dla gminy żabno na lata 2010 - 2014 - Biuletyn Informacji Publicznej

Załącznik do uchwały
Nr …………………...
Rady Miejskiej w Żabnie
z dnia……………….
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY ŻABNO
AKTUALIZACJA
NA LATA 2010 – 2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
ŻABNO, KWIECIEŃ 2011R.
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE ..................................................................................................... 5
1.1. Podstawy i uwarunkowania prawne opracowania ....................................................... 5
1.2. Cel programu ............................................................................................................. 5
1.3. Metodyka pracy nad programem ............................................................................... 6
1.4. Założenia i uwarunkowania polityki ekologicznej wynikające z ............................... 8
obowiązujących dokumentów programowych ................................................................... 8
1.5. Lokalne dokumenty programowe ............................................................................ 12
2.CHARAKTERYSTYKA GMINY ............................................................................... 13
2.1. Położenie administracyjne i geograficzne ................................................................ 13
2.2.Ludność gminy Żabno i szczegółowy bilans powierzchni. ........................................ 14
2.3. Położenie geograficzne ............................................................................................ 16
2.4. Budowa geologiczna ............................................................................................... 16
2.5. Morfologia terenu .................................................................................................... 17
2.6. Warunki klimatyczne ............................................................................................... 18
2.7. Sytuacja gospodarcza .............................................................................................. 18
2.8. Rolnictwo ................................................................................................................ 20
2.9. Walory turystyczne .................................................................................................. 21
2.10. Infrastruktura techniczno - inżynieryjna Gminy .................................................... 22
2.11. Analiza zagospodarowania przestrzennego Gminy ................................................ 25
2.11.1. Formy użytkowania terenu .................................................................................... 25
2.11.2. Struktura zagospodarowania przestrzennego ....................................................... 26
3. ANALIZA STANU ŚRODOWISKA .......................................................................... 27
3.1. Powietrze atmosferyczne ......................................................................................... 27
3.1.1. Źródła zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego ................................................ 27
3.2. Hałas .................................................................................................................................. 30
3.3. Promieniowanie elektromagnetyczne ....................................................................... 33
3.4. Gospodarka wodna ................................................................................................. 34
3.4.1 Wody powierzchniowe .............................................................................................. 34
3.4.2. Wody podziemne ...................................................................................................... 36
3.4. 3. Melioracje ............................................................................................................. 36
3.4.4. Jakość wód ............................................................................................................... 37
3.5. Gleby ...................................................................................................................... 40
3.5.1. Zanieczyszczenie gleb .............................................................................................. 41
3.6. Flora i fauna ............................................................................................................ 44
3.6.1. Lasy.......................................................................................................................... 44
3.6.2. Parki podworskie ..................................................................................................... 46
3.7. Surowce mineralne .................................................................................................. 48
3.8.
Poważne awarie .......................................................................................................... 49
3.9. Zagrożenia naturalne ............................................................................................... 50
3.10. Edukacja ekologiczna ............................................................................................ 50
4.
ANALIZA SWOT - MOCNE I SŁABE STRONY GMINY ( ASPEKT
GOSPODARCZO - ŚRODOWISKOWY ) ..................................................................... 52
5. STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY I POPRAWY .......................... 54
STANU ŚRODOWISKA ................................................................................................ 54
5.1. Perspektywiczny rozwój Gminy w kontekście ochrony środowiska ......................... 54
5.2. Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym ............................................. 54
5.3. Działania o charakterze systemowym ...................................................................... 55
5.3.1. Rolnictwo ................................................................................................................. 55
5.3.2. Rozwój gospodarki .................................................................................................. 57
5.4.Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska oraz ............................. 58
zarządzania środowiskowego.......................................................................................... 58
5.5. Edukacja ekologiczna i komunikacja społeczna ....................................................... 58
5.6. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.................................. 61
5.6.1. Jakość wód i stosunki wodne ................................................................................... 61
2
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
5.6.2 Jakość powietrza atmosferycznego ........................................................................... 63
5.6.3 Gospodarka odpadami ............................................................................................ 64
5.6.4. Ochrona przed hałasem ........................................................................................... 65
5.6.5. Pola elektromagnetyczne ......................................................................................... 65
5.7. Poważne awarie i zagrożenia naturalne .................................................................... 66
5.8. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie ............................... 68
zasobów przyrody .......................................................................................................... 68
5.8.1. Ochrona przyrody i krajobrazu ............................................................................ 68
5.8.2. Ochrona lasów ........................................................................................................ 68
5.8.3. Ochrona gleb ........................................................................................................ 69
5.8.4.
Ochrona zasobów kopalin................................................................................. 71
6. PLAN OPERACYJNY NA LATA 2010 – 2014 I JEGO ............................ 72
FINANSOWANIE ......................................................................................................... 72
6.1. Najważniejsze problemy ochrony środowiska ......................................................... 72
6.2. Zbiorcze zestawienie celów i kierunków działań wraz z zadaniami w ...................... 72
zakresie ochrony środowiska przewidzianych do realizacji w latach ............................... 72
2010 - 2013 .................................................................................................................... 72
6.3. Aspekty finansowe wdrażania Programu w latach 2010 – 2013 ............................... 84
6.3.1. Potencjalne źródła finansowania przedsięwzięć Programu Ochrony Środowiska . 84
6.3.2. Sumaryczne koszty wdrożenia Programu w latach 2010 – 2013 ........................... 84
6.3.3. Prognoza podziału kosztów wg źródeł finansowania .............................................. 85
7. INSTRUMENTY POLITYKI OCHRONY ŚRODOWISKA ................................... 85
7.1. Instrumenty prawne ................................................................................................. 85
7.2. Instrumenty strukturalne ......................................................................................... 86
7.3. Instrumenty społeczne ............................................................................................. 87
7.4. Instrumenty finansowe ............................................................................................ 87
8. MONITORING WDRAŻANIA PROGRAMU ........................................................... 87
8.1. Harmonogram wdrażania Programu ......................................................................... 89
9. STRESZCZENIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ............................... 91
DLA GMINY ŻABNO NA LATA 2010 - 2014 ............................................................ 91
WYKAZ SKRÓTÓW ..................................................................................................... 93
SPIS MAP
1. Lokalizację gminy Żabno w powiecie tarnowskim
2. System zaopatrzenia w wodę
SPIS TABEL
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
1
2
3
4
5
Tabela 6
Tabela 7
Tabela 8
Ludność terenu gminy w rozbiciu na sołectwa.
Podmioty gospodarki narodowej według wybranych sekcji PKD w 2009r.
Stopień skanalizowania gminy według stanu na 31.12.2010r.
Formy użytkowania terenów w gminie Żabno.
Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń
zanieczyszczenia.
Wynikowa klasa strefy w roku 2009 dla poszczególnych zanieczyszczeń
uzyskana w ocenie rocznej (OR) dokonanej z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych w celu ochrony zdrowia.
Skala subiektywnej uciążliwości zewnętrznych hałasu komunikacyjnego
opracowana przez Państwowy Zakład Higieny.
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez
poszczególne grupy źródeł hałasu- z wyłączeniem hałasu powodowanego
3
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
9
10
11
12
13
14
Tabela 15
Tabela 16
Tabela 17
Tabela 18
Tabela 19
Tabela 20
Tabela 21
Tabela 22
Tabela 23
przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie
elektroenergetyczne (załącznik do rozporządzenia Ministra Środowiska z
dnia 14 czerwca 2007 r. poz. 826).
Udział klas bonitacyjnych gleb w gminie Żabno.
Procentowy udział odczynu gleb w powierzchni użytków rolnych.
Procentowy udział gleb gminy Żabno w klasach zanieczyszczenia.
Dopuszczalne średnie stężenie metali ciężkich w glebach.
Pomniki przyrody w gminie Żabno
Rejestr złóż kopalin występujących całkowicie lub częściowo na terenie
gminy Żabno.
Stopień rozpoznania zasobów, stan ich zagospodarowania i wielkości
Wydobycia.
Analiza SWOT – mocne i słabe strony Gminy Żabno.
Cele i kierunki działań w zakresie realizowania polityki ekologicznej w
Gminie Żabno w latach 2010-2013.
Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zadań Programu Ochrony
Środowiska na lata 2010-2013.
Szacunkowe koszty wdrażania Programu w latach 2009–2012 w zł.
Struktura finansowania wdrażania Programu Ochrony Środowiska w
gminie Żabno w latach 2010 – 2013 w zł.
Wskaźniki monitorowania Programu Ochrony Środowiska.
Harmonogram wdrażania "Programu ochrony środowiska dla Gminy
Żabno".
Najważniejsze działania w ramach zarządzania środowiskiem.
SPIS RYCIN
Rycina 1
Rycina 2
Rycina 3
Struktura gospodarstw rolnych w gminie Żabna
Formy użytkowania terenu
Wielkość powierzchni lasów i gruntów leśnych w poszczególnych
sołectwach
4
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
1.WPROWADZENIE
Skuteczność działań w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego zależy w dużym
stopniu od polityki i rozwiązań przyjętych na szczeblu lokalnym, uwzględnienia
zagadnień ochrony środowiska we wszystkich dziedzinach życia społecznego i
gospodarczego oraz zainteresowania i zrozumienia ze strony społeczności gminy.
Kontynuowanie zrównoważonego rozwoju gminy Żabno w oparciu o w/w przesłanki
gwarantuje zachowanie równowagi przyrodniczej w zaspakajaniu potrzeb społeczeństwa.
Efektem prowadzenia tak zdefiniowanej polityki ekologicznej jest przede wszystkim
rozwiązanie problemów ochrony środowiska i poprawa życia mieszkańców przy spełnieniu
obowiązków wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz możliwość ich finansowania ze
środków finansowych UE.
1.1. Podstawy i uwarunkowania prawne opracowania
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r.
Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) nakłada na wszystkie szczeble administracji samorządowej
obowiązek opracowania programów ochrony środowiska.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 cytowanej ustawy program ochrony środowiska należy aktualizować
co cztery lata, co stanowi przesłankę dla utworzenia niniejszego opracowania.
Niniejszy dokument aktualizuje Program Ochrony Środowiska dla gminy Żabno w latach
2004-2013 przyjęty do realizacji uchwałą Nr XXII/242/04 Rady Miejskiej Żabnie w dniu 30
grudnia 2004r. oraz określa zadania w strategii krótkoterminowej na lata 2010-2013.
Integralną część niniejszego dokumentu stanowi Plan gospodarki odpadami dla gminy Żabno
na lata 2009-2014 wraz z Prognozą oddziaływania projektu Planu na środowisko.
Podstawowym celem aktualizacji Programu jest kontynuowanie polityki ekologicznej
państwa na poziomie gminnym, sformułowanie celów w strategii średniookresowej do
roku 2017 oraz zadań w strategii krótkoterminowej do roku 2013.
Przedstawione w nim zagadnienia ochrony środowiska ujęte zostały w sposób kompleksowy,
z przyjęciem zadań z zakresu wszystkich sektorów ochrony środowiska.
1.2. Cel programu
Naczelną zasadą przyjętą w Programie jest zasada zrównoważonego rozwoju, umożliwiającą
harmonizację rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną środowiska. Zatem, nadrzędny
cel "Programu Ochrony Środowiska Gminy Żabno" w ślad za Polityką Ekologiczną Państwa
w latach 2010-2013 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 sformułowano następująco:
„Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego
gminy (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw
do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego”.
Cele ekologiczne zostały ujęte w czterech blokach tematycznych, są to:

cele i zadania o charakterze systemowym (przyszłościowy rozwój gospodarczospołeczny gminy w kontekście ochrony środowiska, w tym systemy zarządzania
środowiskowego i włączanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych,
edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa w sprawach ochrony środowiska,
współpraca ponadlokalna).

poprawa jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne: jakość wód, w tym
gospodarka wodno-ściekowa, gospodarowanie odpadami (w oparciu o plan
5
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
gospodarki odpadami), jakość powietrza atmosferycznego, oddziaływanie hałasu, pola
elektromagnetyczne, awarie przemysłowe.

ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody
(m.in.:ochrona przyrody i krajobrazu, ochrona lasów, ochrona powierzchni ziemi),

zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii: wykorzystanie
energii odnawialnej, kształtowanie stosunków wodnych.
Posiadanie POS daje wiele korzyści dla władz gminy w sferze zarządzania środowiskiem.
Najważniejsze z nich to:
 Program może być instrumentem mobilizującym do rozwiązywania w zintegrowany
sposób problemów ochrony środowiska pojawiających się w gminie,
 Program ochrony środowiska stanowi podstawę do podejmowania decyzji
w zakresie przedsięwzięć inwestycyjnych w dziedzinie ochrony środowiska
w perspektywie średnio- i długoterminowej,
 Posiadanie programu ujmującego szerszą perspektywę często jest warunkiem
otrzymania środków finansowych w tym pomocowych na duże projekty inwestycyjne.
Z analizy celów polityki ekologicznej, w tym lokalnej, priorytety ekologiczne dla gminy
Żabno określono w sposób następujący :
 Uporządkowanie gospodarki ściekowej w sektorze komunalnym;
 Wprowadzenie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, w tym odpadami
niebezpiecznymi znajdującymi się w strumieniu odpadów komunalnych (wg Planu
gospodarki odpadami);
 Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalna eksploatacja systemów leśnych;
 Ochrona powierzchni ziemi (ochrona gleb);
 Ochrona powietrza atmosferycznego (redukcja emisji niskiej i komunikacyjnej);
 Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi .
Ponadto, nadrzędnym priorytetem jest edukacja ekologiczna mieszkańców gminy.
Realizacja Programu Ochrony Środowiska na poziomie lokalnym gminy Żabno poprzez cele i
zadania ujęte w programie gminnym ma zapewnić:
 Zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska w zakresie wód powierzchniowych i
podziemnych, gleb, odpadów, powietrza atmosferycznego i hałasu;
 Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii;
 Ochronę ekosystemów cennych pod względem przyrodniczym;
 Poprawę bezpieczeństwa ekologicznego w zakresie ochrony przed powodzią, suszą
oraz zmniejszenie ryzyka związanego z transportem substancji niebezpiecznych i
występowaniem awarii przemysłowych;
 Wzrost poziomu wiedzy ekologicznej w zakresie edukacji ekologicznej w
społeczeństwie i w prowadzonej działalności gospodarczej
Program jest dokumentem strategicznym, który skupia wszystkie działania podejmowane na
terenie gminy zmierzające do zachowania i poprawy stanu środowiska przy realizacji strategii
rozwojowej gminy.
1.3. Metodyka pracy nad programem
Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Żabno na lata 2010-2013 z
perspektywą do 2017 dokonano w oparciu o aktualny stan środowiska w gminie, analizę
wykonania pierwszej edycji Programu ochrony środowiska, obowiązujących aktów prawnych
6
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
oraz dokumentów planistycznych o znaczeniu krajowym, a także tych dotyczących
województwa i powiatu.
Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i
lokalnym, podają sposób i zakres uwzględniania polityki ekologicznej państwa w programach
ochrony środowiska oraz wskazówki, co do zawartości programów.
W gminnym programie powinny być uwzględnione:
 zadania własne gminy (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia,
które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków budżetowych i
pozabudżetowych będących w dyspozycji gminy),
 zadania koordynowane (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe
zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów
naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla centralnego, bądź
instytucji działających na terenie gminy, ale podległych bezpośrednio organom
centralnym).
Zgodnie z ustawą (art.14 ust.1 poś), program ochrony środowiska opracowany na podstawie
aktualnego stanu środowiska, określa w szczególności:
 cele ekologiczne,
 priorytety ekologiczne,
 rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia
celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.
W stosunku do poprzednie edycji planu wprowadzono następujące zmiany:
 cele i kierunki działań określono w stosunku do ukierunkowanego rozwoju gminy i
zagrożeń wynikających ze strategii rozwoju gminy,
 zrezygnowano z oceny stanu środowiska poszczególnych sołectw,
 ocenę stanu środowiska w gminie przeprowadzono w oparciu o obowiązujące metodyki
wynikające ze zmieniającego się prawa w ocenie poszczególnych komponentów
środowiska,
 rozszerzono program o zadania realizowane na terenie gminy przez inne jednostki w
ramach ich działalności statutowych, (budowa dróg, nadzór nad lasami, utrzymanie rzek i
potoków).
Głównymi źródłami danych charakteryzujących aktualny stan środowiska są:
 „Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2009 r.”,
 Informacje i badania stanu środowiska uzyskane z opracowań WIOŚ w Krakowie oraz
Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Tarnowie,
 Dane uzyskane bezpośrednio w instytucjach powiatowych i jednostkach
gospodarczych.
Zebrane materiały i informacje poddane analizie umożliwiły określenie diagnozy stanu
środowiska w gminie, słabych i mocnych jego stron, a także zdefiniowanie priorytetów
ochrony środowiska, w tym zadań niezbędnych do realizacji w różnych okresach czasowych.
Generalną zasadą procesu jest włączanie społeczności lokalnych zarówno w przygotowanie
programu jak i jego wdrażanie. Przy opracowywaniu programu przeprowadzono konsultacje z
przedstawicielami Urzędu Miejskiego w Żabnie oraz instytucji włączonych w zagadnienie
ochrony środowiska i rozwoju społeczno-gospodarczego gminy.
Projekt aktualizacji programu poddany był konsultacji społecznej poprzez umieszczenie na
stronie internetowej Gminy Żabno.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami projekt programu podlegał procedurze opiniowania
przez Starostwo Powiatowe w Tarnowie.
Za przygotowanie i realizację Programu odpowiadają :
7
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017





1.4.
Samorząd Gminy Żabno uchwalając Program oraz inne dokumenty istotne dla
Programu,
Marszałek Województwa Małopolskiego i Starosta Powiatu Tarnowskiego
dysponujący instrumentami prawnymi w zakresie reglamentacji korzystania ze
środowiska (pozwolenia),
Administracja specjalna zajmująca się przestrzeganiem prawa w zakresie ochrony
środowiska, monitoringiem stanu środowiska (Wojewódzki Inspektor Ochrony
Środowiska, Państwowy Wojewódzki i Powiatowy Inspektor Sanitarny, Regionalny
Zarząd Gospodarki Wodnej),
Jednostki dysponujące środkami finansowymi na realizację (Fundusze Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej, Zarząd Województwa Małopolskiego w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego, samorząd
gminy Żabno),
Podmioty gospodarcze działające na terenie gminy, ze szczególnym uwzględnieniem
jednostek oddziaływujących na stan środowiska.
Założenia i uwarunkowania polityki ekologicznej wynikające z
obowiązujących dokumentów programowych
Program Ochrony Środowiska Gminy Żabno winien być spójny z dokumentami przyjętymi
w skali kraju i województwa określającymi uwarunkowania zewnętrzne takimi jak:
 ustalenia i rekomendacje wynikające z Polityki Ekologicznej Państwa w latach 20102013 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016,
 Strategia Rozwoju Kraju 2007-2014 oraz Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
na lata 2007-2013,
 zobowiązania międzynarodowe związane z wdrażaniem dyrektyw Unii Europejskiej ,
 zadania wynikające z zapisów Wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska na lata
2007-2014 przewidzianych do realizacji przez gminy Województwa Małopolskiego
oraz dokumentami określającymi uwarunkowania wewnętrzne takie jak:
 Strategia Rozwoju Gminy Żabno na lata 2004 – 2013,
 studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Żabno, uchwalonego
Uchwałą Nr XXX/298/01 Rady Miejskiej w Żabnie z dnia 26 lutego 2001r.,
zmienionego: uchwałą Nr X/87/07 Rady Miejskiej w Żabnie z dnia 30 sierpnia
2007r.
 opracowania planistyczne dotyczące rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu
tarnowskiego.
Z w/w dokumentów wynikają główne kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego
omawianego obszaru i związane z nimi kierunki presji na środowisko.
Polityka ekologiczna państwa w latach 2010-2013 z perspektywą do roku 2016
Przepisy Traktatu Akcesyjnego stawiały naszemu krajowi poważne zadania do wypełnienia, z
generalną tezą, że po roku 2014 Rzeczypospolita Polska powinna być krajem spełniającym
wszystkie standardy w ochronie środowiska, obowiązujące w krajach członkowskich UE.
Jednocześnie RP, jako członek Unii Europejskiej, jest zobowiązana do implementacji całego
prawodawstwa unijnego do krajowego systemu prawnego, co powoduje szereg trudnych do
wypełnienia zobowiązań i stanowi ogromny bodziec do uczynienia dalszego, dużego postępu
w ochronie środowiska w najbliższych 8 latach. Jest to właśnie okres, którego dotyczy
niniejszy program.
8
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Celami realizacyjnymi „Polityki ekologicznej Państwa na lata 2010-2013 z perspektywą do
roku 2016” są:
1. Wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska,
2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,
3. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii,
4. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia
mieszkańców Polski,
5. Ochrona klimatu.
Biorąc pod uwagę bliską prezydencję RP w 2011 r. jako wstępną strategię można wskazać
tematy:
- ochrona bioróżnorodności,
- renaturalizacja i udrażnianie rzek.
W Polityce ekologicznej Państwa jako zasady szczegółowe przyjęto:
Zasadę prewencji, oznaczającą w szczególności:
 zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych dostępnych
technik (BAT),
 recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk, energii, wody i
surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich
składowania,
 zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń zgodnie z
zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i
ograniczania zanieczyszczeń (tzw. dyrektywa IPPC),
 wprowadzanie pro-środowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i
usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie,
wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej produkcji,
Responsible Care, itp.
Zasadę "zanieczyszczający płaci” odnoszącą się do odpowiedzialności za skutki
zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny
wszystkie jednostki użytkujące środowisko a więc także konsumenci, zwłaszcza, gdy mają
możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych.
Zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi oznaczająca uwzględnienie
w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i
społecznymi.
Zasadę regionalizacji, oznaczającą m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi
ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-błotne, szczególnie w strefach
przygranicznych).
Zasadę subsydiarności, oznaczającą przekazywanie części kompetencji i uprawnień
decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalny lub lokalny
tak, aby był on rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i
efektywnie rozwiązany.
Zasadę skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnoszącą się do wyboru
planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska a oznaczającą potrzebę
minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu.
9
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Strategia Rozwoju Kraju 2007-2014 (SRK)
Podstawowym dokumentem strategicznym dla rozwoju społeczno-gospodarczego Polski jest
Strategia Rozwoju Kraju 2007-2014 określającym cele i priorytety polityki rozwoju w
perspektywie najbliższych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. SRK jest
nadrzędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym rozwoju społeczno-gospodarczego.
Zakłada równoważny rozwój przy równorzędnym rozwoju gospodarczym, społecznym i
środowiskowym z uwzględnieniem rozwoju gospodarki światowej i celów stawianych przez
UE. Wśród priorytetów strategii znajduje się „poprawa infrastruktury podstawowej:
technicznej i społecznej”, poprzez realizację inwestycji z zakresu ochrony środowiska, w
szczególności uwzględniających ochronę zasobów wodnych, poprawiających stan czystości i
jakość wody oraz powietrza, zapewniających oszczędność energii, zabezpieczających przed
katastrofami naturalnymi itd.
Istotną rolą SRK jest koordynowanie reform instytucjonalno-regulacyjnych z działaniami
finansowanymi ze środków UE tak, aby poprzez efekt synergii te dwa obszary przynosiły
możliwie największy efekt prorozwojowy.
Narodowe Strategiczne Ramami Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO)
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO) zgodnie z wytycznymi
UE określają główne cele polityki spójności oraz uwzględniają uwarunkowania społecznogospodarcze Polski wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. NSRO to podstawowy
dokument przygotowywany przez każdy kraj członkowski UE, określający krajowe priorytety
oraz kierunki wsparcia ze środków finansowych dostępnych z budżetu UE w okresie 7
najbliższych lat w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR),
Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności. NSRO jest
dokumentem odniesienia dla przygotowania programów operacyjnych, uwzględniając
jednocześnie zapisy Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007-2014 (SRK).
NSRO przedstawia analizę sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i jej regionów, formułuje
najważniejsze wyzwania dla kraju w perspektywie kolejnych lat oraz określa cele zmierzające
do osiągnięcia spójności społeczno-gospodarczej i terytorialnej z krajami i regionami
Wspólnoty, prezentuje alokację środków finansowych na poszczególne programy oraz ramy
systemu realizacji.
Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2014
Uwzględniając zapisy Ustawy Prawo ochrony środowiska, Zarząd Województwa
Małopolskiego opracował „Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na
lata 2007 – 2014 będący aktualizacją pierwszej edycji dokumentu.
Opierając się na analizie stanu aktualnego w zakresie poszczególnych komponentów
środowiska jak również odnosząc się do efektów z realizacji zapisów poprzedniej edycji
Programu zaktualizowany Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego
określił cel nadrzędny polityki ekologicznej województwa, „Zapewnienie wysokiej jakości
życia mieszkańców poprzez poprawę stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego
zasobami”.
Przyjęto następujące priorytety ekologiczne na lata 2007-2010 :
 uporządkowanie gospodarki odpadami,
 poprawa stanu wód oraz racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochrona
przed powodzią i suszą,
 ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami.
10
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Oprócz w/w priorytetów uznano za ważne dla poprawy stanu środowiska naturalnego
uwzględnienie w programie przedsięwzięć dotyczących:
− Ochrony przed hałasem (w szczególności drogowym),
− Ochrony żywych zasobów przyrody,
− Ochrony powierzchni ziemi (gleby i złóż surowców mineralnych),
− Racjonalizacji wykorzystania zasobów surowców i energii (w tym także energii
odnawialnej),
− Ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym,
− Ochrony przed skutkami poważnych awarii przemysłowych,
− Stabilizacja osuwisk na terenie Karpat fliszowych,
− Zapewnienie bezpieczeństwa biologicznego Małopolski,
− Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców – działania promocyjne, edukacyjne.
Krajowe limity wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska.
Transformacja przepisów krajowych do przepisów i standardów UE wymagała osiągnięcia do
2010 roku określonych limitów związanych z racjonalnym wykorzystaniem zasobów i
poprawą środowiska.
Limity te zakładają:
 zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. ( w
przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle ),
 ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. ( w
przeliczeniu na jednostkę produkcji ),
 ograniczenie zużycia energii o 50 % w stosunku do 1990 r. i o 20 % w stosunku do
2000 r. ( w przeliczeniu na jednostkę produkcji lub PKB ),
 dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w
procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu z 1990 r.,
 odzyskanie i powtórne wykorzystanie, co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów
komunalnych,
 pełną likwidację zrzutów nieczyszczonych ścieków z miast i zakładów
przemysłowych,
 zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych w
stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki ( na terenie miast i
osiedli wiejskich ) o 30 % i ze spływu powierzchniowego o 30 %,
 ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %,
niemetalowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % stosunku do
stanu w 1990 r.,
 do końca 2005 r. wycofania z użytkowania etyliny i przejście wyłącznie na stosowanie
benzyny bezołowiowej.
W dokumencie rządowym jakim jest „Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014” wprowadzono limity w zakresie
zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i energii oraz dalszej poprawy jakości
środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego m.in:
 zapewnienie do końca 2015 r. (przez Polskę) 75% redukcji całkowitego ładunku azotu
i fosforu w ściekach komunalnych pochodzących z obszaru kraju i zakończyć program
budowy, rozbudowy i modernizacji systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków
w aglomeracjach o RLM od 2 000 do 15 000;
 zaoszczędzenie 9% energii finalnej w ciągu 9 lat do roku 2017;
 osiągnięcie 7,5% udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych zarówno w
bilansie zużycia energii pierwotnej w 2010 r. jaki i takiego samego udziału tych źródeł
w produkcji energii elektrycznej,
11
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017

