1 - Magisterskie24.pl

1.
Ekonomia jako dziedzina nauki. (Co ją charakteryzuje, co bada, po co to robi, jak się
ma do innych nauk, jej odmiany)
Ekonomia - nauka społeczna analizująca oraz opisująca produkcję, dystrybucję oraz
konsumpcję dóbr. Przedmiot zainteresowania ekonomii częściowo pokrywa się z
zagadnieniami badanymi w ramach innych nauk społecznych, ale ekonomia zajmuje się
głównie relacjami zachodzącymi między kupującym a sprzedającym oraz analizą rynku.
Tradycyjnie ekonomię dzieli się na mikroekonomię, która zajmuje się zachowaniem
indywidualnego konsumenta, przedsiębiorcy, handlowca, rolnika oraz na makroekonomię,
która skupia swoją uwagę na badaniu takich wielkości jak całkowity dochód gospodarki,
odsetek osób zatrudnionych, przepływ kapitału. Dzisiaj ekonomiści, uwzględniając
oddziaływanie handlu zagranicznego i wzajemne powiązania gospodarcze na świecie,
wyróżniają również dodatkowo, jako działy ekonomii, międzynarodowe stosunki gospodarcze
– zajmujące się uwzględnieniem wpływu międzynarodowej wymiany handlowej na
gospodarkę państwa oraz gospodarkę światową – dział ekonomii zajmujący się gospodarką
całego świata jako jednego organizmu.
2. Przykłady praw ekonomicznych i ich rodzaje (np.: prawo przyczynowo-skutkowe,
współistnienia, funkcjonalne)
Prawa ekonomiczne są to wzajemne więzi między istotnymi cechami różnych zjawisk
ekonomicznych mające charakter ogólny, konieczny, nieprzypadkowy i stosunkowo trwały.
Rodzaje praw ekonomicznych:






prawa przyczynowe (przyczynowo - skutkowe), oznaczają, że po zdarzeniu A
następuje zdarzenie B, przy czym A jest przyczyną a B jest skutkiem
prawa funkcjonalne, występują pomiędzy ilościowo wymiernymi kategoriami np.
popyt jest funkcją ceny, podaż też jest funkcją ceny.
prawa współistnienia czyli łączne np. prawo popytu i podaży
postępowania ludzi, oddziałuję na bodźce ekonomiczne
splotu działań ludzkich, wymiana rezultatów swojej działalności
techniczno-bilansowe, czyli relacje nakładów i wyników zdeterminowane określoną
techniką
Cechy praw ekonomicznych:



obiektywny charakter praw ekonomicznych; są niezależne od podmiotu, od
świadomości.
stochastyczny, czyli statystyczny charakter praw polega na tym, że przejawiają się w
dużej liczbie zjawisk, a w poszczególnych pojedynczych mogą być odstępstwa.
historyczny - ograniczone są warunkami i czasem - dotyczą konkretnego warunku
3. Wyjaśnić pojęcia: rzadkość zasobów, nieograniczoność potrzeb ludzkich. Jakie mają
one znaczenie w racjonalnym gospodarowaniu.
Rzadkość - jedno z podstawowych pojęć ekonomii, określające ograniczoną ilość zasobów w
stosunku do nieograniczonych potrzeb.
Rozbieżność pomiędzy nieograniczonymi potrzebami a ograniczonymi zasobami, służącymi
ich zaspokajaniu powoduje, że nie wszystkie potrzeby będą mogły być zaspokojone
jednocześnie. Potrzeby pozostają względem siebie w stosunku konkurencyjnym zaspokojenie jednej oznacza konieczność rezygnacji z zaspokojenia określonej części
pozostałych potrzeb. Tym samym rzadkość zmusza do racjonalnego gospodarowania
dostępnymi zasobami celem zaspokojenia konkurencyjnych potrzeb.
4. Minimalizacja nakładów i maksymalizacja zysku (efektu).
Zasada racjonalnego gospodarowania może być sformułowana w dwóch wymiarach:
1. Maksymalizacja efektów, przy założonym poziomie nakładów
2. Minimalizacja nakładów, przy założonym poziomie efektów
Racjonalność postępowania wymaga, aby podmiot zbierał i analizował przy pomocy rozumu
wszystkie informacje niezbędne do podjęcia właściwej decyzji o alokacji zasobów. Oznacza
to, że postulat racjonalności wymaga od podmiotu znajomości wszystkich tych informacji
oraz zdolności do ich właściwego przetworzenia.
5. Proces gospodarowania- ma charakter ciągły, jest związany z gospodarowaniem.
Gospodarowanie jest to działalność ludzka, indywidualna i zbiorowa, która prowadzi do
zaspokojenia materialnych potrzeb człowieka. Działalność ta polega na porównywaniu
korzyści oraz kosztów i jest połączona z wyborem najlepszej dostępnej możliwości.
Proces gospodarowania obejmuje:
1.
2.
3.
4.
produkcję dóbr materialnych i usług,
podział wytworzonych dóbr i usług,
wymianę podzielonych dóbr i usług,
konsumpcję wymienionych dóbr i usług, a więc użytkowanie dóbr, korzystanie z usług
i spożywanie określonych dóbr.
Proces gospodarowania w społeczeństwie, proces produkcji musi mieć charakter ciągły. Aby
tę ciągłość utrzymać trzeba odtworzyć, czyli reprodukować wszystkie warunki materialne,
niezbędne dla zapewnienia tej ciągłości.
7. Mikroekonomia
8. Makroekonomia
9. Ekonomia pozytywna10. Ekonomia normatywna
11. Wytwarzanie
12. Produkcja
Ad 7 i 8.
Mikroekonomia- zajmuje się analizowaniem podstawowych podmiotów gospodarujących.
Patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat przedsiębiorców i konsumentów z punktu
widzenia maksymalizacji ich korzyści.
Makroekonomia- zagadnienia wspólne dla całej gospodarki; ujęcie całościowe gospodarki. W
analizie gospodarki posługuje się w swych badaniach agregatami jak: dochód narodowy,
wydatki na konsumpcję, na inwestycję oszczędności, dochody i wydatki budżetu państwa,
bilans handlowy i płatniczy kraju, popyt i podaż pieniądza, bezrobocie.
