Test regulacyjny - Komitet Podatkowy

advertisement
Nazwa projektu
Projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
Ministerstwo Finansów
Data sporządzenia
15.07.2014 r.
Źródło:
Inicjatywa własna
Nr w wykazie prac ZD 101
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra,
Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu
Jacek Kapica
Podsekretarz Stanu
Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Grzegorz Mróz
Zastępca Dyrektora Departamentu Administracji Podatkowej
Ministerstwa Finansów
Tel. 22 694 40 34
e-mail: [email protected]
TEST REGULACYJNY
1. Jaki problem jest rozwiązywany? (maksymalnie 100 słów)
1. Niewystarczający wskaźnik ściągalności zaległości podatkowych, celnych oraz wynikających z Kodeksu karnego
skarbowego.
2. Duże koszty egzekucji administracyjnej prowadzonej przez urzędy skarbowe i izby celne.
3. Brak dostępnych publicznie informacji na temat wiarygodności podmiotów indywidualnych i osób prawnych w zakresie
wykonywania przez nich obowiązków publicznoprawnych.
4. Niewystarczające instrumenty prawne motywujące do dobrowolnej zapłaty należności publicznoprawnych.
5. Podejmowanie przez wierzycieli czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych w sprawach, gdy
oczywiste jest, że egzekucja będzie bezskuteczna. Prowadzenie takiego postępowania wiąże się z ponoszeniem wydatków
zarówno przez wierzyciela jak i organ egzekucyjny.
6. Rozstrzyganie spraw indywidualnych przez Ministra Finansów w ramach rozpatrywania środków prawnych
przysługujących stronom w postępowaniu egzekucyjnym.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt (maksymalnie 100 słów)
Projektowana regulacja umożliwi utworzenie samodzielnego rejestru dłużników publicznoprawnych, w którym docelowo
będą ujawniane zaległości określone w art. 2 § 1 pkt 1-7 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015, z późn. zm.).
Projekt zakłada:
 ujawnianie wymagalnych zaległości w kwocie powyżej 500 zł wobec jednego wierzyciela po upływie 30
dni od dnia doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o zagrożeniu wpisem,
 przyznanie dłużnikowi środka ochrony prawnej rozpatrywanego przez wierzyciela,
 prowadzenie rejestru w formie elektronicznej przez podległy lub nadzorowany organ wyznaczony przez
ministra właściwego do spraw finansów publicznych, do którego osoby zainteresowane będą miały dostęp
za pośrednictwem Biuletynu Informacji Publicznej w trybie on-line na podstawie posiadanych danych dot.
dłużnika np. imienia i nazwiska lub nazwy firmy albo numeru identyfikatora podatkowego.
Początkowo w rejestrze ujawniani będą dłużnicy posiadający zaległości podatkowe, celne i wynikające z Kodeksu karnego
skarbowego pobierane przez naczelników urzędów skarbowych i organy Służby Celnej. Przewiduje się w przyszłości
rozszerzenie zakresu przedmiotowego rejestru o zaległości innych wierzycieli należności publicznoprawnych, np. ZUS,
jednostki samorządu terytorialnego.
Projektowane przepisy będą zapewniały ochronę danych osobowych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997
r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.), administratorem danych będzie organ
prowadzący rejestr, wyznaczony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Oczekiwany efekt utworzenia rejestru dłużników publicznoprawnych:
1) zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego poprzez umożliwienie przedsiębiorcom weryfikacji
wiarygodności kontrahentów gospodarczych; w konsekwencji - pozytywne oddziaływanie ogólnogospodarcze,
2) wzrost dochodów budżetu państwa, poprzez stworzenie instrumentu mobilizującego dłużników do dobrowolnej
zapłaty zaległości podatkowych, celnych i wynikających z Kodeksu karnego skarbowego, przy jednoczesnym
zmniejszeniu kosztów ponoszonych na prowadzenie egzekucji administracyjnej tych zaległości,
3) uaktywnienie wierzycieli publicznoprawnych w podejmowaniu czynności przypominających o konieczności
zapłaty zaległości podatkowych, celnych i wynikających z Kodeksu karnego skarbowego.
