Muzyka rockowa jako przedmiot zainteresowań młodzieży

Muzyka rockowa jako przedmiot zainteresowań młodzieży.
Zakres pojęcia "muzyka rockowa" jest bardzo szeroki i ogólny. Wynika to bowiem ze złożoności źródeł,
z których muzycy czerpali inspiracje oraz bogactwa kierunków i stylów, które mieszczą się pod
wspólnym mianownikiem rocka.
Muzyka rockowa często bywa utożsamiana z rozrywkową. Już w średniowieczu można doszukać
się muzyki rozrywkowej. Bo czym były ówczesne pieśni wędrownych trubadurów czy muzyka
dworska XVIII wieku jak nie "rozrywką". Jednak z perspektywy czasu muzyka ta uważana jest za
"poważną".
Oczywiście rocka nie można utożsamiać z muzyką rozrywkową w szerokim pojęciu. Muzyka rockowa
lub ogólnie rock, to nie tylko rozrywka, ale także świadomość i postawy społeczne całej generacji ludzi
związanych z tą kulturą.
Przeglądając literaturę muzyczną często można spotkać się z negatywnymi opiniami krytyków na
temat rocka. Gatunek ten uważany jest zwykle za hałaśliwą, uproszczoną i wulgarną dziedzinę
muzyki co prawda warsztatowo już sprawną, ale prostacką.
Podział na muzykę "poważną" i "rozrywkową" czy "popularną" "zatracił obecnie swoją rację
bytu, zwłaszcza w kręgu młodzieży, która interesuje się jednocześnie różnymi odmianami sztuki".
Dla starszego pokolenia muzyka młodzieżowa to często big beat, czy sentymentalne piosenki
amerykańskie, dla słuchaczy najmłodszych to między innymi trash, psychodelic, rap. Tak
więc granice gatunku stają się płynne, elastyczne w zależności od kategorii porządkowania.
O niższości muzyki rockowej w stosunku do "klasycznej" decyduje chociażby stwierdzenie, że
"kompozytorzy muzyki rozrywkowej stosują dawno już przebrzmiałe środki wyrazowe.
Czy taki podział wynikający z przeznaczenia i wartości artystycznej jest słuszny? Muzyka
rozrywkowa służy rozrywce, zabawie, relaksowi, a muzyka tzw. poważna służy... i tu właśnie nie wiadomo
czemu?
Najsłuszniejszy będzie chyba podział, wynikający ze spojrzenia odbiorcy czyli słuchaczy na tę muzykę.
"Muzyka jest jedna...", "To co każdy z nas odbiera jako muzykę rozrywkową -jest muzyką
rozrywkową, a ta co jako muzykę poważną -jest muzyką poważną".
Ogromny rozwój środków masowego przekazu, w szczególności radia i telewizji powoduje, że
muzyka dociera do nas bez trudu, chociażby z tego powodu, że nie musimy wychodzić z domu aby
posłuchać ulubionego wykonawcy.
W związku z upowszechnieniem kultury muzycznej w latach powojennych powstaje zjawisko tzw. pop
kultury. "Zjawisko to związane jest z przekazywaniem wielkim masom odbiorców identycznych lub
analogicznych treści płynących z nielicznych źródeł i odnosi się do jednolitych form zabawy,
rozrywkowej działalności wielkich mas ludzkich".
W okresie powojennym obserwuje się wzmożony rozwój wszystkich dziedzin życia człowieka. W
wyniku rewolucji technicznej jednostka staje się coraz bardziej wyobcowana, co powoduje bunt
wewnętrzny wielu młodych ludzi.
Powstają grupy młodzieżowe, które tworzą ideologie zasady doskonałego współżycia. Przykładem mogą
być "dzieci kwiaty". W latach 60-tych bardzo dużo młodzieży zerwało z panującymi wówczas
normami społecznymi, tworząc swój własny świat. Przyczyny gwałtownego rozwoju kultury
muzycznej są niewątpliwie wynikiem równie burzliwych przemian w środowisku nas otaczającym.
Początki muzyki rockowej sięgają lat 40-tych naszego stulecia. W owym czasie bardzo popularne
były szybkie piosenki rhytm and bluesowe nazywane rock and roiłem.