Porównanie mikro i makroekonomii:
Te dwa działy — mikroekonomia i makroekonomia — nie są teoriami konkurencyjnymi,
lecz stanowią uzupełniający się sposób, badania gospodarki. Różnią się metodą. Podczas gdy
mikroekonomia wychodzi od analizy zachowań jednostek, makroekonomia bada procesy
masowe (agregatowe). Z tego nie wynika, że mikroekonomia poprzestaje na badaniu w skali
cząstkowej (poszczególnych gospodarstw domowych czy przedsiębiorstw). Również ona
ujmuje gospodarkę jako całość. Robi to jednak inaczej niż makroekonomia. Nauka
mikroekonomii, która wyjaśnia zachowania poszczególnych kategorii uczestników życia
gospodarczego, jest niezbędną podstawą analizy makroekonomicznej.
W przeciwieństwie do mikroekonomii, która stanowi dość zwarty i jednolity system
teoretyczny, makroekonomia zawiera kilka znacznie się między sobą różniących kierunków
myślenia. Na przykład keynesiści (czyli uczniowie, zwolennicy i kontynuatorzy myśli
teoretycznej ekonomisty brytyjskiego Johna Maynarda Keynesa) mają w wielu zasadniczych
sprawach pogląd całkiem odmienny, a nawet przeciwstawny do poglądu monetarystów
(wśród których główną osobą jest ekonomista amerykański Milton Friedman).
Ad 9 i 10.
Ekonomia pozytywna- zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności w
gospodarce. Jest to nauka badająca rzeczywiste funkcjonowanie gospodarki, czyli zajmuje się
światem takim jakim on jest, a nie takim jakim być powinien. Zajmuje się jedynie związkami
przyczynowo- skutkowymi zmian warunków ekonomicznych, przebiegu zjawisk
ekonomicznych, określając je w postaci prawidłowości i praw ekonomicznych.
Ekonomia normatywna- kreśli obraz gospodarki, jaka jest oczekiwana; w grę wchodzi etyka i
sądy wartościujące. Formułuje ona zalecenia co powinno się czynić w gospodarce.
Odpowiada na pytania np. jakie powinny być ceny, dochody czy płace.
Porównanie:
Rozróżnienie pomiędzy ekonomia pozytywną a normatywną oparte jest na rozróżnieniu
między ,,jest’’ a ,,powinno’’, a więc pomiędzy faktami a wartościami. Można uznać, że
ekonomia pozytywna zajmuje się faktami, a normatywna- wartościami.
Ad 11 i 12.
Wytwarzanie produktów- ten sam człowiek lub ta sama grupa ludzi wytwarza określone
dobra i te dobra zaspokajają jej potrzeby (gosp. naturalna) Nie następuje zmiana właściciela,
nie dokonują się cywilno-prawne transakcje kupna-sprzedaży, wymiany na określonych
zasadach.
Produkcja towarów- inny człowiek lub grupa ludzi wytwarza produkty przy pomocy
transakcji, produkty te trafiają do innego właściciela, to tzw. wymiana.
Z połączenia wytwarzania i produkcji wynika definicja towaruTowar to produkt pracy ludzkiej przeznaczony do wymiany.
CECHY TOWARU:
a) Wartość użytkowa (suma cech fizyczno-chemicznych zdolnych do zaspokojenia
potrzeb nabywcy towaru) Praca konkretna: czynności, które zostały wykonane przez
człowieka do uzyskania cech fizyczno-chemicznych.
b) Wartość towaru (nakład pracy abstrakcyjnej, potrzebnej do wyprodukowania towaru).
c) Wartość wymienna: xA → yB Określono w ten sposób liczbę x/y-x jednostek towaru
A można zamienić na y jednostek towaru B.
Produkt- wynika z pracy ludzkiej, jest wymieniany i zaspokaja potrzeby ludzkie innego
człowieka, niż tego, który to wytwarza za pomocą transakcji cywilno-prawnych.
 Towar jest jednocześnie produktem.
 Nie każdy produkt jest towarem, ale tylko ten, który zmienił właściciela.
 Towarem staje się przez wymianę.
Produkcja dóbr materialnych a wytwarzanie produktów- podobieństwa i różnice:
Podobieństwa:
a) Produkcja i wytwarzanie są procesem niemożliwym do zaniknięcia.
b) Produkcja i wytwarzanie produktów to element składowy gospodarowania.
c) Produkcja i wytwarzanie dotyczą zaspokajania potrzeb ludzkich.
Różnice:
a) Z wytwarzaniem produktów mamy do czynienia gdy osoba indywidualnie lub grupa
społeczna wytwarza określone dobra i jej albo ich osoby te rezultaty zaspokajająsamozaopatrzane
b) Produkcja dóbr (towarów)- jedna grupa wytwarza, a drugiej zaspokaja potrzeby. W
innym sensie pojawia się własność prywatna, produkty zmieniają właściciela.
13 Gospodarka naturalna i gospodarka wtórna.
Gospodarka naturalna, typ gospodarki, w której bezpośrednim motywem wytwarzania
dóbr i usług jest zaspokojenie własnych potrzeb producentów. Charakteryzuje się ona
całkowitym brakiem lub marginesowym znaczeniem wymiany i rynku. Gospodarka
naturalna była pierwszym typem gospodarowania, jaki wykształcił się w toku rozwoju
cywilizacji. Miała ona dominujące znaczenie we wczesnych systemach społecznogospodarczych - przejawiała się wysokim stopniem samowystarczalności pierwotnych
wspólnot plemiennych lub rodowych (wspólnota pierwotna), latyfundiów niewolniczych (
niewolnictwo) oraz folwarków pańszczyźnianych (feudalizm). Swą dominację gospodarka
naturalna utraciła wraz z upadkiem feudalizmu, co w różnych obszarach świata nastąpiło
w ciągu XVIII i XIX w.
Gospodarka towarowa - typ gospodarki, który charakteryzuje się tym, że producenci
wytwarzają produkty na wymianę, czyli na sprzedaż. Ten typ gospodarki pojawia się u
schyłku okresu wspólnoty pierwotnej, natomiast w niewolnictwie i feudalizmie występowała
na skraju działalności ludzkiej. Przeważać zaczęła w systemie gospodarki kapitalistycznej.
Początki gospodarki towarowej datuje się 6-8 tysięcy lat przed naszą erą.
W gospodarce towarowej przedmiot wymiany (produkt pracy ludzkiej) staje się towarem.
