minerał - jest to pierwiastek, związek chemiczny, lub

MINERAŁ - JEST TO PIERWIASTEK, ZWIĄZEK CHEMICZNY,
LUB JEDNORODNA MIESZNIANA PIERWIASTKÓW LUB
ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH POWSTAŁA W SPOSÓB
NATURALNY
I
POZOSTAJĄCA
W
NORMALNYCH
WARUNKACH (20OC I 1013HPA) W STAŁYM STANIE
SKUPIENIA. MINERAŁ ma ściśle określony skład chemiczny!
DIAGENEZA – zespół procesów prowadzących do chemicznych,
fizycznych i mineralnych zmian w osadzie - po jego złożeniu
Procesy te obejmują zmiany składu mineralnego, struktury, składu
chemicznego, a czasem też prowadzą do stwardnienia - konsolidacji
(lityfikacji) osadu, czyli wzrostu jego gęstości i zwięzłości, przy
jednoczesnym zmniejszeniu porowatości.
GŁÓWNE CZYNNIKI DIAGENEZY:
-twardnienie koloidów – czyli utrata wody w osadach – miękki osad
zawierający nawet do 80% wody staje się skała twardą,
-kompakcja – zbliżanie się do siebie cząsteczek osadu pod wpływem
ciężaru , wskutek kompakcji utwory luźne (iły, muły, margle) ulegają
ZŁUPKOWANIU,
-rekrystalizacja – wody występujące w osadzie rozpuszczają niektóre
związki mineralne, może to prowadzić do przesycenia roztworów i w
konsekwencji do powtórnego wykrystalizowania się tych związków w
osadzie,
-cementacja – czyli „zlepianie się” ziaren luźnego wcześniej osadu ze
sobą, substancjami cementującymi osad są najczęściej:
*węglan wapnia, *krzemionka, *związki żelaza, *dolomit, *gips,
*minerały ilaste.
KAUSTOBIOLITY(organogeniczne skały palne)
DUŻA ZAWARTOŚĆ ZWIĄZKOW ORGANICZNYCH LUB
WĘGLA, POCHODZĄCEGO Z ROZKŁADU SZCZĄTKOW
ORGANICZNYCH
(ROŚLIN,
ORGANIZMÓW
PLANKTONICZNYCH)
*torfy – 50-65% C
*węgiel brunatny – 65-78% C
*węgiel kamienny – 75-93%
*antracyt – 93-98% C
KAUSTOBIOLITY CIEKŁE I GAZOWE
POWSTAJĄ W OSADACH DENNYCH MÓRZ I OCEANÓW
ZAWIERAJĄCYCH ROZPROSZONĄ MATERIE ORGANICZNĄ
*ropa naftowa – składa się głównie z nasyconych węglowodorów
łańcuchowych, z mniejszym udziałem węglowodorów aromatycznych,
barwa od jasnożółtej (ropa lekka) do brunatnoczarnej (ropa ciężka)
*gaz ziemny – to głównie lekkie węglowodory łańcuchowe
*asfalty naturalne – powstają w wyniku odgazowania i wietrzenia ropy
naftowej na powierzchni
*łupki palne- ogniwo pośrednie pomiędzy skałami ilasto-mułowymi,
marglami i kaustobiolitami (łupki bitumiczne)
STRUKTURA
- to sposób wykształcenia składników skały
POD WZGLĘDEM STOPNIA KRYSTALICZNOŚCI:
*holokrystaliczna (wykrystalizowane wszystkie składniki skały - skały
głębinowe)
*hipokrystaliczna (obok składników krystalicznych występuje szkliwo
– skały subwulkaniczne)
*szklista (hialinowa)
POD WZGLĘDEM WIELKOŚCI SKŁADNIKÓW:
*równoziarnista – ziarna mają zbliżone wymiary,
*nierównoziarnista – ziarna są różnej wielkości,
*porfirowata – w drobnoziarnistym tle skalnym występują większe
kryształy. Taka struktura świadczy o dwóch etapach krystalizacji
magmy,
*afanitowa (ciasto skalne) – kryształy są tak drobne, że niewidoczne
gołym okiem,
*porfirowa – obecność większych prakryształów na tle masy
afanitowej (ciasta skalnego). Prakryształy mają zwykle prawidłowe
formy, niekiedy mogą być poddane erozji magmowej. Prakryształy
powstają w głębszych partiach skorupy ziemskiej, w warunkach
spokojnej krystalizacji magmy. Jeżeli magma wraz
z
prakryształami dostaje się w płytsze strefy skorupy ziemskiej –
następuje jej szybkie ochłodzenie i powstaje szybko zastygające ciasto
skalne.