Sięgając do literatury można spotkać wiele definicji rock'n'rolla, często sprzecznych ze sobą.
"Encyklopedia of Popular Musie" Irving Stambler, St. Martin's Press, określa rock'n'rolla jako
muzykę, "która zyskała popularność w latach 50-tych, charakteryzująca się tzw. triple beat (trójkowym
uderzeniem) w metrum".
"Encyklopedia of pop-rock" David Dachs, Scholastic Bock Services: "Rock and roli to bigbitowa
muzyka, która rozwinęła się \v latach 50-tych. Muzycznie oparta na rytmach czarnego bluesa, z
silnie akcentowaną gitarą elektryczną i bardziej komercjalnymi tekstami".
"Jazz" Andre Francis, "Edition du Seuil" - "Rock and roli oznacza muzykę bardzo prostą często też
brutalną i schematyczną zwykle opartą na harmonii bluesa, gdzie perkusja akcentuje 2 i 4 część taktu, a
kontrabas szarpany jest ręką".
Pewne jest, że styl o tej nazwie pojawił się w latach 50-tych w wyniku fuzji muzyki country and
western, rhytm and bluesa i muzyki negro spirituals. Klasycznym przykładem piosenki rock'n'rollowej
może być "Rock Around the Clock" B. Haleya. W pierwszych latach popularności stylu największą
sławę zyskali E. Presley i Ch. Berry. Pod koniec lat 50-tych muzyka białych wykonawców takich
jak P. Anka, R. Nelson, N. Sedaka zaczęła tracić żywiołowość i zbliżyła się charakterem do
muzyki popularnej i bardziej komercyjnej. "W latach 1960-1963 rock and roli zastąpiony został przez
kierunek młodzieżowy zwany 'pop'".
W tym okresie powstały taneczne formy będące zarazem piosenkami, m.in. twist i surf. Pojawiły się także
nowe zespoły rock'n'rollowej. Muzyka ta najszybciej rozwijała się w Wielkiej Brytanii i USA.
Powstały grupy: The Beatles, The Animals, Rolling Stones. Był to okres niewątpliwie przełomowy w
muzyce. "Bob Dylan w USA, a Beatlesi najpierw w Wielkiej Brytanii, a następnie na całym
świecie, stali się twórcami nowej muzycznej świadomości, w konfrontacji z którą artyści dopiero
co uchodzący za uosobienie wysokiego standardu muzycznego, choćby Frank Sinatra, w ciągu paru
lat stali się 'starymi piernikami' ",
Ważnym elementem, który sprawił, że muzyka stała się popularna, był szybki rozwój przemysłu
fonograficznego, dzięki czemu przeboje muzyczne od razu trafiały przez radio do odbiorców na całym
świecie.
Przed "erą Beatlesów" kompozytor kształtował oblicze przeboju, wybierał wykonawcę do napisanej przez
siebie piosenki. John Lenon i Paul McCartney przełamali tę sytuację tworząc spółkę autorską.
"Doszli do wniosku, że nikt nie powinien za nich decydować o doborze repertuaru"?*
W owym czasie muzyka zbliżyła się do rythm and bluesa i jazzu. "W kategorii zespołów
instrumentalno-wokalnych grających muzyką rhytm and bluesawą największą popularnością
cieszyła się grupa The Rolling Stones. Jej ostry, brutalny i dynamiczny rhytm and blues był
przeciwieństwem tego, co w roku 1963 grały elegancko ubrane i ładnie uczesane zespoły typu 'pop' "
W latach 1967-69 napłynęła do Wielkiej Brytanii druga fala zainteresowania bluesem. Stało się to za
sprawą gitarzysty i wokalisty Johna Mayalla. W swoich zespołach wykorzystywał także instrumenty
typowo jazzowe, a gitarę traktował jako instrument w pełni solowy, a nie jak dotąd jedynie akordowy.
Muzykiem współpracującym z Mayallem był Eric Clapton, który następnie wraz z Jackiem Brucem
założył grupę Cream bijąc wszelkie dotychczasowe rekordy popularności. Grupa uważana jest za
"pierwszy biały zespół bluesowo-rockowy". Cream istniał dwa lata, a jego rozpad uważany był za przejaw
nadchodzącego upadku rocka.