Pojęcie towaru obejmuje wszystkie dobra konsumpcyjne i produkcyjne i usługi.
14 Towar i jego cechy.
Towar, przedmiot wymiany, wszystko to, co jest przeznaczone do sprzedaży i znajduje
nabywcę. Najczęściej towarem są produkty ludzkiej pracy, przybierające postać dóbr
materialnych (konsumpcyjnych i produkcyjnych) oraz usług. Niektóre towary nie są
produktami pracy - np. ziemia, siła robocza. Towar posiada wartość, cena oraz wartość
użytkową(zdolność towaru do zaspokajania potrzeb ludzkich), wartość wymienną(stosunek w
jakim jedno dobro jest wyrażone na drugie).
15 Podstawowe podmioty gospodarujące (chyba chodzi o podmiot gospodarczy...).
Podmiot gospodarczy - każdy, niezależnie od jego formy organizacyjnej, aktywny uczestnik
procesów gospodarczych, którego decyzje i działania wywołują skutki ekonomiczne. Celem
ich istnienia jest prowadzenie działalności gospodarczej. Prawo polskie za podmioty
gospodarcze uważa osoby fizyczne, osoby prawne lub ułomne osoby prawne. Prowadzą one
działalność gospodarczą czyli wytwórczą, w tym rolniczą, handlową lub usługową.
Podmiotami gospodarczymi (przedsiębiorcami, w rozumieniu prawa) mogą być m.in. osób
fizyczne, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie oraz spółki osobowe bądź kapitałowe.
Wspólną cechą wszystkich podmiotów gospodarczych jest posiadanie podmiotowości
prawnej, związanej z przypisaniem im własności i odpowiedzialności oraz ryzyka za skutki
działania. Podmiot gospodarczy funkcjonujący w gospodarce określa się terminem
przedsiębiorstwo.
16. Wymienić i scharakteryzować funkcje ekonomiczne gospodarstwa domowego- jeden z
wielu podmiotów gospodarujących, spełnia funkcje ekonomiczne.
W ramach gospodarstw domowych realizowane są następujące
funkcje:


ekonomiczne:
o produkcyjna (wytwarzanie dóbr i usług)
o konsumpcyjna (wydatkowanie dochodów oraz spożycie dóbr i usług,
zaspokajające potrzeby członków gosp.domowego)
społeczne:
o oświatowa
o ochrony zdrowia
o wychowawcza
o reprodukcyjna.
Celem głównym działalności gospodarstw domowych jest zaspokajanie wspólnych oraz
indywidualnych potrzeb członków gospodarstwa domowego.
Funkcję celu gospodarstwa domowego podzielono na:
a) funkcję wytwórczo-zaopatrzeniową,
b) funkcję konsumpcyjną.
17. Wymienić i pogrupować podmioty gospodarowania.
Ze względu na bardzo szeroką i różnorodną podstawę grupowania podmiotów gospodarczych
zostaną tu uwzględnione tylko kryteria najczęściej stosowane w gospodarce. Jedna z istotnych
zasad podziału podmiotów gospodarczych opiera się na rodzaju działalności gospodarczej
według której grupuje się je stosownie do ich przynależności do działów, branż gospodarki
narodowej. Ten podział uwzględnia na przykład jednostki gospodarcze przemysłowe (fabryki
samochodów, huty żelaza, kopalnie węgla), budowlane, rolnicze (gospodarstwa rolne, fermy
hodowlane), transportowe (Polskie Koleje Państwowe PKP, firmy przewozowe,
przedsiębiorstwa komunikacji samochodowej), handlowe (firmy zajmujące się eksportem i
importem), ubezpieczeniowe (np. Warta, PZU), komunikacyjne (PKS, PKP, MPK), bankowe
(NBP, PKO, banki komercyjne, kantory) oraz inne jednostki świadczące usługi dla
społeczeństwa.
Kolejnym kryterium klasyfikacji gospodarczych może być podział na jednostki wytwarzające
dobra materialne, do których zalicza się głównie przedsiębiorstwa przemysłowe, budowlane,
gospodarstwa rolne, zakłady rzemieślnicze oraz jednostki świadczące usługi służące
zaspokojeniu potrzeb ludzi. Wśród jednostek wytwarzających dobra materialne wyróżnia się
przedsiębiorstwa wydobywcze (kopalnie węgla, rudy soli, piaskownie, żwirownie itp.) oraz
przetwarzające surowce wydobyte lub pochodzące z upraw czy hodowli na dobra
produkcyjne (maszyny, urządzenia itp.), dobra konsumpcyjne (odzież, środki żywności,
sprzęt AGD).
Bardzo ogólnym kryterium podziału jest wielkość podmiotów gospodarczych. W praktyce
można spotkać się z podziałem na jednostki gospodarcze małe, średnie, duże. Najczęściej
podstawą takiej klasyfikacji jest liczba zatrudnionych. Jednak także o tym może świadczyć
wielkość produkcji lub obroty, wartość środków produkcji, którymi jednostki te dysponują,
wysokość osiągniętych zysków.
MAŁE – PONIŻEJ 50 PRACOWNIKÓW
ŚREDNIE – OD 50 DO 500 PRACOWNIKÓW
DUŻE – POWYŻEJ 500 PRACOWNIKÓW
W każdej gospodarce rynkowej, wśród małych i średnich przedsiębiorstw, znaczną rolę
odgrywają najbardziej elastyczne, żywotne i aktywne przedsiębiorstwa rodzinne. Istotą
przedsiębiorstwa rodzinnego jest osoba założyciela firmy, zaangażowanie kapitału rodzinnego
oraz udział członków rodziny w działalności przedsiębiorstwa.
Podmioty gospodarcze można podzielić również według form własności kapitału w nim
zaangażowanego. Stosując to kryterium wyróżnić można przynależność do sektora
publicznego i sektora prywatnego. W sektorze publicznym wyodrębnia się własności
państwowe (np. przedsiębiorstwa państwowe, jednoosobowe spółki skarbu państwa, spółki z
przewagą udziału skarbu państwa) oraz własność komunalną.
Podział można też przeprowadzić ze względu na formę prawną podmiotów gospodarczych.
