Wskaźnik równouprawnienia płci
advertisement
Parlament Europejski 2014–2019 Komisja Praw Kobiet i Równouprawnienia 0000/0000(INI) 21.9.2016 r. PROJEKT SPRAWOZDANIA Równość kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej w latach 2014–2015 (0000/0000(INI)) Komisja Praw Kobiet i Równouprawnienia Sprawozdawca: Ernest Urtasun PR\1104616PL.docx PL PE589.343v01-00 Zjednoczona w różnorodności PL PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO ............................................... 3 UZASADNIENIE .................................................................................................................... 12 PE589.343v01-00 PL 2/24 PR\1104616PL.docx PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Równość kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej w latach 2014–2015 (0000/0000(INI)) Parlament Europejski, – uwzględniając art. 2 oraz art. 3 ust. 3 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i art. 8 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), – uwzględniając art. 23 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, – uwzględniając europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC), – uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych z dnia 18 grudnia 1979 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (konwencja CEDAW), – uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającą normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępującą decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW1, – uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępującą decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW2, – uwzględniając swoją rezolucję legislacyjną z dnia 20 października 2010 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę Rady 92/85/EWG w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią (dyrektywa macierzyńska)3, – uwzględniając dyrektywę 2006/54/WE w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana)4, – uwzględniając dyrektywę Rady 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług, – uwzględniając dyrektywę Rady 2013/62/UE z dnia 17 grudnia 2013 r. zmieniającą dyrektywę 2010/18/UE w sprawie wdrożenia zmienionego porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP i ETUC w związku ze zmianą statusu Majotty względem Unii Europejskiej, 1 Dz.U. L 315 z 14.11.2012, s. 57. Dz.U. L 101 z 15.4.2011, s. 1. 3 Dz.U. C 70E z 8.3.2012, s. 162. 4 Dz.U. L 204 z 26.7.2006, s. 23. 2 PR\1104616PL.docx 3/24 PE589.343v01-00 PL – uwzględniając Konwencję Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencję stambulską), – uwzględniając konkluzje Rady z dnia 16 czerwca 2016 r. w sprawie równości płci (00337/16), – uwzględniając konkluzje Rady z 2–6 czerwca 2014 r. pt. „Zapobieganie wszelkim formom przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w tym okaleczaniu żeńskich narządów płciowych, i zwalczanie takiej przemocy” (09543/14), – uwzględniając konkluzje Rady z dnia 7 grudnia 2015 r. pt. „Równość kobiet i mężczyzn w procesie decyzyjnym” (14327/15), – uwzględniając komunikat Komisji pt. Strategia „Europa 2020” na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego (COM(2010)2020), – uwzględniając dokument roboczy służb Komisji zatytułowany „Sprawozdanie w sprawie równości kobiet i mężczyzn za rok 2014” (SWD(2015)0049), – uwzględniając dokument roboczy służb Komisji zatytułowany „Sprawozdanie w sprawie równości kobiet i mężczyzn za rok 2015” (SWD(2016)0054), – uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 3 grudnia 2015 r. zatytułowany „Strategic engagement for gender equality 2016–2019” [Strategiczne zaangażowanie na rzecz równouprawnienia płci w latach 2016–2019] (SWD(2015)0278), – uwzględniając swoje rezolucje z dnia 10 lutego 2010 r. w sprawie równości kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej – rok 20091, z dnia 8 marca 2011 r. w sprawie równości kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej – rok 20102, z dnia 13 marca 2012 r. w sprawie równości kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej – rok 20113, a także z dnia 10 marca 2015 r. w sprawie postępów w dążeniu do równości kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej – 2013 r.4, – uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 lutego 2014 r. w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet5, – uwzględniając wyniki badania przeprowadzonego przez Agencję Praw Podstawowych (FRA) Unii Europejskiej dotyczącego lesbijek, gejów, osób biseksualnych i transpłciowych w Unii Europejskiej, opublikowanego w maju 2013 r., – uwzględniając sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych pt. „Przemoc wobec kobiet: badanie przeprowadzone w skali UE. Główne wyniki”, opublikowane w marcu 2014 r., – uwzględniając sprawozdanie europejskiej sieci krajowych organów ds. równości (EQUINET) pt. „The Persistence of Discrimination, Harassment and Inequality for 1 Dz.U. C 341E z 16.12.2010, s. 35. Dz.U. C 199E z 7.7.2012, s. 65. 3 Dz.U. C 251E z 31.8.2013, s. 1. 4 Dz.U. C 316 z 30.8.2016, s. 2. 5 Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0126. 2 PE589.343v01-00 PL 4/24 PR\1104616PL.docx Women. The Work of Equality Bodies informing a new European Commission Strategy for Gender Equality” (Uporczywe występowanie dyskryminacji, molestowania i nierówności w stosunku do kobiet. Prace organów ds. równości wykorzystane w nowej strategii Komisji Europejskiej na rzecz równouprawnienia), opublikowane w 2015 r. – uwzględniając sprawozdania Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy (Eurofound) pt. „Różnice w poziomie zatrudnienia ze względu na płeć – wyzwania i rozwiązania” (2015 r.), Partnerzy społeczni i równouprawnienie płci w Europie (2014 r.), „Zmiany w życiu zawodowym w Europie: Roczny przegląd EurWORK” (2014 r. i 2015 r.) i „Szósty europejski sondaż na temat warunków pracy” (2016 r.), – uwzględniając swoją rezolucję z dnia 3 lutego 2016 r. w sprawie nowej strategii na rzecz praw kobiet i równouprawnienia płci po roku 20151, – uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 marca 2016 r. w sprawie sytuacji uchodźczyń i kobiet ubiegających się o azyl w UE2, – uwzględniając swoją rezolucję z dnia 28 kwietnia 2016 r. w sprawie kobiet wykonujących pracę domową i opiekuńczą w UE3, – uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 maja 2016 