ocena efektywności finansowej projektów inwestycyjnych

advertisement
WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE
OCENA EFEKTYWNOŚCI
FINANSOWEJ PROJEKTÓW
INWESTYCYJNYCH
 omówienie metod rachunku dyskontowego,
 wskaźniki efektywności projektu FNPV/C, FIRR/C
 wskaźniki efektywności przepływów dla beneficjenta
FNPV/K, FIRR/K)
Analiza efektywności inwestycji
(Wytyczne MRR)
W przypadku projektów finansowanych z dotacji analiza rentowności jest
wykorzystywana w celu upewnienia podmiotu zarządzającego dotacjami,
że dotacja została odpowiednio oszacowana i nie przynosi
nadmiernych korzyści beneficjentowi projektu.
Jest ona przygotowywana poprzez wyliczenie wskaźników rentowności
zaangażowanych nakładów (kapitałów).
Wskaźniki efektywności finansowej projektu to:
(Wytyczne MRR)
• Finansowa bieżąca wartość netto inwestycji (FNPV/C)
• Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (FRR/C)
Wskaźniki te obrazują zdolność dochodów netto do pokrycia kosztów inwestycji, bez względu na
sposób ich finansowania. Dla projektu wymagającego wkładu z Funduszy wskaźnik FNPV/C
powinien mieć wartość ujemną, a FRR/C wartość niższą od stopy dyskontowej użytej w analizie
Wymóg ten nie ma jednak zastosowania w odniesieniu do inwestycji w zakresie działalności
produkcyjnej podlegających zasadom pomocy publicznej.
• Finansowa bieżąca wartość netto kapitału (FNPV/K)
• Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z kapitału (FRR/K)
Wskaźniki te obrazują efektywność projektu z punktu widzenia zaangażowanych kapitałów przez
kraj członkowski / beneficjenta
Dla wszystkich projektów, niezależnie od wartości ich całkowitych kosztów, należy wyliczyć
dwa pierwsze wskaźniki. Natomiast wskaźnik FNPV/K oraz FRR/K należy wyliczyć jedynie
dla dużych projektów oraz w przypadku projektów realizowanych w strukturze PPP.
W przypadku przygotowania inwestycji w zakresie środowiska od beneficjenta oczekuje się
obliczenia następujących wskaźników (zob. wytyczne dotyczące przygotowania inwestycji w
zakresie środowiska):
a) FNPV/C i FRR/C w wariancie bez i z dotacją;
b) FNPV/K i FRR/K w wariancie z dotacją (jedynie dla projektów powyżej 25 mln EUR).
Kategorie przepływów pieniężnych brane pod uwagę w
celu wyliczenia wskaźników efektywności finansowej
FNPV/C, FRR/C
(Wytyczne MRR)
a)
Dochody operacyjne generowane przez projekt
■
■
■

Przychody
Wartość rezydualna
Koszty operacyjne (nie zawierają amortyzacji i kosztów odsetek)
Korekty o zmiany kapitału obrotowego
Dochody operacyjne generowane przez projekt wg ujęcia przedstawionego w
podrozdziale 11.8 wcześniejszych Wytycznych MRR (przykład liczbowy – model
różnicowy):
zysk na sprzedaży (tj. przychody - koszty operac. z amortyzacją)
(+) amortyzacja
(-) podatek dochodowy od zysku netto (19%)
(+) wartość rezydualna
= „Nadwyżka operacyjna” (zgodna z różnicowym rach. przepł. pieniężnych)
(W przedstawionym modelu „nadwyżki operacyjnej” nie skorygowano o zmiany w
kapitale obrotowym netto, co jest równoznaczne z przyjęciem, że wykazane w rachunku
zysków i strat przychody i koszt operacyjne odpowiadają (przynajmniej w przybliżeniu)
wpływom i wydatkom pieniężnym.)