Pojawiają się także zespoły, które muzycznie odeszły daleko od bluesa: Pink Floyd, King Crimson,
Emerson Like and Palmer czy Chicago w Ameryce. Kompozycje tych grup stają się bardziej
rozbudowane brzmieniowo i instrumentalnie.
Wzrasta zainteresowanie muzyków formami muzyczno-scenicznymi. Jako przykład można podać rockoperę "Tommy" zespołu The Who czy operę "Soap" - The Kings.
W drugiej połowie lat 60-tych pojawia się nowa forma prezentowania muzyki, a co za tym idzie rozwój
showbusinesu - festiwale organizowane często na bardzo dużą skalę. Najsłynniejszy odbył się w
1967r. w Monterey. Na festiwalu wystąpiła prawie cała czołówka muzyki rockowej. W 1969 odbył się
festiwal w Woodstock zarejestrowany na taśmie filmowej, na którym wystąpiły takie gwiazdy jak Jimi
Hendrix czy Janis Joplin.
"Hendrix do rocka wprowadził nowe dźwięki, używając nowych instrumentów elektronicznych,
stosując wibrato, echa, fuzz-boK, wah-wah"? W jego improwizacji na temat hymnu Stanów
Zjednoczonych "Star Spangel Banner" można usłyszeć odgłosy wydarzeń z historii USA.
Ogromnym sprzymierzeńcem muzyków stała się elektronika. Wzrosły możliwości wzmacniaczy i
instrumentów. Pojawiła się możliwość stworzenia indywidualnej barwy przez wykonawców. Dzięki
syntezatorom wprowadzono do muzyki dźwięki naśladujące odgłosy przyrody i instrumentów
akustycznych. Technika nagrywania na magnetofonach wielośladowych umożliwiła uzyskanie rozwiązań
nieosiągalnych na scenie.
Powstały zespoły tworzące muzykę w studiach nagraniowych nie zawsze potrafiące wykonać ją na
scenie. Pojawiają się tzw. hity wykorzystywane z powodzeniem w dyskotekach.
Bardzo interesująco wykorzystano elektronikę w tzw. rocku symfonicznym, którego prekursorem był
zespół Moody Blues. Podobnie zdobycze techniki zastosowały zespoły Pink Floyd, King Crimson,
Emerson Lakę Palmer jednocześnie nie tracąc wartości artystycznych.
Na szczególnie zainteresowanie zasługuje twórczość amerykanina Franka Zappy. Początkowo
zafascynowany twórczością Igora Strawińskiego, Antona Yebera i Edgara Vares'a, stopniowo
skierował swoje zainteresowania ku bluesowi. Jego kompozycje to często pastisze infantylnych
przebojów młodzieżowych. "Wyśmiewał naiwne piosenki z list przebojów, ale drwił również z
wydumanej i w wielu przejawach nieszczerej muzyki awangardowej". W kompozycji posługiwał
się techniką kolażu, zestawiając najrozmaitsze style i estetyki, udziwnione dialogami
o treściach surrealistycznych oraz efektami niemuzycznymi. W oratorium "200 Motels" na orkiestrę
symfoniczną i chór, parodiuje dziewiętnastowieczne arie operowe, ballady kowbojskie, free jazz i muzykę
dodekafoniczną.
Zespołem, który wieńczył muzyczną rewolucję, zapoczątkowaną kilka lat wcześniej przez Cream i
Jimiego Hendrixa był Led Zeppelin, którego styl nie dawał się zaszufladkować. "Muzycy tej grupy
pozostając wiernymi bluesowi, potrafili nadać swojej muzyce, wyjątkowo rockowy wymiar"?9 Pierwsze
płyty były nagrane z nową estetyką "bardziej artystycznego" rocka, otwierając drogę muzyce lat 70-tych.
W 1971r. powstaje grupa Queen. Muzyka zespołu posiada cechy pastiszu i żartu muzycznego.