Projekt zakłada także wprowadzenie analizy zasadności wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego celem
zbadania, czy w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej uzyska się kwotę przewyższającą
wydatki egzekucyjne. Umożliwi to stworzenie warunków do racjonalnego gospodarowania wydatkami publicznymi
przeznaczanymi na wszczęcie i prowadzenie egzekucji administracyjnej, a także wykonywanie przez pracowników
organów egzekucyjnych egzekucji w sprawach, w których możliwe jest odzyskanie należności pieniężnych.
Wyłączenie Ministra Finansów od rozpatrywania środków prawnych w sprawach indywidualnych spowoduje
przeniesienie kompetencji w tym zakresie na organy egzekucyjne i nadzorujące je organy wyższego stopnia (dyrektorów
izb skarbowych, samorządowe kolegia odwoławcze).
3. Jakie były analizowane inne rozwiązania, w tym rozwiązania pozalegislacyjne? Dlaczego ich nie zastosowano?
Nie jest możliwe pozalegislacyjne rozwiązanie problemu, albowiem dane dotyczące dłużników publicznoprawnych objęte są
tajemnicą skarbową i celną, zatem nie mogą podlegać ujawnieniu osobom, których zaległość podatkowa lub celna nie
dotyczy. Z uwagi na wymóg wynikający z art. 51 ust. 5 Konstytucji RP, zgodnie z którym zasady i tryb gromadzenia oraz
udostępniania informacji określa ustawa, dopuszczalne jest utworzenie takiego rejestru wyłącznie w drodze ustawy.
4. Jeżeli projekt wdraża prawo UE, jakie są przewidywane rozwiązania poza bezwzględnie wymaganymi przez
UE?
Nie dotyczy.
5. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
1. Z informacji uzyskanych od wybranych członków grupy roboczej IOTA (Wewnątrzeuropejskiej Organizacji
Administracji Podatkowych) do spraw Zarządzania Długiem (Area Group on Debt Management) wynika, że:
- w Portugalii publikowana jest lista on-line dłużników podatkowych z podziałem na osoby fizyczne, osoby prawne oraz
przedziały kwotowe; wyszukiwanie podatników jest możliwe za pomocą numeru identyfikacji podatkowej oraz nazwiska
lub nazwy firmy; dostęp do listy jest bezpłatny;
- w Słowenii na stronie internetowej administracji podatkowej publikowana jest lista dłużników zawierająca należności
podatkowe, obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, lecz bez należności celnych. Lista jest raz na miesiąc
aktualizowana, bez ograniczeń kwotowych; dostęp do niej jest bezpłatny;
- na Słowacji do rejestru dłużników podatkowych wpisywani są dłużnicy, których dług wynosi powyżej 17 000 €,
w przypadku osób fizycznych, oraz 170 000 € w przypadku osób prawnych. Rejestr jest powszechnie dostępny na stronie
internetowej administracji finansowej; dostęp do niego jest bezpłatny; rejestr aktualizowany jest raz w roku. W odrębnym
rejestrze są publikowane składki na ubezpieczenia społeczne, odrębnie też publikowane są zaległości podatkowe gmin
i miast słowackich;
- w Estonii funkcjonuje publiczny rejestr długów umieszczony na stronie internetowej administracji podatkowej.
Obejmuje on wszystkie rodzaje długów podatkowych, celnych i obowiązkowe składki na ubezpieczenia, bez ograniczeń
kwotowych. Nie są ujawniane kary, mandaty i inne kary porządkowe oraz roszczenia zagraniczne. Dostęp do rejestru jest
bezpłatny, wyszukiwanie jest możliwe po numerze identyfikacyjnym lub rejestrowym dłużnika, nie ma możliwości
wyszukiwania po nazwie;
- w Szwecji - Rejestr Szwedzkiej Agencji Podatkowej zawiera informacje o wszystkich długach podatkowych, w tym
także o składkach na ubezpieczenia społeczne. Dostępny jest dla każdego na pisemny wniosek, telefonicznie lub osobiście
w urzędzie podatkowym lub egzekucyjnym. Jest wolny od opłat. Natomiast w Krajowym Rejestrze Szwedzkich Urzędów
Egzekucyjnych upubliczniane są informacje o długach publicznych i prywatnych;
- w Wielkiej Brytanii maksymalnie na okres 12 miesięcy upubliczniane są dane osób celowo zaniedbujących obowiązki
podatkowe, które zostały ukarane albo celowo popełniły błąd w zeznaniu podatkowym, albo celowo nie wypełniły
obowiązku podatkowego.