r. w sprawie ubóstwa: perspektywa płci4, – uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 maja 2016 r. w sprawie wdrażania dyrektywy 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar z perspektywy równości płci5, – uwzględniając opublikowane przez Komisję w dniu 3 czerwca 2013 r. sprawozdanie z postępów w odniesieniu do celów barcelońskich zatytułowane „Rozwój struktur opieki nad dziećmi w Europie na rzecz trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu”, – uwzględniając wskaźnik równouprawnienia płci za 2015 r. Europejskiego Instytutu ds. ds. Równości Kobiet i Mężczyzn oraz Pekin +20: czwarty przegląd realizacji pekińskiej platformy działania w państwach członkowskich UE i inne sprawozdania EIGE, – uwzględniając badanie europejskiej sieci specjalistów prawników w dziedzinie równouprawnienia płci pt. „Analiza porównawcza przepisów w dziedzinie równouprawnienia w Europie w 2015 r.” ze stycznia 2016 r., – uwzględniając art. 52 swojego Regulaminu, – uwzględniając sprawozdanie Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia Teksty przyjęte, P7_TA(2016)0042. Teksty przyjęte, P7_TA(2016)0073. 3 Teksty przyjęte, P7_TA(2016)0203. 4 Teksty przyjęte, P7_TA(2016)0235. 5 Teksty przyjęte, P7_TA(2016)0227. 1 2 PR\1104616PL.docx 5/24 PE589.343v01-00 PL (A8-0000/2016), A. a także mając na uwadze co następuje: wskaźnik równouprawnienia płci EIGE za 2015 r. wskazuje na marginalną poprawę: UE jest wciąż w połowie drogi do osiągnięcia równouprawnienia płci, a ogólny wynik wzrósł z 51,3 pkt do 52,9 pkt na 100; konieczne są szybsze postępy, o ile UE ma osiągnąć cele strategii „Europa 2020”; B. w 2015 r. wskaźnik zatrudnienia wśród kobiet osiągnął najwyższą w historii wartość 64,5 %, ale nadal był niższy niż wśród mężczyzn, dla których wynosił 75,6 %; w przypadku kobiet czterokrotnie bardziej prawdopodobne niż w przypadku mężczyzn jest to, że będą pracowały w niepełnym wymiarze czasu; wiele młodych osób, szczególnie kobiet, pozostaje biednych, mimo że pracują; C. kryzys gospodarczy i środki oszczędnościowe w nieproporcjonalnym stopniu dotknęły kobiety, w szczególności młode kobiety i kobiety doświadczające wielorakich form dyskryminacji; D. w UE utrzymuje się feminizacja ubóstwa, a rosnące zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym dla kobiet jest ściśle powiązane z cięciami budżetowymi w usługach publicznych, takich jak opieka zdrowotna, edukacja, służby społeczne i świadczenia społeczne; E. w 2015 r. trzy czwarte obowiązków domowych i dwie trzecie obowiązków związanych ze sprawowaniem opieki rodzicielskiej wykonywanych było przez pracujące kobiety, które przez to w ogromnej mierze obarczone były podwójnym ciężarem odpowiedzialności; uzależniony od płci podział obowiązków związanych ze sprawowaniem opieki i obowiązków rodzinnych jest w perspektywie długoterminowej szkodliwy dla niezależności ekonomicznej kobiet; F. nie wszystkie państwa członkowskie mają przepisy dotyczące urlopu ojcowskiego, a wśród tych, które je mają, taki urlop wynosi tylko jeden, dwa lub kilka dni; w ośmiu państwach członkowskich za urlop ojcowski nie przysługuje żadne wynagrodzenie, średnie wykorzystanie takiego urlopu jest małe – tylko 10% ojców bierze przynajmniej jeden dzień; 97% kobiet wykorzystuje urlop rodzicielski przysługujący obojgu rodzicom; G. warunkiem wstępnym aktywnego włączenia kobiet w rynek pracy jest dostępność wysokiej jakości i przystępnych cenowo placówek i usług opieki nad dziećmi; H. pomimo faktu, że kobiety osiągają średnio wyższy poziom edukacji niż mężczyźni, średnie zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć w UE wciąż wynosi 16,1 %; I. segregacja płciowa w zatrudnieniu nadal jest powszechnie występującym zjawiskiem, kobiety są zatrudnione głównie w niskopłatnych sektorach; J. w UE nadal występuje zróżnicowanie emerytur wynoszące aż 40,2 %, które jest skutkiem kumulujących się w czasie niekorzystnych dla kobiet okoliczności; K. w niektórych systemach prawnych w UE podtrzymywana jest praktyka braku indywidualizacji systemów podatkowych i systemów zabezpieczenia społecznego; brak PE589.343v01-00 PL 6/24 PR\1104616PL.docx indywidualizacji praw w zakresie zabezpieczenia społecznego sprawia, że kobiety są zależne od mężczyzn, ponieważ mogą mieć przyznane jedynie prawa pochodne poprzez swój związek z mężczyznami; L. w ostatniej dekadzie ogólny udział kobiet w parlamentach krajowych/federalnych wzrósł tylko o około 6 %, osiągając 29 % w 2015 r.; M. w 2015 r. tylko 6,5 % prezesów i 4,3 % dyrektorów generalnych w największych spółkach giełdowych było kobietami; N. ponad połowa kobiet-ofiar zabójstw ginie z rąk partnera życiowego, krewnego lub członka rodziny1; 33 % kobiet w UE doświadczyło przemocy fizycznej lub seksualnej, a 55 % było molestowanych seksualnie; O. sondaże opinii publicznej dotyczące postaw wobec przemocy w stosunku do kobiet wskazują na niepokojącą tendencję do obwiniania ofiary; P. sondaż EU LGBT wskazał, że kobiety homoseksualne, biseksualne i transpłciowe są narażone na ogromne ryzyko dyskryminacji ze względu na swoją orientację seksualną lub tożsamość płciową; dyskryminacja ze względu na płeć łączy się z innymi formami dyskryminacji ze względu na rasę i pochodzenie etniczne, religię, niepełnosprawność, zdrowie, tożsamość płciową, orientację seksualną lub warunki socjoekonomiczne; Q. w 2015 r. UE doświadczyła bezprecedensowego wzrostu liczby uchodźców i osób ubiegających się o azyl na jej terytorium; według UNHCR ponad połowę tych uchodźców i osób ubiegających się o azyl stanowiły kobiety i dzieci; podczas podróży doświadczały przemocy i wykorzystywania, również przemocy seksualnej, w tym w przeludnionych ośrodkach recepcyjnych w UE; R. kobiety i dziewczęta stanowią 80 % zarejestrowanych ofiar handlu ludźmi2, identyfikacja ofiar nadal jest wyzwaniem, poprawić należy wsparcie i ochronę ofiar, a wszystkie wysiłki dotyczące przeciwdziałaniu handlowi muszą uwzględniać aspekt płci; S. stosowanie w państwach członkowskich UE praw dotyczących równouprawnienia płci napotkało na konkretne problemy związane z transpozycją i stosowaniem stosowanych dyrektyw, takie jak znaczne braki w prawodawstwie i jego niekonsekwentne stosowanie przez sądy krajowe lecz również, w dużej mierze, ogólny brak świadomości na temat zasad i przepisów dotyczących równouprawnienia3; T. zdrowie i prawa seksualne i reprodukcyjne stanowią prawa podstawowe i są jednym z kluczowych elementów równouprawnienia płci i samostanowienia; powinny zostać włączone, jako prawa podstawowe człowieka, do europejskiej strategii zdrowia, by zapewnić spójność pomiędzy wewnętrznymi i zewnętrznymi politykami unijnymi 1 http://ec.europa.eu/eurostat/web/crime/database Sprawozdanie Eurostatu, ‘Trafficking in human beings’ (Handel ludźmi), wydanie z 2015 r. 3 Europejska sieć specjalistów prawników w dziedzinie równouprawnienia płci i niedyskryminowania: „A comparative analysis of gender equality law in Europe” (Analiza porównawcza przepisów dotyczących równouprawnienia w Europie w 2015 r.). 