Agata Habel - Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich
advertisement
Agata Habel Żurnalista z cenzusem We Włoszech dziennikarz musi być wpisany do rejestru. We Francji dziennikarstwo nie jest zajęciem, ale zawodem. We Włoszech stosunki zawodowe i ekonomiczne między wydawcą i dziennikarzem reguluje ustawa o pracy dziennikarskiej z 1963 r. W każdym wydawnictwie, zatrudniającym ponad 10 redaktorów, wybierany jest 3-osobowy komitet, kontrolujący wypełnianie warunków umowy o pracę przez wydawcę. Dziennikarzem jest ten, kto został wpisany do rejestru krajowego prowadzonego przez Narodowe Stowarzyszenie Dziennikarzy (Ordine Nazionale dei Giornaisti) w Rzymie. Rozróżnia się w nim cztery szczeble zawodowe: •Dziennikarz profesjonalista: wykonuje wyłącznie ten zawód, musi mieć nie mniej niż 21 lat, być wcześniej wpisany do rejestru praktykantów, wykonywać pracę dziennikarską co najmniej przez 18 miesięcy i zdać egzamin kwalifikacyjny w Rzymie, składający się z części pisemnej i ustnej, dotyczącej tematyki prawnej, politycznej i zawodu dziennikarza. Profesjonalista ma legitymację prasową koloru czerwonego. • Dziennikarz publicysta - pracuje jako dziennikarz, ale wykonuje także inny zawód. Warunki potrzebne do wpisania na listę publicystów: ukończone 18 lat, regularne wykonywanie pracy dziennikarskiej przez co najmniej 2 lata (60 70 artykułów opublikowanych w gazetach czy czasopismach), za stałym wynagrodzeniem. Publicysta otrzymuje legitymację koloru zielonego. • Dziennikarz praktykant osoba, która po 18-miesięcznej praktyce w wydawnictwie będzie dopuszczona do egzaminu państwowego. Praktyka dziennikarska musi odbywać się w gazecie, radiu, telewizji lub agencji prasowej o zasięgu krajowym, w których pracuje co najmniej 4 redaktorów albo w czasopismach o zasięgu krajowym, z co najmniej 6 redaktorami. Wpisanie na listę praktykantów następuje po zdaniu egzaminu państwowego z kultury ogólnej, stwierdzającym kwalifikacje do zawodu dziennikarza. Na liście praktykantów nie można być dłużej niż przez 3 lata. Ostatni egzamin odbyt się 31. X. 2003 r, w Rzymie, w hotelu L'ERGIFE PALACE, Przystąpiło do niego 546 praktykantów z całych Włoch. • Dziennikarz free-lancer współpracownik z zewnątrz, samodzielny i niezależny, bez godzin pracy, bez obecności w redakcji, może współpracować na stałe. Wraz z rozwojem Internetu pojawiło się we Włoszech również stanowisko „redaktora web" - odpowiedzialnego za wydania elektroniczne. Do rejestru mogą być wpisani także dziennikarze zagraniczni, jak również osoby, które nie wykonując zawodu dziennikarza otrzymały stanowisko redaktora naczelnego w czasopiśmie o charakterze specjalistycznym: technicznym, zawodowym czy naukowym (z wyjątkiem sportowych czy filmowych). Nad Sekwaną - komisja kwalifikacyjna Status zawodowy dziennikarza we Francji został określony przez prawo z 1935 r. oraz kodeks pracy. Za dziennikarza uznawany jest ten „którego głównym zajęciem jest praca zawodowa w publikacji codziennej lub periodycznej, wydawanej we Francji lub we francuskiej agencji informacyjnej, stanowiącej podstawę jego utrzymania". Mimo ze przepisy z 1935 r. odnoszą się tylko do dziennikarzy pracujących w prasie lub agencjach prasowych, w praktyce stosuje się je wobec wszystkich środków przekazu. Zawodowy dziennikarz posługuje się kartą prasową, odnawianą każdego roku przez komisję kwalifikacyjną - Comission de la Carte d' Journalistes Professionnels. Komisja powoływana jest przez ministra informacji; składa się z siedmiu członków (przedstawiciele ministerstwa informacji , edukacji, spraw wewnętrznych, prezydenta republiki, wydawców i dziennikarzy), mianowanych na trzy lata. Karta prasowa uprawnia do wykonywania zawodu dziennikarskiego. Oprócz etatowych pracowników redakcje korzystają z pracy stażystów oraz dziennikarzy niezależnych, tzw. pigists. Nie mają oni stałej pensji, jak dziennikarze etatowi, lecz są wynagradzani „od wiersza”, fotografii bądź rysunku (często gazety odkupują od nich prawa autorskie). Także oni otrzymują specjalną kartę – wyraźnie zaznacza się na niej tytuł profesji (stażysta, współpracownik, korespondent). Przepisy francuskiego kodeksu pracy stwarzają dziennikarzom warunki niemal pełnej niezależności Mogą oni zerwać umowę o pracę i mimo to zachować prawo do odszkodowania „jeśli zmienił się właściciel lub orientacja danego medium, a zmiany te zagrażają poglądom politycznym, etycznym i niezależności dziennikarza". W takich przypadkach dziennikarze francuscy powołują się na „klauzulę sumienia" (art. I. 761-7 kodeksu pracy) wprowadzoną w 1935 r. Ustawodawca uwzględnił w niej specyficzne warunki i wymogi pracy dziennikarskiej. Uznając, że przekonania dziennikarzy są nierozerwalnie związane z ich zawodem, założono, że powinni oni zachować maksymalna niezależność wobec przełożonych w interesie własnym i opinii publicznej. Zmuszanie ich do pozostawania w piśmie, w którym zmieniła się na przykład struktura własności, narażałoby dziennikarza na utratę niezależności. Dziennikarzowi, który składa wymówienie, powołując się na „klauzulę sumienia" przysługuje odszkodowanie ponosi on bowiem ryzyko, że czasowo będzie bez pracy. Znane przypadki odejścia dziennikarzy na podstawie tej klauzuli, to m.in. w 1986 r. po prywatyzacji stacji telewizyjnej TF 1 oraz w 1992 r. z redakcji gazety ekonomicznej „La Tribune de l'Expansion", po zmianie wydawcy. [Forum dziennikarzy nr 3, 2004]
