Najważniejsze choroby kukurydzy i ich znaczenie gospodarcze
advertisement
Najważniejsze choroby kukurydzy i ich znaczenie gospodarcze Choroby Znaczenie gospodarcze Zgorzel siewek Zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi Fuzarioza kolb kukurydzy Przyczyną wystąpienia choroby są: błędy agrotechniczne, chłodna pogoda z dużą ilością wilgoci podczas kiełkowania nasion i wschodów rośliny. Wraz ze wzrostem temperatury młode i osłabione roślinki zostają porażone przez grzyby z rodzaju Fusarium, występujące w glebie oraz zasiedlające ziarno siewne. Pierwsze objawy: żółte z czasem brunatniejące plamy, stopniowo przechodzące w czerniejące smugi, widoczne na korzeniach i podstawie łodygi. Silne uszkodzenia tych części roślin prowadzą do powstania zgorzeli siewek. Zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi są bardzo ważnymi gospodarczo chorobami kukurydzy w Polsce. Powodują one największe straty w najcieplejszych rejonach uprawy, głównie na plantacjach opanowanych przez omacnicę prosowiankę, rolnice, mszyce, przylżeńce i inne szkodniki. Średnie straty w plonie powodowane przez te choroby mogą wynieść ok. 10%, a niekiedy nawet 35%. Źródłem zakażenia są zarodniki grzyba występujące w glebie, jednakże choroba może rozwijać się również na roślinach wyrosłych z siewek opanowanych przez zgorzel. Pierwsze, wyraźne objawy choroby można obserwować w lipcu. Na porażonych roślinach mogą stopniowo od dołu ku górze zamierać liście. W kolejnym miesiącu sierpniu można zaobserwować bielenie i zasychanie roślin, z których zwisają kolby. We wrześniu następuje dalsze gnicie łodyg, w wyniku którego rośliny łamią się i wylegają. Rozwojowi choroby sprzyja ciepła, przekropna pogoda. Rośliny, na których rozwinęła się zgnilizna korzeni oraz zgorzel podstawy łodygi przy sprzyjających warunkach atmosferycznych są nadal atakowane przez grzyby z rodzaju Fusarium. Choroba rozwija się obejmując liście okrywowe kolb, ziarniaki i osadki kolb. Porażeniu kolb sprzyja również uszkodzeni powodowane przez gąsienice omacnicy prosowianki i rolnic. Objawem porażenia jest widoczna grzybnia patogena barwy białej, różowej lub czerwonawej początkowo na liściach okrywowych kolb, a Drobna (oczkowa) plamistość liści kukurydzy - antraknoza kukurydzy Plamistość pochew liści kukurydzy następnie na ziarniakach w okresie mlecznej i woskowej dojrzałości. Porażone ziarno matowieje, a niekiedy pęka i rozpada się. Fuzarioza z wyjątkiem silnego wystąpienia nie powoduje większych strat w plonie, jednak przede wszystkim wpływa na pogorszenie jakości ziarna i paszy, gdyż grzyby odpowiedzialne za porażenie produkują mikotoksyny. Uszkodzenia na roślinach spowodowane żerowaniem szkodników, zwłaszcza ploniarki zbożówki, mszyc, przylżeńców, omacnicy prosowianki, stanowią doskonałe miejsce wnikania zarodników patogena do tkanek. Patogen poraża liście oraz pochwy i liście okrywowe kolb. Większe nasilenie choroby obserwuje się na północy kraju, a także w lata wilgotne i chłodne. Porażeniu roślin sprzyjają uszkodzenia zwłaszcza liści powodowane żerowaniem mszyc i przylżeńców. Źródłem infekcji są zarodniki grzyba zimujące na resztkach pożniwnych i na ziarnie siewnym. Pierwsze porażenie może nastąpić w miesiącu czerwcu lub w lipcu. Pierwsze objawy na porażonych liściach to drobne, jasne prześwitujące punkciki. Nieco później pojawiają się małe, oleiste plamy z jasnobrunatnym pierścieniem, otoczone prześwitującą obwódką. Z czasem środek plamki wysycha, a jasnobrunatny pierścień staje się czerwonobrunatny. W przypadku wystąpienia dużej ilości plamek, mogą one łączyć się ze sobą. Wystąpienie choroby może prowadzić do znacznej utraty plonu (10 i więcej procent) oraz pogorszenia jakości paszy. Plamistość pochew liści kukurydzy jest chorobą bakteryjną kukurydzy. Infekcji roślin sprzyjają: uszkodzenia spowodowane żerowaniem mszycy