I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego
advertisement
Załącznik do Uchwały Rady Gminy Czarnocin Nr........................................ z dnia................................. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Łódź, maj 2008 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 SPIS TREŚCI WSTĘP ....................................................................................................................................... 4 I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego ................................................................ 6 II. Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza gminy Czarnocin ............................................. 6 II.1. Podstawowe dane dotyczące gminy Czarnocin ............................................................. 6 II.1.1. Położenie............................................................................................................ 6 II.1.2. Powierzchnia...................................................................................................... 8 II.1.3. Ludność.............................................................................................................. 8 II.1.4. Środowisko przyrodnicze .................................................................................. 8 Krajobraz i budowa geologiczna ............................................................................. 8 Warunki klimatyczne ............................................................................................... 9 Gleby...................................................................................................................... 10 Zasoby surowców mineralnych ............................................................................. 11 Wody powierzchniowe .......................................................................................... 11 Wody podziemne ................................................................................................... 12 Fauna i flora ........................................................................................................... 12 Zanieczyszczenie środowiska ................................................................................ 13 Formy ochrony przyrody ....................................................................................... 14 II.1.5. Rys historyczny ............................................................................................... 15 II.1.6. Rys kulturowy .................................................................................................. 16 II.2. Zagospodarowanie przestrzenne .................................................................................. 17 II.2.1. Infrastruktura techniczna ...................................................................................... 18 II.2.1.1. Infrastruktura komunikacyjna ....................................................................... 18 Sieć drogowa ......................................................................................................... 18 Komunikacja kolejowa .......................................................................................... 20 Komunikacja autobusowa ...................................................................................... 21 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego ....................................................... 21 II.2.1.2. Elektroenergetyka ......................................................................................... 21 II.2.1.3. Ciepłownictwo .............................................................................................. 22 II.2.1.4. Zaopatrzenie w gaz ....................................................................................... 22 II.2.1.5. Gospodarka wodno – ściekowa .................................................................... 23 Gospodarka wodna ................................................................................................ 23 Gospodarka ściekowa ............................................................................................ 24 II.2.1.6. Gospodarka odpadami .................................................................................. 25 II.2.1. Własność nieruchomości ...................................................................................... 25 II.2.2. Stan obiektów dziedzictwa kulturowego .............................................................. 25 II.2.3. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego .............................................. 