Kategorie przepływów pieniężnych brane pod uwagę w
celu wyliczenia wskaźników efektywności finansowej
FNPV/C, FRR/C
(Wytyczne MRR)
b) Nakłady inwestycyjne
W ramach tej kategorii uwzględnia się nie tylko nakłady inwestycyjne projektu dofinansowanego ze środków
UE (bez rezerwy na pokrycie nieprzewidzianych wydatków) ale również nakłady przeznaczone na
inwestycje odtworzeniowe w ramach tego projektu - tylko dla inwestycji środowiskowych).
Kategoria ta może być zmodyfikowana w „różnicowym” modelu przepływów pieniężnych.
„Wydatki inwestycyjne” wg ujęcia przedstawionego w podrozdziale 11.8 Wytycznych MRR (przykład liczbowy
– model różnicowy):
Wydatki inwestycyjne =
Nakłady na projekt UE
(+) nakłady na inwestycje odtworzeniowe w ramach projektu UE)
(+) Nakłady dodatkowe (poza projektem) związane z rezygnacją ze strategii rozwoju przewidzianej wg
scenariusza "bez projektu" (JS - w przykładzie nie wskazano wprost tej pozycji, ale wynika ona z
zestawienia danych)
(-) Rezerwa na pokrycie nieprzewidzianych wydatków - 10% całości kosztu projektu UE
Wobec powyższego, mało precyzyjna okazuje się zawarta w Wytycznych MRR definicja nakładów
inwestycyjnych
„Nakłady inwestycyjne: nakłady poniesione na realizację projektu, do momentu oddania do użytkowania
majątku powstałego w wyniku realizacji projektu; nakłady inwestycyjne dotyczące realizacji
projektu to nakłady ponoszone w okresie realizacji projektu (na poszczególnych jego etapach), niezbędne
do realizacji projektu, a więc mające z projektem bezpośredni lub pośredni związek, obejmujące zarówno
wydatki kwalifikowalne, jak i niekwalifikowalne ponoszone w związku z realizacją projektu, dozwolone
na mocy obowiązujących przepisów.”
Bieżąca wartość netto (NPV)
Bieżąca wartość netto (NPV): suma otrzymana po pomniejszeniu zdyskontowanej
wartości oczekiwanych kosztów inwestycji o zdyskontowaną wartość oczekiwanych
korzyści.
W ramach analizy finansowej wylicza się finansową bieżącą wartość netto - FNPV.
Wyróżnia się:

finansową bieżącą wartość netto inwestycji (FNPV/C), która jest sumą
zdyskontowanych strumieni pieniężnych netto generowanych przez proje

finansową bieżącą wartość netto kapitału (FNPV/K), będącą sumą
zdyskontowanych strumieni pieniężnych netto wygenerowanych dla beneficjenta
w wyniku realizacji rozważanej inwestycji,

ekonomiczną bieżącą wartość netto – ENPV, która jest ustalana w ramach
analizy ekonomicznej.
Wskaźniki te obrazują zdolność dochodów netto do pokrycia kosztów inwestycji, bez
względu na sposób ich finansowania. Dla projektu wymagającego wkładu z Funduszy
wskaźnik FNPV/C powinien mieć wartość ujemną, a FRR/C wartość niższą od stopy
dyskontowej użytej w analizie
Wymóg ten nie ma jednak zastosowania w odniesieniu do inwestycji w zakresie
działalności produkcyjnej podlegających zasadom pomocy publicznej.
Bieżąca wartość netto (NPV)
Jako metoda - NPV należy do kategorii metod dynamicznych i jest
oparta o analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych przy
zadanej stopie dyskonta.
Jako wskaźnik - NPV stanowi różnicę pomiędzy zdyskontowanymi
przepływami
pieniężnymi
a
nakładami
początkowymi
(z
uwzględnieniem nakładów odtworzeniowych).
Bieżąca wartość netto (NPV):
W ramach analizy finansowej wylicza się finansową bieżącą wartość
netto - FNPV.
Wyróżnia się:
finansową bieżącą wartość netto inwestycji (FNPV/C), która jest
sumą zdyskontowanych strumieni pieniężnych netto generowanych
przez projekt
oraz
finansową bieżącą wartość netto kapitału (FNPV/K),
będącą
sumą zdyskontowanych
strumieni
pieniężnych
netto
wygenerowanych dla beneficjenta w wyniku realizacji rozważanej
inwestycji.
