Bezrobocie w Polsce i Europie
advertisement
Co możemy zrobić po zakończeniu edukacji ? na polskim i europejskim rynku pracy Po ukończeniu swojej edukacji absolwent wchodząc na rynek pracy ma możliwość: 1. 2. 3. Zdobycia pracy; Podjęcia nauki w różnych formach doskonalenia i dokształcania zawodowego; Pozostania bez zatrudnienia, czyli stania się bezrobotnym. Wyróżniamy dwa rodzaje bezrobocia: • Bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy. • Bezrobocie ukryte to pewna - nieokreślona liczba osób, które w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne, które albo nie są zatrudnione de facto albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego. Stopę bezrobocia oblicza się jako procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo. Stopa bezrobocia w Polsce na dzień 31 lipca 2004 roku wynosiła 19,3 %. Spadek bezrobocia w lipcu br. był wynikiem większej liczby osób wyrejestrowanych w porównaniu z liczbą nowych rejestracji. Z ogólnej liczby bezrobotnych 41,3% mieszkało na wsi. Stopa bezrobocia w poszczególnych województwach Bezrobocie w wybranych powiatach województwa śląskiego Obszar Liczba bezrobotnych Stopa bezrobocia podregion częstochowski 39 900 18,4% podregion centralny śląski 207 000 17,6% podregion rybnicko-jastrzębski 37 600 17,0% podregion bielsko-bialski 34 200 13,7% Rybnicki 3 600 21,5% Wodzisławski 8 600 17,1% Raciborski 4 800 13,8% M. Rybnik 8 200 14,0% Bezrobocie w Europie Pozycje Strefa europejska Zjednoczona Europa Państwa składowe Belgia, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia i Finlandia. Belgia (BE), Czechy( CZ), Dania (DK), Niemcy (DE), Estonia (EE), Grecja (EL), Hiszpania (ES), Francja (FR), Irlandia (IE), Włochy (IT), Cypr (CY), Łotwa (LV), Litwa (LT), Luksemburg (LU), Węgry (HU), Malta (MT), Holandia (NL), Austria (AT), Polska (PL), Portugalia (PT), Słowenia (SI), Słowacja (SK), Finlandia (FI), Szwecja (SE) i Wielka Brytania (UK). Stopa bezrobocia 9,0% 9,0% /8,9% - 07’2003/ /9,1% - 07’2003/ 12,7 mln 19,3 mln Liczba bezrobotnych Stopa bezrobocia w poszczególnych krajach europejskich (lipiec 2004) AT LU IE CY UK NL DK HU SI PT SE IT BE 4,2 4,3 4,5 4,5 4,7 4,8 5,9 5,9 6,2 6,4 6,4 8,5 8,6 MT CZ EE EU FI EL FR DE LV ES LT SK PL 8,7 8,8 8,8 9,0 9,0 9,3 9,5 9,9 10,6 11,0 11,3 15,9 18,8 Z czego można skorzystać, aby mieć zatrudnienie Rządowy program „Pierwsza Praca” 2. Prace interwencyjne i roboty publiczne 3. Dokształcanie się 4. Szkoły policealne 5. Wyjazd do państw Unii 1. W 2003 roku szkoły ponadgimnazjalne opuściło około 900 tys. absolwentów. Szacuje się, że blisko 520 tys. spośród nich będzie potrzebowało pomocy w poszukiwaniu zatrudnienia. Program ten ma na celu ułatwienie absolwentom zdobycia pierwszych doświadczeń zawodowych. Jego realizacja posłuży jednak w dalszej perspektywie pobudzeniu rozwoju gospodarczego i aktywności lokalnej w rozwiązywaniu problemów społecznych. Elementy programu „Pierwsza Praca” małe i średnie przedsiębiorstwa samozatrudnienie; kształcenie; wolontariat; informacja - poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy W obecnej chwili tylko małe i średnie przedsiębiorstwa prywatne mogą przyjąć znaczne ilości absolwentów wchodzących na rynek pracy. Wysokie koszty zatrudnienia osób bez doświadczenia zawodowego zniechęcają jednak prywatnych przedsiębiorców do przyjmowania absolwentów do pracy. Jednak w oparciu o ustawę o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu można sięgnąć po następujące środki: • refundacja wynagrodzeń