Działają firmy o różnej formie prawnej wśród nich zaś osoby fizyczne (rzemieślnicy, kupcy
jednoosobowi), osoby prawne, a także jednostki organizacyjne nie mające osobowości
prawnej, utworzone zgodnie z przepisami prawa (np. spółki cywilne). Do osób prawnych
zalicza się na przykład przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie i spółki prawa handlowego.
18 Przedsiębiorstwo jako podmiot gospodarowania.
Przedsiębiorstwo, zespół osobowych, rzeczowych oraz finansowych czynników wytwórczych
zorganizowanych i skoordynowanych w celu prowadzenia działalności gospodarczej
związanej z wytwarzaniem dóbr oraz świadczeniem usług - a zatem podejmowanym
przedsięwzięciem gospodarczym - i wytwarzania w ten sposób nowych wartości, tworzących
w sumie dochód narodowy. Cechami charakteryzującymi przedsiębiorstwa są odrębności:
ekonomiczna, organizacyjna, prawna oraz techniczno-produkcyjna, jak również racjonalność
ekonomiczna oraz przedsiębiorczość.
Osoba tworząca przedsiębiorstwo z rozproszonych i często pojedynczo nieproduktywnych
składników zasobów gospodarczych jest określana mianem przedsiębiorcy. W polskiej
praktyce gospodarczej przedsiębiorstwa funkcjonują w różnych formach organizacyjnoprawnych, którymi są: spółki prawa cywilnego i handlowego, przedsiębiorstwa państwowe,
spółdzielnie oraz jednoosobowe formy prowadzenia działalności gospodarczej.
26. Mechanizm Ceny rownowagi cena, przy której występuje zrównoważenie popytu i
podaży. Jest to taka cena która pozwala na równowage na rynku. Usuwa z runku nadmiar
produktów lub likwiduje ich nie dobor. Polega to na tym że: Jeżeli popyt na jakieś dobro
przewyższa podaż, wówczas nabywcy są skłonni płacić za nie więcej. Gdy przejawiają tę
skłonność na rynku, cena tego dobra rośnie. Wzrost ceny skłania natomiast producentów do
zwiększenia jego produkcji, co doprowadzi w końcu do zrównania podaży z popytem.
32. Teoria zachowania konsumenta.
Teza o racjonalnym zachowaniu się konsumenta sprowadza się do trzech założeń:
1. konsument przejawia pewne potrzeby i potrafi je określić;
2. konsument jest w stanie dokonać wartościowania swych potrzeb – od najbardziej do
najmniej intensywnie odczuwanych;
3. jednostka dokonuje wyboru w celu maksymalizacji własnej satysfakcji (zadowolenia,
użyteczności).
33.Przedsiębiorstwo jako podmiot gospodarki narodowej..
Szczególną grupą podmiotów gospodarki narodowej są przedsiębiorstwa. Przedmiotem i
celem ich funkcjonowania jest prowadzenie działalności gospodarczej. W tym zakresie
charakteryzują się one najczęściej samodzielnością, nastawieniem na osiąganie przychodów i
generowanie zysków oraz posiadaniem majątku. Zarządzaniem przedsiębiorstwami zajmują
się uprawnione do tego osoby.
Do sektora publicznego zalicza się:



przedsiębiorstwa Skarbu Państwa,
przedsiębiorstwa państwowych osób prawnych,
przedsiębiorstwa jednostek samorządu terytorialnego (komunalne).
Z kolei w sektorze prywatnym wyróżnia się:



przedsiębiorstwa krajowych osób fizycznych,
przedsiębiorstwa pozostałych krajowych jednostek prywatnych,
przedsiębiorstwa podmiotów zagranicznych.
34. Podstawowe składniki kosztów prowadzenia przedsiębiorstwa.
Koszty w układzie rodzajowym związane są ze zużyciem określonego rodzaju czynnika i
dzielą się na:
• materiałowe (surowce, materiały, paliwo, energia),
• amortyzację,
• osobowe, (płace łącznie z ubezpieczeniami społecznymi),
• inne (np. czynsze, usługi obce).
Z faktu, iż przedsiębiorstwo jest określoną strukturą organiza-cyjną (produkcyjną i
funkcjonalną), wynika drugi podział kosztów według miejsc ich powstania. Z tego punktu35.
KOSZT- to wartość nakładów poniesionych na wytworzenie określonej produkcji
NAKŁADY - natomiast to zużycie zasobów wytwórczych dające się wyrazić w jednostkach
naturalnych. Jeżeli do wartości nakładów dodamy wydatki nie generowane przez zużycie
zasobów, takie jak czynsze, płacone odsetki, niektóre podatki czy składki ubezpieczeniowe to
otrzymamy pojęcie kosztów.
RÓŻNICE MIĘDZY NAKŁADAMI A KOSZTAMI
Lp.
NAKŁADY
KOSZTY
1.
Należą do produkcyjnej sfery działalności.
Należą do wartościowej, finansowej sfery
działalności.
2. Mają charakter materialny i formę rzeczową. Mają charakter finansowy. Nie są związane z
Są ściśle związane z wydatkowaniem materii
wydatkowaniem materii lub energii.
lub energii na produkcję.
3. Mogą, ale nie muszą, być wyrażone w formie Można je przedstawić wyłącznie w formie
4.
5.
6.
pieniężnej; stanowią wówczas podstawową
część kosztów produkcji = koszty nakładów
gospodarczych
Zakres rzeczowy jest węższy. Obejmuję
tylko koszty gospodarcze.
pieniężnej.
Zakres rzeczowy jest szerszy od nakładów.
Nakłady = Koszty gospodarcze + Koszty
majątkowe
Są kategorią właściwą dla gospodarki
towarowo-pieniężnej.
Są kategorią ponadczasową, istniejącą we
wszystkich formacjach społeczno
ekonomicznych.
Zmiany w poziomie kosztów nie zawsze są proporcjonalne do zmian w poziomie nakładów
36. Cechy towarów:
- wartość użytkowa( użytelność)- zdolność towaru do zapotrzebowania
- wartość( cena- wartość wymienna użytkowana w pieniądzu)
-decydują społeczne niezbędne przeciętne koszty jednostkowe( koszty tworzenia 1 jednostki)
37.
Amortyzacja jest pieniężną miarą zużycia (utraty wartości) środka trwałego w cyklu
produkcyjnym.
Funkcje amortyzacji:
1. jest miarą utraty wartości środka,
2. jest elementem nakładów i kosztów produkcji,
3. jest narzędziem gromadzenia funduszów na reprodukcję prostą (odtworzenie)
środków.