33 Stan czystości wód podziemnych .......................................................................... 33 Stan czystości wód powierzchniowych ................................................................. 33 Stan czystości powietrza ........................................................................................ 34 Stan czystości gleb ................................................................................................. 36 Zagrożenia środowiska .......................................................................................... 37 II.3. Sfera społeczna............................................................................................................. 39 II.3.1. Sytuacja demograficzna i społeczna ..................................................................... 39 II.3.2. Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym poziom bezpieczeństwa ............... 40 Zasoby mieszkaniowe ............................................................................................ 40 2 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Bezpieczeństwo ..................................................................................................... 41 II.3.3. System oświaty i edukacja.................................................................................... 41 II.3.4. Instytucje kultury i działalność kulturalna ........................................................... 42 II.3.5. Działalność sportowa ........................................................................................... 42 II.3.6. Opieka zdrowotna ................................................................................................. 43 II.3.7. Określenie grup społecznych wymagających wsparcia ....................................... 43 II.3.8. Stowarzyszenia i organizacje działające na terenie gminy Czarnocin ................. 44 II.3.9. Rynek pracy .......................................................................................................... 44 II.4. Sfera ekonomiczna ....................................................................................................... 46 II.4.1. Gospodarka ........................................................................................................... 46 II.4.1.1. Główni pracodawcy: struktura i trendy ........................................................ 46 II.4.1.2. Struktura podstawowych branż na terenie gminy ......................................... 47 II.4.1.3. Struktura zatrudnienia w danych sektorach .................................................. 48 II.4.1.4. Rolnictwo ...................................................................................................... 49 II.4.2. Turystyka .............................................................................................................. 53 III. Analiza problemów............................................................................................................. 55 IV. Analiza SWOT ................................................................................................................... 57 V. Określenie misji gminy ........................................................................................................ 61 VI. Cele rozwoju gminy ........................................................................................................... 61 VII. Zadania polegające na poprawie sytuacji w gminie.......................................................... 62 VIII. Realizacja zadań .............................................................................................................. 63 VIII.1. Planowane zadania inwestycyjne w latach 2008 - 2013 .......................................... 63 VIII.3. Planowane zadania inwestycyjne w latach 2008 – 2015 przy współfinansowaniu ze środków RPO Województwa Łódzkiego i PROW .................................................................. 65 VIII.3.1. Realizacja zadań w ramach RPO Województwa Łódzkiego ...................................... 66 VIII.3.2. Realizacja zadań w ramach PROW .......................................................................... 71 IX. Powiązanie projektów z innymi działaniami realizowanymi na terenie gminy, powiatu i województwa łódzkiego. .......................................................................................................... 72 X. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Planu Rozwoju Lokalnego............................................. 74 XI. Plan finansowy na lata 2008 – 2015 dla projektów współfinansowanych ze środków unijnych (RPO WŁ i PROW). .................................................................................................. 