absolwentów; • staże absolwenckie; • pożyczki na tworzenie nowych miejsc pracy dla bezrobotnych kierowanych przez powiatowy urząd pracy. Część absolwentów może znaleźć pracę dzięki ułatwieniom w podejmowaniu własnej działalności gospodarczej. Program „Pierwsza Praca” zawiera następujące instrumenty sprzyjające samozatrudnieniu: • program tanich kredytów, poręczeń kredytowych i dopłat do kosztów oprocentowania; • okresowe zawieszenie pobierania od absolwentów zakładających własne firmy emerytalno-rentowej części składki na ubezpieczenie społeczne; • porady dla podejmujących własną działalność gospodarczą. Duży wpływ na sytuację młodych osób kończących edukację będą miały również zmiany w systemie kształcenia, mające na celu umożliwienie absolwentom uzupełnienie, poszerzenie lub zmianę kwalifikacji. Program „Pierwsza Praca” przewiduje następujące działania w tej dziedzinie: • uruchomienie przez szkoły programów kształcenia profilowanego; • promocja kształcenia ustawicznego; • promocja Biur Karier Zawodowych. Mimo opisanych powyżej działań nie wszyscy absolwenci znajdą pracę. Dla nich szansą na zdobycie pierwszych doświadczeń zawodowych może stać się wolontariat. Pracując nieodpłatnie w organizacji pozarządowej będą mogli nabrać praktyki i sprawdzić swoje umiejętności. Projekt ustawy o wolontariacie i działalności pożytku publicznego, przygotowany przez rząd przewiduje, że z pomocy wolontariuszy będą mogły korzystać: • organizacje pozarządowe; • organy administracji publicznej i ich jednostki organizacyjne. W dniu 16 lipca 2004 roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie szczegółowego sposobu i trybu organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne. Rozporządzenie umożliwia finansowanie prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej refundacji. Zawiera także przepisy pozwalające na korzystanie przez pracodawców ze środków Funduszu Pracy oraz szczegółowo określa krąg podmiotów uprawnionych do organizowania robót publicznych. Celem regulacji jest efektywne i racjonalne wykorzystanie środków Funduszu Pracy. W planie finansowym Funduszu Pracy na 2004 rok na organizację i zatrudnienie bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych przewidziano kwotę 400 mln zł. W 2005 roku przewiduje się przeznaczenie na ten cel kwoty 480 mln złotych, a w 2006 - ok. 570 mln złotych. Warto inwestować w podnoszenie własnych kwalifikacji zawodowych w ramach kształcenia ustawicznego. Zachętą są przywileje dla osób skierowanych przez pracodawcę do szkoły lub na kurs, zapisane w Kodeksie pracy. Wymierną korzyścią jest ulga podatkowa z tytułu zakupu pomocy naukowych, odpłatnego dokształcania i doskonalenia zawodowego oraz studiów wyższych. Ponieważ ciągle w Polsce jest o około 8 procent mniej osób z wyższym wykształceniem niż w krajach należących do OECD (Organization for Economic Cooperation and Development). Porównanie z krajami OECD wypada dla nas niekorzystnie również pod względem liczby osób w wieku 25-64 lata, biorących udział w edukacji ustawicznej - w Polsce 13 proc., na Zachodzie 31 proc. Obecnie w Polsce jest około 800 szkół policealnych, kształcących bezpłatnie lub odpłatnie. Ich zadaniem jest przygotowanie słuchaczy do uzyskania przez nich kwalifikacji zawodowych na poziomie średnim. W szkołach policealnych mogą się kształcić absolwenci liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego lub technikum. Prowadzą one kształcenie w zawodach, które są określone w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Kształcąc