OBLICZANIE AMORTYZACJI ŚRODKÓW TRWAŁYCH
Rata amortyzacyjna - kwota, jaką gospodarstwo musi corocznie odprowadzać do banku, aby
w odpowiednim okresie zgromadzić sumę potrzebną na odtworzenie danego środka
produkcji. W gospodarstwach indywidualnych, które nie odprowadzają do banku kwot z
tytułu amortyzacji, rata amortyzacyjna stanowi wielkość rocznego zużycia danego środka
trwałego.
Roczną ratę amortyzacyjną (Ra) najprościej oblicza się według wzoru:
Ra =
Wp
wartosc  poczatkowa  srodka  trwalego
=
czas  uzytkowania  srodka  trwalego  w  latach
T
Wielkość zużycia środka trwałego w ciągu roku wyrażoną w procentach nazywamy stopą
amortyzacyjną.
Stopa amortyzacji określa % zużycia środka w ciągu roku
gdzie: n - przewidywana liczba lat użytkowania
METODY OBLICZANIA AMORTYZACJI
1. Metoda prostoliniowa (proporcjonalna)
Zakłada zużycie środka wprost proporcjonalnie do czasu użytkowania, a kwota amortyzacji
jest zawsze na tym samym poziomie.
Jest to najczęściej stosowany sposób obliczania amortyzacji.
2. Metoda degresywna
Zakłada proporcjonalne zużywanie się środka trwałego podczas całej eksploatacji; a kwotę
amortyzacji oblicza się każdorazowo od bieżącej wartości środka  kwoty amortyzacji
maleją.
Metoda ta najczęściej stosowana do środków narażonych na szybsze zużycie ekonomiczne,
np. ciągnik, złożone maszyny transportowe.
38. Układy kwalifikacyjne kosztów.
Najczęściej stosowane układy kwalifikacyjne kosztów to:
Układ rodzajowy kosztów- charakteryzuje się tym, że obejmuje całkowitą sumę
kosztów danej kategorii w przedsiębiorstwie. Układ ten umożliwia badanie i porównywanie
struktury kosztów. W ramach tego układu dzielimy koszty na:
-amortyzację,
-zużycie materiałów i energii,
-usługi obce,
-wynagrodzenia,
-świadczenia na rzecz pracowników,
-podatki i opłaty,
-pozostałe koszty.
Układ funkcjonalny kosztów- uwzględnia miejsce ich powstania. Głównym celem
tego grupowania jest umożliwienie wewnętrznej analizy kosztów. Układ jest nazywany
funkcjonalnym, ponieważ z miejscami powstania kosztów są związane funkcje dotyczące
przedsiębiorstwa. W układzie funkcjonalnym wyróżnia się:
- koszty zakupu materiałów
- koszty produkcji
- koszty sprzedaży
W przedsiębiorstwie handlowym układ funkcjonalny obejmuje koszty: zakupu i
magazynowania towarów, przerobu handlowego, reklamy, sprzedaży, zarządu
przedsiębiorstwa.
Układ kalkulacyjny kosztów- dzieli się na dwie podstawowe grupy:
- koszty bezpośrednie (można je bezpośrednio przypisać konkretnemu wyrobowi np.
cena materiału)
- koszty pośrednie (nie można ich bezpośrednio przypisać wyrobowi np. opłacenie
kierownictwa)
39. Koszty stałe, a koszty zmienne.
40. Jakie kryterium służy do podziału na koszty stałe i koszty zmienne?
Koszty stałe- są to takie koszty których wielkość nie zmienia się przy zmianie
wielkości produkcji (np.: koszty utrzymanie administracji w przedsiębiorstwie)
Koszty zmienne- są to koszty które zmieniają się wraz ze zmianami w wielkości
produkcji (np.: płace robotników, koszty zużytych surowców)
Koszty całkowite- jest to suma kosztów stałych i kosztów zmiennych.
41. Minimalizacja kosztów i jak do tego zagadnienia podchodzi się w przedsiębiorstwie.
Jeśli rośnie produkcja, rosną także i koszty. Obniżka ich jest jednak możliwa, dzięki
maksymalizowaniu efektów z danych zasobów oraz poprzez minimalizacje nakładów.
Minimalizacja kosztów ma swoje granice, ponieważ w danym okresie dysponujemy
ograniczoną ilością środków wytwórczych (maszyn, robotników) co zgodnie z prawem
malejących dochodów, po przekroczeniu pewnego pułapu produkcji, każda kolejna
wyprodukowana jednostka będzie wymagała użycia coraz większej ilości czynników
zmiennych. Minimalizacja kosztów pozwala na uzyskanie większych dochodów w
przedsiębiorstwie, więc jest operacja bardzo pożądaną.
47. PKB- per capita- co oznacza, jak się oblicza
to jeden z najczęściej stosowanych na świecie mierników zamożności państwa . Sposób
obliczania– wartość Produktu Krajowego Brutto danego państwa (PKB = konsumpcja
+ inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów. )dzielimy przez
liczbę jego mieszkańców. Pojęcie PKB per capita pojawiło się na świecie ze względu na
niespójność w podawaniu dochodu narodowego państw jako niepodważalnej miary ich
zamożności. PKB nie uwzględnia kwot amortyzacyjnych. Toteż wzrost PKB nie przekłada się
automatycznie na wzrost stopy życiowej.
48. Wzrost gospodarczy, a rozwój społeczno-gospodarczy.
Wzrost gospodarczy Rozumie się go jako proces powiększania z okresu na okres
podstawowych wielkości ekonomicznych, zwłaszcza rozmiarów potencjalnego produktu
krajowego, potencjalnego realnego produktu narodowego oraz powiększanie zdolności
wytwórczych gospodarki. Wzrost gospodarczy jest pojęciem węższym od rozwoju
gospodarczego. Trzeba go również traktować jako główny cel rozwoju ekonomicznego.
Rozwój społeczno-gospodarczy
Rozwój społeczny oznacza zmianę układu stosunków społecznych, struktury społeczeństwa.
Jego rezultatem jest powiększenie dorobku naukowego i kulturalnego, poprawa warunków bytu
ludności itp. Najważniejszymi elementami rozwoju społecznego są: dorobek naukowy i
kulturalny, jego jakość i tempo pomnażania, dostępność efektów rozwoju gospodarczego,
zmiany we wzorcach, postawach oraz świadomości jednostek i grup społecznych.