uzyskaniu 5,75% udziału biokomponentów w zużyciu paliw płynnych w transporcie
do roku 2010,
 podniesienie poziomu odzysku odpadów komunalnych do 10% w 2010 r.
 wyposażenie, do końca 2010 r., aglomeracji powyżej 100 000 RLM w oczyszczalni
ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów do wartości nieprzekraczalnych 10
mg N/dm3 i 1 mg P/dm3 oraz niezbędna modernizacja i rozbudowa istniejącej w tych
aglomeracjach sieci kanalizacyjnej;
 wyposażenie aglomeracji o wielkości 15 000 -100 000 RLM w biologiczne
oczyszczalnie ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów;
 zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w
tym w szczególności doprowadzenie do sytuacji, że w 2013 r. nie będzie
składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji więcej niż 50%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Wartości określonych limitów krajowych są obowiązujące we wszystkich politykach
sektorowych i programach gospodarowania, a także do strategii i programów na szczeblu
regionalnymi lokalnym.
Z uwagi na brak podstaw planistycznych nie można obecnie dokonać podziału limitów
krajowych na regionalne. Dlatego też, dla gminy Żabno założono realizację polityki
średniookresowej, sprzyjającej osiągnięciu wymienionych w limitach krajowych działań i
ograniczania emisji zanieczyszczeń, natomiast szczegółowe wytyczne przyjęto jedynie dla
gospodarki odpadami, zgodnie ze zaktualizowanym PGO.
1.5. Lokalne dokumenty programowe
Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta i Gminy Żabno na lata 2004 - 2013
(SRSG)
Prognozowanie wpływu rozwoju gospodarczego na środowisko jest konieczne, chociaż jest
niezmiernie trudne. Bez znajomości przyszłościowych tendencji rozwojowych gospodarki
i wynikającej stąd presji na środowisko, można przeznaczać środki finansowe na inwestycje
proekologiczne, które w dalszej perspektywie czasowej mogą okazać się chybione.
Rada Miejska w dniu 11 czerwca 2004 r. podjęła uchwałę Nr XVI/175/04 w sprawie
przyjęcia " Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Żabno na lata 2004-2013".
GMINA ŻABNO – PRZEDSIĘBIORCZA, ROLNICZA, PRZYJAZNA DLA MIESZKAŃCÓW I
ATRAKCYJNA DLA INWESTORÓW.
W SRSG Miasta i Gminy Żabno na lata 2004 -2013 przyjęto zasadę, że ochronę środowiska
naturalnego należy traktować jako nieodłączny element warunkujący zrównoważony rozwój
miasta i gminy Żabno. Cele strategiczne rozwoju miasta i gminy Żabno, podobnie jak wizje
rozwoju gminy ustalone w wyniku analizy słabych i mocnych stron sformułowano w sposób
następujący:
1. Wszechstronny rozwój gminy poprzez rozwój przedsiębiorczości i ekologicznospecjalistyczne rolnictwo oraz rozwój agroturystyki.
2. Zagospodarowane tereny poprzemysłowe o zwartej zabudowie celem rozwoju gminy.
3. Czyste ekologicznie środowisko poprzez jego ochronę, podnoszenie świadomości
ekologicznej i ochronę przyrody.
4. Świadome i aktywnie uczestniczące w życiu gminy społeczeństwo o wysokim poczuciu
bezpieczeństwa, dobrze wykształcone i zdrowe, mające poczucie lokalnej dumy.
12
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Żabno
Studium jest dokumentem planistycznym określającym politykę zagospodarowania
przestrzennego gminy, sporządzonym dla jej całego obszaru. Studium zostało przyjęte
uchwałą Nr XXX/298/01 Rady Miejskiej w Żabnie z dnia 26 lutego 2001 r. ze zmianami.
Studium zawiera wytyczne do planowania miejscowego. Nie jest ono jednak przepisem prawa
miejscowego i nie stanowi podstawy prawnej do wydawania decyzji administracyjnych
związanych z realizacją inwestycji w gminie, takich jak pozwolenia na budowę i decyzje o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu:
2.CHARAKTERYSTYKA GMINY
2.1. Położenie administracyjne i geograficzne
Gmina Żabno położona jest w północno – wschodniej części województwa małopolskiego,
w powiecie tarnowskim.
Graniczy z następującymi gminami :
- od północy z gminą Gręboszów,
- od północnego-wschodu z gminą Olesno,
- od wschodu z gminą Dąbrową Tarnowską i Lisią Górą,
- od południa z miastem Tarnów,
- od południowego-zachodu z gminą Wierzchosławice,
- od zachodu z gminą Radłów,
- od północnego –zachodu z gminą Wietrzychowice.
Granica z gminami Gręboszów, Olesno oraz miastem i gminą Dąbrowa Tarnowska stanowi
również granicę pomiędzy powiatem dąbrowskim a tarnowskim.
13
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Powierzchnia gminy wynosi 100,53 km² co stanowi 13,0% obszaru całego powiatu i 0,07%
powierzchni województwa małopolskiego. Gmina podzielona jest na 18 sołectw.
Siedzibą gminy jest miasto Żabno położone nad rzeką Dunajec w jej centralnej części na
trasie Tarnów – Dąbrowa Tarnowska.
Lokalizację gminy Żabno w powiecie tarnowskim przedstawiono na mapie Nr 1.
Powierzchnia miasta Żabno wynosi 11 km2, tj. 11% ogólnej powierzchni gminy.
Od większych ośrodków przemysłowych miejsko-wiejska gmina Żabno położona jest
w odległości:
- Tarnów - 15 km,
- Kraków – 75 km,
- Rzeszów – 85 km,
- Kielce – 115 km.
Teren gminy jest równiną wzniesioną do 190 m. n.p.m. ciągnącą się wzdłuż Dunajca do rzeki
Wisły. Gmina położona jest na pograniczu Pogórza Karpackiego i Kotliny Sandomierskiej.
2.2.Ludność gminy Żabno i szczegółowy bilans powierzchni.
Ogółem według stanu na 31.12.2009r. gminę zamieszkiwały 18 986 osób - miasto 4321,
sołectwa - 14 665, gęstość zaludnienia - 189 /km2.
Pod względem liczby mieszkańców zajmuje (za gmina wiejską Tarnów) drugą lokatę
w powiecie tarnowskim, stanowiąc ok. 9,7 % jego mieszkańców.
14
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Szczegółową liczbę ludności w poszczególnych sołectwach gminy oraz powierzchnię
poszczególnych sołectw według stanu na 31.12.2009 r. przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1
Sołectwo
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Ludność terenu gminy w rozbiciu na sołectwa
Bobrowniki Wielkie
Chorążec
Czyżów
Goruszów
Gorzyce
Ilkowice
Janikowice
Kłyż
Łęg Tarnowski
Nieciecza
Niedomice
Odporyszów
Otfinów
Pasieka Otfinowska
Pierszyce
Podlesie Dębowe
Sieradza
Siedliszowice
Żabno
Razem
Powierzchnia
Ha
Liczba ludności
461,31
20,1
198,3
55,3
952,1
479,8
193,8
465,1
1435,1
490,2
391,9
639,4
910,6
327,6
123,5
267,2
1017,2
511,6
1112,5
756
211
105
102
814
1297
169
353
3862
729
1952
940
792
427
278
221
1145
512
4321
10 052,61
18 986
Największymi sołectwami w gminie są: Łęg Tarnowski (14,12%), Żabno (11,00%)
i Siedliszowice (10,01%). Najmniejszy powierzchniowo jest Gruszów (0,53%).
Gmina Żabno charakteryzuje się niewielką dysproporcją w strukturze płci zaludnienia. Na
100 mężczyzn w gminie przypada 105 kobiet, w powiecie tarnowskim 100 i
w województwie100 kobiet.
Gmina Żabno charakteryzuje się stabilną sytuacją demograficzną. Zarówno przyrost
naturalny, jak i saldo migracji są w gminie dodatnie. W 2009 roku wskaźnik przyrostu
naturalnego (przewaga urodzeń nad zgonami) wynosił 2 osoby w przeliczeniu na 1000
mieszkańców. Saldo migracji na 1000 mieszkańców w gminie Żabno w 2009 roku wynosiło
0,11‰. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców wyniósł 0,9.
Najliczniej zamieszkałe miejscowości to: miasto Żabno i sołectwa Łęg Tarnowski, Sieradza,
Gorzyce, natomiast najmniej zaludnione są: Chorążec, Pieszyce.
W strukturze wiekowej ludności gminy Żabno w roku 2009, w wieku przedprodukcyjnym
było 3870 osoby (20,42%), w wieku produkcyjnym 12 044 osoby (63,54%), poprodukcyjnym
3 039 osoby (16,03%).
Liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym stanowiła
57,4. Liczba osób bezrobotnych w przeliczeniu na 1000 osób w wieku produkcyjnym
wynosiła 93. Spośród gmin powiatu najwięcej ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100
osób w wieku produkcyjnym mieszka w gminie Żabno.
Powyższe dane wskazują, że gmina charakteryzuje się stosunkowo korzystną strukturą
wiekową mieszkańców, wynika to głównie ze znacząco wyższego udziału ludności w wieku
przedprodukcyjnym w stosunku do udziału w wieku poprodukcyjnym. Taka struktura ma
charakter rozwojowy, wskazuje bowiem, iż społeczeństwo gminy jest stosunkowo młode.
Według danych GUS ok. 53% mieszkańców powiatu tarnowskiego utrzymuje się z
15
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
prowadzenia indywidualnych gospodarstw rolnych. Odsetek osób pracujących w rolnictwie
wynosi 53% ogółu pracujących w powiecie, przy średniej dla województwa wynoszącej 16%.
Liczba osób pracujących poza rolnictwem w gminie Żabno wynosiła 2 450 osób, co stanowiło
12,6% osób w wieku produkcyjnym tj. 129,93 osób na 1000 mieszkańców. W 2009r.
zarejestrowanych było 1125 osób bezrobotnych w tym 530 długotrwale bezrobotnych.
Na terenie gminy funkcjonuje jedenaście szkół podstawowych w: Bobrownikach Wielkich,
Łęgu Tarnowskim, Niedomicach, Żabnie, Sieradzy, Niecieczy, Gorzycach, Otfinowie,
Odporyszowie, Siedliszowicach, Wilkowicach; cztery gimnazja w: Żabnie, Otfinowie, Łęgu
Tarnowskim, Niedomicach i osiem przedszkoli. W Żabnie istnieje jedyna w gminie szkoła
ponadgimnazjalna, jest nią Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Ks. Janusza Stanisława
Pasierba, w którym funkcjonuje: liceum ogólnokształcące, handlowe, zawodowe,
ekonomiczne, technikum gastronomiczne oraz zasadnicza szkoła zawodowa, a uczęszcza do
niego ok. 1000 uczniów. Siedziba szkoły mieści się w dawnym ratuszu.
2.3. Położenie geograficzne
Gmina Żabno wg podziału Jerzego Kondrackiego (1998) znajduje się
w obszarze następujących jednostek fizyczno-geograficznych: Prowincja: Karpaty i
Podkarpacie, Podprowincja: Północne Podkarpacie, Makroregion: Kotlina Sandomierska,
Mezoregion: Płaskowyż Tarnowski.
Kotlina Sandomierska położona jest w dorzeczu Wisły, do której uchodzą rzeki małopolskie,
w tym Dunajec Pozostałe cieki wodne to małe cieki o znaczeniu lokalnym. Najważniejszy
z nich to rzeka Żabnica będąca dopływem rzeki Breń.
Charakterystyczne dla Kotliny Sandomierskiej jest występowanie rozległych kompleksów
leśnych, będących pozostałościami Puszczy Sandomierskiej, która jeszcze w okresie
średniowiecza pokrywała całą krainę. Niestety na terenie gminy Żabno lasy stanowią
niewielką część powierzchni gminy.
2.4. Budowa geologiczna
Obszar gminy Żabno jest położony w centralnej części zapadliska przedkarpackiego, które
jest rowem przedgórskim Karpat.
W jego budowie wyróżnia się dwa główne elementy: podłoże przedmioceńskie i osady
miocenu. Utwory podłoża wraz z cienką pokrywą osadów miocenu zapadają pod nasunięte
Karpaty i zapewne stanowią ich podłoże daleko poza południową granicę powiatu
tarnowskiego. Najstarsze skały w podłożu zapadliska są wieku przedkambryjskiego.
Najgłębsza część podłoża zapadliska przedkarpackiego ma budowę fałdową.
Osady mezozoiczne są łagodnie nachylone na południowy zachód i w tym też kierunku coraz
młodsze warstwy ukazują się na powierzchni podmioceńskiej. W pobliżu brzegu Karpat
powierzchnia podmioceńska zbudowana jest głównie z margli górnej kredy. Utwory miocenu,
zwłaszcza starsze, oblekają relief podłoża.
Osady miocenu odsłaniają się w wielu miejscach na terenie gminy: to głównie iły i iłołupki o
morskiej genezie. Utwory czwartorzędu ze względu na sposób powstawania można podzielić
na trzy grupy. Są to: utwory lodowcowe i wodnolodowcowe, utwory rzeczne oraz utwory
eoliczne.
Do utworów trzeciorzędowych zaliczają się iły morskie wieku mioceńskiego –
iły krakowieckie. Utwory czwartorzędowe, poczynając od najstarszych to: gliny zwałowe,
piaski i żwiry akumulacji wodnolodowcowej, piaski i żwiry akumulacji rzecznej oraz piaski
akumulacji eolicznej. Iły mioceńskie występują na powierzchni na zachodnich i
16
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
południowych stokach Wysoczyzny Tarnowskiej (okolice Sieradza, Podwałcza, a także na
powierzchni Wysoczyzny (rejon Fiuka – Podlesia).
Sedymentacja glin zwałowych związana jest ze zlodowaceniem południowopolskim. Gliny
zwałowe występują w postaci płatów na podłożu mioceńskim w okolicach miejscowości:
Odporyszów, Sieradza.
Piaski i żwiry akumulacji wodnolodowcowej, związane są ze zlodowaceniem
południowopolskim, występują na Wysoczyźnie Tarnowskiej, głównie pomiędzy Fiukiem i
Odporyszowem. Tworzą pokrywę o zróżnicowanej miąższości od kilkudziesięciu cm do
ponad 20 m.
Piaski i żwiry akumulacji rzecznej (wraz z głazami i madami rzecznymi) wypełniają dolinę
Dunajca, budując w niej poziomy terasowe. Występują one również w dolinach cieków oraz
dolinach i obniżeniach okresowo odwadnianych na Wysoczyźnie Tarnowskiej.
Gliny akumulacji rzecznej budują (wspólnie z piaskami i żwirami) terasę łęgową oraz
rędzinną w dolinie Dunajca i są one tam najbardziej rozprzestrzenione. Piaski akumulacji
eolicznej występują na terenie gminy w formie wydm. Obserwuje się dwa obszary
występowania wydm: pierwszy związany jest z terasą nadzalewową wyższą (poziom
radłowski) pomiędzy Żabnem a Gorzycami, drugim obszarem występowania wydm jest cały
fragment Wysoczyzny Tarnowskiej w granicach gminy (A. Gruszka, J. Plewniak, 2000).
2.5. Morfologia terenu
Gmina Żabno położona jest na obszarze Kotliny Sandomierskiej. W jej obrębie można
wyróżnić szereg typów rzeźby, które równocześnie cechuje odmienna budowa geologiczna.
Typ gliniasto–piaszczystych wysoczyzn o deniwelacjach 10–50 m i wysokości 20–60 m nad
dnami dolin ma rzeźbę albo pagórkowatą, o nachyleniach stoków do 10o, albo płaską, o
nachyleniach nie przekraczających 5o. Z reguły pod utworami czwartorzędowymi zalegają na
zmiennej głębokości iły mioceńskie. Najbardziej zbliżony do nich morfometrią jest typ
wysoczyzn i równin lessowych, gdzie starsze piaski lub gliny okryte są na ogół
kilkumetrowym płaszczem glin lessowych. W niższym położeniu – kilku do 20 m n.p.m. den
dolin występuje typ równin piaszczystych, obejmujących czwartorzędowe terasy rzeczne.
Często w obrębie równin spotyka się wały wydmowe (L. Starkel, 1988).
Krajobraz dzisiejszej gminy Żabno sięga swymi korzeniami do okresu, gdy w miocenie
nasuwające się masy fliszu piaskowcowo–łupkowego spychały ku północy morze,
wypełniające zapadlisko przedgórskie. Składane w tym zapadlisku iły i piaski były w czasie
późniejszego podnoszenia gór i przedpola łatwiej rozmywane przez rzeki niż skały fliszowe.
Doszło w ten sposób do powstania na przedpolu Karpat subsekwentnej erozyjno–
denudacyjnej bruzdy, czemu sprzyjał drenaż tej części zapadliska ku Morzu Czarnemu
(L. Starkel, 1972).
Obszar gminy wyróżnia dwie, wyraźnie różniące się rzeźbą jednostki morfologiczne: Dolinę
Dunajca oraz Wysoczyznę Tarnowską.
Najwyższy punkt na terenie gminy położony jest na zachód od Odporyszowa (Wysoczyzna
Tarnowska) i znajduje się 227,5 m n.p.m. Punkt najniższy położony jest w korycie Dunajca,
poniżej Siedliszowic na wysokości 174 m n.p.m. Różnica wysokości między punktem
najwyższym, a najniższym wynosi więc 53,5 m.
Dolina Dunajca
W rejonie gminy Żabno szerokość doliny Dunajca przekracza 20 km. Dolina ma charakter
szerokiej
doliny
rzeki
nizinnej
o
bardzo
niewielkim
spadku
wzdłuż
osi doliny.
17
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Różnica wysokości między korytem Dunajca, a najwyższym poziomem terasowym wynosi w
przybliżeniu 10 m. Formy rzeźby występujące w dolinie Dunajca to: koryto, trzy poziomy
terasowe, starorzecza oraz wydmy (A. Gruszka, J. Plewniak, 2000).
Wysoczyzna Tarnowska
Wysoczyzna Tarnowska wznosi się wyraźnym 25–30 metrowym progiem nad dolinę
Dunajca. Nachylenie stoków Wysoczyzny Tarnowskiej wynoszą 10–20o. Zachodnie stoki
Wysoczyzny urozmaicone są dolinkami niewielkich cieków, bądź dolinkami okresowo
odwadnianymi. Niektóre z tych dolinek (rejon Odporyszowa) są głęboko wcięte, a nachylenie
ich zboczy przekracza 30o. Powierzchnia Wysoczyzny Tarnowskiej jest na ogół zrównana i
charakteryzuje się niewielkimi deniwelacjami. Na fragmencie Wysoczyzny występują wydmy
o wysokościach sięgających do kilku metrów (A. Gruszka, J. Plewniak, 2000).
2.6. Warunki klimatyczne
W podziale Polski na regiony klimatyczne E. Romer (1949) omawiany teren umieścił w
obrębie klimatów podgórskich nizin i kotlin. A. Schnuck (1965) badany obszar zalicza do
Krakowsko–Tarnowskiego regionu termicznego Natomiast R. Gumiński (1948) zalicza teren
gminy Żabno do prowincji podkarpackiej, dzielnicy tarnowskiej i charakteryzuje go jako
jeden z najcieplejszych w Polsce. Klimat występujący na charakteryzowanym obszarze jest
umiarkowanie wilgotny, o długim okresie wegetacyjnym, dużym nasłonecznieniu, słabych
wiatrach i średniej opadów 600 – 700 mm.
W klimacie omawianego terenu, jak i całej Polski dominującą rolę odgrywają masy powietrza
polarno–morskiego, które stanowią 62 % ogólnej sumy wszystkich rodzajów mas powietrza.
W zimie powodują one odwilże, częste mgły, przelotne opady, niekiedy porywiste wiatry, zaś
w lecie: ochłodzenie, burze i opady. Na omawianym obszarze występują również masy
powietrza polarno–kontynentalnego. W zimie jest to powietrze chłodne, a w lecie ciepłe.
Według T. Ziętary (1971) w okolicach gminy znajduje się „biegun ciepła”, bowiem średnia
temperatura lipca jest najwyższa w Polsce, a izoterma 19 oC zatacza koło
na Płaskowyżu Tarnowskim.
Charakterystykę warunków klimatycznych opracowano na podstawie obserwacji
klimatycznych stacji meteorologicznej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej
w Tarnowie z wielolecia 1998–2003.
Opady atmosferyczne
Najwyższa średnia opadów atmosferycznych na terenie gminy Żabno w omawianym
wieloleciu występuje w miesiącach letnich: czerwcu (86 mm) i lipcu (88 mm), najniższa
natomiast w miesiącu lutym, tylko 27 mm. Średnia suma roczna wyniosła 619 mm.
Największą średnią dni z pokrywą śnieżną występuje dni z pokrywą śnieżną to 59,1.
Najgrubsza średnia pokrywa śnieżna wystąpiła w lutym: 10,5 cm, najmniejsza 3,9 cm
w kwietniu, średnia roczna to 8 cm. Maksymalna grubość pokrywy śnieżnej występuje
ponownie w lutym: 42 cm, również tyle wynosiła średnia roczna.
2.7. Sytuacja gospodarcza
Na terenie miejsko-wiejskiej gminy Żabno w roku 2009 zarejestrowanych było 850
podmiotów gospodarczych : 38 w sektorze publicznym oraz 812 w sektorze prywatnym
w tym 8 spółek z udziałem kapitału zagranicznego
18
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
W podziale na sektory z ogólnej liczby podmiotów gospodarczych sektor publiczny stanowi
zaledwie 4,5% a sektor prywatny stanowi prawie 95,5%.
W tabeli 4 przedstawiono strukturę podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy.
Tabela 2
Jednostka
administracy
jna
Gmina
Żabno
Podmioty gospodarki narodowej według wybranych sekcji PKD w 2009r.
Przetwórstwo
przemysłowe
Budownict
wo
Handel
i naprawy
Hotele
i restauracje
108
154
246
12
Transport
Obsługa
gospodarka nieruchomoś
magazynowa
ci i firm
i łączność
73
Działalność
usługowa
komunalna,
społeczna,
indywidualna
64
67
Źródło: Bank Danych Regionalnych - 2010 r.
Analizując ilość podmiotów gospodarczych pod względem wielkości, najwięcej, bo aż 783
(92% ogółu), stanowią mikro przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób. W 54
przedsiębiorstwach (6,4% ogółu) pracuje od 10 do 49 osób, a 11 pracodawców (1,3% ogółu)
zatrudnia powyżej 49 osób. Na terenie gminy funkcjonują 2 przedsiębiorstwa zatrudniające
250 osób i więcej.
Na przestrzeni ostatnich lat zarejestrowano tendencję wzrostową w zakresie powstawania
nowych podmiotów gospodarczych. Fakt ten wskazuje na coraz większe zainteresowanie
przedsiębiorczością na terenie gminy Żabno. Na tendencję wzrostową ma system ulg
podatkowych oraz niskie podatki ustalane przez Radę Miejską.
Biorąc pod uwagę strukturę własnościową bezsprzecznie dominują podmioty sektora
prywatnego, z których większość należy do osób fizycznych. W przekroju branżowym
dominują firmy zajmujące się handlem i usługami (największy procent usługodawców to
przedsiębiorstwa transportowe). Zdecydowanie najmniej jest tu firm produkcyjnych.
Do większych przedsiębiorstw działających na terenie gminy należą:
- Dalian Talent Poland Sp. z o.o. ul. Św. Jana 19 Żabno
- POLAN POLSKO-FRANCUSKA Sp. z o.o. Joint Venture Żabno, ul. Św. Jana 5
- Głuchołaskie Zakłady Papiernicze Sp. z o.o – Niedomice ul. Niedomicka 45
- PTH Certech Niedomice ul. Fabryczna 36
- Spółdzielnia Produkcji Rolnej DIAMENT w Otfinowie,
- DE-PRO Marek Tatarczuk Żabno ul. Szkotnik
- ROWITA S.A. Niedomice ul. Niedomicka 2
- PPUH ARTMAN Sp. j. Niedomice ul. Niedomicka 47
- Zakłady Wyrobów Betonowych BRUK – BET w Niecieczy,
- PHU DAGROL Sp. z o.o. Łęg Tarnowski ul. Zaszkolna 27
- FPUH TAR-STAL J.i.H. Kawa Sp.j. Sieradza 223
Możliwości inwestycyjne gminy Żabno są bardzo szerokie. Znajdują się tutaj tereny i obiekty
z pełną infrastrukturą techniczną do zagospodarowania. Obiekty po zlikwidowanych
Niedomickich Zakładach Celulozy w Niedomicach zostały prawie w całości
zagospodarowane. Również w innych miejscowościach znajdują się nieruchomości i grunty,
które mogą służyć jako obiekty do podjęcia działalności gospodarczej np. produkcyjno–
przetwórczej z pełnym zapleczem.
Spośród w/w zakładów wymagane pozwolenia zintegrowane uzyskały: Spółdzielnia
Produkcji Rolnej DIAMENT w Otfinowie, Głuchołaskie Zakłady Papiernicze Sp. z o.o –
Zakład w Niedomicach.
19
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
2.8. Rolnictwo
Gmina Żabno zaliczana jest do gmin o silnej funkcji rolniczej, natomiast miasto stanowi dość
silny ośrodek koncentrujący wszelkie funkcje usługowo- gospodarcze służące całej jednostce
administracyjnej.
Na terenie gminy znajduje się 1839 indywidualnych gospodarstw rolnych, użytkujących
7.928 ha gruntów w tym 7.053 ha użytków rolnych i 263 ha lasów i gruntów leśnych
powierzchni ogółem. Gmina Żabno charakteryzuje się największym udziałem użytków
rolnych - 78,4% w powiecie. Jest on wyższy niż średnia w Małopolsce wynoszący 65,8%.
Gospodarkę indywidualną charakteryzuje duże rozdrobnienie gruntów. Ukształtowanie wielu
pól, rozdrobnienie na działki oraz szachownicowy układ powodują trudności
w intensyfikowaniu produkcji rolnej co wpływa na niską ich rentowność.
Aż 1648 gospodarstw tj. 89,6 % posiada powierzchnię w granicach 1-5 ha, więc są to
gospodarstwa małe, 141 gospodarstw tj. 7,7% stanowią gospodarstwa o wielkości 5 – 10 ha,
natomiast 50 gospodarstw tj. 2,7% to gospodarstwa większe, o powierzchni powyżej 10 ha.
Struktura taka powoduje wysoki udział indywidualnych gospodarstw rolnych produkujących
wyłącznie na własne potrzeby w ogólnej liczbie indywidualnych gospodarstw rolnych.
Strukturę obszarową gospodarstw przedstawiono na rycinie 1.
Rycina 1
Struktura gospodarstw rolnych w gminie Żabna
Struktura gospodarstw rolnych w Gminie Żabno
1 - 5 ha
5 - 10 ha
powyżej 10 ha
Dane gminne
W okresie transformacji wyraźnie nasiliło się zjawisko wielofunkcyjności rodzin rolniczych.
Wyraża się to w szybkim zmniejszaniu się liczby tzw. gospodarstw czysto rolniczych, tj.
pozyskujących dochód jedynie z gospodarstwa rolnego, a zwiększaniu liczby rodzin
pluralistycznych, pozyskujących dochód z innych źródeł. To przesunięcie w zakresie
struktury społeczno-ekonomicznej rodzin z użytkownikiem gospodarstwa rolnego ma
charakter trwały i będzie się nasilać. Oznacza to znaczącą zmianę w relacjach pomiędzy
gospodarstwem rolnym a rodziną rolniczą.
W latach 90-tych i 2000 – 2004 na terenie gminy Żabno obserwuje się tendencje do
powstawania gospodarstw towarowych poprzez nabywanie gruntów przez pewną grupę
rolników. Proces ten byłby bardziej dynamiczny gdyby istniała możliwość uzyskania
zatrudnienia poza rolnictwem dla osób posiadających niewielkie areały ziemi uprawnej 1 –3
ha gruntów. Z uwagi na mechanizację w rolnictwie oraz duże rozdrobnienie działek rolnych,
rolnicy powiększający swoje gospodarstwa, tak starają się nabywać działki aby z gruntami
które już posiadają tworzyły większe kompleksy co umożliwia im racjonalną uprawę ziemi.
20
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Gospodarstwa towarowe gminy nastawiają się głównie na produkcję zbóż, a w szczególności
kukurydzy i pszenicy kosztem zmniejszania się powierzchni uprawy roślin okopowych.
Z uwagi na rynek zbytu w Firmie „Polan” oraz dość dobre warunki uprawy na terenie gminy
Żabno obserwuje się nastawienie produkcji niektórych gospodarstw na produkcję jarzyn
i owoców, dotyczy to zwłaszcza gospodarstw mniejszych.
Dominująca w produkcji zwierzęcej jest hodowla trzody chlewnej z tym że w ostatnich latach
nie obserwuje się zwiększania tej hodowli.
Na terenie gminy występują bardzo żyzne gleby: urodzajne mady, piaszczysto - gliniaste oraz
darniowo - bielicowe o klasie: I, II-IV. Bardzo dobre warunki klimatyczne oraz najdłuższy
w Polsce okres wegetacji, sprzyja rozwojowi rolnictwa, warzywnictwa i sadownictwa.
Północna części gminy jest typowo rolnicza - dominują tu gospodarstwa indywidualne z
uprawą zbóż i roślin okopowych. Gmina posiada nadwyżki produktów rolnych w stosunku do
potrzeb lokalnego rynku.
Dużą bolączka terenów wiejskich gminy jest duże bezrobocie ukryte sięgające wg szacunków
około 30 %. Istnieje stąd potrzeba różnorodnych działań na obszarach wiejskich, które
pozwoliłyby na poprawę sytuacji. Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej, polscy
rolnicy otrzymali możliwość korzystania ze wsparcia Wspólnoty na działania realizowane
w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Obecnie realizowany PROW na lata
2007-2013 zakłada działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w ramach czterech
osi priorytetowych.
Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego;
Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich;
Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej;
Oś 4: Leader.
Wszystkie działania realizowane w ramach osi PROW współfinansowane są
z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz ze
środków krajowych przeznaczonych na ten cel w ustawie budżetowej.
Właściwe wykorzystanie instrumentów wsparcia wspólnej polityki rolnej UE może
w znacznym stopniu wpłynąć na rozwój obszarów wiejskich powiatu tarnowskiego.
W 2009 roku z unijnego systemu dopłat bezpośrednich w gminie skorzystało 825 rolników.
2.9. Walory turystyczne
Dzięki malowniczej panoramie, jaką stwarza rzeka Dunajec gmina jest dobrym miejscem
rozwoju sportu, turystyki i rekreacji. Szczególnie atrakcyjne dla turystów w okresie letnim
oraz zimowym, zwłaszcza dla wędkarzy, są zalewy w Podlasiu Dębowym i na Bobrownikach
Wielkich oraz rzeka Dunajec. Zalew w Podlesiu Dębowym jest doskonałym zapleczem do
organizowania imprez sportowych, kulturalnych, estradowych i biwakowych. Ten naturalny
zalew wodny utworzono po wybraniu pokładów piasku, a dodatkowo wokół zbiornika
powstały tereny sportowe. Docelowo Podlesie Dębowe ma obejmować 20 hektarów
otoczonego lasem lustra wody. Planowane jest również usytuowanie kilkunastu domków
campingowych, zaplecza gastronomicznego oraz pola namiotowego. Obiekt dysponuje także
wypożyczalnią sprzętu wodnego i boiskami do piłki siatkowej i nożnej. Warto dodać, że
zbiornik w Podlesiu Dębowym cieszy się popularnością także wśród mieszkańców Tarnowa i
Dąbrowy Tarnowskiej.
Bardzo atrakcyjnym miejscem jest również lądowisko w Odporyszowie, służące pilotom
awionetek i lotniarzom. Odbywają się tutaj pokazy lotnicze, balonowe, akrobacyjne,
spadochronowe, loty widokowe oraz loty motolotniami. Na ternie Niedomic działa Koło
Turystyczne PTSM, zajmujące się organizowaniem rajdów i wycieczek turystyczno–
krajoznawczych zarówno na ternie gminy, jak i całego kraju.
21
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Ważnym ośrodkiem sportowo–rekreacyjnym jest strzelnica myśliwska w Sieradzy, gdzie
odbywają się ćwiczenia oraz zawody strzeleckie. Gmina posiada dogodne warunki dla
aktywnego wypoczynku. Są nimi przebiegające przez region liczne szlaki turystyczne, a
mianowicie:
 żółty – Żabno – Dąbrowa Tarnowska – Szczucin (35 km);
 niebieski – Żabno – Dąbrowa Tarnowska – Zalipie – Gręboszów – Ujście Jezuickie (39
km);
 Dąbrowa Tarnowska – Odporyszów – Żabno – Pogwizdów – Łęg Tarnowski – Biskupice
Radłowskie – Marcinkowice – Wietrzychowice – Demblin – Zaborów – Wał Ruda –
Zabawa;
 Żabno – Dąbrowa Tarnowska – Olesno – Otfinów – Siedliszowice – Gręboszów –
Żelechów – Zalipie.
 Na terenie gminy wyznaczone są również liczne ścieżki rowerowe.
Gmina Żabno ma bogatą przeszłość historyczną. Zlokalizowane są tutaj cenne obiekty
zabytkowe, a na szczególną uwagę zasługują: dworek w Łęgu Tarnowskim, Sanktuarium
Koronowanego Cudownego Obrazu Matki Boskiej w Odporyszowie, kościół Św. Piotra i Św.
Pawła w Otfinowie oraz dawny ratusz w Żabnie.
Obiekty zabytkowe zlokalizowane na terenie gminy (zostały opisane w kilku monografiach),
w powiązaniu z walorami turystycznymi czynią gminę atrakcyjną dla zwiedzających.
2.10. Infrastruktura techniczno - inżynieryjna Gminy
2.10.1. Źródła energii
Każde gospodarstwo w gminie ma dostęp do elektryczności.
Wielkość zainstalowanej mocy energetycznej pozwala na pełne pokrycie potrzeb oraz
umożliwia zwiększenie jej poboru o 30%.
Sieć gazową na terenie gminy Żabno wykonano w latach 1988 – 1994. Miasto i wsie są
całkowicie zgazyfikowane gazem ziemnym nisko i średniociśnieniowym. Długość sieci
gazowej, rozdzielczej według stanu na 31.12.2008r. wynosiła 199,9 km.
Na terenie gminy nie funkcjonuje zorganizowana gospodarka cieplna. Zaopatrzenie w ciepło
następuje z lokalnych źródeł ciepła – kotłowni lokalnych i przemysłowych oraz poprzez
ogrzewanie indywidualne.
Zauważa się stopniowe eliminowanie kotłowni opalanych paliwem stałym i przejście na
czyste ekologicznie nośniki ciepła jakimi są: gaz, energia elektryczna bądź
niekonwencjonalne źródła energii. Na podkreślenie zasługuje fakt, że we wszystkich
budynkach użyteczności publicznej wymieniono kotłownie węglowe na gazowe.
2.10.2. Telekomunikacja
W roku 1999 na terenie gminy zakończono inwestycje związane z telefonizacją gminy.
Wybudowano sieć telefoniczną i zamontowano centrale w pełni automatyczne obsługujące
w Żabnie 2000 NN, w Łęgu Tarnowskim 850 NN, w Niedomicach 550 NN i Otfinowie
– 550 NN. Połączenia wykonano w technologii światłowodowej.
2.10.3. Zaopatrzenie w wodę
Gmina Żabno należy do najlepiej zwodociągowanych gmin w województwie małopolskim.
Praktycznie wszystkie miejscowości w gminie wyposażone są w wodociąg. Według danych
gminnych wybudowanych jest 166,20 km sieci wodociągowej oraz 86,61 km przyłączy
22
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
wodociągowych ( 3 278), co stanowi ponad 97 % gospodarstw domowych korzystających
z wodociągu. Na terenie gminy są zlokalizowane cztery zbiorowe ujęcia wód podziemnych,
z których woda rozprowadzana jest po terenie gminy za pomocą sieci wodociągów
wybudowanych w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Są to ujęcie wód w Żabnie,
ujęcie wód w Gorzycach, ujęcie wód w Łęgu Tarnowskim oraz w Niedomicach. System
zaopatrzenia w wodę gminy Żabno przedstawiono na mapie Nr 2.
Ujęcie wody w Żabnie zlokalizowane jest po zachodniej stronie miasta. Z uwagi na bliskość
koryta rzeki Dunajec, oraz bieżące zasilanie złoża wodonośnego wodami rzeki, ujęcie to
zostało zaliczone do ujęć infiltracyjnych. Administruje nim Rejonowe Przedsiębiorstwo
Wodociągów i Kanalizacji w Dąbrowie Tarnowskiej ul. Zazamcze 53.
Z ujęcia tego korzysta obecnie 33 975 odbiorców z gminy Żabno oraz z gminy Dąbrowa
Tarnowska. W skład ujęcia wchodzi 17 studni wierconych i 3 kopane o głębokości 17 do 20
m, z których tylko część jest obecnie eksploatowana. Ujęcie wyposażone jest w stację
uzdatniania wody z filtrami zamkniętymi instalacją do chlorowania wody oraz instalacją do
odżelazienia. Zgodnie z zatwierdzoną dokumentacją hydrotechniczną maksymalna wydajność
ujęcia wynosi 290 m3/h, wydajność eksploatacyjna wynosi 130 m3/h. Ujęcie zaopatruje
w gminie Żabno : miasto Żabno, sołectwo Nieciecza, Czyżów, Podlesie Dębowe,
Odporyszów, Sieradza, Fiuk, Chorążec.
Ujęcie wody w Łęgu Tarnowskim zlokalizowane jest na terenie sołectwa Łęg Tarnowski
w odległości ok. 15 km od Dunajca. Warstwa wodonośna zalega ok. 3 m pod powierzchnią
terenu. Woda surowa charakteryzuje się zwiększoną zawartością związków żelaza i manganu
i wymaga uzdatniania. Wydajność ujęcia wynosi 192,9 m3/h. Ilość wody czerpana z ujęcia
wynosi 420 000 m3/rok. Ujęcie składa się z 9 studni wierconych o głębokości około 15 m.
Ujęcie zaopatruje w wodę Łęg Tarnowski, Ilkowice, Niedomice, Bobrowniki Wielkie.
Ujęciem administruje Gminna Spółka Komunalna.
Ujęcie wody w Gorzycach zlokalizowane jest ok. 8 km na północ od Żabna. Składa się z
trzech studni wierconych o głębokości 18,0; 18,3 i 18,5 m, zakładu uzdatniania wody oraz
wieży ciśnień. Ujęcie zaopatruje w wodę 1050 gospodarstw domowych oraz 42 małe zakłady
pracy oraz szkoły i przedszkola w Gorzycach, Otwinowie, Goruszowie, Siedliszowicach,
Janikowicach oraz w Pieruszycach. Wydajność eksploatacyjna ujęcia wynosi 210 m3/dobę,
a maksymalna 83,3 m3/h. Obecnie ujęcie dostarcza 74 000 m3/rok.
Ujęcie wody w Gorzycach jest eksploatowane przez Zakład Usług Wodnych w Woli
Rzędzińskiej.
Ujęcie wody w Niedomicach o wydajności 47,5 m3/h. Znajduje się w centrum osiedla
Niedomice pomiędzy osiedlem A i B na terasie rzecznej Dunajca oddzielone od koryta rzeki
wałem przeciwpowodziowym. Administratorem ujęcia jest Spółdzielnia Mieszkaniowa
„CELULOZA”. Zakład zaopatruje w wodę mieszkańców osiedla - 218 mieszkań oraz szkołę
podstawową oraz zakłady pracy działające na terenie byłych Niedomickich Zakładów
Celulozowych. Ujęcie dostarcza 55 000 m3/rok. Jako źródło wody w ujęciu są dwie studnie
wiercone o głębokości 19,7 m. i 18,0 m.
Część mieszkańców nadal korzysta z wody ze studni gospodarczych.
2.10.4. Sieć kanalizacyjna
Istniejąca oczyszczalnia ścieków komunalnych w Niedomicach została w roku 2008
zlikwidowana. Aktualnie wytworzone ścieki sanitarne z terenów objętych kanalizacją
skierowane są rurociągiem przesyłowym do Grupowej Oczyszczalni Ścieków w Tarnowie.
Według stanu na 31.12.2010r. długość zbiorczej sieci kanalizacyjnej wynosiła 94 km, liczba
podłączonych gospodarstw domowych wyniosła 1369 a liczba mieszkańców korzystających
z kanalizacji wyniosła 4 791 osób.
Dane dotyczące istniejącej kanalizacji sanitarnej przedstawiono w tabeli 3.
23
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Tabela 3
L.p.
1.
2.
3.
Stopień skanalizowania gminy według stanu na 31.12.2010r.
Miejscowość
Łęg Tarnowski
Niedomice
Żabno
Razem
Długość
kanalizacji
/km/
45
21
28
94
Liczba
podłączonych
gospodarstw
domowych
456
451
462
1369
Liczba osób
1596
1578
1617
4 791
Z powyższego zestawienia wynika, że około 25 % ludności gminy korzysta
z ogólnodostępnej kanalizacji sanitarnej. Dlatego też w planach długofalowych działania
władz gminy znalazło się jako zadanie priorytetowe dalsza kanalizacja gminy.
Zgodnie z Regulaminem utrzymania porządku i czystości na terenie Gminy Żabno przyjętym
uchwałą Nr XXXIV/247/06 Rady Gminy z dnia 26 stycznia 2006r. sprawie Regulaminu
utrzymania czystości i porządku w Gminie Żabno właściciele nieruchomości nieobjęci
kanalizacją obowiązani są do pozbywania się nieczystości płynnych z częstotliwością
zapewniającą niedopuszczenie do ich przepełniania i wylewania się zawartości na
powierzchnie terenu.
2.10.5. Infrastruktura drogowa
Żabno posiada układ dróg gwiaździsty. Miasto leży w bok od trasy Warszawa - Kielce Tarnów - Krynica, w odległości 15 km od Tarnowa i 115 km od Kielc. Posiada połączenie
kolejowe wraz z bocznicą oraz lotnisko dla awionetek i samolotów sportowych.
Na terenie gminy Żabno znajduje się ogółem 187,08 km dróg, w tym:
- 25,5 km dróg wojewódzkich,
- 43,9 km dróg powiatowych,
- 122,76 km dróg gminnych.
Przez teren gminy nie przebiegają drogi krajowe ani międzynarodowe.
Ogólnie na terenie gminy Żabno znajduje się 160 dróg , w tym:
3 drogi wojewódzkie,
12 dróg powiatowych,
- 145 dróg gminnych.
Przez
gminę
Żabno
przebiegają
następujące
drogi
wojewódzkie:
976 Tarnów - Niedomice z odcinkiem nr 973 Żabno - Otfinów - Borusowa z przeprawą
promową na Wiśle; 975 Wojnicz – Radłów – Żabno - Dąbrowa Tarnowska;
973 Żabno- Nowy Korczyn- Busko Zdrój;
oraz drogi powiatowe : nr 338 (z gminą Tarnów i miastem Tarnów), 308 (z gminą Radłów),
337, 334 (z gminą Dąbrowa Tarnowska), 333, 331 (z gminą Olesno, miastem Dąbrowa
Tarnowska na wschodzie i gminą Radłów poprzez przeprawę promową na Dunajcu), 329,
330, 301 (z gminą Gręboszów), 105 (z gminą Gręboszów, a poprzez przeprawę promową
z gminą Wietrzychowice, dalej ze Szczurową), 318 (z gminą Gremboszów).
Najwięcej dróg znajduje się w będącym siedzibą gminy - mieście Żabnie. Jest ich ogółem 35
Najmniej dróg występuje w sołectwach Czyżów i Janikowice. Średnio przez jedno sołectwo
przebiega 9 dróg w tym 8 dróg gminnych oraz jedna droga powiatowa lub wojewódzka.
Wskaźnik gęstości dróg, obliczony oddzielnie dla dróg wojewódzkich, powiatowych i
gminnych wynosi odpowiednio :
gW = 26,63 km/100 km2 (drogi wojewódzkie)
gP = 43 km/100 km2 (drogi powiatowe)
gG = 115,75 km/100 km2 (drogi gminne)
24
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Uzyskane wskaźniki potwierdzają bardzo dużą gęstość dróg w gminie Żabno.
Drogi wojewódzkie i powiatowe są bitumiczne na całej długości 68, 6 km. Z punktu widzenia
klimatu akustycznego gminy jest to sytuacja pozytywna.
Nawierzchnie dróg gminnych są bardziej zróżnicowane i tak:
- nawierzchnie bitumiczne – 81,29 km dróg,
- nawierzchnie brukowcowe – 2,30 km dróg,
- nawierzchnie żwirowe –
37,99 km dróg,
- nawierzchnie gruntowe –
1,18 km dróg.
Z powyższego zestawienia wynika , że 66 % dróg gminnych posiada nawierzchnię twardą
ulepszoną, a więc bitumiczną zaś pozostałe 35 % posiada głównie nawierzchnie żwirowe
należące do grupy nawierzchni twardych nieulepszonych.
Przez teren gminy Żabno przebiega linia kolejowa relacji Tarnów – Żabno – Dąbrowa
Tarnowska. Jej długość na terenie gminy wynosi 13,8 km.
W sołectwie Odporyszów - 3 km od Żabna znajduje się lądowisko dla awionetek.
Układ komunikacyjny w gminie Żabno przedstawiono na mapie Nr 3.
2.11. Analiza zagospodarowania przestrzennego Gminy
2.11.1. Formy użytkowania terenu
Gmina Żabno jest gminą rolniczo-przemysłową. Posiada bardzo korzystne warunki
przyrodniczo–klimatyczne, glebowe i najdłuższy w kraju okres wegetacji roślin, co sprzyja
rozwojowi rolnictwa. Dlatego też w podziale powierzchni gminy znacznie dominują użytki
rolne, które stanowią prawie 80 % całej powierzchni. Szczegółową strukturę użytkowania
terenu w gminie Żabno w oparciu o dane gminne przedstawiono w tabeli 4 i rycinie 2.
Tabela 4
Formy użytkowania terenów w gminie Żabno
Rodzaj gruntu
[ha]
[%]
Powierzchnia ogółem
w tym
Użytki rolne razem :
W tym :
10 153 ha
100 %
Lasy i grunty leśne
8055,10 ha
7324,57 ha
201,43 ha
193,80 ha
335,30 ha
378,69 ha
79,3 %
90,9 %
2,5 %
2,4 %
4,2 %
3,7 %
Zadrzewienia, zakrzewienia
359,86 ha
3,5 %
Wody stojące
1,97 ha
0,02 %
Wody płynące
245,91 ha
2,4 %
Użytki kopalne
19,15 ha
0,18 %
Powierzchnia komunikacyjna
273,37 ha
2,7 %
Tereny zabudowane
484,38 ha
4,8 %
Tereny niezabudowane
10,12 ha
0,1 %
Tereny różne
207,67 ha
2,1 %
Nieużytki rolnicze
116,90 ha
1,2 %
grunty orne
sady
łąki
pastwiska
25
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Formy użytkowania terenu
Rycina 2
Formy użytkowania terenu
14%
7%
Użytki rolne
Lasy i zadrzewienia
Pozostałe grunty i nieużytki
79%
2.11.2. Struktura zagospodarowania przestrzennego
Siedzibą gminy jest miasto Żabno, położone w jej centralnej części na trasie Tarnów –
Dąbrowa Tarnowska gdzie znajdują się główne urzędy gminne i instytucje.
Zabudowa centrum Żabna ma charakter zwarty, z budynkami jednorodzinnymi w większości
jedno lub dwukondygnacyjnymi. Miejscowość Niedomice posiada zabudowę przemysłową z
osiedlem mieszkaniowym wielorodzinnym.
Na pozostałym obszarze gminy występuje charakterystyczna dla gmin wiejskich zabudowa
zagrodowa z domem mieszkalnym oraz budynkami gospodarczymi (budynki inwentarskie,
stodoła).
Zabudowa Żabna wykonana jest w ok. 90% z materiałów niepalnych, dominuje zabudowa o
dobrym stanie technicznym. Największy udział zabudowy mieszkalnej ze starymi
drewnianymi domami ma miejsce w sołectwach usytuowanych w północnej części gminy;
Siedliszowice, Kłyż, Gruszów, Podlesie Dębowe. We wszystkich miejscowościach gminy
poza Polesiem Dębowym istnieje zwarta zabudowa mieszkaniowa.
Sołectwa w południowej części gminy charakteryzują się dużym udziałem zabudowy
nierolniczej.
Ograniczeniem rozwoju przestrzennego jednostek osadniczych gminy usytuowanych po jej
zachodniej stronie są wysokiej klasy grunty podlegające ochronie.
Na terenie gminy znajduje się duża ilość atrakcyjnie położonych terenów przygotowanych
pod budownictwo indywidualne, czego dowodem jest bardzo dobrze rozwinięte budownictwo
jednorodzinne. Funkcjonują tutaj dwie spółdzielnie mieszkaniowe.
26
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
3. ANALIZA STANU ŚRODOWISKA
3.1. Powietrze atmosferyczne
3.1.1. Źródła zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego
Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Żabno są:
 źródła komunalno – bytowe: kotłownie lokalne, indywidualne paleniska domowe,
emitory z zakładów użyteczności publicznej. Mają one znaczący wpływ na lokalny
stan zanieczyszczenia powietrza, są głównym powodem tzw. niskiej emisji. Emitują
najczęściej zanieczyszczenia pyłowe i gazowe;
 źródła z działalności rolniczo-usługowej, emisja następuje z emitorów budynków
hodowlanych, usługowych oraz wytwórczych w szczególności z otoczenia rolnictwa,
 źródła z działalności przemysłowej, emisja następuje z emitorów zakładów
przemysłowych zlokalizowanych na terenie gminy;
 źródła transportowe – emisja zanieczyszczeń następuje na niskiej wysokości, tworząc
niską emisję. Główne zanieczyszczenia to: węglowodory, tlenki azotu, tlenek węgla,
pyły, związki ołowiu, tlenki siarki;
 zanieczyszczenia napływające spoza terenu gminy, szczególnie z aglomeracji
krakowskiej i śląskiej z uwagi na dominujące wiatry zachodnie i północno-zachodnie.
3.1.2. Niska emisja
Emisja niska na terenie gminy Żabno obejmuje emisję ze źródeł niezorganizowanych, do
których zalicza się głównie paleniska domowe, warsztaty rzemieślnicze i rolnicze, obiekty
innej działalności gospodarczej. Indywidualne systemy grzewcze wykorzystują jako nośnik
energii gaz, węgiel i rzadziej energię elektryczną.
Obiekty użyteczności publicznej ogrzewane są z indywidualnych kotłowni gazowych.
Charakterystyczną cechą niskiej emisji jest jej sezonowość. W okresach grzewczych notuje
się wzrost emisji energetycznej w porównaniu do okresów ciepłych. Zanieczyszczeniem
wskaźnikowym niskiej emisji jest benzo-a-piren, należący do grupy węglowodorów
aromatycznych.
3.1.3. Emisja komunikacyjna
Drugim ważnym elementem niskiej emisji są zanieczyszczenia komunikacyjne, obejmujące
takie substancje jak: tlenki azotu, węglowodory aromatyczne i alifatyczne, pyły, tlenek węgla,
dwutlenek siarki, aldehydy. Emisja ta, wraz z postępującym zwiększaniem się ilości
pojazdów na szlakach komunikacyjnych, wykazuje tendencję wzrostową.
Największe potencjalne zagrożenie emisją komunikacyjną występuje wzdłuż dróg
o największym ruchu samochodowym (drogi krajowe, drogi wojewódzkie), a także
w miastach, głównie ich centrach. Emisja komunikacyjna ma charakter liniowy, a główny
ciężar jej oddziaływania na terenie gminy Żabno związany jest z drogami wojewódzkimi.
Znaczna część gminy wolna jest natomiast od negatywnego oddziaływania transportu
drogowego z uwagi na brak ważniejszych powiązań międzygminnych. Do miejscowości
takich należy Czyżów i Janikowice.
W wyniku tej emisji do atmosfery dostają się: tlenek węgla, węglowodory, aldehydy, pyły,
ołów.
W gminie Żabno według stanu na 31.12.2009r. zarejestrowanych było łącznie 10 899
pojazdów w tym : 223 autobusów, 241 ciągników rolniczych, 224 ciągniki samochodowe,
27
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
2772 motocykli, 915 motorowerów, 1190 przyczep i naczep, 564 samochodów ciężarowych,
70 samochodów specjalnych, 4700 samochodów osobowych.
3.1.4. Emisja z rolnictwa
Emisja z rolnictwa pochodzi z przemysłowych hodowli zwierząt gospodarskich, zabiegów
agrotechnicznych oraz z rozkładu gnojowicy i mineralizacji substancji organicznej
w warunkach beztlenowych.
Ogólnie szacuje się, że w skali kraju rolnictwo dostarcza 11 % emisji. Dotyczy to głównie
tlenków azotu (amoniaku, podtlenku azotu, metanu, siarkowodoru, związków
karboksylowych i innych).
Osobną grupę związków stanowią tzw. odory, które są uciążliwe nie tyle przez własności
toksyczne, ile przez długo utrzymujące się przenikliwe zapachy.
Ogólnie emisje związane z produkcją rolną nie maja negatywnego wpływu na stan powietrza
na terenie gminy. Nie mniej jednak miejscowo emisje te mogą być uciążliwe głównie przy
gnojownikach w terenach zabudowanych. Zmniejszenie uciążliwości tych emisji, a
szczególnie odorów można osiągnąć poprzez obsadzenie gnojowników żywopłotami
wysokimi. Żywopłot stwarza warunki powstania tzw. „komina termicznego”, dzięki któremu
odory wywiewane są na znaczną wysokość.
3.1.5. Emisja przemysłowa
Od roku 1999 obserwuje się ogólne zmniejszenie ilości substancji emitowanych do powietrza
przez przemysł. Jest to związane z likwidacją uciążliwych zakładów, wprowadzaniem
nowych technologii oraz dostosowaniem poziomu emisji do standardów obowiązujących
w UE, co powoduje, że zagrożenie dla stanu jakości powietrza atmosferycznego ze strony
zakładów przemysłowych jest coraz mniejsze w kontekście oddziaływania na środowisko.
W chwili obecnej na terenie Gminy Żabno nie ma dużych zakładów przemysłowych.
Największy celulozowy w Niedomicach został zlikwidowany. Tereny przemysłowe wraz z
obiektami zostały już prawie całkowicie zagospodarowane. W wyniku restrukturyzacji
powstały głównie małe zatrudniające do 50 osób.
Na terenie gminy Żabno uregulowany stan prawny w zakresie emisji zanieczyszczeń do
powietrza posiadają : Spółdzielnia Produkcji Rolnej DIAMENT w Otfinowie, Głuchołaskie
Zakłady Papiernicze Sp. z o.o – Zakład w Niedomicach w ramach uzyskanych pozwoleń
zintegrowanych. Dla pozostałych zakładów brak wymagań prawnych z tego tytułu.
3.1.6 Jakość powietrza atmosferycznego
Na terenie Gminy Żabno brak jest punktów pomiarowych jakości powietrza w sieci
monitoringu. Na terenie powiatu tarnowskiego zlokalizowano dwa punkty pomiarowe
w Tuchowie i Ciężkowicach, które oddalone są od Żabna ok. 30 i 50 km.
Najbliżej zlokalizowany punkt pomiarowy zanieczyszczenia powietrza usytuowany jest
w miejscowości Dąbrowa Tarnowska przy ul. Zaremby 22 oddalony od centrum Żabna
w odległości ok. 8 km.
W związku z tym, jakość powietrza atmosferycznego w gminie oceniono przyjmując wyniki
badań w punkcie pomiarowym zlokalizowanym w powiecie dąbrowskim wykonywanych
przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie –Delegatura w Tarnowie.
W ocenie jakości powietrza wykorzystano wyniki miesięcznych pomiarów stężeń
zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i benzenu, uzyskanych metodą pasywną.
28
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
W 2009 roku obowiązywały dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu określone
w Załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie
poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281).
Wyniki pomiarów zanieczyszczeń powietrza w roku 2009 w punkcie pomiarowym
w Dąbrowie Tarnowskiej przedstawiały się następująco:
 Stężenie średnioroczne dwutlenku siarki:
wyniosło 6,8 µg/m3 tj. 34 % dopuszczalnego poziomu ze względu na ochronę roślin.
 Stężenie średnioroczne dwutlenku azotu:
wyniosło 13,8 µg/m3 tj. 34,5 % dopuszczalnego poziomu ze względu na ochronę zdrowia
ludzi.
 Stężenie średnioroczne benzenu:
wyniosło 3,1µg/m3 tj. 62 % dopuszczalnego poziomu ze względu na ochronę zdrowia
ludzi.
W punkcie pomiarowym w Dąbrowie Tarnowskiej wartości uzyskanych średniorocznych
stężeń zanieczyszczeń nie przekraczają wartości dopuszczalnych. Wartości uzyskiwanych
miesięcznych stężeń zanieczyszczeń wykazują tendencję malejącą w okresie letnim (od
kwietnia do września) w porównaniu z okresem zimowym.
Oceniając jakość powietrza atmosferycznego porównano wielkość stężeń zanieczyszczeń do
wielkości normatywnych.
Średnie stężenia poszczególnych zanieczyszczeń dla punktu pomiarowego zlokalizowanego
najbliżej obszarów gminy zaprezentowano jako procent dopuszczalnej normy według
następującej skali :