Finansowa bieżąca wartość netto
inwestycji (FNPV)
gdzie:
Wskaźniki rentowności (IRR)
Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR): stopa dyskontowa, przy której bieżąca
wartość netto strumienia kosztów i korzyści równa jest 0. Do jej obliczenia nie
jest potrzebna stopa dyskontowa. FRR podlega natomiast porównywaniu ze
stopą dyskontową. Obliczenie wartości IRR polega więc na znalezieniu takiej
wartości stopy dyskontowej, która spełnia powyższy warunek.
Wewnętrzną stopę zwrotu porównuje się z wysokością wskaźnika
wzorcowego, aby ocenić efektywność proponowanego projektu.
• Projekty opłacalne finansowo FRR/C (przekracza stopę dyskontową) nie
potrzebują wsparcia z funduszy publicznych
• Fakt niskiej czy nawet ujemnej finansowej stopy zwrotu informuje, że
inwestycja z finansowego punktu widzenia nie jest opłacalna.
• Niekoniecznie oznacza to, że projekt nie jest zgodny z celami Funduszy.
Projektodawca powinien jednak wskazać zasoby, z których deficyt środków
będzie pokryty.
• Wewnętrzna stopę zwrotu porównuje się z wysokością wskaźnika
wzorcowego, aby ocenić efektywność proponowanego projektu.
Wskaźniki rentowności (FRR)
W ramach analizy finansowej ustalana jest finansowa stopa zwrotu (FRR).
FRR/C - Finansowa stopa zwrotu z całkowitych kosztów inwestycji (przed
interwencją UE).
FRR/C pokazuje całościową efektywność finansową projektu. Uwzględnia
koszty inwestycji, pomijając przy tym sposób ich finansowania.
Inicjator projektu powinien przedstawić wyliczenie (realnej) finansowej stopy
zwrotu z całkowitej inwestycji FRR/C, tzn. wewnętrznej stopy zwrotu dla sumy
całkowitych nakładów inwestycyjnych, łącznych kosztów operacyjnych i
łącznych przychodów (przy pominięciu grantów, kapitału zakładowego,
kredytów i odnośnych kosztów odsetkowych).
Jeśli wartość FRR/C kształtuje się na niskim poziomie, należy ustalić w jaki
sposób zapewni się projektowi trwałość w długim okresie (plan finansowy ze
wskazaniem wszystkich źródeł finansowania - środki własne beneficjenta,
subsydia krajowe, kredyty itd.).
Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z
inwestycji (FRR)
FRR /
gdzie:
Zwykle oczekiwana rentowność
Zwykle oczekiwana rentowność: zasada ta jest zachowana wówczas,
gdy projekt generuje dochód w wysokości pozwalającej na pokrycie
alternatywnego kosztu wkładu w projekt (czyli najlepszego
alternatywnego zwrotu, uzyskanego przez siłę roboczą, zarządzanie
i kapitał własny inwestora) a jednocześnie nie występuje nadmierne
finansowanie projektu.
Aby do projektu mógł zostać wniesiony wkład wspólnotowy finansowa
bieżąca wartość netto z inwestycji co do zasady powinna być
ujemna a finansowa stopa zwrotu z inwestycji niższa od stopy
dyskontowej przyjętej do analizy. Ograniczenie to nie odnosi się do
projektów objętych pomocą publiczną.
Przykładowe wartości wskaźnika FRR/C zaobserwowane dla różnych
kategorii inwestycji w poprzednich okres programowania
przedstawione zostały w Przewodniku CBA, w rozdziale 2.4.3.
Finansowy zwrot z inwestycji).
Zyskowność normalnie oczekiwana – wg badań KE
FRR/C bez dotacji UE a FRR/C z dotacją
FRR/C bez dotacji UE - jest ustalana ze strumienia przepływów pieniężnych netto
wykorzystywanych dla potrzeb obliczania FNPV.