Wynikiem rozwoju społeczno-gospodarczego jest jakość życia, której poprawa zależy od
tempa i struktury rozwoju społecznego.
49. Podział dochodu narodowego {w jakich fazach się dokonuje i czemu służy}
Podział dochodu narodowego, faza procesu gospodarowania, w której następuje
rozdysponowanie wytworzonego dochodu narodowego pomiędzy różne podmioty
gospodarcze i na różne cele. Obejmuje przebiegające wielopłaszczyznowo procesy
kształtowania się dochodów pieniężnych podmiotów gospodarczych.
Dochody te powstają częściowo w procesie wytwarzania dóbr i usług, jako wynagrodzenia
dla właścicieli zaangażowanych w nim czynników wytwórczych.
Ostateczne (po opodatkowaniu) dochody gospodarstw domowych i przedsiębiorstw oraz
dochody państwa odzwierciedlają przypadające im cząstki dochodu narodowego.
Decyzje podmiotów gospodarczych o sposobie rozdysponowania ich dochodów wyznaczają
w skali makroekonomicznej proporcje podziału dochodu narodowego z jednej strony
pomiędzy sektor prywatny i publiczny, z drugiej natomiast - pomiędzy konsumpcję,
zaspokajającą bieżące potrzeby indywidualne i społeczne, oraz inwestycje zapewniające
rozwój gospodarki w przyszłości.
57. Kierunki i struktury wydatków budżetowych.
Wydatkami budżetu państwa są środki pieniężne pochodzące z budżetu przeznaczone na
finansowanie zadań państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz związków
publicznoprawnych. Stanowią kluczową pozycję budżetu, gdyż są podstawą określania
środków niezbędnych do sfinansowania.
W ustawie o finansach publicznych określono podstawowe kierunki wydatków z budżetu
państwa. Wydatki te przeznaczone są między innymi na:

Utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa;










Zadania wykonywane przez administrację rządową;
Funkcjonowanie sądów i trybunałów;
Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;
Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;
Środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej "środkami własnymi Unii
Europejskiej";
Subwencje dla partii politycznych;
Dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;
Obsługę długu publicznego;
Finansowanie programów i projektów, na realizację których uzyskano środki
pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej "współfinansowaniem";
Realizację Wspólnej Polityki Rolnej.
Wydatki ujmuje się w podziale na części, działy i rozdziały klasyfikacji wydatków budżetu
państwa oraz na następujące kategorie ekonomicznych grup wydatków. Wydatki budżetu
państwa dzielą się na następujące grupy, do których zaliczyć możemy:






Dotacje i subwencje,
Świadczenia na rzecz osób fizycznych,
Wydatki bieżące jednostek budżetowych,
Wydatki majątkowe,
Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa,
Wpłaty środków własnych Unii Europejskiej.
Wydatki majątkowe do których można zaliczyć następujące pozycje:


Wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa
handlowego;
Wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na
finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez inne
jednostki.
Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa można podzielić na dwie grupy:


Pierwsza grupa obejmuje wydatki budżetu państwa z tytułu oprocentowania i
dyskonta od skarbowych papierów wartościowych oraz oprocentowania zaciągniętych
kredytów i pożyczek;
Druga grupa obejmuje wypłaty związane z udzielonymi przez Skarb Państwa
poręczeniami i gwarancjami.
Wydatki państwa stanowią również wpłaty środków własnych Unii Europejskiej, do których
zalicza się:



Udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych;
Środki obliczone na podstawie podatku od towarów i usług, zgodnie z metodologią
wynikającą z przepisów Unii Europejskiej;
Środki obliczone na podstawie wartości rocznego produktu krajowego brutto.
61.Inflacja i bezrobocie w gospodarce.
Inflacja jest utrzymującym się przez dłuższy czas procesem wzrostu cen w gospodarce
narodowej, połączonym z dużą utratą wartości pieniądza.
Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy,
poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje
zatrudnienia.
ZALEŻNOŚC: Jeżeli rośnie bezrobocie, maleje inflacja zaś jeżeli wzrasta inflacja maleje
bezrobocie
Stopa bezrobocia nie jest kształtowana przez inflację ale przez funkcjonowanie rynku pracy.
Występuje naturalna stopa bezrobocia, która jest zdrowa dla gospodarki i można ją
zmniejszyć poprzez reformy strukturalne. Oznacza to, że polityka stabilizacyjna, prowadzi
jedynie do zmniejszenia skali krótkookresowych wahań bezrobocia, ale nie zwalczy przyczyn
bezrobocia, nie zmniejszy go trwale. Stąd wniosek, że ani polityka pieniężna banku
centralnego ani polityka fiskalna rządu zmierzająca do zwiększenia popytu nie może wpłynąć
na długookresową stopę bezrobocia.
62.Wymiana międzynarodowa
Wymiana międzynarodowa- sprzedaż towarów i usług w celu pełniejszego zaspokojenia
potrzeb społeczeństwa;
. Czynniki wpływające na rozwój wymiany miedzynarodowej:
1. zróżnicowanie warunków nat. umożliwiające rozwój różnych dziedzin gospodarki.
2. ukształtowanie powierzchni
3.zróżnicowanie poziomu społ-gosp poszczególnych regionu świata i nierównomierny rozwój
przemysłu powodujący dysproporcje między popytem a podażą.
4.wzrastająca liczba ludności i ograniczone możliwości wytwórcze niektórych państw
Znaczenie wymiany międzynarodowej:
1. promowanie danego społeczeństwa na arenie światowej.
2. wpływa na globalne zrównanie popytu i podaży
3. jest czynnikiem stymulującym rozwój postępu technicznego
4. decyduje o rozwoju innych dziedzin dział. gosp.
5. prowadzi do miedzynar. podziału pracy i wzrostu specjalizacji, jest czynnikiem
integracji społ
58. Nadwyżka albo deficyt budżetowy i znaczenie tych zjawisk dla gospodarki.
Nadwyżka budżetowa - suma dochodów budżetowych przewyższająca wydatki budżetowe.