TEKSTURA
- to sposób ułożenia i rozmieszczenia składników skały
*bezładna – brak określonego kierunku ułożenia minerałów
*kierunkowa (uporządkowana) – ułożenie składników wykazuje
regularność
np. tekstura równoległa
*kulista – krystalizacja wokół wydzielonych centrów
*zbita – minerały wypełniają całą przestrzeń
*porowata – powstaje w wyniki gwałtownego odgazowywania
krzepnącej magmy, pory kuliste
*gąbczasta – pumeksy i tufy, pory łączą się
z sobą
*migdałowcowa – gdy pory zostają wtórnie wypełnione
WAPIENIE
Najbardziej rozpowszechnione skały węglanowe, współczesne
składają się z kalcytu i aragonitu,
w starszych aragonit
ulega przeobrażeniu w kalcyt.
PODSTAWOWE SKŁADNIKI WAPIENI:
-mikryt lub sparyt,
-składniki ziarniste,
-wapienne szczątki organizmów (w wielu przypadkach można je uznać
za składniki ziarniste).
*mikryt – materiał węglanowy o b. drobnej frakcji (rzędu kilku
tysięcznych mm), może występować jako jedyny składnik wapieni
*sparyt – zespoły stosunkowo dużych kryształów węglanu wapnia,
często widocznych gołym okiem
*składniki ziarniste: drobne lub pokruszone elementy szkieletów
organizmów, intraklasty, ziarna itp.
skalenie
kwarc
pirokseny
łyszczyki (miki)
magnetyt i hematyt
oliwiny
amfibole
kalcyt
apatyt
UDZIAŁ W BUDOWIE SKORUPY
ZIEMSKIEJ (%)
57,9
12,6
12,0
3,6
3,5
2,6
1,7
1,5
0,6
pozostałe
4,0
MINERAŁY
KRYSZTAŁ – ciało o prawidłowej budowie wewnętrznej, tj. takiej, w
którym atomy lub jony są rozmieszczone prawidłowo tworząc tzw.
siec przestrzenną (krystaliczną)
Prawidłowa budowa wewnętrzna kryształu - czyli rozmieszczenie
atomów lub jonów w ściśle określonych punktach sieci krystalicznej
(tzw. węzłach) narzuca pozostałe własności kryształów:
*anizotropowość,
*jednorodność fizyczną,
*jednorodność chemiczną,
*występowanie o ile to możliwe prawidłowej postaci zewnętrznej
polegającej na ograniczeniu ścianami płaskimi odpowiadającymi
pewnym płaszczyzną
w obrębie sieci krystalicznej
Ta sama substancja chemiczna może tworzyć kryształy o różnej
budowie wewnętrznej – tzw. POLIMORFIZM
MINERAŁY SKAŁ OSADOWYCH
*MINERAŁY ALOGENICZNE – powstałe poza środowiskiem
tworzenia się skał osadowych
Odporność minerałów skał magmowych na czynniki wietrzeniowe
-Minerały femiczne
oliwiny-pirokseny-amfibole-biotyt
-Mineraly sialiczne skał magmowych
skaleniowce i plagioklazy-skalenie potasowe-muskowit-kwarc
*MINERAŁY AUTOGENICZNE – powstają
w wyniku
bezpośredniego wytrącenia
z roztworu, lub wskutek
procesów biochemicznych, bądź też w wyniku późniejszych
(diagenetycznych) przemian w obrębie złożonego osadu.
MINERAŁY SKAŁOTWÓRCZE SKAŁ MAGMOWYCH
MINERAŁY GŁÓWNE
*KWARC
*SKALENIE
*SKALENIOWCE
*MIKI
*AMFIBOLE
*PIROKSENY
*OLIWINY
MINERAŁY POBOCZNE
*MAGNETYT
*HEMATYT
*PIRYT
MINERAŁY AKCESORYCZNE
*GRANATY
*TURMALINY
*CHROMIT
MINERAŁY SKAŁOTWÓRCZE
WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE MINERAŁÓW
I. Właściwości mechaniczne
TWARDOŚĆ – czyli odporność minerału na zarysowanie
SKALA TWARDOŚCI MOHSA
*Talk - Mg3[(OH)2S i4O10]
*Gips - CaSO4·2H2O
*Kalcyt - CaCO3
*Fluoryt - CaF2
*Apatyt - Ca5F(PO4)3
*Ortoklaz – K[AlSi3O8]
*Kwarc - SiO2
*Topaz - Al2F2SiO4
*Korund - Al2O3
*Diament - C
II. Właściwości optyczne
I-1. Barwa:
*minerały barwne (mają stałą i charakterystyczną dla siebie barwę, np.