do 20 % stan bardzo dobry,

do 40 % stan dobry,

do 60 % stan średni,

do 80 % stan dostateczny,

do 100 % stan zły,

powyżej 100 % stan bardzo zły.
Dla analizowanego terenu jakość powietrza we wskaźnikach NO2 i SO2 ocenić można jako
dobą, natomiast dla benzenu jako dostateczną.
3.1.7. Ocena bieżąca jakości powietrza
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie opracował Ocenę jakości
powietrza w województwie małopolskim w roku 2009 w oparciu o art. 89 ustawy -Prawo
ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. nr 52, poz. 627 z późn. zm.) oraz
Rozporządzenie MŚ z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji
w powietrzu (Dz. U. nr 47, poz. 281), oraz z dnia 6 marca 2008 roku w sprawie stref,
w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. nr 52, poz. 310). Oceny i wynikające
z nich działania odnoszone są do obszarów zwanymi strefami i obejmujących teren całego
kraju.
Gminę Żabno zakwalifikowano do strefy tarnowsko - dąbrowskiej o kodzie 12.06.z.02, której
powierzchnia wynosi 1941 km2, zamieszkałej przez 252 386 mieszkańców.
Klasyfikacja stref wykonywana jest co roku na podstawie oceny poziomu substancji w
powietrzu a jej wynikiem jest określenie jednej klasy strefy ze względu na ochronę zdrowia i
jednej klasy ze względu na ochronę roślin ( z wyjątkiem stref grodzkich). Klasyfikacji stref
dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeń na
obszarze każdej klasy.
Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej
obszarze i wiąże się z wymaganiami dotyczącymi działań na rzecz poprawy jakości powietrza
lub na rzecz utrzymania tej jakości.
29
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
W tabeli 5 przedstawiono kryteria kwalifikowania stref w zależności od poziomów stężeń
zanieczyszczenia.
Tabela 5
Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń
zanieczyszczenia.
Poziom stężeń
Wymagane działania
Klasa strefy
Nie przekraczający wartości
dopuszczalnej*
Powyżej wartości dopuszczalnej*
lecz nie przekraczający wartości
dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji
Powyżej wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji*
A
brak
B
określenie obszarów przekroczeń
wartości dopuszczalnych
C
określenie obszarów przekroczeń
wartości dopuszczalnych
oraz wartości dopuszczalnych
powiększonych
o margines tolerancji,
opracowanie programu ochrony
powietrza (POP)
* z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ w sprawie dopuszczalnych poziomów
Źródło: dane WIOŚ w Krakowie
W tabeli 6 przedstawiono wynikową klasę strefy tarnowsko-dąbrowskiej w roku 2009 dla
poszczególnych zanieczyszczeń uzyskanej w ocenie rocznej (OR) dokonanej z
uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia.
Wynikowa klasa strefy w roku 2009 dla poszczególnych zanieczyszczeń
uzyskana w ocenie rocznej (OR) dokonanej z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych w celu ochrony zdrowia.
Tabela 6
Nazwa
strefy
Kod strefy
Tarnowskodąbrowska
Strefa
PL
12.06.z.02
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru danej
strefy
SO2
NO2 CO C6H6 PM10 PB
As
Cd
Ni
B(α)P O3
A
A
A
A
C
A
A
A
A
C
A
Na podstawie oceny jakości powietrza dla kryterium ochrony zdrowia strefa tarnowskodąbrowska w roku 2009 została zakwalifikowana do klasy C z uwagi na :
 Przekroczenie dopuszczalnej częstości przekraczania poziomu dopuszczalnego 24
godzinnych stężeń pyłu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym,
 Przekroczenie dopuszczalnego poziomu stężeń pyłu zawieszonego PM10 w roku
kalendarzowym,
 Przekroczenie poziomu docelowego benzo/a/piranu w roku kalendarzowym.
3.2. Hałas
Stan klimatu akustycznego jest jednym z najistotniejszych czynników określających jakość
środowiska, bezpośrednio odczuwalnym przez człowieka i mającym fundamentalne znaczenie
dla możliwości odpoczynku i regeneracji sił. Narażenie na hałas stanowi zagrożenie dla
zdrowia człowieka. U źródeł uciążliwości związanych z hałasem leżą przede wszystkim
komunikacja i przemysł.
30
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Państwowy Zakład Higieny, biorąc pod uwagę aspekt higieniczny oddziaływania hałasu,
związany z ryzykiem utraty zdrowia, opracował skalę subiektywnej uciążliwości
zewnętrznych hałasu komunikacyjnego, przedstawioną w tabeli 7.
Tabela 7
Skala subiektywnej uciążliwości zewnętrznych hałasu komunikacyjnego
opracowana przez Państwowy Zakład Higieny
Stopień uciążliwości
Mała
Średnia
Duża
bardzo duża
Równoważny poziom hałasu
[dB]
< 52
52 – 62
63 – 70
> 70
Ocena stanu środowiska akustycznego dokonywana jest poprzez porównanie zmierzonych
zgodnie z obowiązującymi normami wartości równoważnego poziomu dźwięku w
środowisku (LAeq), z wartościami dopuszczalnymi i progowymi obowiązującymi na danym
terenie.
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy
źródeł hałasu - z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne zostały określone w załączniku do
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. (Dz. U. Nr 120, poz. 826),
które zaprezentowano w tabeli 8.
Dopuszczalny poziom hałasu emitowanego do środowiska określa się dla terenów o
charakterze chronionym np. dla terenu zabudowy mieszkaniowej, wypoczynkoworekreacyjnych, domów opieki, szpitali itp. Nie ustala się dopuszczalnego poziomu hałasu dla
terenów leśnych, przemysłowych i użytków rolnych.
Aktualny stan klimatu akustycznego Gminy Żabno kształtują zarówno czynniki lokalne jak i
związane z położeniem na szlaku tranzytowym ze wschodu na zachód i w nieco mniejszym
stopniu, z północy na południe.
Tabela 8
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez
poszczególne grupy źródeł hałasu- z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty,
lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne (załącznik do
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. poz. 826).
L.P
1.
Przeznaczenie terenu
a)
obszary ochrony
uzdrowiskowej,
Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem
dźwięku
A w dB
Instalacje i pozostałe obiekty i
Drogi lub linie kolejowe
grupy źródeł hałasu
Pora dnia – Pora
Pora nocyPora dnia – Po
Pora nocy
przedział czasu
Prz przedział czasu przedział czasu
– przedział
odniesienia
odniesienia
odniesienia
czasu
równy 8
równy 1
równy 16
odniesienia
najmniej
najmniej
godzinom
równy 8
korzystnym
korzystnej
godzinom
godzinom dnia
godzinie nocy
kolejno po
sobie
następującym
45
40
50
45
31
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
2.
3.
4.
b) tereny szpitali poza miastem
a) tereny zabudowy
mieszkaniowej,
jednorodzinnej,
b) tereny zabudowy związanej
ze stałym lub
wielogodzinnym
pobytem dzieci lub
młodzieży
c) tereny domów opieki,
d) tereny szpitali w miastach
a) tereny zabudowy
mieszkaniowej,
wielorodzinnej
lub zamieszkania
zbiorowego,
b) tereny zabudowy
mieszkaniowej,
jednorodzinnej z usługami
rzemieślniczymi,
c) tereny rekreacyjno
wypoczynkowe poza
miastem,
d) tereny zabudowy zagrodowej
Tereny w strefie śródmiejskiej
miast powyżej 100 tys. mieszk. ze
zwartą zabudową mieszkaniową i
koncentracją obiektów
administracyjnych, handlowych i
usługowych
50
40
55
50
55
45
60
50
55
45
65
55
3.2.1. Hałas komunikacyjny
Komunikacja, z uwagi na dynamiczny rozwój przemysłu motoryzacyjnego, a jednocześnie
wzrost mobilności społeczeństwa jest obecnie dominującym źródłem hałasu. Hałas w ujęciu
przestrzennym, przyjmuje w tym przypadku charakter liniowy i związany jest z przebiegiem
tras komunikacyjnych.
Gwałtowny rozwój motoryzacji w latach 90-tych spowodował zmiany klimatu akustycznego,
które tak jak w całym województwie małopolskim również na terenie Gminy Żabno ulegają
postępującemu pogorszeniu.
Głównym źródłem tego rodzaju hałasu na terenie Gminy Żabno są drogi wojewódzkie.
Analiza zagrożenia hałasem drogowym, wykonana na podstawie badań przeprowadzonych
przez WIOŚ, Instytut Rozwoju Miast, wskazuje, że poziom emisji hałasu w bezpośrednim
sąsiedztwie źródła (1m od krawędzi jezdni) dla większości dróg o znaczeniu
ponadregionalnym, przekracza poziom 70dB w porze dziennej, dochodząc do wartości 80dB
dla arterii najbardziej hałaśliwych.
Hałas komunikacyjny jest obecnie dominującym źródłem uciążliwości akustycznej
w powiecie tarnowskim, dotyczy to w szczególności obszarów położonych w sąsiedztwie tras
komunikacyjnych.
Na poziom hałasu drogowego wpływ mają takie czynniki jak : rodzaj pojazdów, prędkość
ruchu i natężenie ruchu, odległość punktów pomiarowych hałasu od drogi, rodzaj terenu i
sposób jego zagospodarowania, ukształtowanie sytuacyjno – wysokościowe drogi, rodzaj
nawierzchni i typ skrzyżowań.
Średnio przez jedno sołectwo gminy Żabno przebiega 9 dróg w tym 8 dróg gminnych oraz
jedna droga powiatowa lub wojewódzka. Z rozmieszczenia dróg na terenie gminy Żabno
32
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
wynika, że największe zagrożenie hałasem występuje w sołectwach Żabno i Łęg Tarnowski,
a najmniejsze w sołectwach Czyżów i Janikowice.
Pomiary ruchu na drogach wojewódzkich wykonane przez Zarząd Dróg Wojewódzkich
w Krakowie w roku 2010 wskazują następujący średniodobowy ruch:
 droga wojewódzka 973 – od ronda w kierunku Tarnowa – 6833 poj./dobę
 droga wojewódzka 975 – od ronda w kierunku Radłowa – 6990 poj./dobę.
Na drogach wojewódzkich w gminie Żabno nie wykonywano pomiarów hałasu emitowanego
do środowiska przez użytkowników dróg.
Klimat akustyczny (u zbiegu dróg wojewódzkich Nr 964 i 973 w rejonie ronda) oceniono
metodą obliczeniową przy wykorzystaniu modelu matematycznego rozprzestrzeniania się fal
dźwiękowych w ramach analizy oddziaływania na środowisko modernizowanej stacji paliw
BDG przy drodze wojewódzkiej Nr 973.
Z przeprowadzonych obliczeń wynika, iż:
 w porze dnia na wschodniej granicy terenu Inwestora (w sąsiedztwie drogi wojewódzkiej
973) równoważny poziom dźwięku A wynosi 63dB,
 w porze nocy na wschodniej granicy terenu Inwestora (w sąsiedztwie drogi wojewódzkiej
973) równoważny poziom dźwięku A wynosi 56,5dB.
Powyższe obliczenia wskazują na przekroczenie dopuszczalnych norm hałasu dla pory dnia i
nocy w rejonie drogi wojewódzkiej Nr 973.
3.2.2. Hałas przemysłowy
Generalnie tendencje przeobrażeń klimatu akustycznego na terenie Gminy Żabno nie
odbiegają od zmian zachodzących w skali całego województwa. Jak wynika
z przeprowadzanych systematycznie badań obiektów przemysłowych na terenie województwa
(rocznie jest to około 100 obiektów) można stwierdzić, że stan zagrożenia hałasem
przemysłowym ulega ciągłym zmianom, co wiązać należy z przebiegającym procesem
restrukturyzacji gospodarki. Przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu wynoszą od
kilku do kilkunastu decybeli.
Jedną z konsekwencji przeobrażeń w gospodarce jest utrzymujący się wzrost zagrożenia
akustycznego dla środowiska przez niewielkie zakłady produkcyjne, usługowe
i gastronomiczne. Są one przyczyną wielu interwencji, przy czym emitują one hałas
o relatywnie niewysokim poziomie (przy niewielkich przekroczeniach wartości
normatywnych) i niewielkim zasięgu oddziaływania. Jednakże ich lokalizacja w pobliżu
terenów wymagających ochrony akustycznej stwarza, że stają się one obiektami uciążliwymi
akustycznie o charakterze lokalnym.
W roku 2009 na terenie gminy Żabno nie odnotowano interwencji w zakresie uciążliwości
hałasu przemysłowego, nie prowadzono również żadnych badań w tym zakresie.
3.3. Promieniowanie elektromagnetyczne
Promieniowanie jonizujące jest nieodłącznym elementem środowiska naturalnego, dociera
z Kosmosu, z wnętrza Ziemi.
Intensywność promieniowania wywołana naturalnymi pierwiastkami promieniotwórczymi
jest różna w różnych miejscach naszego globu.
Promieniowanie niejonizujące związane jest z następującymi urządzeniami:
 zespoły sieci i urządzeń elektrycznych w gospodarstwie domowym (np. kuchenki
mikrofalowe),
 urządzenia radiolokacyjne i radionawigacyjne,
33
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
 stacje radiowe i telewizyjne,
 elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia,
 stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej.
Najpoważniejszymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego są stacje bazowe
telefonii komórkowej. Promieniowanie elektromagnetyczne generowane jest przez anteny
stacji podczas jej pracy. Moc promieniowania jest różna i zależy od wielkości stacji bazowej,
a częstotliwość emitowanych pól wynosi max. 1800 GHz.
Ustawa Prawo ochrony środowiska w dziale VI określa obowiązki związane z ocenami
i pomiarami poziomów pół elektromagnetycznych na terenach przeznaczonych pod zabudowę
mieszkaniową oraz w miejscach dostępnych dla ludności. Artykuł 123 ustawy nakłada na
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska obowiązek badania poziomów pół
elektromagnetycznych w środowisku.
Zmierzone w 11 punktach monitoringowych na terenie województwa małopolskiego poziomy
pól elektromagnetycznych, kształtują się zdecydowanie poniżej wartości dopuszczalnych.
Najbliżej Gminy Żabno punkt pomiarowy poziomów pól elektromagnetycznych
zlokalizowany był na Placu Kazimierza w Tarnowie. Pozostałe punkty zlokalizowano
w różnych dzielnicach Krakowa wykonując pomiary w kilkudziesięciu pionach
pomiarowych. Na podstawie wyników pomiarów stwierdzić można, że tylko w pojedynczych
przypadkach wielkości zarejestrowane osiągają kilka procent wartości dopuszczalnych,
w pozostałych przypadkach są poniżej wartości oznaczalności (około 2% wartości
dopuszczalnych).
Na terenie gminy Żabno według stanu na 31.12.2009 funkcjonują dwie stacje telefonii
komórkowej : na terenie Miejsko-Gminnego Zakładu Gospodarki Komunalnej w Żabnie
operatora ERA, na terenie byłych Zakładów Celulozy w Niedomicach operatora Oranż.
Lokalizacja kolejnej stacji w Otfinowie operatora PLUS GSM jest w fazie realizacji.
Wymienione lokalizacje nie stwarzają sytuacji konfliktowych.
Z uwagi na postęp cywilizacyjny, powstawanie coraz większej liczby stacji nadawczych
radiowych i telewizyjnych oraz stacji bazowych telefonii komórkowej oddziaływanie
promieniowania niejonizującego na środowisko będzie stale wzrastać.
Zagrożenie promieniowaniem niejonizującym może być stosunkowo łatwo wyeliminowane
lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej człowieka
od pól przekraczających określone wartości graniczne.
3.4. Gospodarka wodna
3.4.1 Wody powierzchniowe
Wody stojące
Na obszarze gminy Żabno nie ma jezior ani większych naturalnych zbiorników wodnych.
Do największych zbiorników wodnych w gminie należą zbiorniki sztucznie powstałe w
związku z eksploatacją kruszyw :
1. Stawy w wyrobiskach pożwirowych w Bobrownikach Wielkich łącznie – 6,4 ha,
2. Staw w wyrobisku poeksploatacyjnym kopalni piasku w Podlesiu Dębowym – 5,3 ha,
3. Staw w Niedomicach – 4,0 ha.
Ponadto na terenie gminy występuje około 120 zbiorników powierzchniowych, ale są to
najczęściej zbiorniki o małej powierzchni (od kilku arów do jednego hektara) i
zróżnicowanym charakterze jak: oczka śródpolne i śródleśne, zbiorniki p. pożarowe,
starorzecza, stawy przyzagrodowe, bagna i wyrobiska.
Największą powierzchnię mają stawy w wyrobiskach poeksploatacyjnych kopalni żwiru
w Bobrownikach Wielkich. Ich obecny stan wskazuje, że w przyszłości powinny one zostać
34
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
przystosowane do pełnienia funkcji rekreacyjnych. Dodatkowym atutem stawów w
Bobrownikach Wielkich jest ich niewielka odległość od Tarnowa, co czynni je idealnym
miejscem wypoczynku sobotnio–niedzielnego.
Zbiornik wodny znajdujący się na granicy Podlesia Dębowego i Żabna powstały w wyrobisku
kopalni piasku już obecnie jest intensywnie wykorzystywany do celów rekreacyjnych
w swojej południowej części.
W części północnej wyrobiska trwa obecnie eksploatacja złoża piasku, którego miąższość
w tym miejscu wynosi około 4 m. Małe zbiorniki wodne występujące na terenie gminy mają
bardzo duże znaczenie dla ogólnego bilansu wodnego gminy, ale przede wszystkim pełnią
ważne funkcje gospodarcze oraz przedstawiają duże wartości przyrodnicze. Zbiorniki
o najwyższych walorach znajdują się na terenach leśnych i w dawnych wyrobiskach, gdzie
wytworzyły się bogate naturalne ekosystemy przyrodnicze. Dużą wartość przyrodniczą mają
również oczka wodne śródpolne, będące enklawami przyrody w otwartym krajobrazie
rolniczym. Zdolność retencyjną posiadają nie tylko zbiorniki wodne. Wodę retencjonuje
również odpowiednio zabudowana hydrograficzna sieć systemów melioracyjnych, a także las,
gleba odpowiednio uprawiana i użytkowana, wodonośne warstwy geologiczne, obniżenia
terenowe, bagna i tereny podmokłe.
Wody płynące
W gminie Żabno istnieje dobrze rozbudowana sieć cieków wodnych. Najważniejszym
ciekiem jest Dunajec stanowiący zachodnią granicę gminy . W obrębie gminy Żabno znajduje
się odcinek Dunajca o długości 25,4 km. Na całym odcinku Dunajec jest z obu stron
zabezpieczony wałami przeciwpowodziowymi. Na tym odcinku Dunajca znajduje się 1 most
drogowy w przysiółku Zawodzie oraz cztery przeprawy promowe w Siedliszowicach,
w Otfinowie, w Niecieczy i w Bobrownikach Wielkich. Dolina Dunajca została zaliczona do
korytarzy ekologicznych rangi międzynarodowej należącej do europejskiej sieci ekologicznej
ECONET.
Pozostałe cieki wodne to małe cieki o znaczeniu lokalnym. Najważniejszy z nich to rzeka
Żabnica będąca dopływem rzeki Breń.
35
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Cieki te są w całości uregulowane. Głównym zadaniem sieci melioracji podstawowej jest
odprowadzanie wód deszczowych z terenu gminy. Cieki te są również odbiornikiem
powstających na terenie gminy ścieków a także innych zanieczyszczeń obszarowych
spłukiwanych z wodami deszczowymi.
Jakość wód płynących w gminie Żabno nie jest dobra, co jest wynikiem, że wszystkie
miejscowości są zwodociągowane, a żadna nie posiada w pełnym zakresie kanalizacji
sanitarnej. Ścieki bytowe oraz gospodarcze w sposób bezpośredni lub pośredni przedostają się
do wód powierzchniowych
3.4.2. Wody podziemne
Gmina Żabno charakteryzuje się niewielkimi zasobami wód podziemnych.
Ponad połowę powierzchni gminy Żabno, po jej zachodniej stronie, zajmuje zbiornik wód
podziemnych w utworach czwartorzędowych holoceńskich. Na mapach sozologicznych i
hydrogeologicznych zbiornik ten oznaczony jest symbolem DWŻB – „Dunajec – Wisła –
Żabnica – Breń”. Zwierciadło wód gruntowych w tym rejonie znajduje się na małej
głębokości 2 do 7 m. pod powierzchnią terenu, a miąższość złoża wodonośnego wynosi od 3
do 15 m. Złoże to pozbawione jest warstwy izolacyjnej nieprzepuszczalnej, dlatego narażone
jest na łatwą możliwość skażenia wód. Zbiornik wód podziemnych jest nieizolowany od
zanieczyszczeń antropogenicznych to znaczy, że warstwy położone nad złożem są dobrze
przepuszczalne. Powodem tego jest duży wpływ zanieczyszczeń obszarowych na jakość wód
podziemnych tym bardziej, że zwierciadło tych wód znajduje się płytko pod ziemią. W celu
ochrony wód podziemnych konieczne jest prowadzenie prawidłowej gospodarki na
powierzchni. Znaczącymi w ogólnym bilansie zanieczyszczeń mogących wpływać
niekorzystnie na jakość wód podziemnych są głównie źródła zanieczyszczeń biogennych :