Powoduje wycofanie z obiegu określonej ilości pieniądza (działanie deflacyjne) i umożliwia
wprowadzenie do obiegu dodatkowej ilości pieniądza poprzez udzielenie kredytu (kreacja
pieniądza). Nadwyżka budżetowa jest jednym ze źródeł pokrycia kredytów bankowych. Skala
i przeznaczenia nadwyżki budżetowej jest pochodną polityki społecznej i polityki
gospodarczej. Zależy również od systemu finansowania działalności gospodarczej, który w
różnym zakresie może angażować środki własne podmiotów gospodarczych, dotacje
budżetowe i kredyt bankowy.
W ramach budżetu państwa nadwyżki budżetowe występują i są rozdysponowywane w
poszczególnych budżetach jednostkowych. Odróżnia się nadwyżkę planowaną, wynikającą z
ustalonych w uchwalonym budżecie dochodów i wydatków, oraz nadwyżkę zrealizowaną w
toku wykonania budżetu. Nadwyżka planowana ma charakter rezerwy zabezpieczającej
wykonanie budżetu lub może mieć inne określone przeznaczenie. Nadwyżka zrealizowana
stanowi zasób środków pieniężnych przechodzący na następny okres budżetowy. Może on
być wykorzystywany na pokrycie deficytu budżetowego w następnych latach lub dodatkowe
wydatki. Wykorzystanie nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych ma w danym roku podobny
wpływ na równowagę pieniężną jak deficyt budżetowy.
Deficyt budżetowy, niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków
(inaczej - nadwyżka wydatków nad dochodami). Źródłami finansowania deficytu
budżetowego mogą być kredyty bankowe udzielane przez bank centralny, emisja papierów
wartościowych (obligacji, weksli, bonów skarbowych), podwyższenie stopy podatkowej, a w
ostateczności dodatkowa emisja pieniądza.
Deficyt budżetowy, przy niewielkich jego rozmiarach, może mieć korzystny wpływ na
gospodarkę, zwłaszcza w okresie recesji (interwencjonizm państwowy). Przekroczenie jego
"bezpiecznej" granicy (5% produktu narodowego brutto) może wywołać poważne zaburzenia
w gospodarce (inflacja).
59. System podatkowy i jego elementy składowe.
SYSTEM PODATKOWY I JEGO ELEMENTY
System podatkowy – ogół podatków pobieranych w danym państwie, tworzących pod
względem prawnym i ekonomicznym logiczną całość.
Podatek – przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o charakterze
powszechnym, nakładane z mocy prawa przez państwo (w tym samorząd terytorialny) na
osoby fizyczne i prawne.
Opłata – danina publiczna, w przeciwieństwie do podatku, jest świadczeniem odpłatnym,;
wnoszący opłatę powinien otrzymać świadczenie wzajemne, pozostające w związku z
wniesioną opłatą i ekwiwalentne, tzn. tej samej wartości.
Forma zapłaty a rozmaite świadczenia organów państwa na rzecz obywateli i innych
podmiotów.
Dopłata – danina publicznoprawna, związana z pokrywaniem kosztów inwestycji publicznych
zaspokajających potrzeby zbiorowe (np. elektryfikacja, wodociągi)
Technika podatkowa, elementy:
podmioty
przedmiot opodatkowania
podstawa opodatkowania
stawki opodatkowania
Podmioty:
Czynny – nakłada obowiązek podatkowy – państwo, samorządy terytorialne (jeżeli mają
uprawnienia do tego)
Państwo oddziaływuje na podmioty bierne – podatnika.
Podatnik – podmiot, na którego nałożono ciężar podatkowy
Płatnik – podmiot ustawowo obowiązany do odprowadzania podatku na rzecz państwa
Np. w przypadku podatku od osób fizycznych płatnikiem jest przedsiębiorca a podatnikiem
jest pracownik – osoba fizyczna.
Dlaczego występuje rozgraniczenie na płatnika i podatnika?
1.
Łatwiej jest ściągać podatki z przedsiębiorstw niż od osób fizycznych.
2.
Aby podatnicy nie czuli psychicznego ciężaru związanego z odprowadzaniem
podatku.
Przedmiot opodatkowania – zdarzenie lub zjawisko, którego wystąpienie rodzi obowiązek
podatkowy.
Podstawa opodatkowania – wartość przedmiotu opodatkowania wyrażona w pieniądzu lub w
jednostkach naturalnych (np. m2). Umożliwia ona wymiar podatkowy.
Wymiar podatkowy – ogół czynności, których celem jest ustalenie wartości podatku.
Stawka podatkowa:
wymiar procentowy – określa ona jaki procent podstawy opodatkowania będzie stanowiła
wartość podatku.
Wymiar kwotowy – oznacza jaką część podstawy opodatkowania należy zapłacić w formie
podatku wyrażonej kwotowo
Rodzaje stawek podatkowych:
stała – oznacza, że podstawa opodatkowania będzie zawsze bez względu na swoją
wysokość obciążona tą samą wartością stawki podatkowej. Wielkość stawki nie zależy od
wielkości podstawy, np. podatek dochodowy od osób fizycznych
progresywna – podstawa opodatkowania rośnie wolniej niż stawka podatkowa. Może
mieć negatywne skutki moralne – demotywacja do osiągania wyższych dochodów. Stosuje
się, gdy państwo chce obniżyć popyt, bo następuje przegrzanie gospodarki
degresywna – oznacza, że podstawa opodatkowania rośnie szybciej niż rośnie stawka
podatkowa. Stosuje się, gdy chcemy pobudzić gospodarkę i pobudzić ludzi, przedsiębiorców
do zwiększania wydatków
regresywna – pojawia się, gdy wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania maleje
stawka podatkowa. Chodzi o bardzo intensywne pobudzenie gospodarki, chce się zwiększyć
dochód narodowy. Nie pojawia się we współczesnych gospodarkach.
Zasady opodatkowania:
zasada równości – głosi potrzebę zachowania równości obciążenia podatkami, co
łatwo osiągnąć poprzez powszechne i proporcjonalne opodatkowanie dochodów, jakie
obywatele uzyskują pod opieką państwa
zasada pewności – podatnik powinien z góry wiedzieć dokładnie, jakie podatki, w
jakiej wysokości i w jakich terminach zobowiązany jest zapłacić. Wyraz obrony podatnika
przed samowolą aparatu fiskalnego.