W Austrii, Hiszpanii, Holandii, Finlandii nie są upublicznianie dane dłużników zaległości podatkowych.
2.W Niemczech funkcjonuje sądowy rejestr dłużników, do którego wpisywane są osoby prawne i fizyczne na wniosek
komornika sądowego bądź na wniosek sądu upadłościowego. Informacje w rejestrze mogą być udostępniane każdemu, kto
uzasadni potrzebę ich uzyskania, dostęp do rejestru jest płatny. Dane w rejestrze zapisywane są na okres trzech lat i nie
mogą być usunięte bez spłacenia zaległych zobowiązań przez dłużnika (źródło informacji: www.berlin.trade.gov.pl
Ambasada Rzeczypospolitej w Berlinie, Wydział Promocji Handlu i Inwestycji).
6. Podmioty, na które oddziałuje projekt
Grupa
Wielkość
Źródło danych
Oddziaływanie
dłużnicy publicznoprawni
wszystkie podmioty
zobowiązane do uiszczania
należności
publicznoprawnych
zwiększenie dyscypliny
finansowej (motywacja do
dobrowolnej zapłaty
zaległości)
przedsiębiorcy chcący
pozyskać informacje na
temat rzetelności ew.
kontrahentów
przedsiębiorcy
organ prowadzący rejestr
wyznaczony przez ministra
właściwego do spraw
finansów publicznych
jeden podmiot
zwiększenie bezpieczeństwa
obrotu gospodarczego
poprzez umożliwienie
pozyskiwania informacji nt.
przedsiębiorców
niewykonujących
obowiązków
publicznoprawnych
prowadzenie rejestru
7. Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji
Konsultacje nie były prowadzone.
8. Zmiana obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z rekomendowanego
rozwiązania
nie dotyczy
zmniejszenie liczby dokumentów
zmniejszenie liczby procedur
X skrócenie czasu na załatwienie sprawy
inne:
wprowadzane obciążenia są przystosowane do ich
elektronizacji
zwiększenie liczby dokumentów
zwiększenie liczby procedur
wydłużenie czasu na załatwienie sprawy
inne:
tak
nie
X nie dotyczy
Komentarz:
9. Wyniki analizy wpływu
W ujęciu
pieniężnym
(w mln zł,
ceny stałe z
2014 r.)
W ujęciu
niepieniężnym
Koszty w okresie 10 lat od wejścia w życie zmiany
0
1
2
3
5
budżet państwa
3,8
0
0
0
0
jednostki samorządu
terytorialnego
inne jednostki sektora
finansów publicznych
przedsiębiorstwa (w
tym MŚP)
rodzina, obywatele
oraz gospodarstwa
domowe
budżet państwa
jednostki samorządu
terytorialnego
inne jednostki sektora
finansów publicznych
przedsiębiorstwa (w
tym MŚP)
rodzina, obywatele
10
0
Łącznie (0-10)
3,8
oraz gospodarstwa
domowe
rynek pracy
Niemierzalne
W ujęciu
pieniężnym
(w mln zł,
ceny stałe z
2014r.)