2 PR\1104616PL.docx 7/24 PE589.343v01-00 PL dotyczącymi praw podstawowych; U. utrzymujący się problem braku całościowych, wiarygodnych danych z podziałem na płeć tworzy dwuznaczności i wykrzywia obraz sytuacji dotyczącej równouprawnienia płci, w szczególności pod względem przemocy wobec kobiet; gromadzenie takich danych pozwoliłoby nie tylko na stworzenie wyraźnego obrazu sytuacji, ale zwróciłoby również uwagę na najpilniejsze kwestie; V. mechanizmy instytucjonalne mające zapewniać równouprawnienie płci są często marginalizowane w krajowych strukturach rządowych, podzielone na różne obszary polityki, ich działanie utrudniają złożone i poszerzające się mandaty, brakuje w nich odpowiedniego personelu, szkoleń, danych i wystarczających zasobów oraz nie otrzymują one wystarczającego wsparcia ze strony przywódców politycznych 1; W. według Eurobarometru z 2016 r. 55 % Europejczyków chciałoby, by UE w większym stopniu działała w obszarze równego traktowania mężczyzn i kobiet; 1. jest głęboko zaniepokojony, że UE nadal jest dopiero w połowie drogi do osiągnięcia równouprawnienia płci, zgodnie ze wskaźnikiem równouprawnienia płci opublikowanym przez EIGE w 2015 r.; wyraża głębokie ubolewanie z powodu oznak obniżenia statusu i znaczenia równouprawnienia płci, które jest marginalizowane jako cel polityczny i podważane jako obszar polityki; 2. wzywa Komisję do włączenia kwestii płci i praw kobiet we wszystkie budżety i kształtowanie polityki i do przeprowadzania oceny skutków dla kwestii płci przy określaniu nowych polityk, by pomóc w zapewnieniu bardziej spójnego i opartego na dowodach reagowania na poziomie polityki na wyzwania związane z równouprawnieniem płci; 3. wzywa Komisję do szerszej oceny skutków cięć w wydatkach publicznych dla praw kobiet i równouprawnienia płci oraz stworzenia środków służących zaradzeniu tym skutkom; 4. wyraża ubolewanie z powodu nieuwzględnienia aspektu płci w strategii „Europa 2020” i wzywa do włączenia do niej filaru równouprawnienia płci; wzywa do włączenia do głównego nurtu mocniejszej perspektywy płci, w szczególności w procesie formułowania zaleceń dla poszczególnych krajów, i do włączenia do rocznej analizy wzrostu gospodarczego konkretnych wytycznych politycznych dotyczących zmniejszania nierówności pod względem płci; 5. popiera wezwanie Rady dotyczące nowej inicjatywy Komisji określającej strategię na rzecz równości pomiędzy kobietami i mężczyznami na lata 2016–2020, a także wzmocnienia statusu jej strategicznego zaangażowania w kwestie równouprawnienia płci, które to zaangażowanie powinno być ściśle połączone ze strategią „Europa 2020” i powinno uwzględniać oenzetowski program działań na rzecz zrównoważonego EIGE, 2014. „Effectiveness of institutional mechanisms for the advancement of gender equality. (Skuteczność mechanizmów instytucjonalnych pod względem zwiększania równouprawnienia płci.) Review of the implementation of the Beijing Platform for Action in the EU Member States”. (Przegląd realizacji pekińskiej platformy działania w państwach członkowskich UE.) 1 PE589.343v01-00 PL 8/24 PR\1104616PL.docx rozwoju do roku 2030; 6. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wzmocnienia polityk i zwiększenia inwestycji na rzecz wspierania zatrudnienia kobiet w wysokiej jakości miejscach pracy we wszystkich sektorach; 7. wzywa Komisję do przedstawienia w ramach programu prac na 2017 r. ambitnego, kompleksowego pakietu środków ustawodawczych i nieustawodawczych dotyczących równowagi między życiem zawodowym a prywatnym; 8. wzywa państwa członkowskie, które jeszcze tego nie zrobiły, by przystąpiły do indywidualizacji praw w zakresie polityki sprawiedliwości społecznej, w szczególności w systemach podatkowych, po to by wyeliminować zachęty finansowe sprawiające, że mniej zarabiający małżonek wycofuje się z rynku pracy lub pracuje niepełnym wymiarze czasu; 9. składa gratulacje państwom członkowskim, które osiągnęły oba cele barcelońskie; zachęca Portugalię, Niderlandy, Luksemburg, Finlandię, Włochy, Maltę i Estonię do osiągnięcia drugiego celu i wzywa Polskę, Chorwację i Rumunię, czyli kraje, w których daleko jest do realizacji obu tych celów, by zintensyfikowały wysiłki na rzecz zapewnienia formalnej opieki nad dziećmi; 10. zdecydowanie potępia uporczywe występowanie zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć oraz wzywa Komisję, państwa członkowskie i partnerów społecznych do podjęcia pilnych działań mających na celu jego wyeliminowanie; zachęca Słowenię, Maltę, Polskę, Włochy, Chorwację, Rumunię i Belgię do całkowitej likwidacji tego zróżnicowania, a Finlandię i Austrię do jego dalszego zmniejszania; zachęca Estonię, Republikę Czeską, Niemcy, Słowację, Zjednoczone Królestwo, Hiszpanię i Węgry do wzmożenia wysiłków poprzez wprowadzenie specjalnych środków służących znaczącemu zmniejszeniu tego zróżnicowania; 11. jest szczególnie zaniepokojony faktem, że w ponad połowie państw członkowskich zróżnicowanie emerytur ze względu na płeć rośnie; zachęca Cypr, Niemcy i Niderlandy do zmniejszenia różnicy pomiędzy emeryturami kobiet i mężczyzn, która wynosi prawie 50 %; wzywa Maltę, Hiszpanię, Belgię, Irlandię, Grecję, Włochy i Austrię do zlikwidowania różnicy pomiędzy odsetkiem kobiet i mężczyzn objętych świadczeniami emerytalnymi, ponieważ od 11 % do 36 % kobiet w tych krajach nie ma dostępu do emerytury; 12. składa gratulacje rządowi Szwecji za osiągnięcie parytetu płci, a Słowenii i Francji – za osiągnięcie praktycznego parytetu oraz zachęca Węgry, Słowację i Grecję, które utworzyły rządy bez kobiet, do zapewnienia, by kobiety były wystarczająco reprezentowane na wszystkich szczeblach politycznego i gospodarczego procesu