mocne strony: dobrze rozbudowana sieć telekomunikacyjna, dobrze rozbudowana sieć wodociągowa, dobrze rozwinięta sieć energetyczna , dostępna w każdym miejscu, Dobrze rozwinięta sieć gazociągowa możliwość wzrostu wykształcenia i dalsze możliwości jego wzrostu, poprzez tworzenie nowych placówek edukacyjnych w gminie dobrze wyposażona baza sportowo-rekreacyjna m.in. kryta pływalnia, basen otwarty. występowanie w rejonie gminy obszarów krajobrazowych o dużej wartości kulturowej, korzystna lokalizacja gminy. Mszana znajduje się w strefie przewietrzania Bramy Morawskiej. do zagospodarowania bardzo duży potencjał ludzki intelektualny, w genach mieszkańców jest zakodowana pracowitość, tradycje rolnicze gminy Słabe strony: 38 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana bierne czekanie przedsiębiorstw na korzyści wynikające z akcesji do UE, rozdrobnienie gospodarstw rolnych i trudne ukształtowanie terenu gminy malejąca ilość mieszkańców, starzenie się społeczeństwa, brak wewnętrznej komunikacji w gminie brak uzbrojenia terenów inwestycyjnych 3. ZADANIA POLEGAJCE NA POPRAWIE SYTAUACJI NA DANYM OBSZARZE Wszelkie działania dotyczące rozwoju Gminy Mszana wynikają z przyjętego hasła rozwojowego gminy, którym jest: „Mszana – nasz piękny dom”. Mszana w opinii mieszkańców ma oferować szeroką gamę ofert rekreacyjnych i rozrywkowych, utrzymać swoje zasoby kulturowe i jednocześnie dążyć do tworzenia nowych, ma także zapewnić czyste środowisko, estetyczne otoczenie, bezpieczne drogi, place zabaw dla dzieci, dobre szkoły oraz wysoką jakość opieki zdrowotnej.” Szczegółowy sposób realizacji tej misji i celów strategicznych zostanie opisany w „Strategii Rozwoju Gminy Mszana do roku 2015”. Działania Gminy będą koncentrowały się w stosunku do poszczególnych obszarów według poniższych założeń. A. Zagospodarowanie przestrzenne i infrastruktura 1. uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej (ochrona wód powierzchniowych i podziemnych poprzez skanalizowanie obszarów gminy); 2. zagospodarowanie przestrzenne gminy; 3. rewitalizacja i zagospodarowanie terenów poprzemysłowych 4. budowa, rozbudowa i modernizacja obiektów kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych; 5. modernizacja dróg lokalnych oraz chodników na terenie gminy; B. Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego gminy: 1. renowacja zabytków i uruchomienie w nich nowych funkcji C. Poprawa warunków i jakości życia mieszkańców: 1. działania na rzecz powstawania nowych miejsc pracy na terenie gminy poprzez tworzenie dogodnych warunków inwestowania oraz zakładania własnej działalności gospodarczej oraz zapewnienie atrakcyjnych form spędzania wolnego czasu poprzez dostęp do infrastruktury sportowej, rekreacyjnej i kulturalnej; 2. wykorzystanie walorów gminy, stworzenie bazy turystyczno-rekreacyjnej; 39 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 3.1 KRYTERIA OKREŚLAJĄCE HIERARCHIĘ WAŻNOŚCI Aby zapewnić optymalny dobór pakietu inwestycji do realizacji, a zarazem móc każdorazowo uzasadnić decyzję o odłożeniu, bądź odmowie realizacji danej inwestycji, należy ustalić kryteria określające hierarchię ważności. Aby ustalić kolejność zadań do realizacji opracowano na podstawie warsztatów opracowania „Strategii Rozwoju Gminy Mszana” oraz społecznych konsultacji następujące kryteria ważności przyjmując skalę od 1 do 3: 1. Zagospodarowanie przestrzenne i infrastruktura 2. Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego gminy 3. Poprawa warunków i jakości życia mieszkańców Kryteria te będą stosowane przy przyznawaniu priorytetów poszczególnym inwestycjom. Ważność poszczególnych kryteriów oceny inwestycji nie jest jednakowa. Z tego też względu poszczególnym kryteriom oceny zostają przypisane wagi liczbowe, odzwierciedlające ważność danego kryterium dla przyznania danemu zadaniu inwestycyjnemu wyższego lub niższego priorytetu. Poszczególnym kryteriom przyznaje się zróżnicowaną ważność, wyrażoną odpowiednimi wagami liczbowymi. Zakłada się, że w Mszanie harmonogram inwestycyjny będzie układany zgodnie z listą prezentowaną w poniższym rozdziale jednak o rozpoczęciu realizacji danego zadania będzie decydował zestaw poniższych kryteriów selektywnych: 1. Zbieżność danej inwestycji z celami strategicznymi gminy. 