W ujęciu
niepieniężnym
Niemierzalne
Korzyści w okresie 10 lat od wejścia w życie zmiany
0
1
2
3
5
10
Łącznie (0-10)
budżet państwa
0
2 500
1 250
1 250
1 250
1 250
13 750
jednostki samorządu
terytorialnego
inne jednostki sektora
finansów publicznych
przedsiębiorstwa (w
tym MŚP)
rodzina, obywatele
oraz gospodarstwa
domowe
budżet państwa
jednostki samorządu
terytorialnego
inne jednostki sektora
finansów publicznych
przedsiębiorstwa (w
zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego poprzez umożliwienie
tym MŚP)
przedsiębiorcom weryfikacji wiarygodności kontrahentów gospodarczych
rodzina, obywatele
oraz gospodarstwa
domowe
rynek pracy
społeczne oddziaływanie na dłużników niewykonujących obowiązków
publicznoprawnych
Wskazanie źródeł danych i przyjętych do obliczeń założeń:
Z hurtowni danych organów podatkowych i celnych wynika, że liczba podmiotów posiadających w 2013 r. zaległości
podatkowe i celne w wysokości 500 zł i powyżej wynosi ok. 545 000. Przed wpisem dłużnika do rejestru doręczane
będzie zawiadomienie o zagrożeniu wpisem, co oznacza konieczność poniesienia jednorazowego wydatku w wysokości
ok. 3 542 500 zł. Na wydatki te składają się koszty przesyłki poleconej z potwierdzeniem odbioru, które zgodnie z
„Cennikiem Usług Powszechnych w Obrocie Krajowym i Zagranicznym” Poczty Polskiej S.A. wynoszą 6,10 zł oraz
koszty rzeczowe wystawienia jednego zawiadomienia - ok. 0,40 zł1. Przewiduje się, że kolejne zawiadomienia będą
wysyłane wraz z upomnieniem, których konieczność doręczenia wynika z ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji (przed wszczęciem egzekucji administracyjnej). W związku z powyższym w kolejnych latach
obowiązywania projektowanej regulacji nie przewiduje się dodatkowych kosztów związanych z wysyłaniem
zawiadomienia o zagrożeniu wpisem.
Koszty związane z utworzeniem rejestru będą stanowiły wydatek jednorazowy, który zostanie poniesiony w roku wejścia
w życie projektowanej regulacji. Zmiany związane z dostosowaniem systemu Zefir2 (system obsługujący organy Służby
Celnej) do automatycznego przekazywania danych do rejestru w trybie on-line wyniosą ok. 150 000 zł. Koszty natomiast
związane z wprowadzeniem zmian w systemach obsługujących urzędy skarbowe oraz organ wyznaczony do prowadzenia
rejestru (Poltax2B, CRP, Platforma Integracji i BIP) będą wynosiły 90 000 zł. W kolejnych latach obowiązywania
projektowanej regulacji nie przewiduje się konieczności kolejnych zmian w ww. systemach informatycznych.
Przewiduje się, że utworzenie rejestru dłużników wpłynie na dobrowolne wykonanie obowiązku zapłaty zaległości
podatkowych i celnych, co spowoduje wzrost dochodów budżetu państwa w pierwszym roku funkcjonowania rejestru
o ok. 2 500 mln zł (przy uwzględnieniu zaległości z poprzednich lat). Z danych BIG Consulting uzyskanych ze strony
www.bigconsulting.pl wynika że „wysyłka do dłużnika wezwania i ewentualne później potwierdzenia wpisu spowodowała
spłatę 12% zaległości, które przeterminowane były ponad 2 lata. W przypadku bieżącego raportowania dłużników spłata
sięga nawet 85%”.
Korzyści dla budżetu państwa obliczono przy przyjęciu następujących założeń:
 dłużnicy posiadający zaległości w wysokości od 500 zł do 1 000 zł – po doręczeniu im zawiadomienia
o zamiarze wpisu dobrowolnie zapłacą ok. 40% zaległości;
1
Według danych Ministerstwa Finansów uzyskanych z izb skarbowych w koszty rzeczowe wystawienia jednego upomnienia (dokumentu zbliżonego formatem do
zawiadomień o zagrożeniu wpisem) przez urzędy skarbowe wynoszą średnio 0,40 zł. Na koszty te składają się koszty koperty, papieru, druku zwrotnego
potwierdzenia odbioru, wydruk upomnienia (w tym zużycia tonera) oraz energii.