się na poszczególnych kierunkach, słuchacze mogą mieć też do wyboru różne specjalizacje. Kierunki kształcenia • • • • • • • • • • • • informatyka, zarządzanie i marketing, reklama i promocja, psychologia w biznesie, hotelarstwo, turystyka i rekreacja, obrót nieruchomościami, obsługa celna i ubezpieczeniowa, finanse, rachunkowość i podatki, handel zagraniczny, bankowość, • administracja i prace • • • • • • • • • biurowe, opieka socjalna, fizjoterapia, pielęgniarstwo, ratownictwo medyczne, usługi kosmetyczne i fryzjerskie, projektowanie mody, ochrona fizyczna osób i mienia, bhp, technologia żywności i dietetyka. Niewątpliwą zaletą szkół policealnych jest umożliwienie słuchaczowi skorzystania z dość krótkiej drogi dojścia do kwalifikacji zawodowych. Ważne jest także to, że szkoły policealne kształcą w systemie modułowym. Jeżeli słuchacz z różnych powodów zrezygnuje z nauki, to dzięki modułowemu systemowi nauczania może on w dowolnym momencie wrócić i kontynuować przerwaną edukację. Nie stanie więc przed koniecznością rozpoczynania wszystkiego od początku, ale od tego poziomu, na którym w danym czasie naukę przerwał. Kończąc szkołę policealną, słuchacz zdaje egzamin zawodowy i otrzymuje dyplom potwierdzający uzyskane kwalifikacje zawodowe. Absolwent takiej szkoły uzyskuje tytuł technika lub też pracownika wykwalifikowanego, zależnie od kierunku kształcenia oraz czasu trwania nauki. Warto zaznaczyć, że tytuł technika otrzymany przez absolwenta szkoły policealnej jest równoznaczny z tytułem uzyskanym przez absolwenta technikum. Swobodny przepływ pracowników stanowi jeden z fundamentów tzw. rynku wewnętrznego istniejącego w Unii Europejskiej. Zgodnie z Traktatem rynek wewnętrzny jest to obszar bez granic pomiędzy państwami członkowskimi, na którym zapewniony jest swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału. Swobodny przepływ pracowników oznacza, że każdy obywatel państwa członkowskiego ma prawo do: pobytu w dowolnie wybranym państwie członkowskim; przyjęcia oferty pracy; wykonywania pracy (zawodu); przemieszczania się w tym celu w obrębie Wspólnoty. Społeczeństwa Europy Zachodniej obawiają się nadmiernego napływu pracowników i ich rodzin z państw przystępujących do Unii Europejskiej, dlatego też w Traktacie Akcesyjnym utrzymano pewne ograniczenia dostępu obywateli tych państw do unijnego rynku pracy. Swoboda przepływu osób między obecnymi i nowymi państwami członkowskimi będzie więc ograniczona w okresie przejściowym, który może trwać nie dłużej niż 7 lat. Bezrobotny Polak będzie miał prawo wyjechać do innego państwa Unii Europejskiej i poszukiwać tam pracy, a jego zasiłek (dla bezrobotnych) będzie tam transferowany przez okres nie przekraczający 3 miesięcy. Stanie się to możliwe po spełnieniu przez takiego migrującego bezrobotnego kilku warunków: • status bezrobotnego przez min. 4 tygodnie przed wyjazdem, • powiadomić polski urząd pracy o takich planach wcześniej, • podać miejsce planowanego poszukiwania pracy, • po przyjeździe do danego kraju od razu zgłosić się do lokalnego urzędu pracy i współpracować z nim. „Polski” zasiłek dla bezrobotnych będzie wypłacany, po przeliczeniu, w walucie danego państwa przez ten urząd. Polacy będą mogli też korzystać z europejskiej sieci pośrednictwa pracy EURES. Obywatelom Polski, tak jak obywatelom wszystkich innych państw członkowskich, będzie przysługiwało pierwszeństwo (przed obywatelami państw trzecich) w skorzystaniu z oferty zatrudnienia w państwie członkowskim EU. ;)