malachit-zieloną),
*minerały bezbarwne,
*minerały zabarwione (minerały bezbarwne zawierające domieszki
nadające im zabarwienie – np. kwarc zabarwiony na fioletowo).
I-2. Rysa – barwa sproszkowanego minerału
*minerały barwne: rysa barwna
*minerały zabarwione: rysa biała
*minerały bezbarwne: rysa biała
III. Właściwości mechaniczne
I-2. Łupliwość – zdolność minerałów do pękania pod wpływem
uderzenia bądź nacisku, na części ograniczone powierzchniami
płaskimi.
Łupliwość:
*doskonała (idealnie płaskie powierzchnie łupliwości –np. halit,
kalcyt, miki),
*bardzo dobra (pow. łupliwości płaskie, ale z fragmentami
nieregularnymi i pęknięciami – np. amfibole, gips, skalenie),
*wyraźna,
*niewyraźna.
BRAK ŁUPLIWOŚCI OKREŚLAMY MIANEM PRZEŁAMU
*Minerał wykazujący przełam pęka wzdłuż zupełnie przypadkowych,
nieregularnych powierzchni
Przełam:
równy, nierówny np. muszlowy (kwarc), gładki, zadziorowaty,
ziarnisty
WYSTĘPOWANIE SKAŁ MAGMOWYCH W POLSCE
I Skały kwaśne głębinowe
I-a. Granitoidy dolnośląskie:
*masyw Strzelin-Żulowa,
*masyw Strzegom-Sobótka,
*masyw karkonoski,
*granitoidy kłodzko-złotostockie i strefy Niemczy,
*masyw łużycki.
*granitoidy kudowskie, jawornickie i Białej Lądeckiej (mniejsze
masywy granitoidowe).
I-b. Granitoidy tatrzańskie (budują trzon krystaliczny Tatr Wysokich).
I-c. Granitoidy podłoża Polski północno-wschodniej.
II Skały kwaśne wulkaniczne (porfiry kwarcowe)
*Sudety – zapadliska śródsudeckie i północnosudeckie
Wyżyna Śląsko-Krakowska
1. PSEFITY
*blokowiska – nagromadzenia kanciastych fragmentów skał o
średnicy powyżej 20cm, wynik mechanicznego wietrzenia skał, brak
transportu, poza grawitacyjnym staczaniem się, np. gołoborza
*głazowiska
*gruz (analogiczny do bloków, ale o mniejszej frakcji)
*brekcja – skała zwięzła składająca się z okruchów kanciastych
*zlepieńce (konglomeraty) – scementowany żwir
-zlepieniec zygmuntowski (cechsztyn
-zlepieniec myślachowicki
Psamity
*piaski wydmowe (eoliczne)
*piaski rzeczne
*piaski rzecznolodowcowe (fluwioglacjalne)
PIASKOWCE- skały zwięzłe o frakcji psamitowej
*piaskowiec szydłowiecki (kremowo-szary, ziarna kwarcu
scementowane spoiwem krzemionkowym)
*piaskowiec wąchocki (tumliński) (ciemnoczerwony lub
brunatnoczerwony, spoiwo żelazisto-krzemionkowe)
*piaskowce fliszowe (szare, o zmiennej średnicy ziaren, spoiwo
krzemionka + węglan wapnia + ilaste)
*piaskowce kwarcytyczne (kwarcyty)
*arkozy (skała o różowej lub czerwonawej barwie, składa się głównie
z kwarcu i skaleni potasowych-min. 20%) np. arkoza kwaczalska
Skały ilaste
*glinki ogniotrwałe
*iły
-ił pstry (poznański)
-ił warwowy
-glina lodowcowa (glina morenowa lub zwałowa) – skała iłowa z
domieszką frakcji grubszych
PSAMITY
*piaski wydmowe (eoliczne) – dobra selekcja pod względem wielkości
ziarn, ziarna dobrze obtoczone
o matowej powierzchni
*piaski rzeczne – zwykle są źle obtoczone (zwłaszcza
drobnoziarniste), powierzchnie ziaren są nieporysowane, poniżej
wielkości 0,3mm ziarna w ogóle nie podlegają obtoczeniu, selekcja
pod względem wielkości ziarn zależy od siły transportowej rzeki
*piaski rzecznolodowcowe (fluwioglacjalne) – ziarna słabo obtoczone,
skład mineralny b. zmienny, zła selekcja, częste są wkładki żwirowe –