75 XII. System wdrażania. ............................................................................................................ 76 XIII. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej. ............................................. 77 SPIS TABEL ............................................................................................................................ 80 SPIS ZAŁĄCZNIKÓW ............................................................................................................ 80 ZAŁĄCZNIK 1. Raport monitoringowy z realizacji projektu. ................................................ 81 ZAŁĄCZNIK 2. Raport ewaluacyjny realizacji projektu ........................................................ 83 3 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 WSTĘP Dokument opisuje Plan Rozwoju Lokalnego na terenie Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 i stanowi aktualizację Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2004 - 2006. Konieczność dokonania aktualizacji wynika z: dezaktualizacji zadań długoterminowych zawartych dokumencie z 2004 r.; częściowej dezaktualizacji danych w części analitycznej; pojawienia się nowych problemów i potrzeby wprowadzenia nowych zadań do realizacji; zmian w źródłach finansowania; Celem niniejszego opracowania jest: stworzenie dokumentu niezbędnego do uzyskania dofinansowania ze źródeł zewnętrznych, w tym w szczególności programów operacyjnych w ramach wdrażania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej; skomunikowanie władz gminy z mieszkańcami w zakresie długookresowych zamierzeń inwestycyjnych; skonfrontowanie potrzeb inwestycyjnych z możliwościami inwestycyjnymi; uniknięcie jednoczesnego rozpoczynania zbyt wielu zadań inwestycyjnych w stosunku do zdolności finansowych gminy; stworzenie planu stanowiącego podstawę działań operacyjnych, które wpłyną na zwiększenie atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej obszaru Gminy Czarnocin oraz stworzą warunki dla wzrostu zatrudnienia; stworzenie warunków dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa wspólnotowego; określenie polityki inwestycyjnej, ustalenie celów i zadań oraz wyznaczenie priorytetowych obszarów wykonawczych; ułatwienie i przyspieszenie rozwiązywania zagadnień techniczno - ekonomicznych związanych z przyszłymi projektami z zakresu infrastruktury. Dokument został opracowany zgodnie z wytycznymi zawartymi w Zasadach przygotowania Planu Rozwoju Lokalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 - 2013 oraz Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Łódzkiego na lata 2007 - 2013. 4 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Plan jest spójny z Narodowym Planem Rozwoju, Strategią Województwa Łódzkiego oraz dokumentami strategicznymi Gminy Czarnocin. Opracowanie zawiera: analizę aktualnej sytuacji społeczno - gospodarczej wraz z identyfikacją problemów i wynikami przeprowadzonej analizy SWOT (punkty I – IV), wyznaczenie misji i celów strategicznych (punkty V i VI), opis działań przyczyniających się do rozwiązania zdiagnozowanych problemów (punkty VIIXI), opis sposobu wdrażania i monitorowania zadań (punkty XII i XII). Plan jest dokumentem o charakterze otwartym i będzie aktualizowany w trybie konsultacji z mieszkańcami i przy współpracy z partnerami społeczno - gospodarczymi. Opracowanie ma charakter poznawczy i służy szerokiemu i kompleksowemu rozpoznaniu aktualnego stanu rozwoju, określeniu atutów i słabości, stopnia konkurencyjności gminy oraz wyodrębnieniu uwarunkowań sprzyjających lub zagrażających rozwojowi gminy. Część diagnostyczna obejmuje istotne dla rozwoju Gminy Czarnocin obszary życia społeczno gospodarczego. Część zadaniowa zawiera wykaz projektów stanowiących rozwiązanie zdiagnozowanych problemów i przyczyniających się do poprawy kondycji gminy w poszczególnych obszarach. Realizacja projektów odbywać się będzie w ramach okresu programowania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej tj. od 2007 do 2015 roku. Projekty przyczynią się do osiągnięcia wyznaczonych w punktach V i VI, celów strategicznych. Plan Rozwoju Lokalnego zawiera wykaz inwestycji mogących przyczynić się do poprawy warunków życia mieszkańców gminy. Konsultacje społeczne, przeprowadzone zostały w formie wyłożenia dokumentu do wglądu dla mieszkańców w siedzibie Urzędu Gminy, z możliwością wnoszenia uwag w terminie 14 dni. W trakcie prac korzystano z danych Głównego Urzędu Statystycznego, dokumentów strategicznych: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin, Program ochrony środowiska Gminy Czarnocin na lata 2008 - 2015, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czarnocin, Koncepcja programowo - przestrzenna odprowadzania i oczyszczania ścieków dla Gminy Czarnocin oraz innych opracowań i dokumentów strategicznych przeznaczonych dla obszaru gminy. 