decyzyjnego; 13. wyraża zaniepokojenie, że w 2015 r. większość krajów była poniżej średniej unijnej pod względem poziomu reprezentacji kobiet w zarządach dużych spółek giełdowych w porównaniu z 2010 r.; docenia niemniej ogólną tendencję wzrostową, w szczególności we Francji, Włoszech, Zjednoczonym Królestwie, Belgii i Danii; 14. ponawia swoje wezwanie, by Rada określiła swoje stanowisko na temat wniosku PR\1104616PL.docx 9/24 PE589.343v01-00 PL dotyczącego dyrektywy w sprawie równowagi płci wśród dyrektorów niewykonawczych spółek giełdowych, tak by jak najszybciej móc kontynuować proces ustawodawczy; 15. z uznaniem wypowiada się o praktyce współpracy Eurostatu, krajowych władz sądowych i policji w wymianie danych, tak by rzucić światło na godne potępienia zjawisko przemocy ze względu na płeć w UE, i zwraca się do nich, by sprawiły, by była to stała praktyka poprzez coroczne monitorowanie, we współpracy z EIGE, występowania przestępstw popełnianych przeciwko kobietom; 16. wzywa państwa członkowskie do zapobiegania wszystkim rodzajom przemocy przeciwko kobietom i reagowania na nie oraz do wdrożenia kolejnych strategii prewencyjnych, do powszechnego udostępnienia wyspecjalizowanych służb wsparcia i ochrony, tak by wszystkie ofiary miały do nich dostęp, oraz do zwrócenia szczególnej uwagi na prawa ofiar związane z płcią przy składaniu sprawozdań w sprawie wdrażania dyrektywy o prawach ofiar w 2017 r.; 17. z zadowoleniem przyjmuje postępy w podpisywaniu przez państwa członkowskie konwencji stambulskiej i wzywa te państwa, które jeszcze jej nie ratyfikowały, by niezwłocznie to uczyniły; ponawia swoje wezwanie, by w 2016 r. UE przystąpiła do tej konwencji; wzywa Komisję do dokonania oceny możliwości rozpoczęcia prac nad unijnym aktem ustawodawczym w sprawie wyeliminowania przemocy wobec kobiet i zapobiegania jej we wszystkich państwach członkowskich; 18. wzywa Komisję i państwa członkowskie, by uwzględniły środki służące ochronie kobiet i osób LGBTI przed molestowaniem w miejscu pracy; wzywa Komisję do zmiany obecnej decyzji ramowej UE w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych, tak by uwzględniała ona seksizm, przestępstwa z nienawiści oraz podżeganie do nienawiści ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową; 19. podkreśla, że formy przemocy i dyskryminacji ze względu na płeć, w tym – lecz nie tylko – gwałt i przemoc seksualna, okaleczanie żeńskich narządów płciowych, wymuszone małżeństwa, przemoc domowa, tzw. zbrodnie honorowe oraz dyskryminacja ze względu na płeć sankcjonowana przez państwo, stanowią przejawy prześladowania i że powinny stanowić uprawnione podstawy do starania się o azyl w UE; wzywa do utworzenia bezpiecznych i legalnych dróg wjazdu do UE, i przypomina, że kobiety i dziewczęta są szczególnie narażone na wykorzystywanie przez przemytników; 20. ponawia wezwanie do wszystkich państw członkowskich, by natychmiast zaprzestały umieszczania w ośrodkach detencyjnych dzieci, kobiet ciężarnych i karmiących piersią oraz osób będących ofiarami gwałtu, przemocy seksualnej i handlu ludźmi, a także wzywa do zapewnienia odpowiedniej pomocy psychologicznej; przypomina, że na wszystkich etapach procesu migracyjnego zapewnione powinno być wsparcie dla uchodźców będących ofiarami przemocy uwarunkowanej płcią; 21. potwierdza, że przy wdrażaniu unijnego prawodawstwa dotyczącego zwalczania handlu ludźmi konsekwentnie należy monitorować wymiar dotyczący płci w zapobieganiu i zwalczaniu handlu ludźmi oraz ponawia swoje wezwanie, by Komisja nadal monitorowała to w swojej ocenie przestrzegania odnośnej dyrektywy przez państwa członkowskie i jej wdrażania, zapewniając, że wypełniane są obowiązki dotyczące PE589.343v01-00 PL 10/24 PR\1104616PL.docx sprawozdawczości, zgodnie z harmonogramem, jak określono w dyrektywie; 22. ponownie stwierdza, że kobiety muszą mieć kontrolę nad swoimi prawami seksualnymi i reprodukcyjnymi; w związku z tym popiera środki i działania służące poprawie dostępu kobiet do usług związanych ze zdrowiem seksualnym i reprodukcyjnym oraz pełnemu informowaniu kobiet na temat ich praw i dostępnych usług; 23. podkreśla, że skutki zmiany klimatu są większe w przypadku kobiet niż mężczyzn, jako że kobiety najprawdopodobniej będą bardziej obciążone w przypadku ubóstwa, i przypomina o potrzebie przyjęcia perspektywy płci przy kształtowaniu, planowaniu i wdrażaniu polityki dotyczącej zmiany klimatu oraz przy opracowywaniu działań dotyczących klimatu uwzględniających kwestię płci; 24. wzywa Komisję do rygorystycznego monitorowania i dalszego wszczynania procedur postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom wobec tych państw członkowskich, które nie wdrażają obowiązujących unijnych przepisów dotyczących równouprawnienia płci i do skuteczniejszego egzekwowania przestrzegania obowiązującego prawodawstwa przez państwa członkowskie; 25. wzywa instytucje UE do wprowadzenia konkretnych wskaźników dotyczących równouprawnienia płci, w tym wskaźnika równouprawnienia płci EIGE, do systemu monitorowania przyszłych unijnych mechanizmów dotyczących demokracji, rządów prawa i praw podstawowych; 26. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji i rządom państw członkowskich. PR\1104616PL.docx 11/24 PE589.343v01-00 PL UZASADNIENIE Europa jest bezsprzecznie jednym ze światowych liderów, jeśli chodzi o prawa kobiet i równouprawnienie płci, jednak w rzeczywistości jesteśmy dopiero w połowie drogi do osiągnięcia tego ostatniego, a obecnie postęp dokonuje się bardzo powoli. Jak wskazują najnowsze statystyki, UE jest dopiero w połowie drogi do osiągnięcia równouprawnienia płci. Zgodnie ze wskaźnikiem równouprawnienia płci EIGE z 2015 r. ogólny wynik UE pod względem równouprawnienia płci wynosi 52,9 pkt na 100 i wzrósł od 2005 r. o 1,6 pkt, co oznacza, że prawie nie dokonuje się postęp w tym względzie. Według Eurostatu zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć wynosi nadal 16,5 %; w niektórych państwach członkowskich to zróżnicowanie de facto wzrosło w ostatnich 5 latach. Zróżnicowanie emerytur ze względu na płeć wynosi aż 40 %. Jeszcze bardziej niepokojący jest fakt, że w połowie państw UE zróżnicowanie to wzrosło i od 11 % do 36 % kobiet nie ma dostępu do emerytury. Odsetek młodych kobiet, które nie pracują, nie kształcą się ani nie szukają zatrudnienia, jest ponad dwukrotnie