nawozy mineralne - głównie azotowe i fosforowe,

nawozy naturalne - obornik, gnojowica,

pozostałości roślinne po zbiorach,

ścieki socjalno - bytowe wywożone na użytki rolne oraz przenikające do gruntu z
nieszczelnych szamb, rowów i cieków wodnych,

opad pyłów przemysłowych i spalin które wraz z wodą deszczową wnikają w grunt

nieszczelne niekontrolowane składowanie odpadów,
Średni współczynnik retencji strefy aktywnej wymiany dla tego obszaru szacuje się na 1-2 %,
zaś tempo odnawialności wód określa się na 5-10 lat. Przeprowadzone w latach 1993 - 1994
przez Przedsiębiorstwo Geologiczne badania wód w studniach na terenie gminy wykazały :
w 45% studni wody zakwaszone o odczynie pH 6,5 , w 16,7 % studni wody o wysokim
stopniu mineralizacji, w 32,5% studni podwyższone zawartości chlorków a w 13%
siarczanów w 30% studni przekroczone zawartości żelaza. Zanieczyszczenia bakteriologiczne
oraz związkami azotu i fosforu znacznie częściej występują w studniach gospodarskich niż
w zlokalizowanych poza terenami wiejskimi studniach głębinowych.
3.4. 3. Melioracje
Przez teren gminy przepływają niżej wymienione cieki zaliczone do melioracji podstawowej
zarządzanej przez Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie –
Inspektorat Rejonowy w Tarnowie.

Potok Hubenicki
długość całkowita12 570 m.(2 220 m.)

Potok Zyblikiewicz 1 14 740 m.(4 610 m.)

Potok Zyblikiewicz 2 17 190 m.(3 250 m.)

Potok Żymanka
16 865 m.(7 665 m.)

Potok Żabnica
31 680 m.(13 750 m.)
36
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017

Potok Wielopólka
8 335 m.(1 035 m.)

Potok Graniczny
7 400 m. (7 400 m.)

Potok Koźmiejówka 4 880 m. (1 840 m.)
W nawiasach podano długość cieku w obrębie gminy Żabno. Łącznie długość cieków
zaliczanych do melioracji podstawowej w obrębie gminy Żabno wynosi 41 770 m.
Cieki te są w całości uregulowane. Głównym zadaniem sieci melioracji podstawowej jest
odprowadzanie wód deszczowych z terenu gminy. Cieki te są również odbiornikiem
powstających na terenie gminy ścieków a także innych zanieczyszczeń obszarowych
spłukiwanych z wodami deszczowymi.
Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi zgodna z zasadami ekorozwoju powinna wynikać
z kompromisu pomiędzy wymogami ochrony przyrody i zaspokajaniem potrzeb
ogólnospołecznych. Konsekwencją takiej postawy winno być zaniechanie lub ograniczenie
działań, które powodują dewastację lub degradację środowiska.
Aby chronić cieki przed niekorzystnym wpływem zanieczyszczeń obszarowych należy
tworzyć wzdłuż cieków pasy ochronne z trwałymi użytkami zielonymi oraz zwartą zabudową
biologiczną w postaci zadrzewień i zakrzewień. To samo można odnieść do brzegów
zbiorników wodnych.
W gminie Żabno melioracją objęte jest 7 008 ha powierzchni w tym 6 838 ha gruntów ornych
i 170 ha użytków zielonych. Grunty te są zmeliorowane za pomocą rowów melioracyjnych i
sieci drenarskich. Ogólna długość rowów melioracyjnych wynosi 196 279 km, obszary
drenowanie zajmują powierzchnię 5336 ha. Cały system melioracji szczegółowych w gminie
ma charakter melioracji odwadniającej. Stan techniczny większości urządzeń melioracji
szczegółowej jest zły. Konserwacją i bieżącym utrzymaniem tych urządzeń winny się
zajmować spółki wodne. Na terenie gminy Żabno nie działa żadna spółka.
Analizując warunki klimatyczne, przyrodniczo - rolnicze i glebowe stwierdzono, że obszar
gminy znajduje się w chwiejnej równowadze bilansu wodnego : występują dłuższe i krótsze
okresy zarówno o nadmiarze jak i niedoborze wody. Niedobory wodne, rozumiane jako
nadwyżka parowania terenowego nad opadem, pomniejszona o ilość wody okresowo
magazynowanej w profilu glebowym, czyli o tak zwaną efektywną retencję użyteczną,
występują w okresach suchych. Dlatego należy rozważyć możliwość częściowego
przekształcenia istniejących systemów melioracyjnych odwadniających na odwadniająco nawadniające. Należy też wprowadzić zabiegi zwiększające retencję glebową. Aby
dostosować rowy do funkcji odwadniająco - nawadniającej należy opracować projekt
modernizacji uwzględniający zmianę spadków dna, nachylenia skarp oraz budowę urządzeń
umożliwiających okresowe piętrzenie wody.
3.4.4. Jakość wód
Stan czystości wód powierzchniowych oraz występujące w nich organizmy są uzależnione od
wielu czynników, zarówno ekologicznych, jak i antropogenicznych.
Chemizm wód determinują: budowa geologiczna zlewni, klimat, typ gleb a także urbanizacja,
uprzemysłowienie i rolnictwo. Znaczny wpływ na zanieczyszczenie wód ma ilość pobieranej
wody oraz odprowadzane ścieki bytowo - gospodarcze oraz przemysłowe. sumaryczny
ładunek zanieczyszczeń wprowadzany do wód powierzchniowych zależą od zurbanizowania
i uprzemysłowienia terenu zlewni, ale głównie od jakości gospodarki wodno-ściekowej
w zlewni. Kolejnym czynnikiem wpływającym na stan czystości wód powierzchniowych jest
tak zwana zdolność samooczyszczania się wód. Wszystkie cieki zaliczane do melioracji
podstawowej zostały uregulowane. Działania te ustabilizowały koryta cieków, pozwoliły na
większe zabezpieczenie obszarów przyległych przed zalaniem czy podtopieniem podczas
intensywnych opadów znacznie przyspieszając czas spływu wód opadowych z terenów
37
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
gminy. Wykonane prace regulacyjne oprócz pozytywnych działań wymienionych powyżej
spowodowały znaczne obniżenie zdolności samooczyszczania się wód w tych ciekach oraz
ograniczyły możliwości rozwoju populacji organizmów wyższych w tych wodach.
Lansowane przez wielu naukowców nowoczesne podejście do sposobu regulacji cieków
polega
na
zachowaniu
kompromisu
pomiędzy
potrzebami
zabezpieczenia
przeciwpowodziowego oraz zachowania wartości biologicznych i estetycznych cieków.
Ocena jakości wód powierzchniowych
Oceny jakości wód powierzchniowych przepływających przez gminę Żabno
dokonano
w oparciu o badania wód prowadzonych w latach 2008 i 2009 przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie - Delegatura w Tarnowie. Monitoringiem
objęto rzekę Dunajec i Żabnicę. Prezentowana klasyfikacja wód w powiecie tarnowskim
obejmuje oceny w punktach pomiarowych i w jednolitych częściach wód.
Badania w punktach pomiarowo-kontrolnych ukierunkowano głównie na :
- ocenę stanu ekologicznego i chemicznego wód,
- ocenę jakości wód według kryteriów ich przydatności do zaopatrzenia
ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia,
- ocenę jakości wód według kryteriów ich przydatności do bytowania ryb w
warunkach
normalnych,
- ocenę zagrożenia wód powierzchniowych eutrofizacją.
Prezentowana klasyfikacja wód w powiecie tarnowskim obejmuje oceny w punktach
pomiarowych i w jednolitych częściach wód. Na podstawie Rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji
stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162/2008 poz.1008) dokonano
klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych i chemicznych z grupy
specyficznych
zanieczyszczeń
syntetycznych
i niesyntetycznych, stanu
ekologicznego i chemicznego wód oraz ocenę stanu jednolitych części wód.
Ocena jakości wód w zakresie elementów fizykochemicznych oraz specyficznych
zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych polega na określeniu stężeń substancji
fizykochemicznych i stężeń substancji specyficznych syntetycznych i niesyntetycznych oraz
porównaniu ich ze standardami określonymi w cytowanym powyżej rozporządzeniu
(załączniki nr 1 i 5). Elementy fizykochemiczne obejmują grupy wskaźników
charakteryzujących: stan fizyczny, warunki tlenowe i zanieczyszczenia
organiczne, zasolenie, zakwaszenie, substancje biogenne. Klasyfikacja elementów
fizykochemicznych polega na przypisaniu każdemu z nich jednej z dwóch klas
jakości.
Punkt pomiarowo-kontrolny jakości wód Dunajca - Biskupice Radłowskie w km 19,4.
Nazwa JCWP - Dunajec od zbiornika Czchów do ujścia.
Ocenę jakości wód przeprowadzono zgodnie z metodykami zawartymi w
rozporządzeniach Ministra Środowiska.
W roku 2009 ocena jakości wód w punkcie pomiarowym w zakresie elementów
fizykochemicznych wykazała:
- II klasę jakości wód w punkcie pomiarowym: Dunajec –Biskupice Radłowskie– jakość
38
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
dobra.
W celu wykonania klasyfikacji stanu ekologicznego wód dokonano interpretacji wyników
badań wskaźników jakości wód dla elementów biologicznych i wskaźników
fizykochemicznych wspierających
element
biologiczny
oraz
wskaźników
chemicznych
z grupy specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych.
Klasyfikacja elementów biologicznych polega na nadaniu im jednej z pięciu klas jakości
wód, stanowiących określenie stanu tych elementów.
W 2009 roku stwierdzono dobry stan ekologiczny wód powierzchniowych Dunajca
w punkcie – Biskupice Radłowskie.
Klasyfikacja stanu chemicznego polega na określeniu stężeń substancji
priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających stanowiących
zagrożenie
dla
środowiska
wodnego
(grupa
wskaźników
chemicznych
charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla
środowiska wodnego) i porównaniu ich ze standardami określonymi w cytowanym
powyżej rozporządzeniu (załącznik nr 8).
Klasyfikacja stanu chemicznego wód obejmuje 2 stany jakości wód (stan dobry i stan
poniżej
dobrego). Elementy chemiczne w w/w punktach pomiarowych odpowiadały stanowi
dobremu. Na tej podstawie stwierdza się, iż w jednolitej części wód Dunajec od zbiornika
Czchów do ujścia stan wód był dobry.
W punkcie pomiarowym w Biskupicach Radłowskich dokonano oceny stopnia eutrofizacji
wód powierzchniowych. Wskaźnikami decydującymi o ocenie były: azot
Kjeldahla, azot amonowy i fitobentos. W wodach Dunajca nie stwierdzono eutrofizacji.
W 2009 roku wody Dunajca w punkcie pomiarowym w Biskupicach Radłowskich
nie spełniały wymagań przydatności wód do bytowania ryb, ze względu na
ponadnormatywne stężenia substancji biogennych.
Ocenę stanu czystości rzeki Żabnica przedstawiono na podstawie badań wykonywanych przez
WIOŚ w Krakowie-Delegatura w Tarnowie w roku 2008.
 Nazwa JCWP- Żabnica do Żymanki
 Nazwa punktu kontrolno-pomiarowego - Grądy - Żymanka punkt zlokalizowany w
pobliżu granicy gminy Żabno
 Km biegu – 4,9
 JCWP – naturalne
 Ocena elementów biologicznych: klasa IV
 Ocena elementów fizykochemicznych wspierających elementy biologiczne –
przekroczone wartości graniczne dla stanu dobrego i stanu wyższego niż dobry
 Ocena substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego – nie przekraczają
 Stan/potencjał ekologiczny – stan słaby
 Ocena stanu chemicznego – stan dobry
 Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych – zły stan wód.
Ocena jakości wód podziemnych
39
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Wody podziemne z uwagi na brak warstwy izolacyjnej zagrożone są zanieczyszczeniami
antropogenicznymi typowymi dla środowiska wiejskiego, prowadzonej działalności
gospodarczej oraz tras komunikacyjnych.
Źródłem zanieczyszczenia wód podziemnych są także dzikie wysypiska śmieci.
Brak jest aktualnych badań stanu czystości wód pierwszej warstwy wodonośnej zasilanej
spływami powierzchniowymi a ujmowanej studniami kopanymi w gospodarstwach
domowych.
Ocena jakości wód według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca
2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143/2008
poz.896) obejmuje między innymi:
- klasyfikację elementów fizykochemicznych i ilościowych stanu wód
podziemnych,
- definicje klasyfikacji stanu ilościowego oraz stanu chemicznego wód podziemnych.
Zgodnie z rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych obejmuje
pięć klas
jakości wód podziemnych:
klasa I – wody o bardzo dobrej jakości
klasa II – wody dobrej jakości
klasa III – wody zadowalającej jakości
klasa IV – wody niezadowalającej jakości
klasa V – wody złej jakości
Klasyfikacja stanu chemicznego polega na zdefiniowaniu, który z dwóch stanów
jakościowych osiągają badane wody:
- dobry stan chemiczny, który oznacza, że jakość wód odpowiada klasie jakości I, II, III,
- słaby stan chemiczny – to wody klasy IV, V.
W roku 2009 w ramach realizacji projektu PL 0302 pn. „Wzmocnienie kontroli przestrzegania
prawa w zakresie ochrony i wykorzystania zasobów wodnych w województwie
małopolskim”, współfinansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie
kontynuował badania wód podziemnych ujmowanych do zaopatrzenia ludności powiatu i
miasta Tarnowa.
Punkty pomiarowe zlokalizowano w ujęciach wód podziemnych w zlewni rzeki
Dunajec. Jeden z pięciu punktów pomiarowych stanu chemicznego w 2009 roku znajdował
się w studni w Żabnie-Konary, gdzie stwierdzono klasę IV – słaby stan chemiczny.
Wody w st. 2 w Żabnie-Konarach nie spełniają wymagań, ze względu na
przekroczenia azotanów, azotynów i żelaza.
Zgodnie z cytowanym rozporządzeniem są to wody o nie zadawalającej jakości.
W ocenie jakości wód podziemnych według wymagań dotyczących jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi - w punkcie pomiarowym w studni Żabnie-Konary
woda nie spełnia wymagania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w
zakresie wskaźników fizykochemicznych.
3.5. Gleby
Powierzchnia ziemi stanowi podłoże, na którym rozwinęła się cała biosfera i od jakości tego
podłoża zależy dalsze trwanie i rozwój życia na ziemi. Proces tworzenia gleby jest
długotrwały i trwa w warunkach normalnych od 125 do 400 lat, natomiast niszczenie górnej
warstwy gleby przebiega ośmiokrotnie szybciej. Potrzeba ochrony powierzchni ziemi wynika
z przesłanek przyrodniczych, gospodarczych i społecznych.
40
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Na terenie gminy przeważają dwa główne typy gleb: mady oraz gleby brunatne: wyługowane
i kwaśne.
Mady ciągną się szerokim, kilkukilometrowym pasem wzdłuż doliny Dunajca. Wytworzone
zostały one z osadów aluwialnych powstałych z przemieszania materiału ziemnego przez
wody rzeki. Skład granulometryczny mad jest zróżnicowany i zależy od odległości ich od
koryta rzeki. W miarę oddalania się od koryta rzeki skład granulometryczny przechodzi od
piasków do glin średnich i ciężkich.
Gleby brunatne zostały wytworzone z utworów gliniastych. Zalegają one głównie na terenie
Wysoczyzny Tarnowskiej, w środkowowschodniej części gminy.
Ponadto na terenie gminy na niedużych powierzchniach występują gleby bielicowe i
pseudobielicowe oraz nieznacznie czarnoziemie głównie w rejonie wsi Fiuk.
Na obszarze miejsko-wiejskiej gminy Żabno przeważają gleby III i IV klasy. Gleb klas
najlepszych I i II jest w całej gminie 1.630 ha co stanowi 20,2% powierzchni użytków
rolnych. Udział klas bonitacyjnych gleb w gminie pokazuje tabela 9.
Tabela 9
Udział klas bonitacyjnych gleb w gminie Żabno.
Klasy bonitacji gleb
Użytki rolne
Grunty orne
Sady
Łąki
Pastwiska
I
517
25
0
7
II
1.041
41
14
12
IIIa
1.382
28
IIIb
961
31
46
83
IVa
1.435
33
90
149
IVb
1.339
31
V
577
10
40
30
VI
75
0
1
47
VIz
2
0
7
W miejscowościach gdzie występuje duża ilość słabych gleb takich jak Odporyszów
i Sieradza obserwuje się zalesianie słabych gleb lub ich odłogowanie.
Ogólnie jakość gleb w gminie jest dobra. Dla porównania elementów wpływających na
wartość produktywną gleb, Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach
opracował metodykę waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, oceniającej jakość gleb,
agroklimatu, rzeźbę terenu oraz warunki wodne środowiska, która dla Gmina Żabno wyniosła
88 punktów. Średnia dla Małopolski wynosi 68,6 punktów i jest niższa niż średnia dla Polski
– 71,7 punktów. Najlepszymi warunkami w powiecie tarnowskim charakteryzują się również
gminy: Wietrzychowice – 94,6 punktów i Wierzchosławice – 85,3 punktów.
Pomimo sprzyjających warunków w małym stopniu wykorzystuje się przydatność gleb do
produkcji metodami ekologicznymi. Warto podkreślić, że w rolnictwie polskim stosuje się
średnio 2 – 3 razy mniej nawozów mineralnych i 7 razy mniej pestycydów niż w krajach
OECD (Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju). Aktualnie zużycie nawozów NPK
(wieloskładnikowe nawozy mineralne zawierające azot N, fosfor P, potas K w postaci
przyswajalnej przez rośliny) w Małopolsce wynosi 87,7kg/ha, przy średniej dla Polski 98,4
kg/ha.
3.5.1. Zanieczyszczenie gleb
Do czynników antropogenicznych zanieczyszczających glebę oprócz zanieczyszczeń
emitowanych do powietrza atmosferycznego należą „dzikie” składowiska odpadów”, wywóz
ścieków w ramach rolniczego korzystania ze środowiska a także niewłaściwe stosowanie
obornika i gnojowicy oraz nawozów mineralnych.
41
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Działania te prowadzą do zanieczyszczenia gleb siarką oraz metalami ciężkimi, co może być
jednym z elementów chemicznej degradacji gleb.
Z badań ostatnich 2 lat wynika, że na terenie województwa małopolskiego przeważają gleby
zakwaszone (66%), w tym o odczynie bardzo kwaśnym 35%, kwaśnym 31%, lekko kwaśnym
20%, obojętnym i zasadowym 14%.
W powiecie tarnowskim gleby o odczynie bardzo kwaśnym i kwaśnym obejmują 67%, lekko
kwaśnym 19%, obojętnym i zasadowym 14%.
W województwie małopolskim za najważniejszy problem w produkcji rolniczej uznaje się
nadmierne i utrzymujące się zakwaszenie gleb. Zakwaszenie gleb wynika zarówno z przyczyn
naturalnych (procesy glebotwórcze ) jak i antropogenicznych. W dużej mierze ma charakter
niezależny od rolnika.
Zakwaszenie środowiska glebowego decyduje o właściwościach fizycznych gleby, życiu
pożytecznej mikroflory glebowej i pobieraniu przez rośliny pierwiastków mineralnych.
Kwaśny odczyn ogranicza pobieranie przez rośliny przyswajalnych makroskładników
z roztworu glebowego, a jednocześnie zwiększa dostępność dla roślin metali ciężkich.
3.5.2. Charakterystyka właściwości chemicznych gleb
Charakterystykę właściwości chemicznych gleb na terenie gminy Żabno opracowano na
podstawie publikacji „Ocena stanu zanieczyszczenia gleb województwa tarnowskiego
metalami ciężkimi i siarką oraz warunków produkcji rolnej” wydanej przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Tarnowie w 1999 roku oraz „Raportu o stanie środowiska
w województwie małopolskim” wydanym w 2002 rok, w którym opublikowano wyniki II
serii badań gleb w województwie w roku 2000.
Kwasowość gleb użytkowanych rolniczo na terenie gminy przedstawiono z podziałem na
pięć grup:
Gleby bardzo kwaśne do 4,5 pH,
kwaśne
4,6-5,5 pH,
lekko kwaśne 5,6-6.5 pH
obojętne
6,6-7,2 pH,
zasadowe
od 7,3 pH.
W tabeli 10 przedstawiono procentowy udział odczynu gleb w powierzchni użytków rolnych.
Tabela 10
Procentowy udział odczynu gleb w powierzchni użytków rolnych.
Odczyn gleb w % powierzchni użytków rolnych.
Gmina
bardzo kwaśny
Kwaśny
lekko kwaśny
obojętny
zasadowy
28
28
25
18
1
Żabno
Silne zakwaszenie gleb pozostaje na niezmienionym poziomie w obydwu okresach
badawczych co wskazuje na pilną potrzebę ich wapnowania.
Pierwiastki śladowe nazywane popularnie metalami ciężkimi dostają się do gleby w wyniku
działalności człowieka, a głównym źródłem zanieczyszczenia są przemysłowe i
komunikacyjne emisje gazów i pyłów. Większość metali ciężkich jest łatwo pobierana przez
rośliny w warunkach kwaśnego odczynu gleb.
42
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Przyjęte stopnie zanieczyszczenia gleb :
0 - zawartość naturalna. Gleby nie zanieczyszczone. Gleby te mogą być wykorzystane pod
uprawę wszystkich roślin ogrodniczych i rolniczych, szczególnie roślin przeznaczonych do
konsumpcji dla dzieci i niemowląt.
I - zawartość podwyższona. Gleby o podwyższonej zawartości metali. Na glebach tych mogą
być uprawiane wszystkie rośliny uprawy polowej z ograniczeniem warzyw przeznaczonych
na przetwory i do bezpośredniej konsumpcji dla dzieci.
II - słabe zanieczyszczenie. Gleby słabo zanieczyszczone. Rośliny uprawiane na tych glebach
mogą być chemicznie zanieczyszczone. Z uprawy należy zatem wykluczyć niektóre warzywa,
takie jak : kalafior, szpinak, sałatę itp. Dozwolona jest natomiast uprawa zbóż, roślin
okopowych i pastewnych oraz użytkowanie kośne i pastwiskowe.
III - średnie zanieczyszczenie. Gleby średnio zanieczyszczone. Rośliny uprawiane na tych
glebach są narażone na skażenia metalami ciężkimi. Zaleca się tu uprawę roślin zbożowych,
okopowych i pastewnych, kontrolując okresowo zawartość metali w konsumpcyjnych i
paszowych częściach roślin. Na glebach tych zalecana jest również uprawa roślin
przemysłowych oraz roślin do produkcji materiału nasiennego.
IV - silne zanieczyszczenie. Gleby silnie zanieczyszczone. Gleby te, a szczególnie gleby
lekkie powinny być wyłączone z produkcji rolniczej. Na lepszych odmianach gleb (cięższych)
zaleca się uprawiać rośliny przemysłowe (konopie, len), wiklinę, zboża i trawy (materiał
siewny), ziemniak i zboża z przeznaczeniem na produkcję spirytusu, rzepak na olej
techniczny, sadzonki drzew i krzewów itp. Wykorzystanie na użytki zielone należy
ograniczyć.
V - bardzo silne zanieczyszczenie. Gleby bardzo silnie zanieczyszczone. Gleby te powinny
być całkowicie wyłączone z produkcji rolniczej i zalesione, ze względu na przenoszenie
zanieczyszczeń z pyłami glebowymi. Jedynie najlepsze odmiany tych gleb można
przeznaczyć pod uprawę roślin przemysłowych, podobnie jak gleb o IV stopniu
zanieczyszczenia.
W tabeli 11 zestawiono procentowy udział gleb w klasach zanieczyszczenia.
Stan zanieczyszczenia gleb gminy Żabno metalami ciężkimi na podstawie badań
przeprowadzonych przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Krakowie w latach 19921998 przedstawiono w tabeli 12.
Tabela 11
Procentowy udział gleb gminy Żabno w klasach zanieczyszczenia.
Pierwiastek
0
Procentowy udział gleb gminy Żabno w klasach zanieczyszczenia,
dane z lat 1995-98
I
II
III
IV
V
Cd (kadm)
85,71
14,20
0
0
0
0
Pb (ołów)
100,00
0
0
0
0
0
Zn (cynk)
61,90
38,10
0
0
0
0
Ni (nikiel)
66,66
33,34
0
0
0
0
Cu (miedź)
89,47
10,53
0
0
0
0
Tabela 12
Dopuszczalne średnie stężenie metali ciężkich w glebach gminy Żabno
Zawartość metali ciężkich w mg/kg s.m. w latach 1995-98
43
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Gmina Żabno
Dopuszczalne stężenia
średnie
Miedź
Cynk
Mangan
Kadm
Nikiel
Ołów
Chrom
17,57
68,31
295,3
0,32
26,06
25,00
13,89
100,0
300,0
1500,0
3,0
100,0
100,0
100,0
Stan stwierdzony podczas badań w roku 2000 nie uległ zmianie w stosunku do wyników
badan roku 1995.
Zgodnie z raportem opracowanym za rok 2002 i określającym stan zanieczyszczenia gleb
metalami ciężkimi według danych z roku 2000 stwierdza się następujące stopnie
zanieczyszczenia gleb : kadmem - 0, niklem - 0, miedzią – 0, ołowiem – 0, cynkiem – 0.
Sumaryczne zanieczyszczenie metalami ciężkimi – 0.
Wapnowanie jest jednym z głównych zabiegów agrotechnicznych, mających wpływ na
żyzność gleby i zwiększenie zdolności produkcyjnych. Jest ono również najbardziej
efektywnym sposobem ograniczenia przyswajalności metali ciężkich przez rośliny.
Prowadzenie zabiegu wapniowania uznaje się zatem za niezbędne w większości gospodarstw
rolnych.
Aktualnie prowadzone badania gleb nie obejmują gminy Żabno
3.6. Flora i fauna
Roślinność kotlin przedkarpackich należy do Krainy Kotliny Sandomierskiej (M. Hess,
1965).
Urodzajność gleb w gminie Żabno przyczyniła się do wczesnego rozwoju gospodarki rolnej
na tym terenie, co pociągało za sobą wycięcie lasów. Wyróżnia się tutaj dwie grupy
florystyczne – południową, z przewagą dębów, buków, jodeł i świerków oraz północną z
przewagą sosen, jodeł i buków. Na niższych wzgórzach, rośnie także modrzew polski i
sztucznie sadzony świerk, a na niższych terenach – dąb, sosna, brzoza, klon i kalina.
W dolinach rzek występują: szara olcha, wierzba i topola, a wśród krzewów do częstych
gatunków należy czarny bez, leszczyna, tarnina, zaś w poszyciu leśnym dominuje malina,
jeżyna, borówka (czarna jagoda), paproć i inne pospolite gatunki runa leśnego (W. Stachoń,
2000).
Szczególnie na uwagę zasługują rośliny będące pod ochroną, takie jak: zawilec leśny,
wawrzynek wilczełyko, przebiśnieg pospolity, sasanka, widłaki, storczyki.
Wykarczowanie lasów i zasiedlenie tych terenów od najdawniejszych czasów wpłynęło na
zubożenie fauny, jednakże nadal świat zwierzęcy, zwłaszcza Pogórza, jest bogaty. Żyją tutaj
jeszcze dziki, sarny, lisy, borsuki, kuny leśne. Bardziej pospolite są zające, wiewiórki, krety,
jeże, łasice, tchórze. W pobliżu wód można spotkać wydry oraz piżmowce. Bardzo bogaty
jest świat ptaków, można tu wyróżnić m.in. kuropatwy, sowy, pliszki, czyże, gile, kruki,
wrony, bieliki, dzięcioły, puchacze, rybitwy itp. W rzekach żyją karasie, liny, jelce, ukleje,
okonie, a dość często brzany i brzanki. Trafiają się tu także szczupaki, pstrągi i łososie.
Liczny jest także świat owadów (Z. Kruczek, 1983).
Na terenie gminy oprócz wielogatunkowych lasów, występujących na wysoczyznach,
znajdują się torfowiska i podmokłe łąki porosłe olchami, które występują w dolinach rzek i
starorzeczach, zakrzewienia i zadrzewienia Są to tereny cenne przyrodniczo, w których w
sposób naturalny może bytować zwierzyna Są to, więc ostoje dla roślin i zwierząt.
3.6.1. Lasy
Lasy pełnią szczególną rolę w środowisku przyrodniczym. Kształtują klimat zmieniając
wilgotność i zmniejszając siłę wiatru. Regulując zawartość tlenu w powietrzu, wiążą
dwutlenek węgla, absorbując zanieczyszczenia gazowe, poprzez sedymentację pyłów
wpływają na stan czystości powietrza atmosferycznego.
44
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Mają również znaczenie gospodarcze poprzez dostarczanie drewna, oraz w mniejszym
stopniu - runa leśnego.
Obszar gminy Żabno pod względem przyrodniczo – leśnym należy do krainy VI
Małopolskiej, dzielnicy 11 – Wysoczyzn Sandomierskich i dzielnicy 10 – Niziny
Sandomierskiej. Lasy występują głównie w środkowo-wschodniej części gminy Żabno.
Dolina Dunajca jest prawie bezleśna. Na terenie gminy Żabno zadrzewienia i zakrzewienia
zajmują 359,86 ha, co stanowi 3,5 % powierzchni.
Lesistość poszczególnych sołectw jest zróżnicowana. Największą powierzchnię leśną posiada
sołectwo Sieradza 230,43 ha. W sołectwach Odporyszów, Podlesie Dębowe i Żabno
powierzchnia leśna wynosi odpowiednio 37,76 ha, 32,58 ha, 9,26 ha , a więc mieści się w
przedziale 20 – 55 ha. W sołectwach Bobrowniki Wielkie, Gorzyce, Ilkowice, Nieciecza, Łęg
Tarnowski, Pasieka Otfinowska powierzchnia leśna wynosi odpowiednio: 8,09 ha, 7,34 ha,
6,51 ha, 5,39 ha, 2,89 ha, 1,28 ha, a więc nie przekracza 10 ha.
Lasy gminy Żabno są własnością osób prywatnych, parafii Rzymsko – Katolickiej lub
stanowią własność komunalną gminy – ogółem jest to blisko 1000 właścicieli. Są
nadzorowane przez Nadleśnictwo Dąbrowa Tarnowska. Kompleksy leśne występują w
znacznym rozdrobnieniu, co niewątpliwie utrudnia prowadzenie właściwej gospodarki leśnej
oraz jej nadzór.
Powierzchnia leśna będąca pod nadzorem Lasów Państwowych, według operatu urządzenia
lasu wynosi 341,53 ha , co stanowi zaledwie 3,4 % ogólnej powierzchni gminy.
W porównaniu z średnią lesistością Polski – 28,2 % gminę cechuje bardzo mała lesistość.
Według diagnozy stanu powiatu tarnowskiego według stanu na 31.12.2010r. ilość gruntów
leśnych w gminie wynosiła 354 ha, w tym wszystkie grunty leśne stanowiły własność
prywatną.
Rycina 3
Wielkość powierzchni lasów i gruntów leśnych w poszczególnych sołectwach
Powierzchnia lasów i gruntów leśnych (ha)
Łęg Tarnowski
Bobrowniki Wielkie
Gorzyce
Ilkowice
Nieciecza
Odporyszów
Pasieka Otfinowska Podlesie Dębowe
Sieradza
Żabno
Lasy odgrywają bardzo ważną funkcję w gospodarce wodnej obszaru gminy jako potężny
zbiornik retencyjny. Pełnią również rolę naturalnego filtru, wychwytującego zanieczyszczenia
pyłowe i gazowe. Zważając na powyższe uwarunkowania zakłada się, że głównym celem
zagospodarowania lasów tego obszaru powinno być zachowanie i ochrona naturalnych
wartości przyrodniczo – krajobrazowych, sukcesywna renaturalizacja obszarów
zniekształconych i zdegradowanych, wzbogacenie walorów ochronnych oraz turystyczno –
rekreacyjnych.
45
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Ważnym priorytetem zagospodarowania jest zwiększenie lesistości poprzez zalesianie
terenów rolniczo nieprzydatnych. Zalesieniu sprzyjają przepisy ustanowione po wejściu
Polski do Unii Europejskiej. W roku 2005 zalesienia z dotacją wyniosły na terenie gminy 1,5
ha a w roku 20010 -11a.
Zalesienia bez dotacji w latach 2005-2010 objęły 19,95 ha w tym w mieście Żabnie
powierzchnia zalesień wyniosła 1,6 ha, natomiast na terenie gminy 18,35ha.
W lasach gminy Żabno występuje stosunkowo duże zróżnicowanie siedlisk. Przeważają
siedliska boru mieszanego świeżego. Występują one na ok. 45 % powierzchni leśnej, głównie
w sołectwie Sieradza (ok. 30%) na wschód od Żabna.
Według grup żyzności, procentowy udział siedliskowych typów lasu na terenie gminy
przedstawia się następująco :
- bory
– 0,8 %
- bory mieszane – 57 %
- lasy mieszane – 31 %
- lasy
– 5,5 %
olsy
– 5,7 %.
Wśród żyznych siedlisk leśnych dominują siedliska wilgotne, głównie ols i las łęgowy
stanowią one 10,4 % powierzchni leśnej.
Najżyźniejsze gleby doliny Dunajca (mady) pozbawione powierzchni leśnych są uprawiane
rolniczo.
Stan sanitarny lasów na terenie gminy Żabno jest ogólnie zadawalający , mimo że leżą one w
strefie oddziaływania emisji przemysłowych Zakładów Azotowych w Tarnowie i Śląsko–
Krakowskiego Okręgu Przemysłowego. Osłabione drzewostany lokalnie podlegają
niekorzystnemu oddziaływaniu czynników abiotycznych (wiatr i okiść). Wydzielający się
posusz jest przeważnie usuwany na bieżąco. Lasy z powodu silnego rozdrobnienia
kompleksów leśnych podlegają antropopresji, głównie: zaśmiecaniu, penetracji przez ludność
i niewłaściwemu użytkowaniu.
Na obszarach o dużej penetracji ludności np. w okolicy zalewu w Podlesiu Dębowym i
Sanktuarium Maryjnego w Odporyszowie istnieje w suchych okresach lata duże zagrożenie
pożarowe.
3.6.2. Parki podworskie
Na obszarze gminy zarejestrowano następujące założenia ogrodowe:

Gorzyce
- okres powstania XIX wiek

Łęg Tarnowski ( Partyń)
- okres powstania XVIII/XIX w

Łęg Tarnowski
- okres powstania XX w

Otfinów
- okres powstania XIX w

Pogwizdów
- okres powstania 1925 r.
Na szczególną uwagę zasługuje park w Łęgu Tarnowskim ( Partyń ), który należy do
najstarszych i najciekawszych zabytkowych założeń ogrodowych okolic Tarnowa.
Park ten posiada pełną dokumentację, jak również jest wpisany w rejestr zabytków pod
pozycją A – 169/77. Do 1945 roku jego właścicielem był Aleksander Zborowski, obecnie
park stanowi własność gminy Żabno. W jego centralnym miejscu znajduje się pałac,
w którym mieści się gimnazjum.
Inwentaryzację drzewostanu parkowego dokonywano w 1977, 1984, 1988 oraz w 1997 roku.
Ostatnia inwentaryzacja z 1997 roku została zaktualizowana w 2004 roku. Aktualizacja objęła
858 drzew. Założenie to w pierwotnej wersji było założeniem ogrodowym w typie ogrodów
włoskich z kwaterami, tarasami, które były zamknięte drzewostanem parkowym. Ten typ
ogrodu nie przetrwał do chwili obecnej ulegając przez lata ciągłym transformacjom.
46
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Stan zdrowotny drzewostanu można ocenić jako zły. Wiele drzew poprzez swój stan
zdrowotny (zgnilizna, ubytek tkanki drzewnej, posusz) stanowi wręcz zagrożenie dla
przebywających tam osób.
3.6.3. Korytarz ekologiczny.
Przez teren gminy wzdłuż rzeki Dunajec w obrębie obwałowań biegnie korytarz ekologiczny,
o znaczeniu międzynarodowym, wyznaczony w ramach sieci ECONET (Koncepcja krajowej
sieci ekologicznej) łączącym obszary węzłowe o znaczeniu europejskim. Korytarz
ekologiczny jest strukturą przestrzenną, która umożliwia rozprzestrzenianie się gatunków
pomiędzy dużymi obszarami leśnymi oraz terenami przyległymi. Stanowi on trasę migracji
różnych gatunków, pozwalająca na zachowanie enklaw roślinności i ostoi zwierząt.
Szerokość korytarza to obszar ok. 1 km . Z tego względu uznać można, że cały teren gminy
mieści się w obrębie korytarza Dunajca. Dlatego tak istotnym jest uporządkowanie
gospodarki ściekowej oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do
środowiska.
3.6.4. System obszarów i obiektów prawnie chronionych
W tabeli 13 zestawiono pomniki przyrody występujące na terenie gminy Żabno.
Tabela 13
Pomniki przyrody
059
Miejsce występowania
Łęg Tarnowski
Sosna pospolita
Pinus silvestris
328
Odporyszów
3.
Aleja lipowa
Tilia cordata
060
Siedliszowice
4.
Dąb szypułkowy
Quercus robur
213
Żabno
L.p.
1.
Gatunek
Aleja jesionowa
Fraxinus excelsi
2.
Nr
Uwagi
Aleja została uznana za pomnik
przyrody 22.05.1987 roku. Tworzą
ją 22 jesiony wyniosłe rosnące
przy drodze asfaltowej Tarnów –
Żabno .
Najbardziej okazały z nich posiada
wymiary 435 cm obwodu i 27 m
wysokości
Uznana za pomnik przyrody
07.05.1997 roku.
Obwód 350 cm, wysokość 12 m.
Rośnie 200 m na południe od
Sanktuarium NMP.
Uznana za pomnik przyrody
22.06.1987 roku. Aleję tworzy 13
lip drobnolistnych rosnących przy
drodze Otfinów- Ujście Jezuickie
w sąsiedztwie szkoły podstawowej.
Wymiary drzew od 180 - 370 cm
obwodu i od 17-18 m wysokości
Uznany za pomnik przyrody
06.04.1987 roku.
Obwód 318 cm , wysokość 23 m.
Rośnie na rynku przed Kościołem
Parafialnym
Środowisko przyrodnicze gminy Żabno przedstawiono na mapie Nr 4.
Koncepcja sieci Natura 2000
Ochronę przyrody kontynentu uznano za jedno z głównych zadań w Europie jeszcze w latach
siedemdziesiątych, kiedy stworzono międzynarodowe podstawy prawne ochrony zagrożonych
gatunków i ich siedlisk, przyjmując Konwencję o ochronie europejskiej dzikiej fauny i flory
oraz siedlisk naturalnych, czyli Konwencję Berneńską (1979) i Dyrektywę Ptasią (1979).
47
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Następnym ważnym krokiem było przyjęcie Dyrektywy Siedliskowej (1992), która
zobowiązuje kraje członkowskie Unii Europejskiej do wyznaczenia sieci NATURA 2000.
Celem utworzenia sieci jest zoptymalizowanie działań na rzecz zachowania dziedzictwa
przyrodniczego Europy i jest jednym z najważniejszych wyzwań w sferze ochrony przyrody
w Unii Europejskiej. Oznacza bowiem konieczność współdziałania wielu instytucji,
pokonania niedostatku wiedzy o krajowych zasobach różnorodności przyrodniczej, uzyskania
społecznej akceptacji proponowanych do ochrony obszarów i mobilizacji znacznych środków
finansowych. Koncepcja sieci opiera się na tradycyjnych metodach ochrony (ochrona
obszarowa i gatunkowa). Jednakże zastosowanie określonej metodyki wyznaczania
elementów sieci, wprowadzenie odpowiedzialności krajów za zachowanie ich wartości
przyrodniczych oraz wprowadzenie w organizację i funkcjonowanie sieci zasady integracji
ochrony przyrody z działalnością gospodarczą i kulturalną człowieka powinny zwiększyć
efektywność działań ochronnych. Należy tu podkreślić, że jednym z warunków zapewnienia
skutecznej ochrony jest uczestnictwo społeczności lokalnych w tworzeniu sieci, zgodnie
z zasadami określonymi we wspomnianych dyrektywach Rady:
1.79/409/EWG o ochronie dziko żyjących ptaków, zwanej Dyrektywą Ptasią, uchwalonej 2
kwietnia 1979 r., a zmodyfikowanej dyrektywami: 981/854/EWG, 85/411/EWG,
86/122/EWG, 91/244/EWG i 94/24/|EWG.
2.92/43/EWG o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dziko żyjącej fauny i flory, zwanej
Dyrektywą Siedliskową, uchwalonej 21 maja 1992 r., zmienionej dyrektywą 97/62/EWG.
Te dwa akty stanowią podstawę prawną ochrony europejskiej fauny i flory. Związane są
z nimi liczne uzupełniające regulacje prawne, mechanizmy finansowania, procedury realizacji
oraz prace ekspertów zajmujących się rozwojem metodyki tworzenia systemu NATURA
2000 oraz jego zaplecza naukowego.
W województwie małopolskim ustanowiono dotychczas 11 obszarów specjalnej ochrony
ptaków OSO (obejmujących 8,83% powierzchni województwa ) oraz 88 specjalnych
obszarów ochrony siedlisk SOO ( na 9,88 % powierzchni województwa).
Ministerstwo Ochrony Środowiska opublikowało w dniu 28.08.2009r. listę potencjalnych
specjalnych obszarów siedliskowych Natura 2000 po konsultacjach z właściwymi miejscowo
radami gmin oraz uzgodnieniach międzyresortowych.
Z pośród wyznaczonych już specjalnych obszarów siedlisk SOO oraz obszarów specjalnej
ochrony ptaków OSO najbliżej gminy Żabno usytuowane są:
 Biała Tarnowska PLH 120090
 Dolny Dunajec PLH 120085
 Komorów PLH 120055
 Dolina rzeki Gróbki PLH 120067
 Dębówka nad Uszewką PLH 120066
 Puszcza Niepołomicka PLB 120002
 Lipówka PLH 120010
 Koło Grobli PLH 120008.
Atrakcyjne przyrodniczo obiekty gminy Żabno nie zostały zakwalifikowane do
ustanowionych lub potencjalnych obszarów Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.
3.7. Surowce mineralne
Na terenie gminy występują surowce mineralne: piaski, żwiry, iły.
Według opracowania „Inwentaryzacja złóż kopalin” wykonanym przez Przedsiębiorstwo
Geologiczne – Kraków w 1989 roku na terenie gminy Żabno wyróżniono 5 obszarów
perspektywicznych, stwarzające nadzieję na udokumentowanie złóż o znaczeniu
przemysłowym. Przy typowaniu obszarów perspektywicznych brano pod uwagę zarówno
48
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
jakość, ewentualne zasoby i warunki geologiczne występowania surowca jak i wymogi
ochrony środowiska, warunki komunikacyjne oraz możliwości rekultywacji.
Wśród obszarów perspektywicznych trzy dotyczą iłów mioceńskich, a dwa piasków i żwirów
rzecznych terasy nadzalewowej wyższej ( Poziom Radłowski).
W tabelach 14 i 15 zaprezentowano dane dotyczące złóż eksploatowanych i
poeksploatacyjnych opublikowane przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie
według stanu na 31.12.2008r.
Tabela 14
Nr rejestru
-6/3/196
XLII/1/42
10-6/1/64
XLII/1/28
10-6/1/48
10-6/3/172
10-6/3/180
XLII/1/26
10-6/2/102
XLII/1/29
Rejestr złóż kopalin występujących całkowicie lub częściowo na terenie
gminy Żabno
Nazwa
Biała Bobrowniki III
Biskupice - Gródek
Bobrowniki Wielkie
- część A-1
Bobrowniki Wielkie
- część B
Lesisko
Lesisko I
Niedomice Południe
- Pole A
Podlesie Dębowe I
Sieradza - Linie
Sieradza I
Data decyzji
Stan
Decyzja
2008-08-19
1997-03-28
aktualny
aktualny
SW.V.1.EM.7515-13/08
OS.IV.7512/KW/1/97
2000-08-25
aktualny
OŚ.X.7412/K/15/2000/3/EM
1996-08-23
aktualny
OS.IV.7512.3183/96
2009-01-08
2007-12-31
zniesiony
aktualny
WOŚ.IV.7512-4/08
WOŚ.IV.7512-5/07
2008-04-18
aktualny
SW.V.1.EM.7515-4/08/
2002-04-22
2004-02-17
1997-02-17
zniesiony
aktualny
aktualny
ŚR.XIV.EM.7412/1/02
WOŚ.IV.7512-3/03/04
OS.IV.2.7512/K/1/97
Tabela 15
Stopień rozpoznania zasobów, stan ich zagospodarowania i wielkości
wydobycia
L.p.
Nazwa złoża
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Biała Bobrowniki
Biskupice-Gródek
Bobrowniki Wielkie
Lesisko I
Niedomice -Południe
Sieradza Linia
Sieradza
Stan
T
Z
E
E
E
E
R
Zasoby w tys. ton
Geologiczne
przemysłowe
bilansowe
898
277
4777
63
10 208
112
891
561
4600
2 528
-
Wydobycie
135
24
498
2
-
Aktualnie na terenie gminy eksploatowane są złoża: Bobrowniki Wielkie, Lesisko I,
Niedomice –Południe oraz Sieradza Linia.
3.8. Poważne awarie
Definicje poważnej awarii i poważnej awarii przemysłowej określa odpowiednio art. 3 pkt.23
i 24 ww. ustawy: Prawo ochrony środowiska.
Poważna awaria - to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja powstała
w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna
lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania
zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z
opóźnieniem. Przez poważną awarię przemysłową rozumie się poważną awarię w zakładzie.
49
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Czynnikami tych zagrożeń mogą być m.in. szkodliwe media wykorzystywane w zakładach
produkcyjnych (w chłodni – amoniak), środki naftowe (awarie samochodów, kolizje), ścieki
sanitarne (niesprawności kanalizacyjne), zmywy z placów utwardzonych (napór gwałtownych
opadów).
Na terenie gminy Żabno brak jest zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia
awarii przemysłowych.
Potencjalnym zagrożeniem środowiska i zdrowia dla mieszkańców gminy Żabno jest
transport substancji niebezpiecznych drogami wojewódzkimi.
W analizowanym okresie nie odnotowano awarii drogowych na drogach w gminie Żabno.
Do obiektów i urządzeń mogących stanowić zagrożenie wystąpienia poważnej awarii są
przebiegające przez teren gminy trzy gazociągi wysokoprężne:
- DN 250 mm Tarnów-Grybów
- DN 300 mm Łukanowice –Swarzów
- DN 300 Pogórska Wola – Swarów.
W/w gazociągi wywołują konieczność zachowania strefy ochronnej o szerokości 15 m od
krawędzi gazociągu. Strefy bezpieczeństwa : odległość od budynków 20 - 65 m.
3.9. Zagrożenia naturalne
W związku z anomaliami klimatycznymi i występującymi w ostatnich latach nietypowymi
zjawiskami przyrodniczymi, należy zwrócić uwagę także na zagrożenia naturalne.
Największym potencjalnym źródłem takich zagrożeń na terenie gminy Żabno jest rzeka
Dunajec wraz z dopływami (powodzie, zatonięcia, dopływ nieznanych zanieczyszczeń).
Zagrożenia powodziowe
Występowanie powodzi jest związane ze zwiększeniem zasilania rzek opadami
atmosferycznymi lub wodami roztopowymi. Zagrożenie powodzią zależy od hipsometrii
zlewni i stopnia jej zalesienia oraz od możliwości retencjonowania wody w dużych i małych
zbiornikach wodnych, polderach, starorzeczach, kanałach i rowach. Na terenie gminy
występują generalnie dwa rodzaje wezbrań: roztopowe oraz opadowo – rozlewowe.
Powodzie roztopowe, mają miejsce głównie w marcu i kwietniu i spowodowane są tajaniem
pokrywy śnieżnej oraz powstawaniem zatorów (stany wysokie rzek). Powodzie typu
opadowo-rozlewowego, występują głównie w lipcu i sierpniu, związane są z deszczami
o dużej intensywności lub o charakterze nawalnym.
Zagrożenie powodzią jest związane z wodą Q1 Wisły i Dunajca oraz podtopieniami
lokalnymi wynikającymi z utrudnionego odpływu wód opadowych do odbiorników.
Dla większości gminy zagrożenie stwarza woda Q1 Dunajca, natomiast Wisła stwarza
zagrożenie dla sołectwa Siedliszowice.
Wykaz urządzeń wodnych, zasięg wody Q1 Wisły i Dunajca, zasięg podtopień w gminie
Żabno, przedstawiono na mapie Nr 5 „Zagrożenia i ochrona przeciwpowodziowa”.
3.10. Edukacja ekologiczna
Edukacja ekologiczna polega na kształceniu i wychowaniu społeczeństwa w duchu
poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z zasadą „myśleć globalnie – a działać
lokalnie”. Celem edukacji ekologicznej jest rozwijanie zainteresowań przyrodniczych,
rozumienie potrzeby dbałości o środowisko a szczególnie najbliższe otoczenie.
Wiele zaniedbań w stosunku do zasad rozwoju zrównoważonego i ochrony środowiska
wynika z niewłaściwych zachowań mieszkańców oraz producentów i handlowców. Zmiany
w tym zakresie wymagają długotrwałej, ciągłej i dobrze zaprogramowanej akcji edukacyjnej
50
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
skierowanej zarówno do dzieci i młodzieży jak i pozostałej społeczności Gminy
i odwiedzających ją turystów.
Niezwykle istotnym zadaniem gminy jest organizowanie i wspieranie edukacji ekologicznej.
Edukacja ekologiczna powinna być formą dialogu pomiędzy samorządem gminnym, który
jest odpowiedzialny za realizację Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki
Odpadami a mieszkańcami gminy w celu zintegrowania obu stron na rzecz ochrony
środowiska.
Działania z tego zakresu wymagają stosunkowo niewielkich nakładów finansowych,
w porównaniu z inwestycjami proekologicznymi. Zadania z zakresu edukacji ekologicznej nie
przynoszą szybko wymiernych korzyści ekologicznych i ekonomicznych, jednak w dłuższym
horyzoncie czasu umożliwiają rozwiązanie lub złagodzenie ważnych problemów
ekologicznych.
Edukacja ekologiczna realizowana jest w formach:
 teoretyczno-praktycznej – edukacja ekologiczna w szkołach i organizacjach
ekologicznych,
 poznawczej – czynny udział w kształtowaniu środowiska,
 popularyzacyjnej – organizowanie imprez masowych, festynów, konkursów.
Istotnym czynnikiem kształtującym świadomość ekologiczną są nauczyciele. Działalność
nauczycieli w ramach edukacji ekologicznej rozpoczyna się już w przedszkolu, następnie
w szkole podstawowej, gimnazjum i szkołach zawodowych lub liceach. Edukacja ekologiczna
w zasadzie może być przeprowadzana na wszystkich przedmiotach, stąd wszyscy nauczyciele
powinni posiadać wiedzę z tego zakresu. Najczęściej jednak edukacją ekologiczną zajmują się
nauczyciele biologii, geografii, chemii. Ważnym zadaniem kadry nauczycielskiej jest
uwypuklenie w ramach edukacji szkolnej, problematyki związanej z ochroną środowiska na
terenie samej gminy.
Działania zmierzające do wykształcenia proekologicznych postaw młodzieży jednostki
oświatowe realizują za pomocą ścieżek edukacyjnych, w ramach bloków przedmiotowych,
prowadzenia aktywnych form edukacji np. Zielone Szkoły, konkursy, wycieczki, itp.
Bieżącą współpracę z placówkami oświatowymi i samorządami lokalnymi w zakresie
edukacji ekologicznej prowadzą nadleśnictwa.
Wszystkie nadleśnictwa zgodnie z Zarządzeniem nr 57 z 2003r. Dyrektora Generalnego
Lasów Państwowych mają opracowane Programy edukacji leśnej społeczeństwa. Plany
uwzględniają działania z szeroko pojętej edukacji przyrodniczej: zajęcia w szkołach,
konkursy, pogadanki, zielone lekcje, przygotowywanie ścieżek przyrodniczych, wydawanie
folderów informacyjnych o nadleśnictwach, prowadzenie szkoleń, warsztatów dla
nauczycieli.
Edukacja ekologiczna na terenie gminy Żabno prowadzona jest przez gminne jednostki
oświatowe, na wszystkich szczeblach edukacji tj. w przedszkolach, szkołach podstawowych i
gimnazjach. Z informacji przedstawionych przez dyrektorów przedszkoli i szkół wynika, że
działalność w zakresie edukacji ekologicznej jest aktywna i przejawia się w różnych formach.
Teoretyczną wiedzę na tematy ochrony środowiska dzieci i młodzież czerpią z zajęć
przedmiotowych i terenowych.
Młodzież i dzieci w poszczególnych szkołach w gminie włączone były m.in. :
 W akcje „Dzień Ziemi”, „Sprzątanie Świata”, które połączone były z imprezami
okolicznościowymi np. apelami, akademiami, happeningami, konkursami,
 Uczestniczyły w wycieczkach do miejsc cennych przyrodniczo np. Ogrodu
Botanicznego
w
Krakowie,
Tatrzańskiego,
Pienińskiego,
Ojcowskiego,
Świętokrzyskiego Parku Narodowego ale także do obiektów takich jak: oczyszczalnia
ścieków, sortownia odpadów,
51
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017

Uczestniczyły w prelekcjach organizowanych przez Nadleśnictwo Dąbrowa
Tarnowska połączonych z wycieczkami do pobliskich rezerwatów przyrody: (Lasy
Radłowskie, Debrza),
 Uczestniczyły w akcjach porządkowych oraz ukwiecania terenów wokół szkół,
przedszkoli, realizując projekt : „Dbamy o otoczenie naszej szkoły i pielęgnujemy
rabaty kwiatowe i krzewy”,
 Realizowany był projekt „Szlakami Ziemi Tarnowskiej” poprzez poznanie parków
krajobrazowych ; Ciężkowicko- Rożnowskim i Wiśnicko-Lipnickim.
Na terenie gminy jednostki oświatowe organizują zbiórkę puszek metalowych, plastikowych
butelek, zakrętek plastikowych i baterii.
Młodzież gminy Żabno uczestniczyła w konkursach:
Ogólnopolskim konkursie EKOPLANETA (jedna uczennica zdobyła I miejsce na etapie
wojewódzkim), „Od nas zależy przyszłość ziemi”, w plastycznym „O czym szumi las”
w konkursie „Wpływ działalności człowieka na ekosystemy wodne Polski” – praca zespołowa
trzech uczennic zdobyła II miejsce.
Wielu uczniów szkół w gminie uczestniczy w zajęciach kół ekologicznych i miłośników
przyrody.
Od maja 2009r. grupa uczniów gimnazjum w Otfinowie realizuje projekt ekologiczny
„Młodzi i odpowiedzialni - uczymy się rozmawiać na rzecz środowiska”. Patronem projektu
jest Centrum Animacji Społecznej „HORYZONTY” oraz Starostwo Powiatowe w Tarnowie i
Brzesku. W ramach projektu odbyły się dwie debaty oxfordzkie prowadzone w obecności
wszystkich uczniów i nauczycieli gimnazjum. Tezy debat brzmiały: „Segregacja śmieci jest
bez sensu..”, „Nowoczesne rolnictwo jest niekorzystne..”. W ramach projektu uczniowie
jeszcze zorganizują na terenie szkoły i miejscowości akcję informacyjną na wybrany przez
siebie ale związany z ochroną środowiska oraz przygotują konferencję „Rozmawiamy o nas i
środowisku”, która będzie podsumowaniem działań podejmowanych w ramach projektu.
Edukacja ekologiczna dla dorosłych dotyczy tematyki związanej z gospodarką odpadami
w szczególności z segregacją odpadów, zmianą konsumpcji nastawioną na minimalizację
odpadów, racjonalnego wykorzystania opakowań, promowania niekonwencjonalnych źródeł
energii, oszczędności wody.
Propagowanie selektywnej zbiórki odpadów, zachęcanie do zachowań proekologicznych i
ochrony środowiska w gospodarstwach domowych, w rolnictwie odbywa się poprzez gminne
pikniki ekologiczne organizowane przez gminę.
Zadania z zakresu edukacji ekologicznej dla rolników prowadzi Ośrodek Doradztwa
Rolniczego w Zgłobicach.
4. ANALIZA SWOT - MOCNE I SŁABE STRONY GMINY ( ASPEKT
GOSPODARCZO - ŚRODOWISKOWY )
Dokonując oceny stanu środowiska na terenie Gminy Żabno w poszczególnych elementach
określono czynniki istotne dla wyznaczenia celów i kierunków programowych, poprzez:
 mocne strony – pozytywne zjawiska i działania dla perspektywicznego rozwoju z
punktu widzenia ochrony środowiska,
 słabe strony – zjawiska i czynniki nierozwiązane z punktu widzenia ochrony
środowiska i ograniczające możliwości rozwoju, wymagające podjęcia działań do ich
zmniejszania czy usuwania.
W tabeli 16 zestawiono mocne i słabe strony Gminy Żabno.
Celem analizy mocnych i słabych stron jest wypracowanie określonych zadań i niezbędnych
do podjęcia działań, które umożliwią realizację Programu ochrony środowiska.
52
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Tabela 16
Analiza SWOT – mocne i słabe strony Gminy Żabno.
Uwarunkowania wewnętrzne
Słabe strony
Mocne strony














STRATEGIA ROZWOJU GMINY
Położenie niedaleko od aglomeracji miejskich,
 Brak gminnego planu zagospodarowania
Dobry układ komunikacyjny, dobra sieć dróg i linia
przestrzennego,
kolejowa,
 Niekorzystna struktura agrarna ( niska
Posiadanie uzbrojonego terenu do dalszego rozwoju
opłacalność produkcji rolnej),
gospodarczego, płaskie tereny wyłączone z
 Brak upraw ekologicznych,
produkcji rolnej pod zabudowę przemysłową,
 Duży obszar odłogów.
Gleby wysokiej bonitacji, gospodarstwa rodzinne
 Niska
świadomość
ekologiczna
wysokotowarowe,
mieszkańców,
Duża ilość podmiotów gospodarczych, duży
 Brak perspektyw na zatrudnienie i duża
potencjał gospodarczy lokalnych przedsiębiorców,
migracja zarobkowa wśród młodzieży.
Duże zasoby siły roboczej,
Korzystna struktura wiekowa mieszkańców,
duży procent ludzi młodych,
Dynamicznie rozwijające się budownictwo
jednorodzinne w mieście i na wsiach,
Rozwinięta sieć telefoniczna, energetyczna, i gazu
ziemnego, pokrycie zapotrzebowania odbiorców
prywatnych i przemysłowych,
Korzystne warunki do rozwoju przemysłu,
Bogata kultura i kultywowanie tradycji gminy i
poszczególnych miejscowości.
OCHRONA WÓD
Niski poziom chemizacji rolnictwa
 Ubogie zasoby wód podziemnych,
 Nienajlepsza jakość wód płynących
spowodowana nieuporządkowaną gospodarką
ściekową,
 Zagrożenie powodziowe
INFRASTRUKTURA WODNO-ŚCIEKOWA
Zakończony proces wodociągowania Gminy,
Postępująca kanalizacja gminy.


Brak całkowitego skanalizowania gminy,
Niewłaściwy stan techniczny urządzeń do
gromadzenia ścieków na terenach
nieskanalizowanych.
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE


Bogata sieć hydrologiczna,
Łowiska ryb na zbiornikach powyrobiskowych.


Brak dobrze zagospodarowanych terenów
rekreacyjnych,
Brak bazy turystycznej.
OCHRONA ATMOSFERY
53
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017


Brak dużych źródeł emisji,
Brak przekroczeń wartości normatywnych pól
elektromagnetycznych.


Emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych
oraz hałasu na tereny bezpośrednio przyległe
do dróg wojewódzkich i powiatowych,
Brak wykorzystywania energii ze źródeł
odnawialnych.
GOSPODARKA ODPADAMI




Wdrażanie systemu zbiórki odpadów azbestowych
pochodzących z gospodarstw domowych,
Kompostowanie odpadów biodegradowalnych
wytwarzanych w gospodarstwach domowych,
Gospodarcze wykorzystywanie gruzu, papieru w
gospodarstwach domowych,
Selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych,
odpadów budowlanych, opon, wyeksploatowanego
sprzętu elektrycznego i elektronicznego.