2. Możliwość korzystnego finansowania w danym momencie, w szczególności – dofinansowania ze źródeł zewnętrznych. 3. Gotowość do realizacji. 3.2 LISTA ZADAŃ DO ZREALIZOWANIA WEDŁUG HIERARCHII WAŻNOŚCI NA LATA 2004-2006 1. Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwie Mszana – część 1 kolektora C ( ul. Akacjowa, ul. Krótka ) 2. Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwie Połomia 3. Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwie Gogołowa 4. Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwie Mszana – część 2 kolektora C 5. Realizacji projektu p.n. „Regionalna Platforma Cyfrowa” 6. Modernizacja skrzyżowania przy ul. Szkolnej w Połomi 40 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 7. Modernizacja ul. Kopernika w Mszanie 8. Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół w Gogołowej 9. Modernizacja płyty boiska sportowego przy Zespole Szkół w Mszanie 10. Oznakowanie gminnej trasy rowerowej wraz z dokumentacją 41 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 4. REALIZACJA PROJEKTÓW czas realizacji Lp Nazwa zadania 1 Budowa kanalizacji sanitarnej Mszana – część kolektora C ( ul. Akacjowa i Krótka) 2 Kanalizacja sanitarna Połomia część I 3 Kanalizacja sanitarna Gogołowa część I 4 Kanalizacja sanitarna część kolektora C 5 Realizacji projektu p.n. „Regionalna Platforma Cyfrowa” zgromadzenie niezbędnej dokumentacji planowany termin rozpoczęcia inwestycji planowany termin zakończenia inwestycji oczekiwany wskaźnik produktu zgodność ze studium zagospodarowania przestrzennego szacunkowy koszt w tyś zł gotowa IV kwart. 2004r. III kwart. 2005r. 4956 mb rurociągu tak 2.587.970,00 zł I kwart. 2005r. IV kwart. 2006r. 23000 mb rurociągu tak 11.766.200,00 zł I kwart. 2005r. IV kwart. 2006r. 3000 mb rurociągu tak 1.536.000,00 zł I kwart. 2005r. IV kwart. 2006r. 21000 mb rurociągu tak 10.600.000,00 zł gotowa IV kwart. 2004r. IV kwart. 2005r. modernizacja, wymiana i zakup sprzętu komputerowego - 100.000,00 zł gotowa IV kwart. 2005r. III kwart. 2006r. poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego tak 250.000,00 zł IV kwart. 2004r. III kwart. 2005r. IV kwart. 2005r. 480 mb zmodernizowanej drogi tak 400.000,00 zł w sołectwie wykonana ale wymaga aktualizacji wykonana ale wymaga aktualizacji wykonana ale wymaga aktualizacji 6 Modernizacja skrzyżowania przy ul. Szkolnej w Połomi 7 Modernizacja ul. Kopernika w Mszanie 8 Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół w Gogołowej I kwart. 2005r. II kwart. 2005r. IV kwart. 2006r. 30% oszczędności zużycia gazu tak 300.000,00 zł 9 Modernizacja płyty boiska sportowego przy Zespole Szkół w Mszanie II kwart. 2005r. III kwart. 2005r. IV kwart. 2005r. 1415 m2 nowej nawierzchni boiska sportowego tak 328.000,00 zł 10 Oznakowanie gminnej trasy rowerowej wraz z dokunentacją I kwart. 2005r. II kwart. 2005r. III kwart. 2005r. 20 km oznakowanych tras rowerowych tak 16.000,00 zł 42 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Ponadto w okresie 2004 - 2006 w perspektywie realizacji poszczególnych inwestycji w latach następnych planuje się przygotowanie niezbędnej dokumentacji zgodnie z poniższą listą inwestycji Lp Nazwa zadania czas realizacji planowany zgromadzenie termin niezbędnej rozpoczęcia dokumentacji inwestycji planowany termin zakończenia inwestycji oczekiwany wskaźnik produktu zgodność ze studium zagospodarowania przestrzennego szacunkowy koszt w tysiącach zł 1 Modernizacja ul. 22 Lipca w Mszanie IV kwart 2006r. - - - tak - 2 Modernizacja ul. Górniczej w Mszanie IV kwart 2006r. - - - tak - 3 Budowa kompleksu szatni na boisku w Połomi II kwart. 2006r. - - - tak - 4 Bodowa sali gimnastycznej przy Zespole Szkół IV kwart. 2006r. w Gogołowej - - - tak - 5 Powstanie Centrum Informacji w gminie - - - tak - 6 Kanalizacja sanitarna Połomia część II - - - tak - 7 Kanalizacja sanitarna Gogołowa część II - - - tak - I kwart. 