obok glin morenowych piaski fluwioglacjalne są najbardziej
rozpowszechnionym osadem na obszarze centralnej
i
północnej Polski
*piaski morskie – dobre obtoczenie i selekcja, często zawierają
glaukonit, może nastąpic w sprzyjających warunkach wzbogacenie w
min. ciężkie
PIASKOWCE- skały zwięzłe o frakcji psamitowej
*piaskowiec szydłowiecki (kremowo-szary, ziarna kwarcu
scementowane spoiwem krzemionkowym)
*piaskowiec wąchocki (tumliński) (ciemnoczerwony lub
brunatnoczerwony, spoiwo żelazisto-krzemionkowe)
*piaskowce fliszowe (szare, o zmiennej średnicy ziaren, spoiwo
krzemionka + węglan wapnia + ilaste)
*piaskowce kwarcytyczne (kwarcyty)
*arkozy (skała o różowej lub czerwonawej barwie, składa się głównie
z kwarcu i skaleni potasowych-min. 20%) np. arkoza *kwaczalska
*szarogłazy – skała wieloskładnikowa (skalenie, kwarc, minerały
ciemne, a także okruchy obojętnych skał wylewnych)
3. ALEURYTY
*muły – skały luźne, są osadami wodnymi złożonymi przeważnie z
pyłu kwarcowo-skaleniowego, czasem z łuseczkami muskowitu, na
ogół nie tworzą większych samodzielnych skupień, występują jako
domieszka w składzie skał iłowych i drobnoziarnistych pasmitów,
zdiagenezowany muł nosi nazwę mułowca, jesli zaś diageneza
prowadzi do oddzielności łupkowej łupek mulasty
*less – miękka skała o barwie żółtokremowej, osad eoliczny, silnie
reaguje z HCL, węglan wapnia często otacza ziarna kwarcu tworząc
spoiwo, barwę nadają związki żelaza, lessy są b. urodzajnymi glebami,
w Polsce najbardziej rozpowszechnione na Wyżynie Lubelskiej
skład przeciętnego lessu
Kwarc
substancje ilaste i pelit kwarcowy
węglany (głównie kalcyt)
Limonit
45%
37%
12%
6%
4. PELITY (składnikami decydującymi o składzie tych skał są
minerały autogeniczne, których ziarna powstały w wyniku procesów
chemicznych w środowisku tworzenia się tych osadów)
SKAŁY ALITOWE
*lateryt – skała o zabarwieniu czerwonym, brunatnym, niekiedy
żółtym, składa się
z produktów chemicznego
rozkładu glinokrzemianów - wynik wietrzenia laterytowego typowego dla stref tropikalnych
*terra rosa (czerwona ziemia) - pozostałość (residuum) po krasowym
wietrzeniu skał węglanowych, głównie wapieni, składa się
z
wodorotlenków glinu i żelaza – w Polsce lateryty występują m. in. w
Górach Świętokrzyskich
*boksyt – skała barwy brunatnej, kremowej lub szarej, złożona
głównie z wodorotlenków glinu –surowiec do wyrobu aluminium
SKAŁY ILASTE
*glinki ogniotrwałe – skały o zróżnicowanym zabarwieniu,
charakterystycznie „tłuste” w dotyku, wynik wietrzenia kwaśnych skał
krystalicznych, lub arkoz i osadzania najdrobniejszych składników w
zbiornikach śródlądowych, podstawowym minerałem jest kaolinit,
dodatkowo występują pewne ilości minerałów blaszkowych, detrytusu
kwarcowego
*bentonit – skała krucha, biała lub żółtawa złożona głównie z
montmorillonitu, wynik wietrzenia podmorskiego popiołów
wulkanicznych
*iły (skały różnego typu zbudowana głównie
z
transportowanego materiału pelitowego, w skład którego wchodzą
minerały ilaste obok składników detrytycznych)
-ił pstry (poznański)-szaroniebieski, lub zielonkawy, na zwietrzałych
powierzchniach ma brunatne plamy, wyschnięty jest twardy-osad
neogeńskiego zbiornika sródlądowego, obejmującego obszar obecnej