wyższy niż młodych mężczyzn (odpowiednio 11 % i 5 %). Według EIGE większa różnica pomiędzy mężczyznami i kobietami w Europie odnosi się do małej obecności kobiet na stanowiskach związanych ze sprawowaniem władzy i na stanowiskach decyzyjnych w gospodarce, co ujawnia mały udział perspektywy płci w politykach gospodarczych UE. Pomimo że równouprawnienie kobiet i mężczyzn jest jednym z celów UE i musi stanowić nieodłączną część wszystkich działań politycznych, to regresywna tendencja dotycząca równouprawnienia jest ściśle związana z kryzysem gospodarczym i politykami, które nie zdołały uznać, zrozumieć, przeanalizować i poprawić skutków kryzysu gospodarczego pod względem płci. Wiele analiz wskazało wyraźnie, że polityka oszczędnościowa ma ogromny wpływ na kobiety i równouprawnienie płci. Kobiety w największym stopniu ucierpiały w wyniku cięć w sektorze publicznym (w szczególności w takich obszarach, jak edukacja, zdrowie lub praca społeczna), ponieważ stanowią 70 % siły roboczej w tym sektorze. Eksperci ostrzegają, że wskutek polityk oszczędnościowych wzrasta feminizacja ubóstwa, a cięcia w sektorze publicznych usług opieki i służby zdrowia (coraz wyższe opłaty za opiekę nad dziećmi, ograniczone usługi dla osób starszych i niepełnosprawnych, prywatyzacja i zamykanie szpitali) prowadzą do reprywatyzacji opieki i powrotu tradycyjnych ról płciowych, gdzie odpowiedzialność za sprawowanie opieki jest przenoszona ze społeczeństwa z powrotem na gospodarstwa domowe, przede wszystkim kobiety. Ponadto ograniczenia budżetowe odczuwane są również w tych działaniach, inicjatywach lub organizacjach, które mają na celu promowanie równouprawnienia płci, przy czym niedofinansowane są tak podstawowe programy jak zwalczanie przemocy ze względu na płeć. Jak wskazano w sprawozdaniu EIGE za 2014 r., występują oznaki obniżenia statusu i znaczenia równouprawnienia płci, marginalizowania równouprawnienia jako celu politycznego i podważania go jako istotnego obszaru polityki samego w sobie. Postępy w poszczególnych państwach członkowskich i dziedzinach są nierówne – w niektórych państwach członkowskich sytuacja się poprawiła, a w innych – pogorszyła. W niektórych państwach członkowskich UE nastąpił znaczny wzrost ruchów obywatelskich i politycznych, co dzieje się kosztem równych praw dla kobiet i mężczyzn, a nawet podważa ogólną potrzebę prowadzenia polityk na rzecz równouprawnienia. Jednocześnie z jednej strony 55 % Europejczyków chciałoby, by UE prowadziła działania w obszarze równego traktowania kobiet i mężczyzn w większym stopniu niż obecnie, a z drugiej strony Komisja PE589.343v01-00 PL 12/24 PR\1104616PL.docx Europejska de facto obniżyła status strategii UE na rzecz równouprawnienia, utrzymując jednocześnie obniżony status rocznego sprawozdania Komisji na temat równouprawnienia płci. Gdyby strategii UE na rzecz równouprawnienia i rocznemu sprawozdaniu miano przywrócić status komunikatów, to dokumenty te musiałyby zostać przetłumaczone na wszystkie języki UE, zatwierdzone przez kolegium komisarzy i automatycznie przekazane Radzie Europejskiej; obniżając status swojej strategii na rzecz równouprawnienia płci i sprawozdania rocznego, UE zmniejsza całą polityczną zasadność swoich wysiłków na rzecz praw kobiet i równości płci. Do 2020 r. zostały tylko cztery lata i jeśli UE nadal będzie utrzymywała tempo postępu, to nie osiągniemy celów określonych w strategii „Europa 2020”. Komisja Europejska oceniła, że przy obecnym tempie postępu na osiągnięcie równej płacy potrzeba by 70 lat, równego podziału obowiązków domowych – 40 lat, 70%-owego udziału kobiet w zatrudnieniu – 30 lat, a kolejnych 20 – na osiągnięcie równowagi pod względem płci w polityce. Nie powinniśmy pozwalać, osiągnięcie faktycznego równouprawnienia płci w Europie trwało dekady. Moim celem jako sprawozdawcy jest analiza postępów – lub ich braku – pod względem praw kobiet i równouprawnienia płci w UE i jej państwach członkowskich w latach 2014–2015 i poparcie zaleceń politycznych, które pomogą decydentom i obywatelom UE wzmocnić prace na rzecz przyspieszenia praw kobiet i równouprawnienia płci. Ze względów praktycznych stosuję format podziału zagadnień użyty w rocznym sprawozdaniu Komisji na temat równouprawnienia płci za 2015 r. i umieściłem kilka komentarzy dotyczących wyników państw członkowskich opisanych w sprawozdaniu Komisji Europejskiej i zamieszczonych we wskaźniku równouprawnienia płci EIGE. Stanowczo popieram podejście Komisji Europejskiej co do włączania komentarzy dotyczących wyników państw członkowskich i jestem przekonany, że omawianie tych kwestii ma zasadnicze znaczenie dla prowadzenia merytorycznej i konstruktywnej debaty demokratycznej. Miałem zatem nadzieję, że będę w stanie przedstawić obiektywne, łatwo przyswajalne dane, na podstawie których można sformułować poprawki, konkluzje i zalecenia i które można wykorzystać w debacie politycznej w PE. Należy jednak zaznaczyć, że nadal brak jest całościowych, wiarygodnych i regularnie aktualizowanych danych na temat równości płci, z podziałem na płeć, i które można by wykorzystać do celów porównawczych. To dlatego systematyczne gromadzenie danych na szczeblu krajowym jest kluczowe. Aby osiągnąć ten cel, przewiduję włączenie do sprawozdania Parlamentu Europejskiego załącznika, który byłby przygotowany przez EIGE i oparty na wskaźniku równouprawnienia płci EIGE, ale miałby bardziej kompaktowy format i zawierałby najnowsze statystyki i tendencje za lata 2014 i 2015. Z myślą o tym, jako sprawozdawca, ustanowiłem regularne kontakty robocze pomiędzy zespołem sprawozdawcy PE i zespołem badawczym EIGE w celu przygotowywania dorocznego sprawozdania na temat praw kobiet i równouprawnienia płci w UE. W lepszym wdrażaniu polityk dotyczących równouprawnienia pomocna mogłaby być wzmocniona koordynacja różnych narzędzi i mechanizmów już dostępnych na szczeblu UE, takich jak roczne sprawozdanie Komisji na temat równouprawnienia; publikowany co dwa lata wskaźnik równouprawnienia płci EIGE; publikowane co dwa lata sprawozdanie Parlamentu Europejskiego na temat sytuacji pod względem równouprawnienia płci; i coroczne konkluzje Rady w sprawie przeglądu wybranego obszaru wdrażania pekińskiej platformy działania PR\1104616PL.docx 13/24 PE589.343v01-00 PL w UE. Dostosowanie harmonogramów tych narzędzi i mechanizmów pomogłoby w zapewnieniu