Utwór "Bohemian Khapsody" jest wyjątkową kompozycją o wspaniałej linii melodycznej oraz
instrumentacji. Zawiera groteskową trawestację muzyki operowej. Wspaniała inwencja melodyczna,
doskonałe wykonanie i żartobliwe puentowanie mód muzycznych, np. okresu międzywojennego
zapewniły zespołowi trwały sukces.
Całkiem inną muzykę prezentują zespoły Black Sabbath czy Deep Purple. Pierwsza tworzy muzykę
świadomie uproszczoną, ostrą i dynamiczną. "W tekstach wyrażała obawy o przyszłość świata
opętanego szaleństwem zagłady i o los człowieka pogrążonego w chaosie współczesnego życia".^
Zespół zdobył popularność głównie wśród ludzi młodych, zbuntowanych przeciwko krępującym
jednostkę nakazem moralności mieszczańskiej, skostniałym formom życia społecznego oraz
brutalności otaczającego świata. Deep Purple zdecydowanie ujawniał ambicje wypracowania
własnego stylu, wzbogacając kompozycje elementami spoza obszaru rocka. "24 września 1969r.
zespół wystąpił w londyńskim Royal Albert Hali z towarzyszeniem Royal Philharmonic Orchestra pod
batutą Malcolma Arnolda. Przedstawił Concerto For Group And Orchestra Lorda - rodzaj concerto
grosso na grupę instrumentów solowych z orkiestrą". Oba zespoły stały się twórcami stylu "hard
rock" opartego na zwięzłych riffach gitarowych i organowych oraz dominacji wszystkich temp.
Nowym zjawiskiem kulturowym był tzw. ruch punk. W roku 1972 powstała grupa Sex Pistols,
początkowo grająca przeboje znanych wykonawców, jednak z czasem przedstawiła
hałaśliwy repertuar o prowokacyjnie brzydkim, odpychającym brzmieniu. Teksty wypełnione były
pogardą i nienawiścią do wrogiej rzeczywistości, i negowaniem wszelkiego prawa. Kontynuatorem
stylu była grupa Exploited, a następnie inne zespoły post punkowe.
Lata 80-te to nagły wzrost zainteresowania showbusinesu odmianami ciężkiego rocka tzw. heavy metalu.
Powstały pod koniec lat 70-tych Iron Maiden przejawia wpływy twórczości Deep Purple jednak
instrumenty odgrywają tu równie ważną rolę jak śpiew. Poziom zapisu dźwięku sprawia, że nagrania
są przejrzyste i selektywne. Teksty inspirowane są mitologią grecką i egipską, a na scenie
wykorzystywane są elementy grozy i fantastyki.
Grupą grającą tzw. trash jest Metallica, która opiera się na muzyce Blach Sabbath tworząc repertuar
bardziej ostry i rytmiczny jednak wykonany bardzo profesjonalnie. Ciągle urozmaicany program oraz
aktywna praca nad nowymi płytami sprawiły, że grupa staje się najlepszym zespołem Heavy
metalowym. Teksty zespołów trash metalowych takich jak Slayer czy Yenom wzbudziły kontrowersje
tematyką satanistyczną z elementami okrucieństwa i grozy. Zespoły grające ten rodzaj muzyki często
posądzane są o prowokowanie młodzieży do agresywnego zachowania.
Bardzo pozytywnym zjawiskiem przyczyniającym się do rozwoju muzyki rockowej był wzrost umiejętności
technicznych w grze na instrumentach. Pojawili się wirtuozi gitary, m.in.: E. Van Hallen, Joe Satriani, Stiv
Vai, Ingvie Malmsteen, którzy sprawili, że instrument typowy dla rocka stał się bardziej ekspresyjny,
wkroczył na obszary dotąd zajęte przez tekst. Muzycy ci udowodnili, że rozwój muzyki rockowej trwa i
możliwości jej są nieograniczone.
Obecnie muzyka rockowa rozwija się w kilku kierunkach. Istnieją odmiany bardzo nowoczesne, a
także solidnie oparte na "korzeniach" rocka.
Mimo ogromnej popularności zespołów o nowoczesnym brzmieniu nadal słucha się muzyki lat 60-tych
czy 70-tych, która powszechnie uważana jest za klasykę rocka.
opracowanie: Krzysztof Kozon