centralnej Polski, surowiec dla ceramiki czerwonej
-ił warwowy
-iłołupek (łupek ilasty)-skonsolidowane iły
-glina lodowcowa (glina morenowa lub zwałowa) – skała iłowa z
domieszką frakcji grubszych, jest to skała iłowa z domieszką frakcji
grubszych, o wyjątkowo złej selekcji, zwykle b. niski lub brak
obtoczenia materiału grubszego – obok piasków są
najpowszechniejszym utworem geologicznym na obszarze centralnej i
północnej Polski
PODZIAŁ WAPIENI (KLASYFIKACJA) - OPARTA JEST NA
GŁÓWNYCH SKŁADNIKACH, Z KTÓRYCH SĄ ZBUDOWANE
Na podstawie właściwości technicznych skał wyróżniamy dodatkowo
wapienie skaliste
i wapienie płytowe
*wapienie mikrytowe
*wapienie ziarniste
-organogeniczne
.zoogeniczne
.fitogeniczne
.organodetrytyczne (zbudowane z bioklastów, czyli pokruszonych
fragmentów szczątków różnych organizmów)
-nieorganogeniczne
WAPIENIE ORGANOGENICZNE
*kreda (kreda pisząca) – biała, miękka, mało spoista skała i silnie
porowata skała wapienna, głównym składnikiem są kokolity
(kalcytowe elementy szkieletowe planktonicznych wiciowców)
*wapienie krynoidowe – zbud. z elementów szkieletów liliowców
*muszlowce
*wapienie rafowe
CECHY TEKSTURALNE SKAŁ KLASTYCZNYCH
odnoszą się do sposobu ułożenia i upakowania składników
okruchowych, ich orientacji, a w skałach zwięzłych określają także typ
spoiwa
*upakowanie
*orientacja składników
*rozmieszczenie składników
*warstwowanie
SKAŁY METAMORFICZNE (PRZEOBRAŻONE) – POWSTAJĄ W
GŁĘBI SKORUPY ZIEMSKIEJ W WYNIKU ODDZIAŁYWANIA
WYSOKIEGO CIŚNIENIA I TEMPERATURY, A TAKŻE
CZYNNIKÓW CHEMICZNYCH NA SKAŁY JUŻ ISTNIEJĄCE.
Strefa górna (Epi)
charakteryzuje się działaniem dużych ciśnień kierunkowych (stressu),
małego ciśnienia hydrostatycznego oraz niskiej temperatury. Stress
decyduje o wykształceniu się wyraźnej tekstury łupkowej.
Strefa pośrednia (Mezo)
cechuje się działaniem silnego stressu, dużego ciśnienia
hydrostatycznego oraz średniej temperatury. Warunki takie sprzyjają
rekrystalizacji składników i powstawaniu minerałów o dużej gęstości,
np. granatów. W strefie tej powstają skały o strukturze bezładnej lub
grubołupkowej, podkreślonej równoległym ułożeniem blaszek
łyszczyków, słupków amfiboli itp.
Strefa dolna (Kata)
- panuje w niej duże ciśnienie hydrostatyczne i wysoka temperatura, aż
do powstania faz półpłynnych. Oddziaływanie stressu jest nieznaczne.
Powstają tu skały wykazujące na ogół teksturę bezładną i strukturę
gruboblastyczną, co upodabnia je do magmowych skał głębinowych.
Struktury skał magmowych
*afanitowa (niewidocznokrystaliczna) – ziarna widocznie jedynie pod
mikroskopem
*fanerokrystaliczna (jawnokrystaliczna) – wszystkie składniki
wykrystalizowane w postaci kryształów widocznych makroskopowo
*porfirowa – widoczne makroskopowo kryształy rozrzucone w masie
o strukturze afanitowej
*szklista (hialinowa) – skała składa się z bezpostaciowej substancji
mineralnej- szkliwa
SEDYMENTACJA – to proces osadzania się na powierzchni lądów,
den mórz i oceanów różnorodnego materiału (okruchów skał, ziaren
minerałów, materiałów piroklastycznych, szczątków organicznych),
transportowanego przez wody płynące, lodowce, wiatr, zawieszonego
w wodzie morskiej lub jeziornej.