bardziej spójnej i opartej na dowodach polityki reagowania na wyzwania związane z równouprawnieniem płci. W obecnej atmosferze politycznej w Europie przywództwo UE musi zająć stanowcze stanowisko co do priorytetowego traktowania równouprawnienia płci, tak by zademonstrować swoje oddanie na rzecz wartości, na których opiera się UE oraz by zapewnić, że ludzka godność, demokracja, równość, brak dyskryminacji oraz równość kobiet i mężczyzn to wartości dominujące w UE. PE589.343v01-00 PL 14/24 PR\1104616PL.docx Wskaźnik równouprawnienia płci – 2015: Powolne postępy w UE od 2005 r. UE jest dopiero w połowie drogi do osiągnięcia równości kobiet i mężczyzn, o czym świadczy wskaźnik równouprawnienia płci z 2015 r. opracowany przez Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE). Wskaźnik równouprawnienia płci uwzględnia dane dotyczące lat 2005, 2010 oraz 2012 i po raz pierwszy umożliwia ocenę postępów w dążeniu do równouprawnienia płci w Unii Europejskiej (UE) i w poszczególnych państwach członkowskich w miarę upływu czasu. W tym okresie ogólny wynik dla UE wzrósł nieznacznie z 51,3 pkt na 100 do 52,9 pkt. Postępy są różne w poszczególnych państwach członkowskich i dziedzinach: dowodzą nie tylko poprawy, ale również pogorszenia sytuacji. Aby przedstawić w niniejszym załączniku kompleksowy i aktualny obraz sytuacji pod względem równouprawnienia płci w Europie, wartości wskaźnika równouprawnienia płci z 2015 r. zostały uzupełnione odrębnymi rubrykami zawierającymi informacje na temat najnowszych tendencji i wskaźników oparte na najnowszych badaniach EIGE i danych statystycznych przekazanych przez Komisję Europejską, Eurostat, Eurofound oraz na danych pochodzących z innych źródeł. Najnowsze wartości wskaźnika obejmują dane statystyczne do roku 2012. Kolejny wskaźnik równouprawnienia płci EIGE zostanie opublikowany w październiku 2017 r. i będzie obejmować dane statystyczne do 2015 r. (najaktualniejsze dane dostępne w tym czasie). PR\1104616PL.docx 1/24 PE589.343v01-00 PL Wskaźnik równouprawnienia płci jest wyjątkowym narzędziem pomiaru, które przekłada złożoność kwestii równouprawnienia płci na instrument przyjazny dla użytkownika i łatwy do zrozumienia. Opierając się na unijnych ramach politycznych, wspomaga on monitorowanie postępów w zakresie równouprawnienia płci w całej UE w miarę upływu czasu. Wskaźnik obejmuje sześć podstawowych dziedzin: praca, pieniądze, wiedza, czas, władza oraz zdrowie; przypisuje także państwom członkowskim wyniki od 1 – całkowity brak równouprawnienia do 100 – pełne równouprawnienie. Mierzy on nie tylko różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn, lecz również uwzględnienia sytuację w danym kraju oraz różne poziomy postępów poczynionych przez poszczególne państwa członkowskie w różnych dziedzinach. Wysoki ogólny wynik odzwierciedla zarówno niewielkie różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn (lub ich brak), jak i świadczy o korzystnej sytuacji dla wszystkich (np. duży udział zarówno kobiet, jak i mężczyzn w zatrudnieniu). PE589.343v01-00 PL 2/24 PR\1104616PL.docx Praca Dziedzina dotycząca pracy Poddziedziny Od 2005 r. w dziedzinie dotyczącej pracy i w poddziedzinach tej kategorii odnotowano jedynie nieznaczny wzrost. Różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn w zakresie zatrudnienia – mierzone w ekwiwalencie pełnego czasu pracy (EPC) – zmniejszyły się nieznacznie na szczeblu UE, w dużej mierze z powodu zmniejszonego udziału mężczyzn w rynku pracy. Skłonność kobiet do pracy w niepełnym wymiarze czasu sprawia jednak, że określony w strategii „Europa 2020” cel dotyczący zatrudnienia wynoszący 75 % jest raczej trudny do osiągnięcia. Wskaźnik zatrudnienia uwzględnia liczbę przepracowanych godzin, a nie liczbę osób mających pracę. W poddziedzinie segregacji i jakości pracy można dostrzec pewien postęp spowodowany głównie poprawą warunków pracy. Możliwość wzięcia przez pracowników wolnej godziny lub dwóch w ramach godzin pracy prawie podwoiła się (z 18 % w 2005 r. do 33 % w 2012 r.), a różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn zmniejszyły się. Jednak segregacja płci na rynku pracy jest obecnie w Europie nadal zjawiskiem realnym zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i mężczyzn. W 2012 r. w UE przeciętnie prawie cztery razy więcej kobiet niż mężczyzn (30 % w porównaniu z 8 %) pracowało w sektorach edukacji, zdrowia i opieki społecznej. Najnowsze tendencje i wskaźniki: Wskaźnik zatrudnienia kobiet zbliża się do celu określonego w strategii „Europa 2020”. W 2015 r. osiągnął 64 % w odniesieniu do kobiet i 76 % w przypadku mężczyzn. Jednak prawie co trzecia kobieta w UE (32 %) pracuje w niepełnym wymiarze czasu – w ostatnich dziesięciu latach nie odnotowano żadnych oznak, by odsetek ten miał się zmniejszać w porównaniu z 30 % w 2005 r. 44 % ze wspomnianych 32 % wybrało taki sposób pracy z powodów związanych z rodziną oraz opieką. Wyzwania związane z równowagą między życiem zawodowym a prywatnym są nadal główną przyczyną, dla której kobiety pozostają w ogóle poza rynkiem pracy. W 2015 r. w UE-28 29 % kobiet w wieku 20–64 lat było biernych zawodowo, a 31 % z nich nie szukało pracy ze względu na wychowywanie dzieci lub inne obowiązki rodzinne lub osobiste. Od 50. roku życia wskaźnik bierności zawodowej kobiet zaczyna znowu nieproporcjonalnie rosnąć w stosunku do analogicznego wskaźnika dotyczącego mężczyzn. W 2015 r. 29 % kobiet i 16 % mężczyzn w wieku 50–59 lat było biernych zawodowo, podczas gdy w grupie wiekowej 60–64 lat PR\1104616PL.docx 3/24 PE589.343v01-00 PL wskaźnik ten wynosił odpowiednio 66 % i 51 %. PE589.343v01-00 PL 4/24 PR\1104616PL.docx Pieniądze Dziedzina dotycząca pieniędzy Poddziedziny Postępy w tej dziedzinie wynikają w głównej mierze z ogólnie lepszego dostępu zarówno kobiet, jak i mężczyzn do zasobów finansowych (o 5,8 pkt), choć różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn są nadal istotne i w dużym stopniu niezmienione. Chociaż wyniki odnotowane w tej dziedzinie są trochę lepsze, kobiety w całej UE napotykają większe trudności w dostępie do zasobów finansowych. Kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni, a ich dochody, w tym emerytury, są niższe. Postępy w eliminowaniu różnic w wysokości zarobków i dochodów między kobietami a mężczyznami są bardzo powolne. Celem tej dziedziny jest