2006r. wykonana ale wymaga aktualizacji wykonana ale wymaga aktualizacji 43 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 5. POWIĄZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE GMINY Gmina Mszana zgodnie z zamierzeniami polityki państwa oraz programów unijnych dąży do zniwelowania różnic, jakie powstały między regionami w Polsce i Europie. Działania te zmierzają w kierunku podniesienia konkurencyjności gminy, a co za tym idzie do zachęcenia inwestorów do lokowania kapitału na ziemi mszańskiej. Gmina w swych działaniach dąży do rozwoju infrastruktury lokalnej poprzez budowę kanalizacji i dróg itp. oraz do rozwoju samych mieszkańców między innymi przez budowę systemów i informacyjnych, rekreacyjno-turystycznej. a Wszystkie przez także inwestycje rozbudowę zgodne są z oferty kulturalnej Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego oraz ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mszana. Przedstawione projekty realizowane są w ramach funduszy przedakcesyjnych oraz funduszy strukturalnych. Największym źródłem wsparcia rozwoju regionalnego były środki pochodzące z programów PHARE RAPID i PHARE INBRED, SAPARD. Dotyczą one działania 3 „Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich”. W ramach tego programu wybudowano na terenie Gminy Mszana 3,6 km kanalizacji sanitarnej. Z uwagi na to, że są to duże inwestycje, a możliwości finansowe gminy ograniczone, dzieli się zadania na etapy. Jeszcze przed zakończeniem realizacji zadań w ramach funduszy przedakcesyjnych rozpoczęto wdrażanie funduszy strukturalnych, więc kolejne odcinki finansowane będą między innymi ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego z priorytetu 3 „Rozwój lokalny”, działania 3.1. „Obszary wiejskie”. Działania te dążą przede wszystkim do poprawy jakości życia mieszkańców poprzez rozwój infrastruktury. Celem tego priorytetu jest aktywizacja społeczna i gospodarcza obszarów zagrożonych marginalizacją oraz wzrost ich konkurencyjności, co w rezultacie sprzyja rozwojowi gospodarczemu regionu. W ramach tego programu planowane są również zadania z priorytetu 1 „Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów”, działanie 1.5. „Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego”. Ich celem jest zniwelowanie różnic w infrastrukturze i usługach z zakresu dostępu do Internetu, gospodarki elektronicznej oraz e-edukacji i e-administracji. Niniejsze zadanie jest zgodne z „Planem Działań e-Europa 2005: Społeczeństwo informacyjne dla wszystkich” oraz ze Strategią informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej – ePolska na lata 2004 – 2006 w zakresie priorytetów: usługi szerokopasmowe, zwalczanie wykluczenia cyfrowego, tworzenie warunków rozpowszechnienia użycia Internetu oraz tworzenie usług dostępnych drogą elektroniczną. 44 do Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Gmina Mszana planuje również zadania w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”. Są to projekty dotyczące priorytetu 2 „Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich”, działania 2.3. „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”. Programy te przyczynią się do rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem modernizacji i wyposażenia obiektów pełniących funkcje kulturalne, rekreacyjne i sportowe. Gmina Mszana prowadzi również inwestycje we współpracy z innymi gminami, co pozwala na realizację większego zakresu zadania oraz przyczynia się do rozwoju kontaktów międzygminnych. Zadania te dążą do poprawy warunków bytowych społeczności lokalnej poprzez budowę niezbędnej infrastruktury oraz do rozwoju mieszkańców, co w rezultacie prowadzi do harmonijnego rozwoju całego regionu. Inwestycje planowane w Gminie Mszana są spójne także z Narodowym Planem Rozwoju, którego celem strategicznym jest rozwijanie konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę sytuacji społecznej i ekonomicznej w porównaniu z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym. 6. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Plan Rozwoju Lokalnego opracowany dla Gminy Mszana na lata 2004-2006 jest planem ambitnym. Realizacja określonych zadań będzie odbywała się sukcesywnie i będzie uzależniona od wielkości środków z budżetu gminy i funduszy strukturalnych. Realizacja zadań na bieżąco monitorowana pozwoli ocenić stopień wdrożenia projektów. Wskaźniki obrazujące postęp we wdrażaniu oraz rezultaty są podzielone na trzy kategorie: 1) wskaźniki produktu – to rzeczywiste efekty działania: długość kolektorów sanitarnych - 51,956 km ilość przepompowni ścieków - 10 szt ilość przyłączonych posesji - 529 długość zmodernizowanych dróg - 0,5 km liczba dzieci uczęszczających do zmodernizowanych szkół - 289 liczba dzieci korzystających ze zmodernizowanego boiska sportowego - 351 długość oznakowanej trasy rowerowej - 20 km 45 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 2) wskaźniki rezultatu – to natychmiastowy efekt wynikający z wdrożenia programu: zmniejszenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do gleby oraz wód podziemnych i powierzchniowych - 40 %, zwiększenie stopnia skanalizowania gminy - 40%, podniesienie jakości dróg - 20 %, poprawa warunków pracy i nauczania - 30%, obniżenie kosztów eksploatacji budynku Zespołu Szkół w Gogołowej - 25 %, poprawa warunków do rozwoju sportu i rekreacji - 40%, podniesienie liczby osób mających dostęp do Internetu – 50% wzrost szybkości obiegu dokumentów - 50%, podniesienie jakości usług urzędu - 20%, skrócenie czasu obsługi interesanta - 50 % 3) wskaźniki oddziaływania – odnoszą się do efektów związanych bezpośrednio z podjęciem działania, ale pojawiających się po pewnym czasie: poprawa stanu środowiska naturalnego - 40%, zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej terenu gminy - 20 %, przyciągnięcie turystów na teren gminy - 10%, poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego - 20 %, ułatwienie dostępu do informacji - 50%. 46 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana PLAN FINANSOWY NA LATA 2004 – 2006. Lp Nazwa zadania 1 Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwie Mszana – część kolektora C ( ul. Akacjowa i Krótka) 2 Kanalizacja sanitarna Połomia część I 3 Kanalizacja sanitarna Gogołowa część II 4 Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwie Mszana część kolektora C 5 Realizacji projektu p.n. „Regionalna Platforma Cyfrowa” 6 Modernizacja skrzyżowania przy ul. Szkolnej w Połomi 7 Modernizacja ul. Kopernika w Mszanie 8 Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół w Gogołowej 9 Modernizacja płyty boiska sportowego przy Zespole Szkół w Mszanie 10 Oznakowanie gminnej trasy rowerowej Okres realizacji IV kw. 2004 do III kw. 2005 I kw. 2005 do IV kw. 2006 I kw. 2005 do IV kw. 2006 I kw. 2005 do IV kw. 2006 IV kw. 2004 do IV kw. 2005 II kw. 2006 do III kw. 2006 III kw. 2005 do IV kw. 2005 II kw. 2005 Do IV kw. 2006 III kw. 2005 do IV kw. 2005 II kw. 2005 do III kw. 2005 Źródła finansowania (kwoty w tyś zł) koszt zadania w tyś zł Podmioty uczestniczące w finansowaniu Budżet Gminy Budżet państwa Środki prywatne Środki UE 2.587.970,00 zł Budżet Gminy UE 646.992,50 zł - - 1.940.977,50 zł 11.766.200,00 zł Budżet Gminy UE 1.882.592,00 zł - - 9.883.608,00 zł 1.536.000,00 zł Budżet Gminy UE 245.760,00 zł - - 1.290.240,00 zł 10.600.000,00 zł Budżet Gminy UE 2.650.000,00 zł - - 7.950.000,00 zł 100.000,00 zł Budżet Gminy UE 25.000,00 zł - - 75.000,00 zł 250.000,00 zł Budżet Gminy 250.000,00 zł - - - 400.000,00 zł Budżet Gminy 400.000,00 zł - - - 300.000,00 zł Budżet Gminy UE 75.000,00 zł - - 225.000,00 zł 328.000,00 zł Budżet Gminy UE 82.000,00 zł - - 246.000,00 zł 16.000,00 zł Budżet Gminy UE 4.000,00 zł - - 12.000,00 zł 47 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 8. SYSTEM WDRAŻANIA System wdrażania Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana jest realizowany w oparciu o system wdrażania pomocy strukturalnej Unii Europejskiej. Miasto korzystając ze środków finansowych funduszy strukturalnych Unii Europejskiej jest zobowiązane przestrzegać zasad i procedur wspólnotowych, które zostały określone w Rozporządzeniu z dnia 21 czerwca 1999 r. Nr 1260/1999 wprowadzającym ogólne przepisy odnośnie funduszy strukturalnych oraz rozporządzenia odnoszących się do poszczególnych funduszy strukturalnych. Opracowanie Planu Rozwoju Lokalnego w drodze konsultacji społecznych zostało powierzone Zespołowi ds. Opracowania Planu Rozwoju Lokalnego. Funkcję koordynatora zespołu zadaniowego przygotowującego PRL pełni Z-ca Wójta Gminy. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana będzie wdrażany przez Wójta Gminy, przy pomocy pracowników Urzędu Gminy oraz Rady Gminy. Wdrażanie PRL będzie się odbywało poprzez: przygotowywanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej dotyczącej zadań ujętych w planie, przygotowywanie i składanie wniosków o dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, przeprowadzanie przetargów, realizację zadań zgodnie z określonymi wymogami, przygotowywanie informacji o realizacji projektów zawartych w PRL, przedkładanie ww. sprawozdań Komisjom Rady Gminy, przyjmowanie do realizacji nowych zadań zgodnych z oczekiwaniami społeczności lokalnej. 9. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ 9.3 SYSTEM MONITOROWANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Monitorowanie przebiegu realizacji zadań ujętych w Planie Rozwoju Lokalnego będzie realizowane przez Wójta Gminy, przy pomocy członków Zespołu zadaniowego. Osoby odpowiedzialne za wdrożenie i realizację Planu będą spotykać się co najmniej raz na pół roku w celu zweryfikowania dotychczasowej działalności i dokonania analizy postępu prac w zakresie realizacji bieżących zadań. Plan Rozwoju Lokalnego będzie aktualizowany i uzupełniany o kolejne zadania inwestycyjne. Przewiduje się aktualizację Planu w cyklu rocznym pod koniec roku budżetowego. 48 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana 9.2 SYSTEM OCENY PLANU ROZWOJU Skuteczność Planu Rozwoju Lokalnego będzie poddawana bieżącej ocenie. Będzie ona sprawowana przez Wójta Gminy Mszana i Radę Gminy. W kompetencjach członków Zespołu zadaniowego będzie przygotowywanie stosownych sprawozdań dotyczących realizacji Planu i przedkładanie ich do oceny. 9.3 SPOSOBY INICJOWANIA WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SEKTOREM PUBLICZNYM, PRYWATNYM I ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem otwartym i w zależności od potrzeb wynikających ze zmian uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych może być aktualizowany. Wnioski dotyczące zmian w Planie mogą być składane przez radnych, organizacje pozarządowe, Rady Sołeckie i nieformalne grupy mieszkańców. Wnioski te powinny być kierowane do Wójta Gminy Mszana, a ewentualne zmiany będą nanoszone do Planu przez członków Zespołu zadaniowego. Korekta dokumentu zostanie wdrożona w życie Uchwałą Rady Gminy. 9.4 PUBLIC RELATION PRL Wykorzystanie pomocy w ramach funduszy strukturalnych zależne jest od poziomu świadomości o możliwościach pozyskania środków dla gmin. Konieczne jest więc kształtowanie pozytywnego wizerunku Planu Rozwoju Lokalnego. Należy zadbać o to by odpowiednia wiedza, dotycząca projektów zawartych w Planie, została przekazana mieszkańcom gminy. Będzie się to odbywało za pośrednictwem mediów, a także na zebraniach wiejskich. Zadaniem strategii informacyjnej będzie: zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o możliwościach uzyskania wsparcia w ramach funduszy strukturalnych dla wszystkich grup docelowych na terenie Gminy Mszana; zapewnienie czytelnej informacji o kryteriach oceny i wyboru projektów oraz obowiązujących w tym zakresie procedurach; zapewnienie bieżącego informowania opinii publicznej o zakresie i wymiarze pomocy wspólnotowej dla poszczególnych projektów i rezultatach działań na poziomie gminy; inicjowanie działań promocyjnych o zasięgu lokalnym; Powyższą strategię informacyjną będzie realizował między innymi powołany przez Wójta Gminy Zespół ds. Opracowania Planu Rozwoju Lokalnego. W celu realizacji polityki informacyjnej wykorzystywane będą następujące instrumenty: 49 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mszana Konferencje, wykłady, prezentacje; Informowanie o projektach oraz ich promocja przez beneficjentów; Serwisy internetowe; Publikacje, broszury informacyjne, ulotki, reklamy, plakaty i inne materiały; Współpraca z mediami – radio, prasa, 50