DWIE GRUPY ŚRODOWISK, W KTÓRYCH POWSTAJĄ
OSADY
ŚRODOWISKO LĄDOWE
*rzeczne
*limniczne
*glacjalne
*bagienne
ŚRODOWISKO MORSKIE
*lagunowe
*litoralne
*nerytyczne
*batialne
*abisalne
KLASA
PRZYKŁADOWE MINERAŁY
1.Pierwiastki rodzime
antymon rodzimy, diament, grafit,
platyna rodzima, siarka rodzima, złoto
rodzime, żelazo rodzime
antymonit, arsenopiryt, chalkopiryt,
cynober, galena, kobaltyn, nikielin,
piryt, realgar, sfaleryt
2. Siarczki i pokrewne
(selenki, tellurki, arsenki )
3. Halogenki
4.Tlenki i wodorotlenki
5.
Węglany,
i borany
fluoryt, halit, karnalit, kryolit, sylwin
chromit, goethyt, hematyt, ilmenit,
kasyteryt, korund, kwarc, kupryt,
magnetyt, rutyl, wolframit
azotany aragonit, azuryt, boraks, cerusyt,
dolomit, kalcyt, magnezyt, malachit,
syderyt
6. Siarczany, molibdeniany, anglezyt, anhydryt, baryt, celestyn,
chromiany, wolframiany
gips, krokoit, szelit, wulfenit
7.
Fosforany,
wanadany
arseniany, apatyt, monacyt, turkus, wanadynit,
waryscyt, wiwianit
amfibole, beryl, biotyt, cyrkon, dysten,
granaty, oliwiny, pirokseny, skalenie,
SKAŁY WYJŚCIOWE
skaleniowce, talk, topaz, turmaliny,
zeolity
STOPNIE
skały
METAMOgranitoidy,
magmowe
skały
8.RFIZMU
9.
Krzemiany
Związki
organiczne
ewenkit,
humboldtyn, weddelit
obojętne
magmowe
(i glinokrzemiany)arkozy,
szarogłazy
szarogłazy
zasadowe
margle
piaskowce
kwarcowe, skały
krzemion-kowe
skały
ilaste
skały węglanowe
PRODUKTY METAMORFIZMU
EPI
FRAKCJA
MEZO
psefitowa
(żwirowa)
KATA
psamitowa
(piaskowa,
arenitowa)
łupki
mikowe,
gnejsy
NAZWA
SKŁADN
IKÓW
łupki
mikowe,
gnejsy
blok,
głaz
łupki
epidotywochlorytowe
zieleńce
SKAŁA
łupki
chlorytowe,
łupki
talkowe,
serpenty-nity
LUŹNA
serpenty-nity,
amfibolity
blokowisko, głazowisko
amfibolity
okruch,
otoczak
gnejsy,
granulity
gruz,
żwir
ziarno
piasek
eklogity
fyllity,
łupki
serycytowe
ZWIĘZŁA
łupki
mikowe
marmury
WYMIARY
SKŁADNIKÓW
(mm)
kwarcyty
marmury
>100
brekcja, zlepieniec
eklogity
grubo-ziarnisty
średnio-ziarnisty
gnejsy
piasko-wiec
drobno-ziarnisty
aleurytowa
(mułowa,
pyłowa)
pelitowa
(iłowa)
kwarcyty
2-100
kwarcyty
marmury
grubo-ziarnisty
1-2
średnio-ziarnisty
0,5-1
drobno-ziarnisty
0,1-0,5
ziarno
muł
mułowiec
0,01-0,1
ziarno
ił
iłowiec
<0,01
0,1-2
Nie ma intruzji
CHEMIZM
SKŁAD
MINERALNY
SKAŁY
GŁĘBINOWE
(PLUTONICZNE)
Granit
SKAŁY
WYLEWNE
(WULKANICZNE)
Porfir (riolit)
Skały
kwaśne
Kwarc (pow. 50%),
Skalenie kwaśne
(potasowe)
Skały
obojętne
Kwarc,
Skalenie kwaśne
(potasowe),
Skalenie zasadowe
(sodowo-wapniowe)
Sjenit,
Dioryt,
Gabro
Andezyt,
Bazalt
Skały
zasadowe
Skalenie zasadowe
(sodowo-wapniowe),
Minerały femiczne
Cieszynit
Fonolit