uchwycenie rozkładu sił między kobietami a mężczyznami w zarządzaniu zasobami finansowymi i gospodarczymi w gospodarstwie domowym. Stanowi to duże wyzwanie, ponieważ wskaźniki dotyczące dochodów opierają się na danych na poziomie gospodarstwa domowego oraz na założeniu, że dochody są dzielone równo między wszystkich członków. Indywidualne wskaźniki zapewniłyby zatem dokładniejsze informacje oraz w bardziej realistyczny sposób obrazowałyby podział dochodów pomiędzy członkami rodziny. Najnowsze i wskaźniki: tendencje Zważywszy na średnią w UE kształtującą się w 2014 r. na poziomie 16,1 %, zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć nie wykazuje istotnej poprawy. Wskaźnik ten obniżył się jedynie nieznacznie w porównaniu z 16,6 % w 2012 r. i utrzymuje się na tym samym poziomie co w roku 2010. Ponadto utrzymujące się przez całe życie nierówności na rynku pracy oraz zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć prowadzą do bardzo dużego zróżnicowania emerytur ze względu na płeć: w 2014 r. emerytury kobiet były o 40,2 % niższe od emerytur mężczyzn. Europa jest nadal daleka od osiągnięcia celu, jakim jest wyprowadzenie do 2020 r. co najmniej 20 milionów osób z ubóstwa i wykluczenia społecznego. W ciągu ostatnich pięciu lat liczba osób żyjących w ubóstwie wzrosła o kolejne cztery miliony. W całej UE kobiety są systematycznie bardziej zagrożone ubóstwem, głównie z powodu różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz ich ograniczonej ekonomicznej niezależności. Wiele rodzin zależy od dochodów mężczyzn. Przykładowo w UE-28 wskaźnik zagrożenia ubóstwem par mających dzieci wyniósł w 2014 r. 16 %, jednak bez dochodów ojca 70 % par mających dzieci popadłoby w ubóstwo (EIGE, w przygotowaniu). Wiedza PR\1104616PL.docx 5/24 PE589.343v01-00 PL Dziedzina dotycząca wiedzy Poddziedziny Spadek wyników w dziedzinie dotyczącej wiedzy (o 3 pkt) jest spowodowany malejącym udziałem osób dorosłych (w wieku 15– 74 lat) w procesie uczenia się przez całe życie – zarówno w odniesieniu do kształcenia i szkolenia formalnego, jak i pozaformalnego. Poziom wykształcenia kobiet i mężczyzn stale rośnie, przy czym obecnie więcej jest absolwentek niż absolwentów szkół wyższych. Niemniej kobiety wciąż koncentrują się na kierunkach studiów tradycyjnie uznawanych za „kobiece”. W 2012 r. kobiety w UE-28 były nadreprezentowane wśród studentów szkół wyższych w dziedzinie edukacji (77 %), zdrowia i opieki (73 %) oraz w kierunkach humanistycznych i artystycznych (65 %). Segregacja płciowa na wszystkich szczeblach kształcenia prowadzi do segregacji rynku pracy, a następnie wpływa na możliwości wyboru przyszłej drogi zawodowej zarówno kobiet, jak i mężczyzn. W kontekście szybkich zmian technologicznych i przemian na rynku pracy, uczenie się przez całe życie ma kluczowe znaczenie tak dla kobiet, jak i mężczyzn. Większość państw członkowskich jest jednak daleko od osiągnięcia celu zakładającego, że 15 % dorosłych w wieku 25–64 lat będzie uczestniczyć w procesie uczenia się przez całe życie, zgodnie ze strategicznymi ramami europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020). Najnowsze i wskaźniki: tendencje W 2015 r. 43 % kobiet i 34 % mężczyzn w wieku 30–34 lat miało wykształcenie wyższe. Jeżeli chodzi o cel określony w strategii „Europa 2020” na poziomie 40 %, kobiety osiągnęły go w 2012 r., natomiast odsetek mężczyzn wśród absolwentów uniwersytetów i innych szkół wyższych jest wciąż zbyt niski. Pomimo wyższych poziomów wykształcenia kobiet, w dalszym ciągu utrzymuje się segregacja płciowa w instytucjach szkolnictwa wyższego. Wśród absolwentów nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki kobiety są w zdecydowanej mniejszości. Od 2003 r. odsetek kobiet wśród absolwentów tych kierunków kształtuje się na poziomie między 12 % a 13 % i nie wykazuje oznak postępu. PE589.343v01-00 PL 6/24 PR\1104616PL.docx Czas Dziedzina dotycząca czasu ma najniższy wynik ze wszystkich dziedzin ujętych we wskaźniku (37,6 pkt) i stanowi największe wyzwanie, jakim jest podział czasu pomiędzy kobietami i mężczyznami. Spadek o 3,9 pkt w latach 2005–2010 był głównie spowodowany zmniejszeniem czasu, jaki zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogli poświęcać na aktywność społeczną. Średnio w UE 77 % kobiet, w porównaniu z zaledwie 24 % mężczyzn, codziennie gotuje i wykonuje obowiązki domowe przez godzinę lub dłużej. Kobiety nadal przyjmują dużo większą odpowiedzialność za opiekę nad rodziną. Nierówność w podziale czasu w domu przenosi się również na inne dziedziny aktywności społecznej. W większości państw członkowskich to raczej mężczyźni niż kobiety uczestniczą w zajęciach sportowych, kulturalnych lub innych sposobach spędzania czasu poza domem. Dziedzina dotycząca czasu Poddziedziny Prywatny czas poświęcany obowiązkom związanym ze sprawowaniem opieki ma ogromny wpływ na możliwości zatrudnienia kobiet i ich niezależność ekonomiczną. Ustalenia potwierdzają znaczenie środków prowadzących do lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym dla kobiet i mężczyzn, takich jak odpowiednia dostępność niedrogich i wysokiej jakości usług opieki nad dziećmi i innymi osobami pozostającymi na utrzymaniu oraz elastyczna organizacja czasu pracy. Najnowsze tendencje i wskaźniki: Europejski sondaż na temat warunków pracy przeprowadzony w 2015 r. przez Eurofound pokazuje, że w całej UE-28 kobiety są poddawane nieproporcjonalnie większej presji czasu. Wyniki sondażu potwierdzają, że kobiety i mężczyźni nierówno dzielą się obowiązkami związanymi z opieką i nieodpłatnymi pracami domowymi. Kobiety w większym stopniu wykonują nieodpłatną pracę, taką jak opieka nad dziećmi i innymi osobami pozostającymi na utrzymaniu, oraz prace domowe. Po zsumowaniu pracy zarobkowej, czasu wykonywania pracy nieodpłatnej i czasu na dojazdy liczba godzin przepracowanych przez kobiety jest znacznie wyższa. Jest to szczególnie widoczne wśród osób pracujących w niepełnym wymiarze czasu – w tym przypadku całkowita liczba godzin w tygodniu, które mężczyźni przeznaczają na płatną i nieodpłatną pracę i dojazdy wynosi 30, podczas gdy kobiety – niemal 50. PR\1104616PL.docx 7/24 PE589.343v01-00 PL Władza Dziedzina dotycząca władzy ma drugi najniższy wynik, pomimo najbardziej znaczącego wzrostu punktów – o 8,3 pkt od 2005 r. Wyniki wskazują na znaczne postępy pod względem