FRR/C z dotacją UE – jest ustalana ze strumienia przepływów pieniężnych netto
wykorzystywanych dla potrzeb obliczania FNPV, zwiększonych o przychody z tytułu
uzyskiwanych grantów UE (wykazanych w tych latach, kiedy są pozyskiwane jako
refundacja wydatków).
Co do zasady dotacje są uzasadnione wówczas, gdy sprawiają, że projekt uzasadniony
ekonomicznie lecz nieopłacalny finansowo (tzn. ma niski lub ujemny FRR/C przed udzieleniem
dotacji) staje się rentowny (tzn. FRRV/C z uwzględnieniem dotacji jest na odpowiednim
poziomie).
Zależności NPV i IRR
Istnieje odwrotna, lecz nieliniowa zależność pomiędzy wysokością
przyjętej stopy dyskonta a wartością wskaźnika NPV:
wraz ze wzrostem przyjętej stopy dyskonta wartość wskaźnika NPV
danej inwestycji spada (dla typowych przepływów pieniężnych), co ma
wpływ na ocenę rentowności inwestycji i ewentualną decyzję, co do jej
realizacji.
Dla danej inwestycji (o typowych przepływach pieniężnych zachodzą
także następujące zależności:
•Jeżeli stopa dyskonta > IRR, to NPV<0
•Jeżeli stopa dyskonta = IRR, to NPV=0
•Jeżeli stopa dyskonta < IRR, to NPV>0
Stosowanie metod NPV oraz IRR do wyboru
projektów
Zwykle kryteria te wskazują na taki sam wybór projektów.
W praktyce preferowany jest wskaźnik IRR, gdyż daje lepszą możliwość
porównań różnych co do wartości projektów.
Niedogodność porównań przy pomocy NPV można pokonać poprzez
wyliczenie relacji NPV do wartości zaktualizowanej nakładów (wskaźnik
wartości zaktualizowanej), która wyraża zdyskontowana stopę zysku
Zdarza się jednak, że porównując dwa alternatywne przedsięwzięcia metodami
NPV oraz IRR możemy otrzymać różne wyniki.
Posługując się metodą IRR zawsze wybierzemy projekt charakteryzujący się
wyższa wartością wskaźnika.
W przypadku metody NPV wybór może być niejednoznaczny i zależeć od
wielkości stopy dyskontowej.
W niektórych sytuacjach, przy ujemnych przepływach gotówkowych nie tylko
na początku rozpatrywanego okresu wyniki przy zastosowaniu IRR mogą
być niejednoznaczne (wielkość rozwiązań). Warto się wówczas posłużyć
zmodyfikowaną miarą MIRR
FRR/K - Finansowa stopa zwroty z kapitału
krajowego (po udzieleniu grantu UE).
Należy również zbadać rentowność inwestycji z punktu widzenia zaangażowanych
przez inwestora środków. Dokonać tego można biorąc pod uwagę nie całkowity
koszt inwestycji, lecz koszt kapitału dla inwestora, który składa się z wydanego
kapitału zakładowego, spłat kredytów i kosztów odsetkowych. Nie należy
uwzględniać tutaj grantów UE.
Wnioskodawca powinien przedstawić proponowaną strukturę finansową projektu
(przygotowując prostą tabelę do planowania finansowego – wykorzystując tabelę do
ustalania trwałości finansowej) odzwierciedlającą oczekiwane współfinansowanie ze
strony UE (innymi słowy, wnioskodawca powinien podać, jaką kwotę kapitału
własnego, do której zaliczy krajowe środki publiczne, udziały prywatnych
inwestorów i kredyty uzyskane od innych podmiotów wraz z ich kosztem
odsetkowym, jest w stanie zapewnić).
Przy obliczaniu rentowności finansowej kapitału własnego (krajowego) (FNPV/K, FRR/K),
środki finansowe, po odliczeniu dotacji UE, inwestowane w projekt uznaje się za
wypływy, a nie za koszty inwestycji. Wkład kapitałowy powinien być uwzględniany
na dzień, w którym został rzeczywiście wpłacony na rzecz projektu lub zwrócony (w
przypadku pożyczek).
Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z kapitału
krajowego (FRR/K)
•
•
•
•
•
•
Określa zyskowność zainwestowanych w projekt zasobów krajowych
Do jej ustalenia stosuje się przepływy pieniężne stosowane do wyliczenia
FNPV dla zainwestowanego przez kraj członkowski kapitału
Powinna być ona wyższa od FRR/C gdyż wielkość zainwestowanego
kapitału krajowego jest niższa od wartości inwestycji o wielkość grantu UE.
FRR/K nie powinna przekroczyć realnego poziomu 5% (lub innego
przyjętego przez Komisje progu). Wnioski o projekty o dochodowości
wyższej niż ta wielkość progowa uznaje się za zawierające zbyt wysokie
żądanie wsparcia w postaci grantu.
W przypadku projektów, dla których FRR/K > stopa dyskontowa, należy
zwrócić się o zapewnienie większej kwoty kapitału własnego i ponowne
wyliczenie wskaźnika FRR/K dla stosownie zmodyfikowanej struktury
Odpowiednie zwiększenie wkładu krajowego (np. udziału własnego
beneficjenta) powoduje obniżenie FRR/K do wyżej wskazanego progu
umożliwiającego wsparcie unijne, przy niższym jego udziale we
współfinansowaniu projektu.
FRR/C a FRR/K
(Wytyczne MRR)
FRR może być obliczona z perspektywy:
a) całości inwestycji, bez względu na to, jak jest ona finansowana,
b) podmiotu odpowiedzialnego za jego realizację.
W pierwszym przypadku FRR jest określana jako FRR/C i mierzy
zdolność projektu do generowania środków zapewniających odpowiedni
zwrot wszystkim źródłom finansowania (tzn. własnym i obcym).
W drugim przypadku FRR jest określana jako FRR/K i mierzy zdolność
projektu do zapewnienia odpowiedniego zwrotu kapitału
zainwestowanego przez podmiot odpowiedzialny za projekt.
Kategorie przepływów pieniężnych brane pod uwagę w celu
wyliczenia wskaźników efektywności finansowej FNPV/K, FRR/K
Dochody operacyjne generowane przez projekt
■
■
■
Przychody
Wartość rezydualna
Koszty operacyjne (nie zawierają amortyzacji i kosztów odsetek)
Wydatki kapitału własnego (krajowego)
■
■
■
■
Kapitał własny prywatny
Krajowy wkład publiczny
Spłata kredytów
Koszt finansowania (odsetki)
W kalkulacji FNPV/K oraz FRR/K nie bierze się pod uwagę wartości
dofinansowania z funduszy UE, gdyż celem ustalenia wartości FNPV/K i FRR/K jest
ustalenie zwrotu i wartości bieżącej kapitału krajowego zainwestowanego w projekt.
Co do zasady, w przypadku projektów planowanych do dofinansowania z funduszy
UE, wskaźnik FRR/K nie powinien przewyższać wartości finansowej stopy
dyskontowej przyjętej w ramach analizy finansowej, w celu uniknięcia nadmiernego
zwrotu z projektu kosztem unijnego podatnika.
Finansowa bieżąca wartość netto
kapitału (FNPV/K)
Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z
kapitału (FRR/K)
Przykładowe tabele finansowe z
Przewodnika CBA
W Przewodniku CBA przedstawione zostały przykładowe tabele finansowe, które mogą
być stosowane w analizie efektywności finansowej, jeżeli instytucja zarządzająca
nie postanowi inaczej.
Należy jednak pamiętać, iż Wytyczne MRR - w odróżnieniu od Przewodnika CBA umożliwiają ujmowanie podatków dochodowych i innych podatków bezpośrednich
ponoszonych przez beneficjenta/operatora jako koszty operacyjne, zarówno w
ramach analizy efektywności finansowej inwestycji, efektywności finansowej kapitału
własnego, jak i analizy trwałości finansowej (w Przewodniku CBA w analizie
efektywności finansowej inwestycji oraz efektywności finansowej kapitału własnego
pomija się te podatki).
Download