Oznacza też nakładanie tylko takich podatków, które będą pewnymi źródłami dochodów
publicznych
zasada dogodności – podatek pobierany jest w czasie i w sposób możliwie
najdogodniejszy dla płacącego
zasada taniości – głosi potrzebę dbałości o możliwie najniższe koszty poboru podatku.
Nie do przyjęcia jest sytuacja, w której koszty poboru zbliżają się do poziomu dochodów
publicznych jakie są osiągane z danego podatku/
60. Cykl koniunkturalny i kryzysy w gospodarce.
Cykl koniunkturalny – zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników
ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu
gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB,
zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady
inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski
przedsiębiorstw.
Fazy klasycznego cyklu koniunkturalnego
* Faza ożywienia
o rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
o maleje: bezrobocie
* Faza szczytu
o koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie
* Faza kryzysu
o rośnie: bezrobocie
o maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
* Dno
o koniec spadku, ww. wielkości pozostają na niskim poziomie
W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy: ożywienie (ang. Expansion) i recesję
(Contraction).
64. Bilans handlowy to różnica między eksportem a importem danego państwa. Dodatni
bilans handlowy jest nazywany także nadwyżka handlową, ujemny deficytem handlowym.
Bilans handlowy jest częścią bilansu płatniczego. Czynniki wpływające na bilans handlowy:
Ceny wyrobów wytwarzanych w kraju, kurs walutowy, umowy handlowe, cła i podatki, cykle
gospodarcze w kraju i zagranicą
Bilans płatniczy – zestawienie (dochody – wpływy kontra wydatki – płatności) wszystkich
transakcji dokonanych między rezydentami (gospodarką krajową) a nierezydentami
(zagranicą) w danym okresie. Jest on sporządzany dla całej gospodarki narodowej. Bilans
płatniczy Polski (za poszczególne miesiące, kwartały oraz lata) publikuje
NBPhttp://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Bank_Polski. Zestawieniem komplementarnym
dla bilansu płatniczego jest między narodowa pozycja inwestycyjna.
65. Różnica między ogólną wartością eksportu towarów, a importu towarów danego kraju lub
grupy krajów.
W przypadku przewagi eksportu towarów nad importem towarów występuje saldo dodatnie;
w przypadku importu towarów wyższego od eksportu towarów występuje saldo ujemne.
Saldo może być zrównoważone wówczas, gdy wartość eksportu towarów jest równa wartości
importu towarów. Saldo może dotyczyć obrotów ogółem, obrotów z jednym krajem lub grupą
krajów, a także z wydzieloną grupą towarów oraz poszczególnymi towarami.
Saldo obrotów handlu zagranicznego jest ważnym wskaźnikiem określającym stopień
zrównoważenia obrotów danego kraju lub grupy krajów.
66. Teoria kosztów komparatywnych - teoria ekonomiczna wyjaśniająca mechanizm
obustronnie korzystnej międzynarodowej wymianie handlowej w sytuacji znacząco niższych
kosztów produkcji dóbr http://pl.wikipedia.org/wiki/Dobra_%28ekonomia%29 po stronie
jednego z partnerów wymiany. Zgodnie z tą teorią decydujące znaczenie dla korzyści
czerpanych przez obydwu partnerów handlowych z wymiany ma względny stosunek kosztów
produkcji dóbr, będących przedmiotem wymiany w krajach partnerów, a nie bezwzględny
poziom nakładów jakie w poszczególnych krajach należy ponieść na wytworzenie tych dóbr.
Wystarczającą przesłanką rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego jest
występowanie względnych różnic kosztów wytwarzania, mierzonych nakładami pracy.
Teoria kosztów komparatywnych jest rozszerzeniem i jednocześnie uogólnieniem teori
kosztów, zgodnie z którą w wymianie handlowej decyduje poziom bezwzględnych kosztów
produkcji, a większe korzyści z wymiany będzie odnosił partner, który potrafi wytworzyć
dobra mniejszym nakładem.
67. Terms of trade (TOT) – relatywne ceny dóbr eksportowanych do importowanych (w
danym państwie), określane warunkami wymiany międzynarodowej. TOT może być cenowy
lub nominalny. Wskaźnik http://pl.wikipedia.org/wiki/Wska%C5%BAnik ten pokazuje
zmiany siły nabywczej eksportu w stosunku do importu poszczególnych krajów.
Zmiany tego wskaźnika przedstawiają kształtowanie się korzyści krajów prowadzących
wymianę. Poprawa TOT następuje gdy ceny dóbr eksportowanych w okresie danego roku
rosną szybciej niż ceny dóbr importowanych . Oznacza to, że dane państwo zapłaci mniej za
produkty importowane, innymi słowy musi mniej ‘wyeksportować’ aby zrównoważyć bilans
handlowy. Jeżeli sytuacja jest odwrotna - relacja jest odwrotna - za eksport można kupić
mniej.
Na kształtowanie się wskaźnika terms of trade decydujący wpływ mają ceny na rynkach
światowych.
68. Kurs walutowy jest najważniejszą normą sterującą handlem zagranicznym. Przez
kurs walutowy powszechnie rozumie się stosunek, w jakim dokonuje się wymiany określonej
ilości danej waluty na jednostkę innej waluty. W gospodarce rynkowej kurs walutowy jest
zatem
ceną
pieniądza
zagranicznego,
która
może
być
efektywnie
płacona
w walucie krajowej za jednostkę waluty zagranicznej lub waluty zagranicznej za jednostkę
waluty krajowej. W gospodarce doskonale konkurencyjnej ceny tych walut równoważą
samoczynnie popyt i podaż na rynku walut zagranicznych. Mechanizm osiągania równowagi
popytu i podaży na międzynarodowym rynku walutowym można stosunkowo łatwo wyjaśnić
na przykładzie uproszczonego modelu wymiany walutowej między dwoma suwerennymi
krajami. Innymi słowy pod pojęciem kursu waluty rozumie się cenę jednej waluty wyrażonej
w drugiej walucie. Kurs waluty spełnia dwie ważne funkcje: informacyjną i cenotwórczą.
Kurs waluty służy do przeliczania cen zagranicznych na ceny krajowe i odwrotnie. Kurs
waluty wpływa bezpośrednio na ceny towarów w handlu zagranicznym i ceny walorów
obcych na rynku wewnętrznym oraz pośrednio na ceny towarów przeznaczonych na rynek
wewnętrzny.