dłużnicy posiadający zaległości w wysokości od 1 001 zł do 5 000 zł – po doręczeniu im zawiadomienia
o zamiarze wpisu dobrowolnie zapłacą ok. 35% zaległości;
 dłużnicy posiadający zaległości w wysokości od 5 001 zł do 10 000 zł – po doręczeniu im zawiadomienia
o zamiarze wpisu dobrowolnie zapłacą ok. 30% zaległości;
 dłużnicy posiadający zaległości w wysokości od 10 001 zł do 50 000 zł – po doręczeniu im
zawiadomienia o zamiarze wpisu dobrowolnie zapłacą ok. 20%;
 dłużnicy posiadający zaległości w wysokości od 50 001 zł do 100 000 zł – po doręczeniu im
zawiadomienia o zamiarze wpisu dobrowolnie zapłacą ok. 5% zaległości;
 dłużnicy posiadający zaległości w wysokości od 100 001 zł do 500 000 zł – po doręczeniu im
zawiadomienia o zamiarze wpisu dobrowolnie zapłacą ok. 3% zaległości;
 dłużnicy posiadający zaległości w wysokości od 500 001 zł do 25 000 000 zł – po doręczeniu im
zawiadomienia o zamiarze wpisu dobrowolnie zapłacą ok. 1% zaległości;
 nie przewiduje się wzrostu dobrowolnie zapłaconych zaległości w wysokości powyżej 25 000 000 zł.
W następnych latach przewiduje się, że projektowana regulacja spowoduje wzrost dobrowolnie zapłaconych należności
publicznoprawnych w wysokości ok. 1 250 mln zł. Przyjęto, że będzie to ok. 50% przewidywanych korzyści w pierwszym
roku funkcjonowania rejestru. W pierwszym roku funkcjonowania rejestru zawiadomienia o zamiarze wpisu doręczane
będą bowiem wszystkim dłużnikom posiadającym zaległości także z lat poprzednich.
Ponadto przewiduje się redukcję wydatków pozapłacowych związanych z prowadzeniem egzekucji administracyjnej przez
urzędy skarbowe o ok. 589 tys. zł (koszty pozapłacowe w urzędach skarbowych w 2013 r. wynosiły 184.653 tys. zł, liczba
postępowań egzekucyjnych wynosiła 21 427 tys., czyli koszt obsługi jednego postępowania wynosił ok. 9 zł. Przyjęto, że
po utworzeniu rejestru 12% zobowiązanych ureguluje należności, co oznacza że zmniejszy się o ok. 65 400 liczba
zobowiązanych2, wobec których będą prowadzone postępowania egzekucyjne – 65 400 x 9 zł = 589 tys. zł).
Nie przewiduje się zmniejszenia wydatków osobowych w urzędach skarbowych i izbach celnych. Zmniejszenie liczby
postępowań egzekucyjnych pozwoli pracownikom na zintensyfikowanie działań mających na celu doprowadzenie do
przymusowego wykonania obowiązku w innych sprawach.
10. Planowane wykonanie przepisów aktu prawnego
Przewiduje się, że wykonanie przepisów ustawy nastąpi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Doręczenie w tym okresie wszystkim dłużnikom zawiadomień o zamiarze wpisu winno spowodować wzrost poboru
należności publicznoprawnych oraz zmniejszenie wydatków ponoszonych na prowadzenie egzekucji tych należności.
Po upływie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie dłużnicy będą wpisani do rejestru, tym samym zapewniony zostanie dostęp
przedsiębiorcom do informacji dotyczących tych dłużników i ich zaległości.
11. W jaki sposób i kiedy nastąpi ewaluacja efektów projektu oraz jakie mierniki zostaną zastosowane?
Pełne monitorowanie wpływu projektowanej regulacji na zwiększenie dobrowolnego regulowania zaległości podatkowych
i celnych możliwe będzie po roku obowiązywania ustawy. Miernikiem będzie wskaźnik wzrostu liczby zaległości
uregulowanych dobrowolnie bez konieczności wszczynania postępowania egzekucyjnego w wyniku doręczenia
zawiadomienia o zagrożeniu wpisem do rejestru oraz kwoty zaległości uregulowanej dobrowolnie po doręczeniu
zawiadomienia o zagrożeniu wpisem.
12. Załączniki (istotne dokumenty źródłowe, badania, analizy itp.)
65.400 liczby zobowiązanych - 12% liczby podmiotów posiadających w 2013 r. zaległości podatkowe i celne według hurtowni
danych organów podatkowych i celnych.
2
Download