czeremchowozbożowej, przylżeńców, młodych gąsienic omacnicy prosowianki, a także wilgotna i ciepła pogoda. Pierwsze objawy obserwuje się w lipcu w postaci drobnych, wodnistych plam na wewnętrznych powierzchniach pochew. Wraz z czasem zmieniają one barwę na pomarańczową lub czerwoną. Plamy te zlewają się ze sobą tworząc podłużne przebarwienia. Na plamach tworzy się bakteryjny śluz, który w warunkach suchej pogody zasycha w postaci łusek. Miejsca porażone ciemnieją, a z czasem stają się one brunatno-czarne. W warunkach sprzyjających rozwojowi choroby (pogoda deszczowa) objawy mogą wystąpić na liściach i łodygach pod pochwami liści. Żółta plamistość liści kukurydzy Żółta plamistość liści kukurydzy powoduje największe straty w najcieplejszych regionach kraju. Źródłem infekcji są porażone przez grzyb resztki pożniwne oraz porażony materiał siewny. Rozwojowi choroby sprzyja parna, umiarkowanie deszczowa pogoda, uszkodzenia spowodowane przez mszyce. Pierwsze objawy widoczne są na dolnych liściach, nieco później na liściach środkowych oraz na liściach okrywowych kolb. Objawy są widoczne w postaci wodnistych szarozielonych plam, a z czasem szarobrunatnych z ciemnobrunatną lub czerwono-fioletową obwódką. Przebarwienia są wydłużone o nieregularnych brzegach z ciemniejszym środkiem. Blaszki liściowe często pękają, a liście zasychają. Choroba może powodować straty rzędu kilku procent, oraz wpływać na pogorszenie jakości paszy. Rdza kukurydzy Źródłem infekcji są zarodniki przetrwalnikowe występujące na resztkach pożniwnych. Porażają one żywiciela pośredniego szczawika, z którego zarodniki przenoszone są przez wiatr na kukurydzę. Choroba może również rozwijać się bez żywiciela pośredniego, za pomocą zarodników występujących na resztkach pożniwnych. Porażeniu roślin i rozwojowi choroby sprzyja ciepła pogoda, niewielkie opady deszczu, obfite rosy i duża wilgotność powietrza oraz uszkodzenia spowodowane przez mszyce i przylżeńce. Pierwsze objawy choroby można zaobserwować pod koniec czerwca , lipca na dolnych liściach. Na liściach pojawiają się poduszeczki, które pękają i uwalniają zarodniki letnie. Grzyb może powodować również zasychanie liści od brzegów ku nerwowi głównemu oraz ich zwijanie się. Głownia guzowata kukurydzy Głownia pyląca kukurydzy Głownia guzowata to choroba występująca na terenie całego kraju. Rozwojowi choroby sprzyjają: ciepła pogoda z przelotnymi opadami oraz uszkodzenia spowodowane przez ploniarkę zbożówkę, mszyce i przylżeńce. Źródłem infekcji są zarodniki grzyba występujące w glebie, na resztkach pożniwnych oraz na ziarnie siewnym. Pierwsza generacja głowni guzowatej dotyka rośliny w okresie od czwartego do siódmego liścia. Druga generacja choroby poraża młode, najczęściej uszkodzone łodygi, wiechy oraz kolby w okresie wiecowania i pylenia. W przypadku gdy choroba wytworzy narośl w środkowej lub górnej części łodygi, powyżej kolby, lub opanowuje kolbę, wówczas roślina nie wytworzy ziarna. Trzecia generacja choroby dotyka kolby w okresie wypełniania i mlecznej dojrzałości ziarna. Najczęściej pojawia się na czubkach kolb, rzadziej wytwarza drobne narośle na pojedynczych ziarniakach. Głownia pyląca kukurydzy jest chorobą sporadycznie spotykaną na polach, jednakże ze względu na powodowanie znacznych strat w plonie oraz ze względu na długi okres przeżywalności zarodników w glebie (do 10 lat) uznaje się ją za jedną z najważniejszych chorób kukurydzy w Polsce. Zarodniki grzyba zimują w glebie i na resztkach pożniwnych oraz na ziarnie siewnym. Infekcja kiełków następuje w okresie kiełkowania, a następnie grzybnia rozwija się w roślinie. Tworzące się wiechy i kolby porażonych roślin przekształcają się w masę zarodników skupionych na pozostałościach wiązek przewodzących Zarodniki są osłonięte błoną, która w miarę dojrzewania zarodników pęka, uwalniając i umożliwiając roznoszenie ich przez wiatr.