Brak działań w kategoriach ponadlokalnych o
problemach gospodarki odpadami,
Niewystarczające efekty selektywnej zbiórki
odpadów „u źródła”,
Duży udział odpadów komunalnych
składowanych na składowiskach, w tym
komunalnych odpadów niebezpiecznych.
5. STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY I POPRAWY
STANU ŚRODOWISKA
5.1. Perspektywiczny rozwój Gminy w kontekście ochrony środowiska
Przeprowadzona analiza zewnętrznych uwarunkowań rozwoju gminy Żabno umożliwiła
zidentyfikowanie kluczowych szans i zagrożeń, które mają obecnie lub mogą mieć
w przyszłości wpływ na skalę i tempo jej dalszego rozwoju społeczno – gospodarczego.
Nie ulega wątpliwości, że skuteczne rozwiązywanie szeregu problemów społecznych,
gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych występujących obecnie na terenie gminy
w dużej mierze warunkowane będzie rozwiązaniami systemowymi na szczeblu państwa
(ustrojowo - prawnymi i finansowymi), koniunkturą gospodarczą w kraju i za granicą,
kondycją budżetu państwa i stopniem wykorzystania pomocy finansowej Unii Europejskiej.
W niniejszym rozdziale opisano rozwój poszczególnych dziedzin gospodarki z punktu
widzenia negatywnej presji na środowisko oraz określono działania minimalizujące to
oddziaływanie.
Cele średnio - i krótkookresowe oraz priorytety ekologiczne wytyczono za Programem
Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego w oparciu o aktualny stan środowiska
oraz zaawansowanie realizacji zadań określonych w I edycji programu.
5.2. Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym
Jednym z najważniejszych środków, umożliwiających wprowadzanie zasad zrównoważonego
rozwoju jednostek terytorialnych jest gospodarka przestrzenna.
Aktualnie gmina Żabno nie posiada miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Aspekt ekologiczny planowania przestrzennego winien regulować zasady użytkowania
terenów i wykorzystania lokalnych wartości środowiska w sposób :
 zapewniający trwałość zasobów odnawialnych;
 najbardziej oszczędne wykorzystanie zasobów nieodnawialnych
 adaptowanie i przekształcanie terenów przemysłowych w kierunku czystych technologii i
aktywizacji gospodarczej z udziałem usług;
 dostosowanie przeznaczenia obszarów do ich wartości przyrodniczych;
54
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017

rehabilitację zasobów zniszczonych poprzez przedsięwzięcia kompensacyjne w
środowisku, które winny obejmować zespół działań obejmujących m.in.: rekultywację
gleby, zalesianie, zadrzewiania, zakrzewiania, zieleń urządzoną, ogrody przydomowe,
skwery i zieleńce, odtwarzanie naturalnych "oczek wodnych", budowę zbiorników
retencyjnych, rekreacyjnych i hodowlanych. Przedsięwzięcia te mają na celu
kompensacyjne wyrównanie szkód w środowisku przyrodniczym, dążąc do przywrócenia
równowagi przyrodniczej.
5.3. Działania o charakterze systemowym
5.3.1. Rolnictwo
Kierunki rozwoju
W perspektywie roku 2017 rolnictwo pozostanie ważną gałęzią gospodarki gminy Żabno.
Zgodnie ze Strategią Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy dalsza restrukturyzacja i
rozwój rolnictwa w gminie powinny umożliwić stworzenie warunków dla utrzymania
charakteru rolniczego gminy przy jednoczesnym zapewnieniu mieszkańcom wysokiego
standardu życia, a także tworzenia usług dla ludności i rzemiosła w gminie. Podstawowe
znaczenie ma rozwój usług z otoczenia rolnictwa.
Generalnie w dziedzinie rolnictwa przewiduje się zatem ogólną tendencję zwiększania
powierzchni gospodarstw z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych a także
kulturowych, a ponadto:
- wprowadzanie nowoczesnych metod gospodarowania,
- rozwój rolnictwa ekologicznego,
- dalszy rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego,
- prowadzenie edukacji w zakresie rolnictwa.
Równocześnie postępował będzie proces zmniejszania zatrudnienia w rolnictwie.
Jako cel główny rozwoju powiatu tarnowskiego określono dążenie do równowagi
ekonomicznej między strukturą gospodarstw a opłacalnością produkcji rolnej oraz
dostosowanie struktury obszarów wiejskich i rolnictwa do funkcjonowania w warunkach unii
europejskiej.
Od roku 2009 obowiązują nowe wymagania w zakresie rolnictwa. Głównym założeniem
reformy jest stopniowe odejście od płacenia za produkcję, czyli stopniowa likwidacja
uzależnienia wysokości dopłat bezpośrednich wypłacanych rolnikowi od wielkości i rodzaju
produkcji, a zwłaszcza od liczby zwierząt utrzymywanych w jego gospodarstwie. Aktualnie
obowiązują przepisy przejściowe. Warunkiem dalszego wspierania rolnika w formie nowej,
scalonej tzw. jednolitej płatności będzie spełnienie przez niego określonych obowiązków
wynikających z unijnych i krajowych przepisów prawnych oraz z reguł dobrej kultury rolnej
zgodnej z potrzebami środowiska naturalnego. Tę nową zależność nazwano cross-compliance,
czyli zasadą wzajemnej zgodności albo współzależności.
Obszarami wymagań wzajemnych zgodności są: ochrona środowiska, zdrowie ludzi i
zwierząt oraz zdrowotność roślin, dobrostan zwierząt i dobra kultura rolna.
Nieprzestrzeganie przez rolników minimalnych wymagań określonych w ramach zasady
wzajemnej zgodności będzie skutkowało sankcjami w postaci obniżenia kwot płatności, aż do
całkowitego ich pozbawienia w przypadku nieprzestrzegania ustalonych wymagań w
kolejnych latach.
Spełnienie wymogów cross-compliance będzie stanowiło również warunek otrzymania
płatności w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w przypadku działań
rolnośrodowiskowych, gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o
55
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
niekorzystnych warunkach gospodarowania, obszarów „Natura 2000”, obszarów związanych
z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej, a także zalesiania gruntów rolnych.
Obszar wymagań wzajemnych zgodności w zakresie ochrony środowiska obejmuje ochronę:
 dzikiego ptactwa oraz siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory w
gospodarstwach, które zlokalizowane są na obszarach „Natura 2000”,
 ochrony wód gruntowych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez
niektóre substancje niebezpieczne (produkty naftowe: oleje napędowe i opałowe,
benzyna, oleje przekładniowe i inne, smary, płyny hamulcowe, środki ochrony
roślin),
 właściwego wykorzystania komunalnych osadów ściekowych,
 ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanym przez azotany
pochodzenia rolniczego, na działkach położonych na obszarach szczególnie
narażonych na zanieczyszczenia azotanami.
Czynnikami warunkującymi rozwój rolnictwa jest powiększanie gospodarstw rolnych m.in.
poprzez dzierżawę ziemi, zapewnienie odpowiedniej współpracy właścicieli gospodarstw,
głównie w zakresie zapewnienia zaplecza technicznego w postaci maszyn i urządzeń
rolniczych, a także organizacji rynku zbytu.
Działania prowadzące do powiększenie struktury obszarowej gospodarstw , współdziałania
w produkcji ekologicznej (zaopatrzenia, przetwórstwa, marketingu i zbytu), organizowanie
się w kółkach rolniczych to kluczowe zadania do osiągania tych celów. Przekształcenia
strukturalne w rolnictwie powinny pociągnąć za sobą zmiany w zakresie metod
gospodarowania, celem pełnego przystosowania polskiego rolnictwa do wymagań unijnych.
Oprócz działań rozwojowych i marketingowych konieczne będzie zachowanie w możliwie
dużym stopniu specyfiki krajobrazu polskiej wsi. Niezbędnym jest zachowanie zadrzewień i
zakrzewień, oczek wodnych, mokradeł dla ochrony struktury gleby przed erozją oraz
utrzymaniem odpowiedniego uwilgotnienia gleb.
Główne zagrożenia środowiska
Zagrożenia ze strony rolnictwa uzależnione są głównie od świadomości ekologicznej
rolników i ich przygotowania zawodowego. Za główne zagrożenia środowiska wynikające
z prowadzenia gospodarki rolnej uznaje się :
- Zanieczyszczenie obszarowe środowiska glebowego i wód podziemnych w wyniku
niewłaściwego stosowania nawozów sztucznych i środków ochrony roślin oraz nawozów
naturalnych (hodowla zwierząt, nawożenie mineralne i organiczne),
- Niewłaściwe użytkowanie gruntów ułatwiające erozję wodną i wietrzną,
- Chemizację rolnictwa.
Cel średniookresowy do 2017 roku
Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich z zachowaniem walorów środowiska
i różnorodności biologicznej
Kierunki działań minimalizujących zagrożenia środowiska
- Rozwój rolnictwa z zachowaniem wymagań określonych w ramach zasady wzajemnej
zgodności,
- Poprawa struktury wielkościowej i jakościowej użytków rolnych,
- Zachowanie obecnej struktury krajobrazu rolniczego (zadrzewienia śródpolne, oczka
wodne, tereny podmokłe, bagna, trwałe użytki zielone),
- Organizacja szkoleń i doradztwa dla rolników m.in. w zakresie zasady wzajemnej
zgodności albo współzależności „cross-compliance”.
56
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
5.3.2. Rozwój gospodarki
Kierunki rozwoju działalności pozarolniczej i produkcyjnej
Rozwój społeczno-gospodarczy Gminy Żabno w perspektywie do roku 2017 opierał się
będzie w dalszym ciągu na rolnictwie oraz tworzeniu i rozwoju małych i średnich firm
wytwórczych, rzemieślniczych, handlowych i usługowych w dużym stopniu z otoczenia
rolnictwa. Gmina winna tworzyć warunki i wspierać działania progospodarcze mieszkańców,
ich grup, stowarzyszeń oraz samorządu gospodarczego Niezbędna będzie również promocja
artykułów przemysłowych i produktów żywnościowych celem uzyskania dostępu do rynków
zbytu.
Dobiega końca zagospodarowanie terenów i obiektów po zlikwidowanych Niedomickich
Zakładach Celulozy w Niedomicach. Z uwagi na wykorzystanie istniejących terenów
poprzemysłowych, Gmina przystąpiła do poszukiwania i przygotowania nowych,
atrakcyjnych terenów pod działalność gospodarczą (w ramach strefy przemysłowej –
inkubatora przedsiębiorczości).
Na granicy z Gminą Dąbrowa Tarnowska planuje się utworzenie 60-cio hektarowego terenu
inwestycyjnego, w miejscowości Sieradza. Gmina dysponuje 13 hektarowym obszarem pod
działalność gospodarczą. Atrakcyjność tych terenów podkreśla sąsiedztwo węzłów
komunikacyjnych: traktu kolejowego i dróg wojewódzkich
W innych miejscowościach Gminy znajdują się jeszcze nieruchomości i grunty, które mogą
służyć jako obiekty do podjęcia działalności gospodarczej np. produkcyjno - przetwórczej z
pełnym zapleczem. Na przedsiębiorców branży turystycznej czeka teren rekreacyjno wypoczynkowy usytuowany obok zalewu w Podlesiu Dębowym.
Obecna polityka ekologiczna Państwa oraz konkurencja wymuszą na istniejących podmiotach
gospodarczych konieczność restrukturyzacji, stosowania technologii bezodpadowych i
małoodpadowych oraz oszczędność w gospodarowaniu surowcami naturalnymi, co w
konsekwencji będzie miało wpływ na zachowanie istniejących walorów środowiskowych
gminy. Zasady te bezwzględnie wymagane są przy budowie nowych jednostek
gospodarczych.
Wraz z rozwojem przedsiębiorczości istotne będzie podejmowanie dobrowolnych działań na
rzecz środowiska jak również upowszechnianie systemów zarządzania środowiskowego.
Podejście takie jest zgodne z polityką Unii Europejskiej, która poleca systemy zarządzania
środowiskowego jako wyraz własnej odpowiedzialności przemysłu za sprawy środowiskowe.
Główne zagrożenia środowiska
-
Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza,
Produkcja odpadów przemysłowych,
Zubożenie walorów krajobrazowych.
Cel średniookresowy do 2017 roku
Rozwój działalności pozarolniczej i produkcyjnej przy jednoczesnym minimalizowaniu negatywnych
wpływów na zdrowie ludzi i środowisko
Kierunki działań minimalizujących zagrożenia
Główne kierunki działań mogące doprowadzić do zminimalizowania potencjalnych zagrożeń
ze strony rozwoju przedsiębiorczości to:
- Oszczędne gospodarowanie surowcami naturalnymi,
57
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
- Ograniczenie emisji zanieczyszczeń,
- Wprowadzanie technologii mało i bezodpadowych,
- Wprowadzanie systemów zarządzania środowiskowego.
Dla zakładów istniejących szczególnie istotna jest działalność służb kontrolnych dotycząca
zakładów przemysłowych i ich wpływu na środowisko. Przejawiający się m.in.
w ustawodawstwie wzrost znaczenia czynników proekologicznych w kształtowaniu
środowiska wymuszać będzie na zakładach przemysłowych nie tylko konieczność
neutralizacji skutków szkodliwego oddziaływania na otoczenie, ale przede wszystkim
działalność prewencyjną zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Oszczędne gospodarowanie surowcami, energią wymusza na zakładach rachunek
ekonomiczny i konkurencja we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego.
Powyższe cele dla nowopowstających zakładów realizowane są na etapie projektów
budowlanych i technologicznych.
5.4.Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska oraz
zarządzania środowiskowego
Aktywizacja do działań na rzecz ochrony środowiska na poziomie powiatu i województwa
związana będzie w istotny sposób z wdrażaniem w gospodarce wymagań prawnych
zawartych w dyrektywach UE, ale przetransponowanych do prawa krajowego.
W szczególności dotyczy to dyrektyw: IPPC, LCP, Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz
Dyrektywy o odpadach.
Istotnym wsparciem ochrony środowiska na poziomie gminy jest aktywizacja rynku do
działań na rzecz ochrony środowiska prowadząca do tworzenia tzw. zielonych miejsc pracy
(zwłaszcza w rolnictwie, turystyce, leśnictwie, ochronie przyrody, odnawialnych źródłach
energii, wykorzystania odpadów), rozwoju produkcji urządzeń służących ochronie
środowiska bądź produkcji towarów przyjaznych środowisku.
Cel średniookresowy do 2017 roku
Zwiększenie aktywności rynku do działań na rzecz środowiska.
Rozwój produkcji towarów i usług przyjaznych środowisku
Kierunki działań
-
Preferowanie zakupu towarów przyjaznych środowisku,
Wspieranie ogólnego stosowania opakowań ekologicznych oraz ich promocja,
Zawarcie w każdym przetargu publicznym wymogów ekologicznych,
Wspieranie powstawania tzw. zielonych miejsc pracy, w tym przygotowanie programu ich
tworzenia.
5.5. Edukacja ekologiczna i komunikacja społeczna
Cel średniookresowy do 2017 roku
Cel średniookresowy do roku 2017 w zakresie poprawy stanu środowiska w gminie Żabno
zależy nie tylko od realizacji konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych, ale także od
świadomości ekologicznej jej społeczeństwa.
58
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców gminy oraz poprawa dostępu do informacji o
środowisku
Cel ten jest zgodny z założeniami Polityki Ekologicznej Państwa, która kładzie nacisk na
włączanie i rozszerzanie współpracy, szczególnie instytucji publicznych z pozarządowymi
organizacjami ekologicznymi, jak również włączenie społeczeństwa w procedury
konsultowania ważnych dla środowiska przedsięwzięć i decyzji.
Strategia realizacji celu średniookresowego
Odpowiednio ukierunkowana aktywność społeczeństwa jest jednym z podstawowych
warunków realizowania polityki ochrony środowiska. Aktywność ta z kolei powinna być
wypracowana na drodze należycie prowadzonej działalności edukacyjnej, informacyjnej i
promocyjnej.
Edukacja ekologiczna realizowana jest w następujących formach:
- teoretyczno-praktycznej – edukacja ekologiczna w szkołach i organizacjach
ekologicznych,
- poznawczej – czynny udział w kształtowaniu środowiska,
- popularyzacyjnej – organizowanie imprez masowych, festynów, konkursów.
Zadania placówek oświatowych w zakresie nauczania, umiejętności i pracy wychowawczej,
w tym także kształtowania świadomości ekologicznej uczniów określa Rozporządzenie
Ministerstwa Edukacji Narodowej z dn. 15.02.1999 dotyczące podstawy programowej
kształcenia ogólnego.
Rozporządzenie to wprowadza również obok przedmiotów i bloków przedmiotowych
realizację ścieżki międzyprzedmiotowej.
Edukacja ekologiczna jest jedną ze ścieżek interdyscyplinarnych. Tematyka ekologiczna
stanowi element wielu przedmiotów a jej właściwa realizacja zależy przede wszystkim od
zaangażowania nauczycieli, od ich znajomości najważniejszych problemów gminy i powiatu.
Ważnym zadaniem kadry nauczycielskiej jest uwypuklenie w ramach edukacji szkolnej,
problematyki związanej z ochroną środowiska na terenie samej gminy.
Ważna w tym względzie jest metodyka pracy nauczyciela, stosowanie już sprawdzonych
metod i rozwijanie nowych form bezpośredniego ciągłego zaangażowania takich jak:
dyskusja panelowa, burza mózgów, projekty, seminaria. Podstawowymi wytycznymi pracy
pedagoga i nauczyciela nadal powinny być:
- kształtowanie u ucznia postawy odpowiedzialności za stan środowiska,
- zachęcanie ucznia do prowadzenia własnych obserwacji, badań i analizy środowiska,
- kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów zgodnie z posiadaną wiedzą,
- umożliwienie dzieciom i młodzieży podejmowania praktycznych działań na rzecz ochrony
środowiska w ich otoczeniu.
Bardzo ważne są zajęcia terenowe oparte na bezpośrednim kontakcie ucznia z przedstawianą
problematyką dające mu możliwość utożsamienia się z problemem i uświadomienia jego
ciężaru.
Takie formy edukacji pomogą wykształcić umiejętność wnikliwej obserwacji,
spostrzegawczości, kojarzenia i wyciągania wniosków.
Aktywna kampania edukacyjna w zakresie ochrony środowiska, winna być poparta szerokim
zakresem działań praktycznych i w bezpośrednim kontakcie ze środowiskiem.
Ważne w tego rodzaju kampanii jest umożliwienie młodzieży zaobserwowania zjawisk
zachodzących w relacji pomiędzy lokalną społecznością a jej naturalnym otoczeniem w życiu
codziennym, wpływ zachowań odwiedzających gminę turystów, a także zrozumienia roli
zasobów środowiska naturalnego i dóbr kultury w rozwoju gospodarczym, poznania
sposobów gospodarowania odpadami i ściekami i wykształcenia na bazie powyższych
doświadczeń postawy proekologicznej.
59
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
W nawiązaniu do edukacji ekologicznej dorosłych należy podkreślić rosnącą rolę
instrumentów kształtowania świadomości ekologicznej ogółu społeczeństwa, nie tylko
młodzieży.
Ważne jest zatem wzbudzenie zainteresowania mieszkańców stanem środowiska gminy i
możliwościami jego poprawy a także wywołanie poczucia odpowiedzialności i
zaangażowanie w procesy decyzyjne. Z uwagi na specyfikę gminy ważne będzie
zaangażowanie w proces edukacji pozaszkolnej takich grup zawodowych jak lokalni
inwestorzy, rolnicy.
W procesie edukowania społeczeństwa należy w możliwie dużym stopniu wykorzystać środki
masowego przekazu, zwłaszcza media lokalne (głównie prasę), a także internet, ze względu
dynamicznie wzrastającą popularność i powszechność dostępu.
Jednym z podstawowych elementów polityki ekologicznej państwa jest prawo składania uwag
i wniosków w postępowaniach prowadzonych udziałem społeczeństwa. Zarówno gmina,
starostwo jak i marszałek województwa są zobowiązane do udostępniania na zasadach
określonych w ustawie Prawo ochrony środowiska, a także ustawy z dnia 3 października
2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w
ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008r. Nr 199,
poz. 277 z późn. zmianami) informacji o tymże środowisku.
Udostępnianiu podlegają informacje określone w art. 8 ustawy z dnia 3 października 2008 r. z
późn. zmianami dotyczące:
 stanu elementów środowiska, takich jak: powietrze, woda, powierzchnia ziemi,
kopaliny, klimat, krajobraz i obszary naturalne, w tym bagna, obszary nadmorskie i
morskie, a także rośliny, zwierzęta i grzyby oraz inne elementy różnorodności
biologicznej, w tym organizmy genetycznie zmodyfikowane, oraz wzajemnych
oddziaływań między tymi elementami;
 emisji, w tym odpadów promieniotwórczych, a także zanieczyszczeń, które wpływają
lub mogą wpłynąć na elementy środowiska, o których mowa w pkt 1;
 środków, takich jak: środki administracyjne, polityki, przepisy prawne dotyczące
środowiska i gospodarki wodnej, plany, programy oraz porozumienia w sprawie
ochrony środowiska, a także działań wpływających lub mogących wpłynąć na
elementy środowiska, o których mowa w pkt 1, oraz na emisje i zanieczyszczenia, o
których mowa w pkt 2, jak również środków i działań, które mają na celu ochronę
tych elementów;
 raportów na temat realizacji przepisów dotyczących ochrony środowiska;
 analiz kosztów i korzyści oraz innych analiz gospodarczych i założeń wykorzystanych
w ramach środków i działań, o których mowa w pkt 3;
 stanu zdrowia, bezpieczeństwa i warunków życia ludzi, oraz stanu obiektów kultury i
obiektów budowlanych - w zakresie, w jakim oddziałują na nie lub mogą
oddziaływać:
a) stany elementów środowiska, o których mowa w pkt 1, lub
b) przez elementy środowiska, o których mowa w pkt 1 - emisje i zanieczyszczenia, o
których mowa w pkt 2, oraz środki, o których mowa w pkt 3.
Odmowę udzielenia informacji o środowisku regulują art.16 - 20 ustawy z dnia 3
października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Kierunki działań
- Aktywna edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia,
60
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
- Koordynowanie i wspieranie działań edukacji ekologicznej przez samorząd gminy,
- Promowanie przez środki masowego przekazu stylu życia i zachowań przyjaznych
środowisku,
- Zapewnienie społeczeństwu niezbędnych informacji o stanie środowiska.
6.6.
5.6. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
Proces integracji Polski z Unią Europejską wiąże się z osiągnięciem standardów unijnych
dotyczących jakości środowiska co wymusza jego poprawę w stosunku do stanu aktualnego.
Przez bezpieczeństwo ekologiczne w perspektywie najbliższych lat, należy mieć na uwadze
przede wszystkim jakość wód powierzchniowych oraz stworzenie spójnego ponadgminnego
systemu gospodarki odpadami, ochrona powietrza atmosferycznego natomiast
w perspektywie wieloletniej – jakość gleb i wód podziemnych oraz różnorodność biologiczną.
Zadania z tego zakresu należą do najistotniejszych i najbardziej kosztownych, ponieważ
obejmują tak ważne dziedziny jak ochrona zasobów wodnych, gospodarowanie odpadami,
ochrona powietrza atmosferycznego. Do nich odnosi się również wiele przyjętych przez
Polskę zobowiązań międzynarodowych wynikających z podpisanych konwencji i protokołów
do konwencji.
Opierając się na aktualnym stanie w zakresie poszczególnych elementów środowiska i
uciążliwości w gminie Żabno oraz wymaganiach prawnych, sformułowano cele
średnioterminowe do 2017 roku, które zestawiono w tabeli 17 i strategię ich realizacji oraz
przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2010 – 2013, które przedstawiono
w tabeli 18.
5.6.1. Jakość wód i stosunki wodne
Cele średniookresowe do 2017 roku
1.
2.
3.
Poprawa jakości użytkowej wód powierzchniowych
Zapewnienie skutecznej ochrony wód podziemnych
Zapewnienie sprawnego systemu oczyszczania ścieków
Strategia realizacji celów średniookresowych
Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej tj. od 1 maja 2004 r. Polska zobowiązana jest
wdrożyć zapisy Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) z dnia 23 października 2000 roku –
dokumentu uznawanego za jeden z najbardziej kompleksowych pakietów dotyczących celów
i zobowiązań w zakresie gospodarki wodnej. Głównym celem wdrażania zapisów Dyrektywy
jest osiągnięcie do 2015 roku dobrego stanu ekologicznego i chemicznego w wodach.
Długofalowym celem polityki ekologicznej państwa jest osiągnięcie dobrego stanu
ekologicznego wód tak pod względem jakościowym jak i ilościowym. Oznacza to, że wody
powierzchniowe powinny pozostawać w stanie ukształtowanym przez przyrodę i
jednocześnie, na wyznaczonych odcinkach lub akwenach, być przydatne do:
 wykorzystania w zbiorowym zaopatrzeniu w wodę do picia,
 celów kąpielowych,
 bytowania ryb łososiowatych albo karpiowatych.
Cel ten powinien być zrealizowany do 2015 roku zgodnie z dyrektywą 2000/60/WE (tzw.
Ramowa Dyrektywa Wodna). Stanowi ona podstawę dla osiągnięcia przez wody
powierzchniowe dobrego stanu chemicznego i ekologicznego, natomiast przez wody
podziemne dobrego stanu chemicznego i ilościowego.
61
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Podstawowe wymagania w zakresie poprawy jakości wód powierzchniowych zawarte są
w ustawie Prawo Wodne (ustawa ta uwzględnia zapisy dyrektywy 2000/60/WE), działania
inwestycyjne wyznacza Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych oraz
postanowienia Traktatu Akcesyjnego. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków
Komunalnych (KPOŚK) przyjęty w 2003 r. ( i trzykrotna jego aktualizacja) ustalił
harmonogram budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków oraz systemów kanalizacyjnych
dla aglomeracji powyżej 2 tys. RLM tak, by spełniały normy ustanowione w UE.
Kanalizowanie terenu gminy obecnie nieobjętego kanalizacją przewiduje budowę kolektorów
kanalizacyjnych do głównej przepompowni w Niedomicach i skierowanie ścieków
kolektorem przesyłowym do Grupowej Oczyszczalni Ścieków w Tarnowie.
Całość projektu przewiduje :
- budowę 95 km kanalizacji sanitarnej,
- budowę 65 przepompowni ścieków.
Budowa kanalizacji sanitarnej podzielona jest na 5 zadań mających na celu realizację
przedsięwzięcia w poszczególnych miejscowościach:
− zadanie 1: w m. Żabno, budowa 17,4 km przewodów kanalizacji grawitacyjnej, 7,4 km
przewodów kanalizacji tłocznej, 15 sztuk przepompowni ;
− zadanie 2: w m. Łęg Tarnowski, budowa 19,0 km przewodów kanalizacji grawitacyjnej, 8,5
km przewodów kanalizacji tłocznej, 21 sztuk przepompowni ;
− zadanie 3: w m. Ilkowice, budowa 16,8 km przewodów kanalizacji grawitacyjnej, 10,4 km
przewodów kanalizacji tłocznej, 17 sztuk przepompowni ;
− zadanie 4: w m. Bobrowniki Wielkie, budowa 9,0 km przewodów kanalizacji grawitacyjnej,
4,0 km przewodów kanalizacji tłocznej, 9 sztuk przepompowni;
oraz
− zadanie 5: na terenie Niedomickiego Obszaru Gospodarczego, budowa 2,1 km przewodów
kanalizacji grawitacyjnej, 0,3 km przewodów kanalizacji tłocznej, 1 sztuk przepompowni.
Na wykonanie w/w inwestycji w dniu 12 kwietnia 2010 roku w siedzibie Wojewódzkiego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie została podpisana umowa
o dofinansowanie z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i
Środowisko 2007 – 2013, Priorytet: I, Gospodarka wodno - ściekowa, działanie 1.1, Program
wodno –ściekowy w aglomeracjach powyżej 15 tyś. RLM projektu: „Budowa sieci
kanalizacyjnej w Gminie Żabno”. Dofinansowanie wyniesie 85% wartości zadań.
Inwestycje te przyczynią się do poprawy stanu zlewni Żabnicy i Dunajca a w konsekwencji
Wisły a także do wzrostu walorów krajobrazowych i rekreacyjnych, polepszenia warunków
bytowania i rozwoju wielu gatunków roślin i zwierząt oraz zapobiegnie zanieczyszczeniu wód
podziemnych a w perspektywie długoterminowej do poprawy ich jakości.
Wartość wymienionych wyżej zadań po przetargach wynosi 31 220 578 zł.
Ze środków własnych gminy budowany będzie kolektor przesyłowy z Żabna do Niedomic do
głównej przepompowni.
Rolnictwo ma istotny wpływ na jakość wód gruntowych jak i powierzchniowych. Źródłem
zanieczyszczeń z rolnictwa są zarówno źródła obszarowe tj. spływy powierzchniowe jak i
źródła punktowe: niewłaściwie przechowywane nawozy mineralne i organiczne (obornik,
gnojówka, gnojowica), pestycydy, odcieki kiszonkowe.
Wśród jednostek, które powinny być zaangażowane w działania ograniczające oddziaływanie
rolnictwa na jakość wód należy wymienić:
- Ośrodki Doradztwa Rolniczego - prowadzące doradztwo dla rolników,
- Stacje Chemiczno-Rolnicze - wykonujące badania gleb na potrzeby nawożenia,
- Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich - realizujące
programy szkoleniowe dla służb doradczych i rolników z zakresu rolnictwa i środowiska.
62
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Działania w/w instytucji mają służyć preferowaniu rolnictwa pro-ekologicznego i
ekologicznego (certyfikowanego), które zużywają znacznie mniej nawozów i środków
ochrony roślin (co ogranicza wprowadzanie do środowiska związków biogennych).
Odpowiednie organy powinny egzekwować obowiązek atestacji sprzętu ochrony roślin oraz
kontrolę stosowania środków ochrony roślin (przestrzeganie okresu karencji i prewencji).
Rolnictwo ma także wpływ na erozję glebową i w konsekwencji na ładunki namułów
dopływających do rzek i do wód stojących. Należy także powiedzieć, że rolnictwo jest
użytkownikiem znacznej ilości wody (w krajach UE ok. 30% całkowitych poborów wody).
Podnoszenie produkcji rolnej powoduje drenaż, odwodnienie i przekształcenia obszarów
podmokłych, podobnie jak całych dolin rzecznych.
Regulacja rzek i potoków, zalesiania (zmniejszenie współczynnika spływu), utrzymanie
sprawności technicznej zbieraczy i funkcjonujących rowów melioracyjnych – to jedne z
najważniejszych metod ograniczenia zagrożenia powodziowego w województwie
małopolskim.
Konsekwentnie należy przestrzegać obowiązujących przepisów prawnych w zakresie
niedopuszczania do zainwestowania terenów w odległości 50 m od stopu wału i w sąsiedztwie
śluz wałowych a także dbałości o prawidłowe użytkowanie międzywała (bezwzględny zakaz
wznoszenia obiektów kubaturowych, zakaz zadrzewień oraz zmiany w ukształtowaniu
powierzchni gruntu.
Kierunki działań
- Kontynuacja budowy sieci kanalizacyjnej zgodnie z projektem „Budowa sieci
kanalizacyjnej w Gminie Żabno”,
- Zaopatrzenie posesji w szczelne zbiorniki bezodpływowe lub budowa oczyszczalni
przydomowych na terenach, gdzie podłączenie do gminnego systemu kanalizacji jest
ekonomicznie nieopłacalne,
- Bieżąca kontrola sprawności systemu odprowadzania ścieków oraz stanu technicznego
zbiorników bezodpływowych,
- Utrzymanie drożności, bieżąca konserwacja i modernizacja cieków wodnych.
5.6.2 Jakość powietrza atmosferycznego
Cel średniookresowy do 2017 roku
Dotrzymanie standardów emisyjnych w zakresie jakości powietrza atmosferycznego, przeciwdziałanie
zmianom klimatu
Strategia realizacji celu średniookresowego
Stan sanitarny powietrza atmosferycznego w gminie Żabno uzależniony jest od przepływu
zanieczyszczeń przemysłowych z terenu powiatów sąsiednich w szczególności
zlokalizowanych po stronie zachodniej i północno-zachodniej a także niskiej emisji oraz
emisji komunikacyjnej pochodzącej ze źródeł lokalnych. Skalę dwóch ostatnich czynników
kształtuje stan infrastruktury na terenie samej gminy, dlatego w tym zakresie
odpowiedzialność za stan powietrza spoczywać będzie na władzach lokalnych,
przedsiębiorcach oraz wszystkich mieszkańcach.
Na terenie gminy Żabno od szeregu lat prowadzone są prace skierowane na zmniejszenie
emisji i zanieczyszczeń do powietrza poprzez modernizacje lokalnych kotłowni.
63
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
We wszystkich jednostkach oświatowych oraz w budynkach użyteczności publicznej
zmodernizowano kotłownie węglowe przechodząc na paliwo gazowe.
Ze względu na charakter zabudowy ( dominuje jednorodzinna) zaopatrzenie w ciepło utrzyma
się poprzez indywidualne systemy grzewcze. Podstawowym nośnikiem energii będzie nadal
gaz i węgiel kamienny. Udział węgla powinien wykazywać spadek zużycia na rzecz gazu
ziemnego.
Podstawą ograniczenia niskiej emisji będzie modernizacja systemu ciepłowniczego w
indywidualnych budynkach. Ważne będzie wykorzystanie alternatywnych źródeł energii a
także źródeł odnawialnych. Aktualnie istnieje możliwość uzyskania przez indywidualnych
inwestorów dopłat do instalacji kolektorów słonecznych tzw. EKOkredyt ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jest to oferta Banku
Ochrony Środowiska nowego rodzaju kredytu dla podejmujących działania sprzyjające
ochronie środowiska.
W procesie ograniczania niskiej emisji należy również zwrócić uwagę na możliwość
zastosowania środków pośrednich. Jednym z nich jest termomodernizacja zasobów
budownictwa mieszkaniowego, dzięki której możliwe jest zmniejszenie zapotrzebowania na
energię cieplną przynajmniej o kilka %.
Ruch uliczny i transport jest istotnym zagrożeniem walorów środowiska i zdrowia człowieka.
W obliczu rozwoju motoryzacji i związanego z nim wzrostu liczby pojazdów i użytkowników
dróg, dodatkowo w świetle wzrostu zainteresowania turystyką, istotnym kierunkiem działań
będzie bieżąca kontrola pojazdów i usprawnianie sieci drogowej, które powinny zapobiec
znaczącemu wzrostowi emisji komunikacyjnej.
Emisja zanieczyszczeń z sektora komunikacji w ostatnich latach uległa istotnemu
zmniejszeniu co ma związek z wycofaniem benzyny ołowiowej (w 2005 roku) i lepszym
stanem technicznym pojazdów.
Wszelkie działania edukacyjne i promocyjne w zakresie ochrony powietrza powinny dotyczyć
upowszechniania wykorzystania odnawialnych źródeł energii, stosowania ekologicznych
nośników energii, promowanie energooszczędnych materiałów w budownictwie, edukacji na
temat szkodliwości spalania materiałów odpadowych różnego pochodzenia oraz popularyzacji
transportu rowerowego.
Kierunki działań
- Dalsza modernizacja dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych,
- Popularyzacja najlepszych praktyk w dziedzinie wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych, w tym rozwiązań technologicznych i finansowych,
- Promowanie energooszczędnych materiałów w budownictwie,
- Promowanie transportu rowerowego,
- Edukacja ekologiczna w zakresie dotyczącym upowszechniania wykorzystania
odnawialnych źródeł energii, stosowania ekologicznych nośników energii, edukacja na
temat szkodliwości spalania materiałów odpadowych różnego pochodzenia.
5.6.3 Gospodarka odpadami
Cel średniookresowy do 2017 roku
Ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnego systemu ich
wykorzystywania i unieszkodliwiania
Zagadnienie gospodarki odpadami przedstawiono w dokumencie „Plan Gospodarki odpadami
dla Gminy Żabno - aktualizacja na lata 2009-2015 z uwzględnieniem okresu do roku 2018.
64
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
5.6.4. Ochrona przed hałasem
Cel średnioterminowy do 2015 roku
Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców i środowiska poprzez obniżenie jego natężenia do
poziomu obowiązujących standardów
Strategia realizacji celu średniookresowego
Większość kierunków działań dotyczących ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza
ze środków transportu samochodowego (opisanych w p. 5.6.2.) - przynosi efekty w postaci
zmniejszenia emisji hałasu.
Zatem modernizacja istniejących układów drogowych, poprawa stanu nawierzchni dróg
gminnych, budowa ekranów akustycznych (w szczególności żywopłotów) przez
administratorów dróg to działania mogące w znaczny sposób poprawić klimat akustyczny w
miejscach narażonych na ponadnormatywny hałas.
W skali lokalnej istotne znaczenie ma emisja hałasu do środowiska z obiektów działalności
gospodarczej w tym usługowej.
Działalność prewencyjna i kontrolna służb WIOŚ instalacji emitujących nadmierny hałas do
środowiska w znacznej mierze wymusza na podmiotach inwestowanie w urządzenia
ograniczające jego emisję (tłumiki, obudowy dźwiękoszczelne, przenoszenie instalacji do
innego obiektu, skrócenie czasu pracy urządzeń).
Problem zagrożenia hałasem należy uwzględniać przy opracowywaniu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego gminy.
Kierunki działań
1. Modernizacja istniejących układów drogowych, poprawa stanu nawierzchni dróg,
2. Uwzględnienie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów przy
opracowywaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy.
.
5.6.5. Pola elektromagnetyczne
Cel średniookresowy do 2017 roku
Rozeznanie skali zagrożenia polami elektromagnetycznymi
Strategia realizacji celu średniookresowego
W UE brak jest jednolitych przepisów ochrony środowiska i zdrowia ludzi przed
oddziaływaniem pól elektromagnetycznych (jest jedynie rekomendacja z 1999 roku). Polskę
czeka szereg prac w zakresie wprowadzenie unormowań w dziedzinie ochrony przed polami
elektromagnetycznymi, zorganizowanie jednostki referencyjnej (wraz z laboratorium
pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku), która będzie zapleczem naukowym i
merytorycznym dla organów administracji, w tym inspekcji ochrony środowiska, które to
organy mają realizować zadania zgodnie z zapisami ustawy poś.
W najbliższych latach podstawowym działaniem w skali kraju będzie prowadzenie badań,
które pozwolą na ocenę skali zagrożenia polami elektromagnetycznymi.
65
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Ponadto, jednym z ważnych zadań w gminie służących realizacji celu będzie wprowadzenie
do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie
przed polami (Polityka Ekologiczna Państwa) z wyznaczeniem stref ograniczonego
użytkowania m.in. wokół urządzeń elektroenergetycznych, radiokomunikacyjnych i
radiolokacyjnych, gdzie jest rejestrowane przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych.
Kierunki działań
- Wprowadzanie niskokonfliktowej lokalizacji źródeł promieniowania
5.7. Poważne awarie i zagrożenia naturalne
Cel średniookresowy do 2017 roku
Zapobieganie poważnym awariom i zagrożeniom naturalnym oraz eliminacja lub minimalizacja
skutków w razie ich wystąpienia
Strategia realizacji celu średniookresowego
Dla środowiska przyrodniczego bardzo ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego
i biologicznego. Do kompetencji Burmistrza Gminy Żabno należy przyjmowanie informacji o
wystąpieniu poważnej awarii przemysłowej i współdziałanie przy tworzeniu planu
operacyjno-ratowniczego w przypadku zaistnienia awarii.
W II Polityce Ekologicznej Państwa przewidziano, że głównym kierunkiem są działania
bezinwestycyjne skierowane na unowocześnienie i uzupełnienie uregulowań prawnych,
których efektem będzie Ustawa o nadzwyczajnych zagrożeniach środowiska, nowelizacji
istniejących ustaw oraz wydania brakujących jeszcze aktów prawnych, które związane są
z wdrożeniem m.in. tzw. Dyrektywy Seveso II. Planowane przedsięwzięcia ukierunkowane są
na działanie profilaktyczne w celu niedopuszczenia do awarii lub ograniczenia ich skutków
obejmujących działania ratownicze i likwidację skutków w środowisku. Wdrożenie
większości zadań w tej dziedzinie odbywać się będzie na szczeblu krajowym i wojewódzkim.
W przypadku wystąpienia skażenia środowiska podczas transportu materiałów
niebezpiecznych, gdy trudno jest ustalić sprawcę zdarzenia - obowiązki usunięcia zagrożenia
spoczywają na Staroście.
Z punktu widzenia narażenia mieszkańców na skutki ewentualnych skażeń środowiska
podczas transportu materiałów niebezpiecznych, ważne jest :
- informowanie społeczeństwa o wystąpieniu awarii i sposobu zachowań w takiej sytuacji,
- modernizacja i doposażenie w sprzęt ratownictwa ekologicznego OSP działających na
terenie gminy.
Działania w zakresie przeciwdziałania powodzi i suszy realizowane będą w układach
zlewniowych. Do działań niezbędnych na szczeblu gminy realizowanych przez jednostki
samorządowe zaliczyć należy:
- właściwe utrzymanie wód i urządzeń wodnych będących w ich administracji,
- utrzymanie naturalnego charakteru cieków poza terenami o zwartej zabudowie,
- planowanie i kształtowanie zagospodarowania przestrzennego terenów zagrożonych
powodzią, z uwzględnieniem ograniczeń lokalizacji oraz rodzaju i intensywności
zabudowy tych terenów.
66
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO - AKTUALIZACJA NA LATA 2010—2013
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2017
Kierunki działań:
- Prowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych dla mieszkańców gminy o możliwości
zapobiegania i postępowania w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska z tytułu
wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof,
- Modernizacja i doposażenie w sprzęt ratownictwa ekologicznego OSP,
- Uwzględnienie terenów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego,
- Odmulanie i renowacja koryt cieków wodnych.
67
5.8. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie
zasobów przyrody
5.8.1.Ochrona przyrody i krajobrazu
Cele średniookresowe do 2017 roku
1.
2.
Ochrona i utrzymanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej,
Wzrost świadomości społeczeństwa w zakresie poszanowania przyrody, w tym głównie
przestrzegania zasad ingerencji w sferę terenów cennych przyrodniczo.
Strategia realizacji celu średniookresowego
Na terenie gminy znajdują się ekosystemy cenne przyrodniczo, które opisano w rozdziale p.
3.6. jednakże nie zostały dotychczas objęte formami ochrony wynikającymi z ustawy z dnia
16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz.U.Nr 92, poz. 880 z późn. zmianami).
W kontekście ochrony wartości krajobrazowych gminy istotne są założenia przyjęte w
Polityce Ekologicznej Państwa dotyczące terenów rolniczych, które w gminie Żabno stanowią
około 90 % powierzchni:
- utrzymanie urozmaiconego krajobrazu rolniczego polskiej wsi oraz zwiększenie wsparcia
i rozwój form rolnictwa stosujących metody produkcji nie naruszające równowagi
przyrodniczej, przede wszystkim rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego,
- zachowanie tradycyjnych praktyk gospodarczych na obszarach cennych przyrodniczo jako
narzędzia ochrony i zrównoważonego wykorzystania zasobów biologicznych.
Promocja cennych przyrodniczo terenów gminy winna stanowić element strategii jej rozwoju,
a rozwój edukacji ekologicznej w gminie winny sprzyjać ochronie cennych zasobów przyrody
i krajobrazu.
Kierunki działań
- Bieżąca ochrona i promowanie istniejących obszarów cennych przyrodniczo,
- Rozwój rolnictwa ekologicznego,
- Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie ochrony przyrody i
krajobrazu.
5.8.2. Ochrona lasów
Cele średniookresowe do 2017 roku
1.
2.
Ochrona terenów leśnych i powiększanie ich zasobów,
Prowadzenie zrównoważonej pod względem ekonomicznym, społecznym i ekologicznym
gospodarki leśnej.
Strategia realizacji celów średniookresowych
Jednym z priorytetów gospodarki leśnej jest zwiększenie lesistości kraju zgodnie z
„Krajowym Planem Zwiększenia Lesistości Kraju”.
Program zakłada zwiększenie lesistości kraju do 30% w 2020 roku i 33% w połowie XXI
wieku, sukcesywnie w miarę przekazywania do zalesienia gruntów :
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014