obecności kobiet w radach zarządzających spółek giełdowych. W sektorze finansów kobiety są jednak niemal nieobecne w procesie decyzyjnym. W 2014 r. tylko w jednym spośród 28 banków centralnych prezesem była kobieta – na Cyprze; w tym samym roku zaledwie w dwóch państwach członkowskich UE kobiety były ministrami finansów – w Rumunii i Szwecji. Dziedzina dotycząca władzy Poddziedziny W ostatnich kilku latach środki stosowane przez państwa członkowskie i inicjatywy dostosowane na szczeblu UE – takie jak proponowana dyrektywa w sprawie poprawy równouprawnienia płci wśród dyrektorów niewykonawczych – przyczyniły się do zauważalnego postępu w dostępie kobiet do stanowisk kierowniczych w sektorze przedsiębiorstw. Do zmiany kultury korporacyjnej potrzebna jest jednak szersza debata publiczna i zwiększenie świadomości. Długie godziny pracy i fizycznej obecności w pracy, w połączeniu z tradycyjnymi męskimi stylami zarządzania i brakiem przejrzystości w procedurach rekrutacji i awansu dają przewagę mężczyznom i wzmacniają nierówności między kobietami i mężczyznami. Najnowsze tendencje i wskaźniki: Wskaźnik w dziedzinie dotyczącej władzy politycznej wolno, ale równomiernie rośnie. Udział kobiet w Parlamencie Europejskim zwiększył się z 30 % do 37 % w latach 2005–2016. W parlamentach narodowych udział kobiet zwiększył się od 21 % do 28 %; w zgromadzeniach regionalnych – z 29 % do 33 %. Udział kobiet-ministrów w rządach krajowych wynosi 26 % w 2016 r. (19 % w 2005 r., 22 % w 2012 r.). Władza w gospodarce nadal jest tą dziedziną, gdzie występują największe różnice pod względem płci. Udział kobiet wśród członków zarządu wzrósł z 10 % w 2005 r. do 23 % w 2016 r., ale w 2015 r. wśród największych spółek giełdowych w UE tylko w 4,3 % przypadków kobiety były dyrektorami generalnymi. PE589.343v01-00 PL 8/24 PR\1104616PL.docx Zdrowie Dziedzina dotycząca zdrowia jest istotnym obszarem pod względem równouprawnienia płci. Zdrowie jest bezpośrednio związane nie tylko z dobrostanem osobistym, społecznym i gospodarczym, ale również z godnością człowieka i integralnością fizyczną. Wynik w dziedzinie zdrowia wzrósł nieznacznie o 2,2 pkt od 2005 r. w wyniku niewielkiego polepszenia się stanu zdrowia oraz, w większym stopniu, lepszej dostępności placówek służby zdrowia. Znajduje to odzwierciedlenie w zwiększonej liczbie osób, których potrzeby medyczne lub dentystyczne są zaspakajane. Dziedzina dotycząca zdrowia Z powodu braku odpowiednich danych wskaźnik nie uwzględnia różnic w dotyczących zdrowia zachowaniach kobiet i mężczyzn. Dane z Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia (EHIS) będą dostępne w 2016 r. i będą brane pod uwagę przy określaniu wskaźnika. Poddziedziny Najnowsze tendencje i wskaźniki: Ostatnio opublikowane dane z Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia (EHIS), przeprowadzonego w 2014 r., wskazują na znaczne różnice pod względem płci w stylach życia i zachowaniach dotyczących zdrowia. W 2014 r. 46 % dorosłych kobiet (od 18 lat wzwyż) i 60 % dorosłych mężczyzn w UE-28 miało nadwagę (BMI 25 i więcej); 17 % mężczyzn i 16 % kobiet było otyłych (MBI 30 i więcej); a 42 % dorosłych mężczyzn i 30 % dorosłych kobiet nie jadło codziennie żadnych warzyw ani owoców. Ponadto 24 % mężczyzn i 16 % kobiet codziennie paliło, 10 % mężczyzn i 3 % kobiet co najmniej raz w tygodniu upijało się (22 % mężczyzn i 11 % kobiet każdego miesiąca). Wskaźniki zdrowotne odzwierciedlają również starzenie się populacji. Na przykład udział mężczyzn i kobiet z długotrwałymi ograniczeniami w codziennych czynnościach z powodu problemów zdrowotnych wzrasta. W 2014 r. wskaźnik ten wynosił 17 % mężczyzn i 20 % kobiet, w porównaniu z odpowiednio 16 % i 19 % w 2012 r. PR\1104616PL.docx 9/24 PE589.343v01-00 PL Wskaźnik równouprawnienia płci – 2015: dziedziny pokrewne EIGE (2015), Wskaźnik równouprawnienia płci 2015 r. Wykorzystane źródła: Przemoc Dziedzina dotycząca przemocy została określona jako charakteryzująca się największą luką w 2013 r. z powodu braku porównywalnych i zharmonizowanych danych na szczeblu UE. Korzystając z przeprowadzonego przez FRA sondażu na temat przemocy wobec kobiet i danych Eurobarometru, wskaźnik równości płci w 2015 r. proponuje ewentualny złożony środek dotyczący przemocy wobec kobiet. Analizuje również postawy wobec przemocy w stosunku do kobiet i poziomy wiedzy na ten temat oraz zaufanie do policji i instytucji wymiaru sprawiedliwości w danym społeczeństwie. Analiza wskazuje, że w krajach o najwyższym wskaźniku przemoc wobec kobiet jest postrzegana jako mniej akceptowalna, a kobiety są bardziej skłonne do zgłaszania aktów przemocy. Niższe poziomy zgłaszania aktów przemocy niekoniecznie odzwierciedlają niższe poziomy występowania przemocy, ale oznaczają raczej, że postawy, wiedza i zaufanie do policji i instytucji wymiaru sprawiedliwości wpływają na ujawnianie aktów przemocy. Zobowiązanie UE i jej państw członkowskich do wyeliminowania przemocy wobec kobiet muszą być poparte dowodami w formie systematycznych, porównywalnych i zharmonizowanych danych. EIGE będzie nadal opracowywać ramy kompleksowej oceny skali przemocy wobec kobiet, łącząc dane z sondaży i źródeł administracyjnych. W dziedzinie wzajemnego oddziaływania na siebie nierówności rozważa się jak płeć oddziałuje na inne aspekty, które mogą wpływać na doświadczenia życiowe kobiet i mężczyzn. Ludzie mają wielorakie tożsamości, a grupa kobiet, podobnie jak grupa mężczyzn, nie jest jednorodna, tylko składa się z osób o bardzo różnych cechach – wszystkie te cechy tworzą doświadczenie życiowe danej osoby i wpływają na nie. Osoby te są różnej narodowości, rasy, w różnym wieku, o różnych tożsamościach seksualnych i płciowych, mieszkają w różnych rodzajach gospodarstw domowych, z dziećmi lub bez; należą do różnych klas społecznych itp. Wzajemne oddziaływanie na siebie nierówności EIGE (w przygotowaniu), Poverty, gender and intersecting inequalities: Review of the implementation of an area A: Women and Poverty of the Beijing Platform for Action in the EU Member States Eurofound (2016), First findings: Sixth European Working Conditions Survey Baza danych Eurostatu Eurostat, Baza danych czynników określających stan zdrowia Komisja Europejska, Baza danych dotyczących udziału kobiet i mężczyzn w procesie podejmowania decyzji PE589.343v01-00 PL 10/24 PR\1104616PL.docx
