Document

1. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń:
1) odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę,
liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka – metal lub niemetal);
2) opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); definiuje
elektrony walencyjne;
3) ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana
jest liczba atomowa i masowa;
4) wyjaśnia związek pomiędzy położeniem pierwiastka w układzie okresowym a budową
atomu ( liczbą elektronów walencyjnych i ilością powłok elektronowych);
5) definiuje pojęcie izotopu, wymienia dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie; wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru;
6) definiuje pojęcie masy atomowej (średnia mas atomów danego pierwiastka z uwzględnieniem jego składu izotopowego) i oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych;
7) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki; interpretuje zapisy H2, 2H, 2H2, itp.;
8) opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów;
9) na przykładzie cząsteczek H2, Cl2, N2, CO2 , H2O, HCl, NH3 opisuje powstawanie wiązań
atomowych (kowalencyjnych); zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek;
10) definiuje pojęcie wartościowości jako liczby wiązań, które tworzy atom łącząc się z atomami innych pierwiastków; odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną
dla pierwiastków grup 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17. (względem tlenu i wodoru);
11) zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek związku dwupierwiastkowego o
znanych wartościowościach pierwiastków;
PRZYKŁADOWE ZADANIA:
Zadanie 1.
Zaznacz, jak odczytujemy wzór chemiczny − N2.
A. 2 atomy azotu
C. 1 atom azotu
B. 1 cząsteczka azotu
D. 2 cząsteczki azotu
Zadanie 2.
Najbardziej powszechny w środowisku przyrodniczym izotop azotu
A. 7 elektronów, 7 protonów, 7 neutronów.
B. 14 elektronów, 7 protonów, 14 nukleonów.
C. 7 elektronów, 7 protonów, 14 neutronów.
D. 14 elektronów, 14 protonów, 14 neutronów
(0–1 p.)
(0–1 p.)
14
7
N jest zbudowany z:
Zadanie 3.
Na schemacie układu okresowego pod literami
(T−Ź) są ukryte pierwiastki chemiczne będące
składnikami powietrza o stałej zawartości
(skorzystaj z układu okresowego pierwiastków
chemicznych).
(0−3 p.)
Dopasuj opis pierwiastka chemicznego (A−G)
do jego oznaczenia (T–Ź).
A. Stanowi około 78% objętościowych powietrza.
B. Podtrzymuje spalanie.
C. Jądro atomowe tego pierwiastka chemicznego ma 2
protony.
D. Konfiguracja elektronowa atomu tego pierwiastka
chemicznego jest następująca: K2L8.
E. Atom tego pierwiastka chemicznego ma 6 elektronów
walencyjnych.
F. W atomie tego pierwiastka chemicznego elektrony są
rozmieszczone na 1 powłoce.
G. Gaz szlachetny.
Zadanie 4.
Masa cząsteczkowa amoniaku, związku o wzorze NH3 wynosi (mN = 14 u, mH = 1 u):
A. 15 u
B. 17 u
C. 29 u
D. 45 u
Zadanie 5.
(0–1 p.)
Helowce, nazywane gazami szlachetnymi wykazują najmniejszą aktywnośc chemiczną spośród
wszystkich znanych pierwiastków. Zaznacz, który z podanych pierwiastków nie należy do gazów
szlachetnych.
B. hel
(0–1 p.)
B. tlen
C. neon
D. wodór
Zadanie 6.
(0–3 p.)
Niektóre pierwiastki tworząc związki chemiczne, uzyskują konfigurację najbliższego gazu
szlachetnego. Oceń, które zdanie jest zdaniem prawdziwym, podkreślając poprawną odpowiedź.
A. W tworzeniu wiązania chemicznego uczestniczą protony i neutrony.
PRAWDA/ FAŁSZ
B. Konfigurację elektronową najbliższego gazu szlachetnego atomy innych pierwiastków mogą
uzyskac poprzez uwspólnienie elektronów, oddawanie elektronów lub pobieranie elektronów
PRAWDA/ FAŁSZ
C. Metale uzyskują konfigurację helowców w wyniku oddawania elektronów. Tworzą się wówczas
kationy. Kationy to jony o ładunku dodatnim.
PRAWDZ/ FAŁSZ
Zadanie 7.
Oceń prawdziwośc dokończenia poniższego zdania. Zaznacz TAK, jeśli dokończenie jest prawdziwe,
lub NIE, jeśli jest fałszywe.
Izotopy tego samego pierwiastka mają
A. rożną liczbę protonów
B. rożną liczbę neutronów
C. różną liczbę elektronów
(0–1 p.)
TAK/ NIE
TAK/ NIE
TAK/ NIE
Zadanie 8.
Uzupełnij zdania, zaznaczając odpowiedzi wybrane spośród A-E, tak aby zdania były prawdziwe.
(0–2 p.)
Tlenek żelaza (III) ma wzór A/B. Żelazo w tym tlenku jest D/E wartościowe. W tlenku FeO żelazo jest
C/D wartościowe.
A. Fe 3O 2
C. I
B. Fe 2O 3
D. II
E. III
Zadanie 9.
Gosia zapisała konfiguracje elektronowe helu, neonu, argonu i kryptonu. Na podstawie
przedstawionej konfiguracji zanotowała wnioski. Określ, które z tych wniosków sa prawdziwe,
podkreślając właściwy wyraz.
2
2He: K
2 8
10Ne : K L
2 8
8
18Ar: K L M
2 8
18
36Kr : K L M N
WNIOSKI
A. Liczba powłok elektronowych w atomie równa jest numerowi okresu, w którym znajduje się
pierwiastek.
PRAWDA/ FAŁSZ
,
B. liczba elektronów walencyjnych jest równa numerowi okresu , w którym znajduje się
pierwiastek
PRAWDA/ FAŁSZ
C. Konfiguracja gazu szlachetnego nazywa się konfiguracją oktetu lub dubletu. PRAWDA/ FAŁSZ
D. Atomu wszystkich helowców mają 8 elektronów walencyjnych.
PRAWDA/ FAŁSZ
(0–2 p.)