nieprzydatnych dla rolnictwa,
osiągania przestrzennie optymalnej struktury lasów w krajobrazie przez ochronę i
pełne wykorzystanie produkcyjnych możliwości siedlisk.
Zalesianie ma na celu poprawę struktury przestrzennej obszarów wiejskich, wycofanie
z produkcji gruntów niskiej jakości oraz przeciwdziałanie degradacji gleb.
Prawidłowe zaplanowanie i prowadzenie zalesień spowoduje powiększenie środowiskowej
roli krajowych lasów, poprawę warunków produkcji rolnej oraz powinno się również
przyczynić do polepszenia warunków egzystencji ludności miast i aglomeracji
przemysłowych.
W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Żabno powiększanie
powierzchni leśnych przewidziano na terenach poeksploatacyjnych jako rekultywację obszaru
oraz w miejscowościach: Odporyszów, Sieradza, Czyżów.
Limit rocznych zalesień w uzgodnieniu z wójtami ustala starosta. Z uwagi na strukturę
własności lasów w gminie Żabno nadzór nad lasami sprawuje Starosta Powiatu
Tarnowskiego. Przeznaczone do zalesienia powierzchnie wykonywane będą na gruntach
prywatnej własności.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2007r. z określa
szczegółowe warunki i tryb przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Zalesianie
gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne", objętego Programem Rozwoju
Obszarów Wiejskich na okres 2007–2013. Nowością są dopłaty do zalesień na gruntach
innych niż rolne oraz zalesień z wykorzystaniem sukcesji naturalnej.
Przede wszystkim grunt do zalesienia objętego pomocą finansową powinien być objęty
stosownym zapisem w studium zagospodarowania przestrzennego gminy i w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego gminy. Są jeszcze inne ograniczenia: minimalna
powierzchnia 0,5 ha, szerokość 20 m (jeśli nie sąsiaduje z lasem), własność lub
współwłasność rolnika-wnioskodawcy. Dopuszcza się również możliwość, że powyższe
wymogi mogą spełniać sąsiadujące ze sobą grunty należące do co najmniej trzech właścicieli
rolników. Wówczas limit powierzchni rośnie do 2 ha. Subsydia na zalesienie gruntów innych
niż rolne są wypłacane krócej, przez 5 a nie przez 15 lat. Starania o refundację powinno
poprzedzić przygotowanie stosownych dokumentów, m.in. planu zalesienia sporządzonego
przez Nadleśnictwo Dąbrowa Tarnowska.
Zalesianiu powinny towarzyszyć szkolenia oraz usługi doradcze w tym zakresie prowadzone
przez Nadleśnictwo Dąbrowa Tarnowska.
Strategia w zakresie gospodarki leśnej obejmuje działania stałego monitoringu lasów
w zakresie zagrożenia czynnikami natury biotycznej chorób grzybowych, w miejscach
najbardziej podatnych na wystąpienie pożarów. Obowiązek przeprowadzania zabiegów
hodowlanych i technicznych obciąża właścicieli lasów.
Kierunki działań
- Zalesianie nieużytków i gruntów zgodnie z ewidencją obszarów przeznaczonych do
zalesień,
- Przestrzeganie zasad przeprowadzania zabiegów hodowlanych i technicznych przez
właścicieli lasów,
- Rozszerzanie usług doradczych, informacji i szkoleń dla właścicieli lasów prywatnych.
5.8.3.Ochrona gleb
Cel średniookresowy do 2017 roku
69
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
Zapewnienie skutecznej ochrony środowiska glebowego
przed negatywnym wpływem antropogenicznym oraz naturalną degradacją
Strategia realizacji celu średniookresowego
Polityka ekologiczna państwa w zakresie ochrony gleb zmierza w kilku kierunkach:
 Ochrony zasobów gleb nadających się do wykorzystania rolniczego i leśnego przed
ich przeznaczeniem na inne cele,
 Ochrony gleb przed degradacją i zanieczyszczeniem, powodowanymi
oddziaływaniem czynników antropogenicznych i naturalnych (zmiany struktury
fizycznej, stosunków wodnych i chemizmu gleb spowodowane działalnością
inwestycyjną, zanieczyszczeniami przemysłowymi i transportowymi, naturalną
erozją, niewłaściwą agrotechniką, składowaniem odpadów),
 Rekultywacji gleb zdegradowanych.
Racjonalne gospodarowanie gruntami obejmuje ograniczenie zjawiska zmiany przeznaczenia
gruntów rolnych na grunty budowlane. Zmiana taka może odbyć się tylko poprzez ustalenia
studium zagospodarowania przestrzennego a po uchwaleniu planu w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego, w którym stosowane winny być następujące zasady
ograniczania zmiany przeznaczenia gruntów rolnych:
- Ochronę gruntów organicznych, szczególnie w dolinach potoków, rejonach oczek
wodnych i w terenach bezodpływowych,
- Ochronę trwałych użytków zielonych, szczególnie w zlewniach bezpośrednich
odbiorników wodnych, terenach bezodpływowych i na tarasach zalewowych w dolinach
rzek, dla których preferuje się uznanie w planie jako wyłączonych spod zabudowy,
- Ochronę gruntów rolnych w sąsiedztwie zwartych kompleksów leśnych o pow. powyżej
20 ha,
- Ochronę gruntów rolnych na stokach o nachyleniu powyżej 6o i na wierzchołkach stoków,
dla których preferuje się zalesienie,
- Zachowanie maksymalnej powierzchni gruntów klas III i IV.
Działania dotyczące ochrony gleb zostały opisane w rozdziale „Perspektywiczny rozwój
gminy w kontekście ochrony środowiska” rozdział rolnictwo.
Problem zanieczyszczenia gleb jest bardzo istotny ze względu na możliwość ich pośredniego
lub bezpośredniego negatywnego oddziaływania na zdrowie człowieka.
Analizując zagrożenia środowiska glebowego należy pamiętać zarówno o błędach
popełnionych w przeszłości, takich jak nadmierne wylesianie, osuszanie bagien, wadliwe
melioracje, ale także o współczesnych zabiegach agrotechnicznych a zwłaszcza chemizacja,
zintensyfikowanie nawożenia mineralnego i szerokie stosowanie pestycydów.
W wyniku zanieczyszczenia gleb następuje degradacja ich właściwości biologicznych,
skażenie wód gruntowych i przechodzenie szkodliwych substancji do łańcucha
żywieniowego.
Praktycznym działaniem w zakresie ochrony gruntów rolnych powinno być stosowanie
zabiegów przeciwdziałających degradacji. Uwzględnić tu należy głównie stosowanie
zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych. Badania Zakładu Badań Środowiska Rolniczego i
Leśnego PAN nad bioróżnorodnością zadrzewień śródpolnych wykazały, że stanowią one
ekosystemy o bogactwie gatunków porównywalnych z ekosystemami leśnymi.
Ochronie gruntów rolnych sprzyja utrzymanie optymalnego uwilgocenia gleby i
prawidłowego systemu odwadniania poprzez utrzymanie urządzeń melioracyjnych, rowów i
drenażu w dobrym stanie a także racjonalne zużycie środków ochrony roślin i nawozów.
70
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
Eksploatacja tych systemów powinna polegać na regulacji odpływu wód i możliwie długim
utrzymaniu zasobów wody w profilu glebowym. Zadania w zakresie melioracji zostały
opisane w rozdziale „Jakość wód i poprawa stosunków wodnych”.
Oprócz ww. działań, wszystkie działania zmierzające do poprawy stanu sanitarnego
powietrza, stanu gospodarki odpadami, prawidłowej gospodarki leśnej są również ważne dla
ochrony gleb przed zanieczyszczeniami.
Kierunki działań
- Ochrona gleb o wysokiej przydatności rolniczej przed przeznaczeniem na cele
nierolnicze,
- Ochrona zakrzaczeń i zadrzewień śródpolnych,
- Racjonalne stosowanie środków ochrony roślin i nawozów,
- Właściwe utrzymanie i odbudowa urządzeń melioracyjnych.
5.8.4. Ochrona zasobów kopalin
Cel średniookresowy do 2017 roku
Ochrona zasobów złóż surowców mineralnych i ich racjonalne wykorzystanie
Strategia realizacji celu średniookresowego
W przyszłościowym rozwoju gospodarczym gminy eksploatacja złóż surowców mineralnych
jest szansą dla rozwoju gminy. Stwarza możliwość rozwoju produkcji przetwórczej.
W przypadku eksploatacji złóż głównym zadaniem w kierunku zapewnienia ochrony jest
maksymalne wykorzystanie zasobów w granicach udokumentowania a następnie skuteczna
i właściwa, z punktu widzenia gospodarki przestrzennej i ochrony środowiska rekultywacja
terenów poeksploatacyjnych.
Rolą organów administracji publicznej jest określenie warunków prowadzenia eksploatacji,
jej zakończenia i rozliczenia. Na podejmującym eksploatację złoża spoczywa obowiązek
sukcesywnego prowadzenia rekultywacji terenów poeksploatacyjnych oraz przywracania do
właściwego stanu inne elementy przyrodnicze. W przypadku złóż na których eksploatacja nie
została podjęta ważne jest zabezpieczenie udokumentowanych zasobów przed ich utratą
poprzez wyłączenie terenu z zainwestowania uniemożliwiającego późniejszą eksploatację.
Zgodnie z art. 72 ust.1 ustawy Prawo Ochrony Środowiska warunki utrzymania równowagi
przyrodniczej i racjonalną gospodarkę zasobami środowiska powinny być określone
w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Warunki te określa się poprzez:
- Ustalanie programów racjonalnego wykorzystania powierzchni ziemi, w tym na terenach
eksploatacji złóż kopalin i racjonalnego gospodarowania gruntami,
- Uwzględnianie obszarów występowania złóż kopalin oraz obecnych i przyszłych potrzeb
eksploatacji tych złóż.
Kierunki działań
-
Uwzględnienie w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
wszystkich złóż w granicach ich udokumentowania wraz z zapisami o ochronie ich
obszarów przed trwałym zainwestowaniem,
71
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
-
Racjonalne wykorzystanie zasobów złóż,
Stosowanie technologii zapewniającej ograniczenie ujemnych wpływów na środowisko,
Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
6. PLAN OPERACYJNY NA LATA 2010 – 2014 I JEGO
FINANSOWANIE
Nadrzędnym celem „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Żabno w latach 2010-2014
jest zapewnienie mieszkańcom jakości życia w zdrowym i czystym środowisku.
Cel ten wskazuje jako wartość nadrzędną człowieka co jest zgodne z założeniami Polityki
Ekologicznej Polski.
6.1. Najważniejsze problemy ochrony środowiska
Analiza aktualnego stanu środowiska i zagrożeń pozwala na zdefiniowanie problemów, które
są najpilniejsze do rozwiązania. Są to:
- Kontynuowanie kanalizacji gminy,
- Budowa docelowego systemu gospodarki odpadami,
- Modernizacja dróg wojewódzkich,
- Budowa urządzeń zabezpieczających przed powodzią,
- Szerzenie oświaty ekologicznej wśród mieszkańców.
Przedsięwzięcia zawarte w planie operacyjnym zmierzające do ich rozwiązania mają priorytet
w najbliższych latach.
6.2. Zbiorcze zestawienie celów i kierunków działań wraz z zadaniami w
zakresie ochrony środowiska przewidzianych do realizacji w latach
2010 - 2013
W formułowaniu planu operacyjnego, a więc listy przedsięwzięć przewidzianych do realizacji
w latach 2010 –2013, uwzględniono kryteria wyboru zgodne z priorytetami
proekologicznymi.
Zbiorcze zestawienie celów i kierunków działań w zakresie realizowania polityki
ekologicznej w Gminie Żabno w latach 2010 –2014 zestawiono w tabeli 17 .
Należy podkreślić, że istnieje także możliwość realizacji przedsięwzięć nie wskazanych
w załączonych tabelach, ale takich, które mieszczą się w ramach kierunków działań
nakreślonych w rozdziale poprzednim, a wynikających z zaistniałych w danym czasie
potrzeb.
W tabeli 18 przedstawiono plan operacyjny na lata 2010 - 2013, dla poszczególnych
przedsięwzięć, podano instytucje realizujące, koszty i źródła ich finansowania.
W tabeli 19 podano sumaryczne koszty wdrażania Programu w latach 2010 - 2013 wg
kierunków inwestowania. W tabeli 20 przedstawiono strukturę finansowania wdrażania
Programu Ochrony Środowiska w latach 2010 – 2013.
Tabela 17
Cele i kierunki działań w zakresie realizowania polityki ekologicznej w Gminie
Żabno w latach 2010-2013
72
Cele operacyjne
Kierunki działań minimalizujących zagrożenia
Rozwój rolnictwa z zachowaniem wymagań określonych w ramach zasady wzajemnej zgodności
Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich z
zachowaniem lokalnego charakteru produkcji
rolnej i wymagań ochrony środowiska
Rozwój działalności pozarolniczej i produkcyjnej
przy jednoczesnym
minimalizowaniu negatywnych wpływów
na zdrowie ludzi i środowisko
Poprawa struktury wielkościowej i jakościowej użytków rolnych
Zachowanie obecnej struktury krajobrazu rolniczego ( zadrzewienia, oczka wodne, tereny
podmokłe, bagna, trwałe użytki zielone)
Organizacja szkoleń i doradztwa dla rolników m.in. w zakresie zasady wzajemnej zgodności albo
współzależności „cross-compliance”
Wprowadzanie systemów zarządzania środowiskowego
Oszczędne gospodarowanie surowcami naturalnymi
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń
Wprowadzanie technologii mało i bezodpadowych
Wprowadzanie systemów zarządzania środowiskowego
Preferowanie zakupu towarów przyjaznych środowisku
Zwiększenie aktywności rynku do działań na rzecz
ochrony środowiska. Rozwój produkcji towarów
przyjaznych środowisku
Wspieranie ogólnego stosowania opakowań ekologicznych oraz ich promocja
Zawarcie w każdym przetargu publicznym wymogów ekologicznych
Wspieranie powstawania tzw. zielonych miejsc pracy, w tym przygotowanie
programu ich tworzenia.
Aktywna edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia
Wzrost świadomości ekologicznej u mieszkańców
gminy oraz poprawa dostępu do informacji o
środowisku
Koordynowanie i wspieranie działań edukacji ekologicznej przez samorząd gminy
Promowanie przez środki masowego przekazu stylu życia i zachowań przyjaznych
środowisku
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
Zapewnienie społeczeństwu niezbędnych informacji o stanie środowiska naturalnego
1. Poprawa jakości użytkowej wód
powierzchniowych
2. Zapewnienie skutecznej ochrony wód
podziemnych,
3. Zapewnienie sprawnego systemu
oczyszczania ścieków
Kontynuacja budowy sieci kanalizacyjnej zgodnie z projektem „Budowa sieci
kanalizacyjnej w Gminie Żabno”,
Zaopatrzenie posesji w szczelne zbiorniki bezodpływowe lub budowa oczyszczalni
przydomowych na terenach, gdzie podłączenie do gminnego systemu kanalizacji jest
ekonomicznie nieopłacalne,
Bieżąca kontrola sprawności systemu odprowadzania ścieków oraz stanu technicznego
zbiorników bezodpływowych,
Utrzymanie drożności, bieżąca konserwacja i modernizacja cieków wodnych
Modernizacja infrastruktury komunikacyjnej, w tym remont dróg o złym stanie
technicznym najczęściej eksploatowanych przez pojazdy silnikowe
Dotrzymanie standardów emisyjnych w zakresie
jakości powietrza atmosferycznego,
przeciwdziałanie zmianom klimatu
Dalsza modernizacja dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych,
Promowanie oraz popularyzacja najlepszych praktyk w dziedzinie wykorzystania energii
ze źródeł odnawialnych, w tym rozwiązań technologicznych i finansowych,
Promowanie energooszczędnych materiałów w budownictwie
Edukacja ekologiczna w zakresie dotyczącym upowszechniania wykorzystania
odnawialnych źródeł energii, stosowania ekologicznych nośników energii, edukacja na
temat szkodliwości spalania materiałów odpadowych różnego pochodzenia.
Modernizacja istniejących układów drogowych, poprawa stanu nawierzchni dróg,
Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla
mieszkańców i środowiska poprzez obniżenie jego
natężenia do poziomu obowiązujących
Uwzględnienie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów przy opracowywaniu
standardów
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy.
Rozeznanie skali zagrożenia polami
Wprowadzanie niskokonfliktowej lokalizacji źródeł promieniowania
elektromagnetycznymi
Prowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych dla mieszkańców gminy o możliwości
zapobiegania i postępowania w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska z tytułu wystąpienia
Zapobieganie poważnym awariom i zagrożeniom
klęsk żywiołowych i katastrof
naturalnym oraz eliminacja lub minimalizacja
Uwzględnienie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Gminy Żabno warunków
skutków w razie ich wystąpienia
technicznych gazociągów wysokoprężnych (G 100,G 250,G 300,G 400,G 500,G 700) oraz
ochrony przeciwpowodziowej,
74
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
Modernizacja i doposażenie w sprzęt ratownictwa ekologicznego OSP
Odmulanie i renowacja koryt rzek i cieków melioracyjnych,
1. Ochrona i utrzymanie różnorodności
biologicznej i krajobrazowe,j
2. Wzrost świadomości społeczeństwa w
zakresie poszanowania przyrody,w tym
głównie przestrzegania zasad ingerencji w sferę
terenów cennych przyrodniczo
1.
1.
1. Ochrona terenów leśnych i powiększanie
ich zasobów
2.Prowadzenie zrównoważonej pod
względem ekonomicznym, społecznym i
ekologicznym gospodarki leśnej
Zapewnienie skutecznej ochrony środowiska
glebowego przed negatywnym wpływem
antropogenicznym oraz naturalną degradacją
Bieżąca ochrona i promowanie istniejących obszarów cennych przyrodniczo
Rozwój rolnictwa ekologicznego
Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie ochrony przyrody i
krajobrazu
Zalesianie nieużytków i gruntów zgodnie z ewidencją obszarów przeznaczonych do
zalesień
Przestrzeganie zasad przeprowadzania zabiegów hodowlanych i technicznych przez właścicieli
lasów
Rozszerzanie usług doradczych, informacji i szkoleń dla właścicieli lasów prywatnych
Ochrona gleb o wysokiej przydatności rolniczej przed przeznaczeniem na cele
nierolnicze,
Racjonalne zużycie środków ochrony roślin i nawozów
Ochrona zakrzaczeń i zadrzewień śródpolnych
Właściwe utrzymanie i odbudowa urządzeń melioracyjnych
Uwzględnienie w studiach uwarunkowań i kierunkach zagospodarowania przestrzennego
wszystkich złóż w granicach ich udokumentowania wraz z zapisami o ochronie ich obszarów przed
trwałym zainwestowaniem
Ochrona zasobów złóż mineralnych i ich
racjonalne wykorzystanie
Stosowanie technologii zapewniającej ograniczenie ujemnych wpływów na środowisko
Racjonalne wykorzystanie zasobów złóż
Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych
75
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
Tabela
L.p.
18
Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zadań Programu Ochrony Środowiska na lata 2010-2013
Opis przedsięwzięcia
Instytucje
realizujące
Ogółem
2010 - 2013
STAN WÓD I EKOSYSTEMÓW OD WÓD ZALEŻNYCH
1.
Remont i przebudowa Stacji
Burmistrz Gminy 3 039 337,0
Uzdatniania Wody w
Żabno
Gorzycach
2010
996 328,0
Koszty w zł
2011
2012
2 043 009,0
2.
Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w Żabnie
Burmistrz Gminy
Żabno
9 965 673,6
9 965 673,6
3.
Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w Ilkowicach i Łęgu
Tarnowskim
Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w Bobrownikach
Wielkich
Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej na terenie strefy
przemysłowej w Niedomicach
Kanalizacja sanitarna tłoczna –
tranzyt Żabno - Niedomice
Zaopatrzenie gospodarstw nie
objętych siecią kanalizacyjną
w oczyszczalnie przydomowe
lub bezodpływowe zbiorniki
na ścieki
Burmistrz Gminy
Żabno
15 009 056,0
15 009 056,0
Burmistrz Gminy
Żabno
2 857 290,0
Burmistrz Gminy
Żabno
2 200 000,0
Burmistrz Gminy
Żabno
Właściciele
budynków
988 559,0
MZMiUW –
Inspektorat
Rejonowy w
Tarnowie
200 000,0
4.
5.
6.
7.
8.
Budowa przepompowni
w Żabnie i Ilkowicach
Koszty w latach 2009 - 2012: zaopatrzenie w wodę i
budowa kanalizacji sanitarnej
2013
2 857 290,0
988 559,0
Rodzaj
przedsięwzięcia
Budżet gminy,
PROW
Zadanie
własne gminy
Budżet gminy,
Fundusz
Spójności
Budżet gminy,
Fundusz
Spójności
Budżet gminy,
PROW
Zadanie
własne gminy
Budżet gminy,
Fundusz
Spójności
Budżet gminy,
Zadanie
własne gminy
Budżet gminy,
Fundusz
Spójności
b.d.
34 259 915,6
Źródła
finansowania
Budżet
Państwa,
PROW
200 000,0
996 328,0
3 031 568,0
25 174 729,6
Zadanie
własne gminy
Zadanie
własne gminy
Zadanie
własne gminy
Zadanie
własne gminy
Zadanie
koordynowane
2 857 290,0
76
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
L.p.
Opis przedsięwzięcia
9.
Odbudowa koryta potoku Żymanka
10.
Zabezpieczenie
przeciwpowodziowe potoku
Breń-Żabnica –opracowanie
koncepcji i dokumentacji
technicznej
Konserwacja cieków
znajdujących się w administracji
Urzędu Gminy Żabno
Odbudowa opaski b brzegowej
na rzece Dunajec w km 17 + 800
W Żabnie
Odbudowa tamy równoległej na
rzece Dunajec w km 21+380 –
21+680 w Nieedomicach
Udrożnienie Dunajca w km
23+ 050 – 23+ 350 w Ikowicach
Udrożnienie, budowa opaski
brzegowej na Dunajcu w km
27+ 250 – 27+750 w m.
Bobrowniki Wielkie
11.
12.
13.
14.
15.
Instytucje
realizujące
MZMiUW –
Inspektorat
Rejonowy w
Tarnowie
MZMiUW –
Inspektorat
Rejonowy w
Tarnowie
2010
2 452 000,0
452 000,0
Koszty w zł
2011
2012
2013
Źródła
finansowania
Rodzaj
przedsięwzięcia
289 000,0
1 500 000,0
1 794 000
Budżet
Państwa
Zadanie
koordynowane
1000 000,0
1 000 000,0
Budżet
Państwa
Zadanie
koordynowane
Budżet gminy
Zadanie
własne gminy
Burmistrz
Gminy Żabno
W miarę
potrzeb
RZGW
w Krakowie
105 000,00
105 000,00
Budżet
Państwa
Zadanie
koordynowane
RZGW
w Krakowie
1 470 000,0
1 470 000,0
Zadanie
koordynowane
Zadanie
koordynowane
RZGW
w Krakowie
RZGW
w Krakowie
315 000,00
315 000,00
682 500,00
682 500,00
Zadanie
koordynowane
Zadanie
koordynowane
Zadanie
koordynowane
Zadanie
koordynowane
8 607 500,0
Koszty w latach 2010-2013
ZADANIA BEZINWESTYCYJNE
16. Bieżąca kontrola sprawności
systemu odprowadzania ścieków
oraz stanu technicznego szamb
17. Edukacja społeczeństwa
dotycząca profilaktyki oraz
zachowania w przypadku akcji
powodziowej
Ogółem
2010 - 2013
3 583 000,0
452 000,0
289 000,0
2 500 000,0
2 794 000,0
Burmistrz
Gminy Żabno
b.k.d.
Zadanie
własne gminy
Burmistrz
Gminy Żabno
b.k.d
Zadanie
własne gminy
STAN WÓD I EKOSYSTEMÓW OD WÓD
ZALEŻNYCH : koszty w latach 2010-2013
42 867 415,6
1 448 328
3 320 568
27 674 729,6
5 651 290
77
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
L.p. Opis przedsięwzięcia
Instytucje
realizujące
OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU
ZADANIA INWESTYCYJNE
18. Bieżąca pielęgnacja pomników
Burmistrz
przyrody w gminie
Gminy Żabno
19. Konserwacja drzew w parkach
Burmistrz
podedworskich
Gminy Żabno
20.
Utrzymanie zieleni, wycinka
Burmistrz
drzew, sprzątanie plant,
Gminy Żabno
odśnieżanie, koszenie zieleńców,
środki ochrony roślin
21. Utrzymanie terenów
Burmistrz
rekreacyjnych i sportowych
Gminy Żabno
22. Urządzanie terenów zieleni
Burmistrz
w gminie: realizacja skwerów,
Gminy Żabno
zieleńców
23. Oznakowanie dróg w miejscach
Powiatowy
częstych wędrówek zwierząt
Zarząd Dróg
24. Budowa Centrum KulturalnoBurmistrz
Oświatowo-Sportowego „KOS”
Gminy Żabno
w Łęgu Tarnowskim
Koszty w latach 2010-2013 : Ochrona przyrody
ZADANIA POZAINWESTYCYJNE
25. Rozwój rolnictwa ekologicznego,
Burmistrz
zgodnie z Programem Rozwoju
Gminy Żabno,
Obszarów Wiejskich
Indywidualni
rolnicy
26. Szkolenia dla rolników w
Ośrodek
zakresie spełnienia wymogów
Doradztwa
cross-compliance
Rolniczego
Oddział
w Zgłobicach
OCHRONA PRZYRODY : Koszty w latach 2010-2013
Źródła
finansowania
Rodzaj
przedsięwzięcia
b.d.
Budżet Gminy
w miarę
posiadanych
środków
1 170 000
Budżet Gminy
Zadanie własne
gminy
Zadanie własne
gminy
290 000,0
300 000,0
300 000,0
280 000,0
Budżet Gminy
Zadanie własne
gminy
25 101,0
6 000,0
6 180,0
6 365,0
6 556,0
Budżet Gminy
Zadanie własne
gminy
Zadanie własne
gminy
Ogółem
2010 – 2013
2010
Koszty w zł
2011
2012
2013
Budżet Gminy
Budżet Państwa
b.d.
Budżet Gminy,
Fundusze
Unijne
5 952 954,0 2 452 954,0 3 500 000,0
7 148 055,0 2 748 954,0 3 806 180,0 306 365,0
286 556,0
Budżet
Państwa,
Środki unijne
b.d
b.k.d.
7 148 055
Zadanie
koordynowane
Zadanie
koordynowane
Zadanie własne
gminy
Zadanie
koordynowane
2 748 954
3 806 180
306 365
286 556
78
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
L.p. Opis przedsięwzięcia
Instytucje
realizujące
Ogółem
2010 – 2013
ZAGADNIENIE : ZRÓWNOWAŻONE UZYTKOWANIE LASÓW
ZADANIA INWESTYCYJNE
27. Sporządzenie ewidencji
Burmistrz
b.k.d.
obszarów przeznaczonych do
Gminy Żabno
zalesień
28. Pielęgnacja gruntów zalesionych
Indywidualni
oraz realizacja nowych nasadzeń
rolnicy,
29.
Coroczne zalesianie gruntów
prywatnych w gminie
ZADANIA POZAINWESTYCYJNE
30. Zachęcanie rolników do
zalesiania nieużytków będących
ich własnością
31. Szkolenia właścicieli lasów nt.
Koszty w zł
2011
2012
2013
Rodzaj
przedsięwzięcia
Budżet Państwa
Zadanie
koordynowane
Budżet gminy
Zadanie własne
gminy
Środki własne
Starostwa,
Środki
inwestorów
Zadanie własne
gminy
b.d.
Burmistrz
Gminy Żabno
b.k.d.
Zadanie własne
gminy
ODR oddz.
w Zgłobicach,
Starostwo
Powiatowe w
Tarnowie
b.k.d.
Zadanie własne
gminy
Starosta,
właściciele
gruntów
b.d.
Przekwalifikowanie zalesionych
gruntów rolnych na leśne
ZRÓWNOWAŻONE UŻYTKOWANIE LASÓW:
-
Źródła
finansowania
Starostwo
Powiatowe,
Prywatni
właściciele
prawidłowych zasad gospodarki
leśnej i ochrony lasów
32.
2010
Budżet państwa,
środki własne
właścicieli
gruntów
Zadanie
koordynowane
b.d.
Koszty w latach 2010-2013
79
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
L.p. Opis przedsięwzięcia
ZAGADNIENIE : OCHRONA GLEB
ZADANIA INWESTYCYJNE
33. Wapnowanie gleb kwaśnych
34.
Modernizacja opryskiwaczy
ZADANIA BEZINWESTYCYJNE
35. Szkolenia rolników w zakresie
uzyskania certyfikatów do
przeprowadzania zabiegów
środkami ochrony roślin przy
użyciu opryskiwaczy
36. Propagowanie optymalnego
stosowania nawozów mineralnych i
środków ochrony roślin
Instytucje
realizujące
Ogółem
2010– 2013
Prywatni
właściciele
b.d.
Rolnicy,
Ośrodek
Doradztwa
Rolniczego
Oddział
w Zgłobicach
b.d.
Ośrodek
Doradztwa
Rolniczego
Oddział
w Zgłobicach
b.k.d.
2010
Koszty w zł
2011
2012
2013
Źródła
finansowania
Rodzaj
przedsięwzięcia
Środki
prywatnych
właścicieli
WFOŚ,
Środki własne
rolników
Zadanie
koordynowane
Zadanie
koordynowane
Woj. Inspekcja
Ochrony Roślin i
Nasiennictwa w
Tarnowie
Koszty w latach 2010-2013: Ochrona gleb
ZAGADNIENIE : ZASOBY KOPALIN
ZADANIA POZAINWESTYCYJNE
37. Rekultywacja terenów
Użytkownicy
powyrobiskowych złóż zasobów
złóż
mineralnych
38. Egzekwowanie systemu kontroli
Starostwo
i kar za nielegalną eksploatację
Powiatowe
kopalin
w Tarnowie
OCHRONA GLEB : Koszty w latach 2010-2013:
Zadanie
koordynowane
Zadanie
koordynowane
b.d.
b.d.
Środki
inwestorów
Zadania własne
podmiotów
gospodarczych
b.d.
80
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
L.p.
Opis przedsięwzięcia
Instytucje
realizujące
Ogółem
2010 – 2013
ZAGADNIENIE : OCHRONA POWIETRZA- NISKA EMISJA
ZADANIA INWESTYCYJNE
39. Kontynuacja zmiany systemu
Prywatni
b.d.
ogrzewania z węglowego na
inwestorzy
gazowe, elektryczne lub olejowe
w budynkach mieszkalnych
40. Termorenowacja budynków
Prywatni
b.d.
użyteczności publicznej na
inwestorzy
terenie gminy
2010
Koszty w zł
2011
2012
2013
Źródła
finansowania
Rodzaj
przedsięwzięcia
Środki
inwestorów,
Fundusze
ekologiczne
Środki
inwestorów,
Fundusze
ekologiczne
Zadanie własne
gminy
NISKA EMISJA: Koszty w latach 2010-2013
b.d.
ZAGADNIENIE : OCHRONA POWIETRZA – (INFRASTUKTURA DROGOWA)
41. Odbudowa dróg gminnych
4 210 000,0 1 712 000, 2 498 000,
Budżet Gminy
Burmistrz
3 000
3 500
Środki pomocowe
Gminy Żabno
0
0
42. Inwestycje w zakresie dróg
491 000,0
101 000,0
130 000,0
130 000,0
130 000,0
Budżet Powiatu
Zarząd Dróg
powiatowych ( w tym budowa
Środki pomocowe
:Powiatowych
chodników)
w Tarnowie
43.
Inne inwestycje w zakresie dróg
6 880 000,0
880 000,0
1 500 000,0 2 000 000,0 2 500 000,0 Budżet Wojewody,
Zarząd Dróg
wojewódzkich
Środki pomocowe
Wojewódzkich
w Krakowie
INFRASTRUKTURA DROGOWA :
11 581 000,0 2 693 000,0 4 128 000,0 2 133 000,0 2 633 500,0
Koszty w latach 2010-2013
ZAGADNIENIE : OCHRONA PRZED HAŁASEM I PROMIENIOWANIEM ELKTROMAGNETYCZNYM
ZADANIA POZAINWESTYCYJNE
44. Wprowadzanie zapisów do mpzp
Burmistrz
b.k.d.
sprzyjających ograniczeniu
Gminy Żabno
zagrożenia środowiska
ponadnormatywnym hałasem
oraz promieniowaniem
elektromagnetycznym
Zadanie własne
gminy
Zadanie własne
gminy
Zadanie
koordynowane
Zadanie
koordynowane
Zadanie własne
gminy
81
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
L.p.
Opis przedsięwzięcia
Instytucje
realizujące
ZAGADNIENIE : POWAZNE AWARIE
ZADANIA POZA INWESTYCYJNE
45. Usuwanie skutków poważnych
PSP,
awarii
Ratownictwo
Chemiczne
GOSPODARKA ODPADAMI
46. Realizacja zadań wynikających z
Burmistrz
Planu Gospodarki Odpadami
Gminy Żabno
PLAN GOSPODARKI ODPADAMI :
Koszty w latach 2010-2013
EDUKACJA EKOLOGICZNA
ZADANIA INWESTYCYJNE
47. Organizacja akcji sprzątania
świata w gminie (2 x rok)
48.
Organizowanie akcji sadzenia
drzew i krzewów, ukwiecania
terenów wokół szkół
ZADANIA POZAINWESTYCYJNE
49
Prowadzenie edukacji
ekologicznej w zakresie ochrony
przyrody i ochrony lasów
50.
51.
Publikowanie materiałów
edukacyjnych, , prelekcji,
festynów z elementami edukacji
ekologicznej itp.
Dofinansowanie konkursów
ekologicznych w gminie
( plastyczny, wiedzy o
środowisku )
Koszty w zł
Ogółem
2010 – 2013
2010
2012
2013
b.d.
Źródła
finansowania
Rodzaj
przedsięwzięcia
Budżet państwa
Zadanie
koordynowane
Budżet Gminy,
Środki unijne
1 596 158,2 161 260,05
Burmistrz
Gminy Żabno
2011
4 000,0
900 090,6
534 711,2
96,4
1 000,0
1 500,0
1500,0
Budżet Gminy,
Środki
WFOŚiGW
Zadanie własne
gminy
Zadanie własne
gminy
Zadanie własne
gminy
Jednostki
Oświatowe
Gminy Żabno
Nadleśnictwo
Dabrowa
Tarnowska,
b.k.d.
Burmistrz
Gminy Żabno,
Organizacje
ekologiczne
Burmistrz
Gminy Żabno,
15 000,0
5 000,0
5 000,0
15 000,0
5 000,0
5 000,0
Budżet Gminy
Zadanie
koordynowane
5 000,0
Budżet Gminy,
Środki
WFOŚiGW,
Zadanie własne
gminy
5 000,0
Budżet Gminy
Zadanie własne
gminy
82
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
L.p.
52.
Opis przedsięwzięcia
Instytucje
realizujące
Zorganizowanie kampanii
edukacyjnej w zakresie
obowiązku właścicieli budynków
do oceny stanu technicznego
wyrobów azbestowych oraz
zagrożeń z tytułu niewłaściwego
demontażu wyrobów
azbestowych
Burmistrz
Gminy Żabno
EDUKACJA EKOLOGICZNA : koszty w latach
2010-2013
ZARZĄDZANIE PROGRAMEM
Koszty w tys. PLN
Ogółem
2010 – 2013
2010
2011
2012
2013
b.k.d.
34 000,0
11 000,0
53.
Wykonanie raportu z wykonania
POS
Burmistrz
Gminy Żabno
3 500,0
54.
Aktualizacja Programu Ochrony
Środowiska na lata 2014-2017
Burmistrz
Gminy Żabno
12 000,0
12 000,0
ZARZĄDZANIE PROGRAMEM : koszty w latach
2010 -2013
15 500,0
12 000,0
11 500,0
3 500,0
Źródła
finansowania
Rodzaj
przedsięwzięcia
Budżet Gminy
Zadanie własne
gminy
Budżet Gminy
Zadanie własne
gminy
Budżet Gminy
Zadanie własne
gminy
11 500,0
3 500,0
OGÓŁEM KOSZTY NA REALIZACJĘ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
63 242 128,85 zł.
83
6.3. Aspekty finansowe wdrażania Programu w latach 2010 – 2013
6.3.1. Potencjalne źródła finansowania przedsięwzięć Programu Ochrony Środowiska
Posiadanie odpowiednich środków finansowych jest bardzo ważnym warunkiem wdrożenia
programu ochrony środowiska. Środki na finansowanie zadań związanych z ochroną
środowiska pochodzić mogą
z następujących źródeł:
- Budżet Państwa,
- Własne środki samorządu terytorialnego,
- Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
- EkoFundusz,
- Programy Operacyjne,
- Małopolski Regionalny Program Operacyjny,
- Program Rozwoju Obszarów Wiejskich,
- Fundusz Spójności,
- Program Life+,
- Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru
Gospodarczego,
- Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach,
- Komercyjne kredyty bankowe,
- Własne środki inwestorów.
6.3.2. Sumaryczne koszty wdrożenia Programu w latach 2010 – 2013
Koszty wdrażania Programu Ochrony Środowiska zostały określone dla okresu 2010 - 2013.
Dla dalszych okresów (po 2012 roku) koszty powinny być szacowane w następnych etapach
realizacji Programu, w ramach uściślania informacji i korygowania działań na podstawie
badań monitoringowych. Koszty wdrożenia przedsięwzięć zdefiniowanych w Programie
ochrony środowiska dla okresu 2010 - 2013 podane są w cenach IV kwartału 2009 roku.
W okresie lat 2010 - 2013 przewiduje się działania z zakresu:
- zarządzania środowiskiem zgodnie z celami i strategią Programu Ochrony Środowiska;
koordynacja / zarządzanie, monitoring wdrażania programu, doskonalenie przepływu
informacji (działania opisane w rozdziale 8),
- inwestowania w techniczną infrastrukturę ochrony środowiska (zgodnie z listą
przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2010 - 2013).
Szacunkowe koszty wdrażania Programu Ochrony Środowiska w latach 2010 – 2013
przedstawiono w tabeli zbiorczej (tabela 19).
Tabela 19
Szacunkowe koszty wdrażania Programu w latach 2010 – 2013 ( w zł)
Lp. Zagadnienie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zarządzanie Programem
Edukacja ekologiczna
Stan wód i ekosystemów od wód
zależnych
Powietrze atmosferyczne
Przyroda i krajobraz
Gospodarka odpadami ( koszty
ujęte w PGO)
Razem w latach 2010 – 2013
Koszty w latach 2010 – 2013
zł
Pozainwestycyjne
Inwestycyjne
Razem
15 500,0
15 500,0
30 000,0
4 000,0
34 000,0
42 867 415,6
42 867 415,6
493,25
11 581 000,0
7 148 055,0
1 595 665,0
11 581 000,0
7 148 055,0
1 596 158,25
45 993,25
63 196 135,6
63 242 128,85
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
Koszty te zostały określone w oparciu o:
- szczegółowe dane zgłoszone przez różne jednostki nt. kosztów realizacji konkretnych
przedsięwzięć lub szacunek kosztów przeprowadzony w oparciu o średnie wskaźniki
dotyczące budowy i eksploatacji urządzeń,
- szacunek kosztów związanych z zarządzaniem Programem.
6.3.3. Prognoza podziału kosztów wg źródeł finansowania
Prognozę struktury finansowania wdrażania Programu Ochrony Środowiska dla Gminy
Żabno w latach 2010 – 2013 oparto na dotychczasowych wydatkach z funduszów krajowych,
informacjach na temat składanych wniosków w ramach funduszy pomocowych a także na
danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Krakowie.
Strukturę finansowania określono w tabeli 20.
Tabela 20
Struktura finansowania wdrażania Programu Ochrony Środowiska w
gminie Żabno w latach 2010 – 2013 ( w zł)
Źródło
Środki własne gminy
NFOŚiGW, WFOŚiGW, PFOŚiGW
Budżet państwa i środki województwa
Środki pomocowe UE
Razem
Udział
%
17
30
3
50
100,0
tys. PLN
10 751 161
18 972 638
1 897 263,8
31 621 064,05
63 242 128,85
7. INSTRUMENTY POLITYKI OCHRONY ŚRODOWISKA
Polityka ekologiczna realizowana na szczeblu wojewódzkim, powiatowym czy gminnym jest
realizowana i egzekwowana za pomocą instrumentów: prawnych, finansowych i społecznych.
Instrumentarium służące realizacji polityki ochrony środowiska wynika z szeregu ustaw,
wśród których najważniejsze to: prawo ochrony środowiska, prawo wodne, ustawa o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, prawo
geologiczne i górnicze, prawo budowlane.
Wśród instrumentów zarządzania ochroną środowiska można wyróżnić instrumenty o
charakterze politycznym (np. Polityka Ekologiczna Państwa, wojewódzkie / powiatowe i
gminne programy ochrony środowiska), instrumenty prawno - administracyjne oraz
instrumenty o charakterze horyzontalnym (systemy zintegrowanego zarządzania
środowiskiem, monitoring środowiska, system statystyki, społeczna partycypacja, działania
edukacyjne, narzędzia polityki technicznej i naukowej, konwencje, umowy i porozumienia
międzynarodowe).
7.1. Instrumenty prawne
Do instrumentów prawnych należą:
Pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia:
- zintegrowane,
- na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
- na emitowanie hałasu do środowiska,
- na emitowanie pól elektromagnetycznych,
- na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
85
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
- na pobór wody,
- na wytwarzanie odpadów.
Zezwolenia m. in. na:
- przewóz lub wywóz odpadów niebezpiecznych za granicę,
- odzysk, unieszkodliwianie i transport odpadów,
- przewożenie przez granicę państwa określonych roślin i zwierząt
Oceny m. in.:
- jakości powietrza,
- jakości wód powierzchniowych i podziemnych,
- stanu akustycznego środowiska,
- pól elektromagnetycznych w środowisku.
Rejestry m. in.:
- terenów, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych,
- zawierające informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów
jakości gleby,
- rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, parków narodowych
Raporty m. in.:
- bezpieczeństwa,
- o oddziaływaniu na środowisko
Zgody m. in.:
- na przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze,
- na gospodarcze wykorzystanie odpadów
Decyzje, w tym koncesje wydane na podstawie Prawa geologicznego i górniczego;
pozwolenia wodnoprawne, wykorzystanie odpadów,
Zgłoszenia np. poważnych awarii do GIOŚ,
Informacje np. o środowisku, dotyczące zanieczyszczenia powietrza,
Programy m. in.:
- programy ochrony powietrza,
- programy zalesień,
- programy ochrony środowiska przed hałasem
Plany m. in.:
- plany gospodarki odpadami,
- plany działań, sporządzane w przypadku ryzyka występowania przekroczeń dopuszczalnych
lub alarmowych poziomów substancji w powietrzu,
- plany gospodarowania wodami dorzecza,
- zewnętrzne plany ratownicze,
- plany ochrony przeciwpowodziowej.
7.2. Instrumenty strukturalne
Do instrumentów strukturalnych umożliwiających realizację Programu Ochrony Środowiska
należą:
- Plany zagospodarowania przestrzennego (przygotowywane przez gminy),
- Programy obszarowe (np. dla związków gmin, dla terenów dorzeczy) realizujące różne cele
ekologiczne,
- Strategie sektorowe (które powinny również spełniać wymogi ochrony środowiska).
Program Ochrony Środowiska stanowi plan polityki ekologicznej Gminy Żabno do roku 2014
jest także programem wdrożeniowym na najbliższe cztery lata 2010-2013. Program
86
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
uwzględnia kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla
środowiska oraz wyznacza pewne ramy tego rozwoju.
Działania proekologiczne realizowane w przemyśle czy rolnictwie zawarte są w Programie,
ale równocześnie ochrona środowiska powinna być brana pod uwagę w poszczególnych
dziedzinach gospodarki.
Instrumenty prawne są narzędziami regulacji bezpośredniej, które poprzez akty prawne
wprowadzają standardy o charakterze ogólnym (monitoring, sprawozdawczość), standardy
ochrony i jakości poszczególnych komponentów środowiska oraz kontrolę ich osiągania.
Poprzez system pozwoleń można bezpośrednio wpływać na ochronę środowiska realizowaną
w zakładach przemysłowych.
7.3. Instrumenty społeczne
Efektywność „Programu Ochrony Środowiska” zależy w dużej mierze od zgody społecznej na
jego realizację oraz od aktywnego udziału mieszkańców oraz współpracy różnych grup
społecznych.
Wśród wielu instrumentów społecznych istotne znaczenie należy przypisać:
 współdziałaniu i partnerstwu, które powinno polega na:
konsultacjach społecznych, w których znaczącą rolę odgrywa Rada Miejska w Żabnie
wraz z merytorycznymi komisjami, reprezentująca ogół mieszkańców,
 edukacji ekologicznej, która jest jednym ze strategicznych elementów ochrony
środowiska, mającym na celu kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa
oraz przyjaznych dla środowiska nawyków i codziennych postaw . Zadania w tym zakresie
opisano w p. 5.6.
Olbrzymie możliwości dla rozwoju edukacji
ekologicznej i komunikacji
administracji ze społeczeństwem stwarza wykorzystanie internetu.
7.4. Instrumenty finansowe
Do instrumentów finansowych należą:
- opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska,
- administracyjne kary pieniężne,
- odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna,
- pożyczki i dotacje z funduszy ochrony środowiska,
- opłaty eksploatacyjne za pozyskiwanie kopalin.
Źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie ochrony środowiska w warunkach polskich
wymieniono w p. 6.3.
8. MONITORING WDRAŻANIA PROGRAMU
Główna odpowiedzialność za realizację Programu spoczywa na Burmistrzu, który składa
Radzie Miejskiej raporty z wykonania Programu. Burmistrz współdziała z organami
administracji rządowej i samorządowej szczebla wojewódzkiego oraz powiatowego, które
dysponują instrumentarium wynikającym z ich kompetencji.
Jak już wspomniano wcześniej, odbiorcą Programu są mieszkańcy Gminy Żabno, którzy
subiektywnie oceniają efekty wdrożonych przedsięwzięć.
Zakres monitoringu
Wdrażanie Programu Ochrony Środowiska będzie podlegało regularnej ocenie w zakresie:
87
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
- określenia stopnia wykonania przedsięwzięć / działań,
- określenia stopnia realizacji przyjętych celów,
- oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,
- analizy przyczyn tych rozbieżności.
Burmistrz (poprzez koordynatora Programu) będzie oceniał co dwa lata stopień wdrożenia
Programu, natomiast na bieżąco będzie kontrolowany postęp w zakresie wykonania
przedsięwzięć zdefiniowanych w programie. W 2012 roku nastąpi ocena realizacji
przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2010 - 2011. Wyniki oceny będą
stanowiły wkład dla nowej listy przedsięwzięć, obejmujących okres 2013 - 2014. Ten cykl
będzie się powtarzał co dwa lata, co zapewni ciągły nadzór nad wykonaniem Programu.
Wskaźniki monitorowania efektywności Programu
Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Programu jest dobry system
sprawozdawczości, oparty na wskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany presji na
środowisko. Poniżej (tabela 21) podaje istotne wskaźniki, przyjmując że lista ta nie jest
wyczerpująca i będzie sukcesywnie modyfikowana.
Tabela 21
Wskaźniki monitorowania Programu Ochrony Środowiska
Lp.
Wskaźnik
A. Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko
1.
Jakość wód powierzchniowych; udział wód
pozaklasowych (wg oceny ogólnej)
Stan wyjściowy
2004r.
Stan
2009r.
III
2.
Jakość wód podziemnych; udział wód o bardzo
dobrej i dobrej jakości (klasa Ia i Ib)
jakość średnia
3.
4.
5.
Długość sieci wodociągowej
Długość sieci kanalizacyjnej
Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych kg /
1 mieszkańca w roku
Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych w
ciągu roku w Mg
Udział odpadów komunalnych składowanych na
wysypiskach %
Wskaźnik lesistości %
Powierzchnia terenów objętych ochroną prawną
%
Ilość pomników przyrody szt.
186,6
54
117,2
Jakość wód Dunajca i
Żabnicy opisano w p.
3.4.4.
IV – słaby stan
chemiczny
(punkt pomiarowy
Żabno-Konary)
186,6
94
239,5
2783,4
4547,8
ok. 65
52,74
3,4
0
3,5
0
4
4
b.d.
4
b.d.
20
b.d.
4 kampanii ogólnych
poza edukacją
w szkołach.
Brak socjologicznych
badań w tym zakresie
420,0
b.d.
6
7.
8.
9.
10.
B. Wskaźniki reakcji
11. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz
ochrony środowiska wg oceny jakościowej
12. Ilość i jakość interwencji (wniosków)
zgłaszanych przez mieszkańców
13. Liczba, jakość i skuteczność kampanii
edukacyjno-informacyjnych,
14.
Nakłady
inwestycyjne
na
gospodarkę
komunalną i ochronę środowiska przeznaczone
na ochronę środowiska w PLN ( dane GUS)
88
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
W oparciu o analizę wskaźników grupy A i grupy B będzie możliwa ocena efektywności
realizacji „Programu ochrony środowiska” a w oparciu o tę ocenę – aktualizować program.
8.1. Harmonogram wdrażania Programu
W tabeli 22 przedstawiono szczegółowy harmonogram wdrażania Programu Ochrony
Środowiska.
Należy jednak zaznaczyć, iż możliwe są modyfikacje tego harmonogramu w zależności od
oceny postępów w zakresie osiągania celów i zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i
wewnętrznych.
Tabela 22
Harmonogram wdrażania "Programu ochrony środowiska dla Gminy
Żabno"
Lp.
Rok 2010
2011
2012
Zadania
1.
Program ochrony środowiska dla Gminy Żabno na lata 2010 - 2017
a. Cele do 2014 roku i kierunki
do 2014
działań
b. Lista przedsięwzięć
2010
proponowanych do realizacji w
do 2013
latach 2010 - 2013
2.
Monitoring realizacji Programu
X
X
X
2.1. Monitoring stanu środowiska
2.2. Monitoring Programu
- Ocena realizacji listy
X
X
przedsięwzięć
- Mierniki efektywności Programu
X
X
- Raporty z realizacji Programu
X
X
- Aktualizacja Programu Ochrony
X
Środowiska
2013
2014
do 2018
2014 do
2018
X
X
X
X
X
X
W tabeli 23 przedstawiono najważniejsze działania w ramach następujących zagadnień:

wdrażanie "Programu ochrony środowiska" (koordynacja, weryfikacja celów
ekologicznych, ich strategii i listy przedsięwzięć),

współpraca z różnymi jednostkami, edukacja i komunikacja ze społeczeństwem (w
tym system informacji o środowisku),

systemy zarządzania środowiskiem,

monitoring stanu środowiska.
Dla każdego zagadnienia wskazano instytucje uczestniczące w realizacji wyszczególnionych
działań.
89
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
Tabela 23
Lp.
1.
Najważniejsze działania w ramach zarządzania środowiskiem
Zagadnienie
Wdrażanie "Programu
ochrony środowiska dla
Gminy Żabno"
-
2.
Edukacja ekologiczna,
Komunikacja ze
społeczeństwem,
System informacji o
środowisku
-
-
-
-
3.
Systemy zarządzania
środowiskiem
-
4.
Monitoring stanu
środowiska
-
Główne działania w latach 2010 – 2013
Koordynacja wdrażania Programu
Współpraca z różnymi jednostkami
Ocena wdrożenia przedsięwzięć ( 2 x/
2012 i 2014)
Ocena realizacji i weryfikacja celów
ekologicznych i kierunków działań (2 x
/2012, 2014),
Raporty z wykonania Programu (2 x /2012
i 2014)
Rozwój różnorodnych form edukacji
ekologicznej
Realizacja zapisów ustawowych dot.
Dostępu do informacji o środowisku i jego
ochronie
Wykorzystanie mediów (prasa, telewizja,
internet) w celach informowania
społeczeństwa o podejmowanych i
planowanych działaniach z zakresu
ochrony środowiska
Wydawanie ulotek i broszur
informacyjnych z zakresu ochrony
środowiska
Szersze włączenie organizacji
pozarządowych w proces edukacji
ekologicznej i komunikacji ze
społeczeństwem
Wspieranie i promowanie zakładów /
instytucji wdrażających system
zarządzania środowiskiem
Zgodnie z wymaganiami ustawowymi
Informacje o stanie środowiska w gminie
Instytucje uczestniczące
Burmistrz,
Inne jednostki wdrażające
Program
Burmistrz, organy gminy,
powiatu,
Zarząd województwa
WIOŚ,
Organizacje pozarządowe
Burmistrz, Starosta,
Marszałek Województwa,
Fundusze celowe
WIOŚ, WSSE,
Burmistrz
90
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
9. STRESZCZENIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY ŻABNO NA LATA 2010 - 2014
Niniejsze opracowanie stanowi aktualizację Programu Ochrony Środowiska dla Gminy
Żabno, który został przyjęty do realizacji uchwałą Nr XXI/156/2004 Rady Miejskiej w Żabnie
w dniu 29 listopada 2004r.
Opracowanie oraz aktualizacja Gminnego Programu Ochrony Środowiska wynikają z art.
17.1. ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.- Prawo ochrony środowiska.
Zakres Programu odpowiada wymogom określonym ustawą Prawo Ochrony Środowiska a
jego struktura jest zgodna z dokumentem pt. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2010-2013
z perspektywą do roku 2016”.
W okresie realizacji I edycji POS tj. w latach 2004 -2009 całkowicie zwodociągowano gminę,
skanalizowano częściowo miejscowości : Żabno, Łęg Tarnowski, Niedomice. Zrealizowano
wiele inwestycji w zakresie modernizacji i remontu dróg, modernizacji systemów ogrzewania
zwłaszcza obiektów gminnych, co przyczyniło się do ograniczenia emisji gazów i pyłów do
powietrza.
Znacznej poprawie uległa gospodarka odpadami komunalnymi co powoduje, że coraz
większy strumień wytworzonych odpadów jest zbierany z terenu gminy i skierowany do
unieszkodliwiania lub wykorzystania.
Aktualizacja Programu zawiera cele i kierunki działań do 2014 roku oraz szczegółową listę
przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2010 - 2013.
Wybór celów, kierunków i priorytetowych przedsięwzięć w skali gminy wynikał :
 z analizy aktualnego stanu środowiska i wymagań w tym zakresie w okresie
docelowym tego Programu tj. do roku 2014 r., co jest zbieżne z Programem ochrony
Środowiska dla Województwa Małopolskiego,
 z szeregu uwarunkowań zewnętrznych: krajowych, wojewódzkich i powiatowych,
 wewnętrznych dokumentów planistycznych opracowanych dla gminy Żabno.
W nawiązaniu do poszczególnych dziedzin perspektywicznego rozwoju gminy w ślad za
Strategią Rozwoju Społeczno-Gospodarczego gminy Żabno na lata 2004 – 2013 określono
cele, kierunki działań i przedsięwzięcia.
Wśród wielu zagadnień ujętych w programie, priorytetowe znaczenie mają: uporządkowanie
gospodarki wodno-ściekowej, gospodarka odpadami, ochrona powietrza atmosferycznego,
ochrona cennych zasobów przyrodniczych. Takie uszeregowanie problemów znajduje wyraz
w kosztach realizacji przedsięwzięć w latach 2010 - 2013.
Koszty wdrażania programu w latach 2010 - 2013 r. zostały oszacowane na poziomie
63 242 128,85 zł w tym koszty przedsięwzięć w zakresie stanu wód i ekosystemów od
wód zależnych wynoszą 42 867 415,6 zł, koszty przedsięwzięć zmierzających do ochrony
powietrza 11 581 000,0 zł, koszty związane z gospodarką odpadami wynoszą 1 596 158,25
zł. Przewiduje się, ponad 50% środków będzie pochodziło z funduszy pomocowych UE, ok.
12% stanowić będą środki finansowe gminy Żabno, natomiast ok. 25% stanowić będą środki
budżetu Państwa oraz pożyczki z funduszów krajowych.
Do ważnych instrumentów zarządzania Programem należą zaproponowane wskaźniki, służące
ocenie postępów w realizacji Programu. Dokument Programu zawiera szczegółową procedurę
jego wdrażania, tj. koordynacji tego procesu (w tym współpracy wielu partnerów),
91
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
przygotowywania raportów z wykonania Programu (co 2 lata), weryfikacji listy przedsięwzięć
i aktualizacji celów średniookresowych i kierunków działań (co 4 lata). Sprawne zarządzanie
Programem wymaga powołania koordynatora wdrażania programu.
Prace nad aktualizacją Programu konsultowano ze specjalistami lokalnymi, przedstawicielami
Starostwa Powiatowego w Tarnowie, Małopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń
Wodnych – Inspektoratu Rejonowego w Tarnowie, Regionalnego Zarządu Gospodarki
Wodnej w Krakowie, Nadleśnictwa Dąbrowa Tarnowska..
Projekt Programu Ochrony Środowiska podany został do publicznej wiadomości na stronach
internetowych Gminy Żabno celem konsultacji ze społeczeństwem.
Projekt Programu, opracowany we współpracy z wieloma partnerami i uzgodniony
z Zamawiającym, po przyjęciu przez Burmistrza (organ wykonawczy gminy) skierowany
został do zaopiniowania przez odpowiednie Komisje Rady Miejskiej w Żabnie oraz Starostwo
Powiatowe w Tarnowie.
Końcowym etapem proceduralnym, kończącym pracę nad Programem jest przyjęcie
Aktualizacji Programu przez Radę Miejską w Żabnie w formie uchwały.
92
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻABNO -AKTUALIZACJA NA LATA 2010-2014
WYKAZ SKRÓTÓW
BAT - Best Available Techniques ( Najlepsze Dostępne Techniki )
b.d. -brak danych
b.k.d. -brak kosztów dodatkowych
BOŚ - Bank Ochrony Środowiska
GUS - Główny Urząd Statystyczny
IMGW Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
IPPC Dyrektywa Unii Europejskiej o zintegrowanej kontroli i przeciwdziałaniu
zanieczyszczeniu środowiska
ISO International Organization for Standarization ( Międzynarodowy system
ujednolicania norm )
ISPA Fundusz pomocowy Unii Europejskiej ( dla inwestycji dot. ochrony
środowiska i zabudowania infrastruktury transportowej )
KDPR - Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej
LOP - Liga Ochrony Przyrody
MEN - Ministerstwo Edukacji Narodowej
NFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
ODR - Ośrodek Doradztwa Rolniczego
PHARE - Fundusz pomocowy Unii Europejskiej
PEP - Polityka Ekologiczna Państwa
PFOŚiGW - Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
PGO - Plan Gospodarki Odpadami
POŚ - Prawo ochrony środowiska
RLM - Równoważna liczba mieszkańców
RZGW - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
UE - Unia Europejska
US - Urząd Statystyczny
WFOŚ - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
WFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WIOŚ -Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
93