5 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Zadania przewidziane w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin będą realizowane w latach 2008 - 2015, na całym obszarze gminy, w jej granicach administracyjnych, a w razie wystąpienia takiej potrzeby i możliwości - również na terenie sąsiednich gmin (w ramach porozumień międzygminnych). II. Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza gminy Czarnocin II.1. Podstawowe dane dotyczące gminy Czarnocin II.1.1. Położenie Gmina Czarnocin położona jest w centralnej części województwa łódzkiego, na najbardziej wysuniętym północnym krańcu powiatu piotrkowskiego, w bliskim sąsiedztwie Łodzi – w odległości około 30 km od centrum miasta. W podobnej odległości od Czarnocina znajdują się Tomaszów Mazowiecki, Piotrków Trybunalski, Pabianice i Koluszki. Ryc. 1. Położenie gminy Czarnocin w wymiarze regionalnym. gm. Czarnocin Źródło:www.pf.pl 6 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Istniejący układ sieci komunikacyjnej powoduje, że gmina zlokalizowana jest w obszarze korzystnego połączenia komunikacyjnego z Łodzią, Piotrkowem Trybunalskim oraz Koluszkami - przez gminę przebiega droga wojewódzka nr 716, a przez obszar sąsiedniej gminy Tuszyn będąca w budowie autostrada A - 1 relacji Gdańsk – Piotrków Trybunalski – Katowice – Cieszyn. W północnej części gminy projektowana jest droga ekspresowa S/A-8/ na kierunku wschód - zachód. Wpłynie ona znacznie na poprawę powiązań komunikacyjnych. Ponadto wzdłuż wschodniej granicy gminy biegnie linia kolejowa (tzw. warszawsko - wiedeńska) relacji Warszawa – Częstochowa. Od zachodu i północy gmina sąsiaduje z gminami należącymi do powiatu łódzkiego wschodniego: Tuszyn i Brójce, od wschodu z gminą Będków w powiecie tomaszowskim, a od południa z gminą Moszczenica w powiecie Piotrkowskim. Ryc. 2. Położenie gminy Czarnocin w wymiarze lokalnym. Źródło: Studium wykonalności dla Projektu Przebudowa drogi gminnej nr 3052503 Czarnocin Bieżywody Obszar ten charakteryzuje się dużym potencjałem inwestycyjnym z racji lokalizacji i dostępności komunikacyjnej. 7 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 II.1.2. Powierzchnia Gmina Czarnocin zajmuje powierzchnię prawie 72 km2, co stanowi zaledwie 5,1 % powierzchni powiatu i obejmuje czternaście sołectw: Bieżywody, Biskupia Wola, Budy Szynczyckie, Czarnocin I, Czarnocin II, Dalków, Grabina Wola, Kalska Wola, Rzepki, Tychów, Szynczyce, Wola Kutowa, Zamość i Zawodzie. Siedzibą gminy i podstawowym ośrodkiem obsługi jej mieszkańców jest miejscowość Czarnocin. Tutaj znajduje się siedziba władz gminy i większość instytucji lokalnych. II.1.3. Ludność Populacja gminy liczy 4 082 osób (GUS wg. stanu na 2006 r.) tj. niecałe 4,5% ludności powiatu. Przeciętna gęstość zaludnienia w gminie wynosi 57 osób na 1 km2 i jest znacznie poniżej gęstości zaludnienia w powiecie, która wynosi 63 osoby na 1 km2. II.1.4. Środowisko przyrodnicze Krajobraz i budowa geologiczna Regionalizacja fizyko - geograficzna Kondrackiego lokalizuje gminę Czarnocin na pograniczu trzech mezoregionów: Wysoczyzny Bełchatowskiej, Równiny Piotrkowskiej i Wzniesień Łódzkich. Szczegółowy wykaz prezentuje poniższa tabela. Tabela 1. Regionalizacja fizyczno – geograficzna obszaru gminy. Jednostka Nazwa jednostki Symbol Prowincja Niż Środkowoeuropejski 31 Podprowincja Niziny Środkowopolskie 318 Makroregion Wzniesienia Południowomazowieckie 318.8 Równina Piotrkowska 318.84 Wysoczyzna Bełchatowska 318.81 Wzniesienia Łódzkie 318.82 Mezoregion Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czarnocin. Pod względem geologicznym obszar gminy znajduje się w obrębie południowo - wschodniej części kredowej Niecki Łódzkiej. 8 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Jednostkę w tym rejonie budują utwory czwartorzędowe i kredowe. Utwory kredowe zalegają na głębokości około 100 m i są wykształcone głównie jako wapienie. Tereny te charakteryzują się występowaniem od powierzchni terenu utworów spoistych, głównie glin zwałowych, pod którymi występują warstwy piaszczyste o zróżnicowanej miąższości i rozprzestrzenieniu, często podzielone warstwą pyłów. Teren gminy charakteryzuje się mało urozmaiconą rzeźbą - głównie płaską lub lekko falistą, tylko miejscami urozmaiconą niezbyt wydatnymi pagórkami piaszczysto - żwirowymi. Tereny równinne są związane szczególnie z pradoliną Wolbórki. Obszary leżące na północ i południe od niej posiadają rzeźbę nisko - falistą. Obejmują one część terenów wsi Zawodzie, Zamość, Wola Kutowa, Szynczyce, Rzepki i Czarnocin. Formy bardziej urozmaicone dominują w okolicach wsi Dalków i Szynczyce. Gliniasto - piaszczysto żwirowe pagórki morenowe występują także w okolicach wsi Czarnocin, Tychów i Biskupia Wola. Teren charakteryzuje się wysokością od 182,5 m do 234,3 m n.p.m. Najniżej położony obszar (182,5 m n.p.m.) znajduje się w północno - wschodniej części gminy, w dolinie rzeki Wolbórki, na terenie wsi Zamość, najwyższy punkt (234,3 m n.p.m.) - w części zachodniej wsi Czarnocin. Spadki kształtują się w granicach do 5 %. Warunki klimatyczne Według podziału R. Gumińskiego gmina Czarnocin, położona jest w obrębie łódzkiej dzielnicy klimatycznej. Rejon ten jest obszarem klimatycznym uprzywilejowanym w Polsce. Okres wegetacyjny w gminie jest stosunkowo długi i trwa około 215 dni. Długość okresu bezprzymrozkowego wynosi około 166 dni. Lata są dość ciepłe, a zimy umiarkowanie ostre. Układ temperatury w ciągu roku jest korzystny dla rozwoju roślin – dodatnie temperatury od marca do pierwszych dni listopada. Średnia temperatura roczna wynosi około 7,6 °C, średnia temperatura w najchłodniejszym miesiącu tj. styczniu, wynosi 3,6 °C, a w najcieplejszym – lipcu, 18,9 °C. Suma opadów rocznych wynosi około 600 mm. Najwyższe opady występują w lipcu – około 90 mm, najniższe w miesiącach zimowych (około 28 mm w lutym). Istnieje wyraźna przewaga dni z opadem słabym i bardzo słabym. Stanowią one 75 – 80 % średniej rocznej liczby. Opady silne i bardzo silne występują rzadko 4 - 5 razy w roku. Maksymalne zachmurzenia występują w zimie, a minimalne w sierpniu i we wrześniu. Przeważają wiatry zachodnie i południowo - zachodnie,ale często występują też wschodnie. 9 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Na terenie gminy nie występują duże kompleksy leśne, przeważają tereny wysoczyznowe, charakteryzujące się korzystnymi warunkami klimatu lokalnego, jak: dobre warunki termiczne, wilgotnościowe i przewietrzania. niekorzystne warunki wilgotnościowe i termiczne przejawiające się w postaci częstych i dłużej zalegających mgieł, inwersji temperatur itp. występują w dolinach rzecznych Wolbórki i Miazgi. Gleby Skały macierzyste dla gleb gminy Czarnocin tworzą piaski, żwiry i utwory pyłowe wodnolodowcowe, gliny zwałowe, utwory aluwialne (mady) i deluwialne. W zależności od ich właściwości, genezy oraz układu stosunków hydrologicznych wykształciły się następujące typy i podtypy gleb: brunatne wyługowane, bielicowe i pseudobielicowe, czarne ziemie zdegradowane, mady i gleby bagienne (murszowate, murszowe, torfowe i mułowo-torfowe). W związku z powyższym, warunki glebowe na terenie gminy są zróżnicowane przestrzennie. Najlepsze gleby posiadają obręby wiejskie Kalska Wola i Bieżywody, a najgorsze - Wola Kutowa. Poniższa tabela przedstawia powierzchnię gleb według klas bonitacyjnych. Tabela 2. Powierzchnia gruntów wg. klas bonitacyjnych. I Powierzchnia (ha) - Udział (%) - II 2 0,04 III 1 077 19,9 IV 2 580 47,6 V 1 726 31,8 VI 39 0,7 Ps VI 1 0,02 Klasa Źródło: Program Ochrony Środowiska Gminy Czarnocin. Dominują gleby dobrych i bardzo dobrych klas bonitacyjnych, należące do II, III i IV klasy, zajmując ponad 67% powierzchni wszystkich użytków rolnych. Z uwagi na wysoką bonitację gleb, gmina Czarnocin jest preferowana do rozwoju funkcji rolniczej. 10 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Gleby na obszarze gminy mogą być zagrożone degradacją, wynikającą z nadmiernego, niekontrolowanego nawożenia pól gnojowicą i gnojówką. Nieumiarkowane nawożenie może spowodować silne zakwaszenie gleb. Zasoby surowców mineralnych Na terenie gminy Czarnocin udokumentowane zostały trzy złoża surowców naturalnych. Zostały one scharakteryzowane w poniższej tabeli. Tabela 3. Zasoby kruszyw mineralnych na terenie gminy Czarnocin. Przeznaczenie Zasoby geologiczne bilansowe* (t) Stan zagospodarowania Koncesja piaski i utwory piaszczysto - żwirowe budownictwo, drogownictwo 1 275 000 rozpoznane nieeksploatowane - Tychów ** piaski i piaski ze żwirem budownictwo, drogownictwo 408 000 eksploatowane (odkrywkowa) 10.01.2001 r., ważna do 30.09.2016 r. Wola Kutowa piasek budownictwo kat. C1 29 000 rozpoznane - Nazwa złoża Rodzaj kruszywa naturalnego Czarnocin *stan na 31.12.2001 r. ** Złoże w części wchodzi w obszar złoża „Czarnocin” Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czarnocin, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2004 – 2006. Po zakończeniu eksploatacji złoża “Tychów” przewidywana jest jego rekultywacja w kierunku leśnym. Wody powierzchniowe Gmina Czarnocin położona jest w dorzeczu rzeki Pilicy, lewostronnego dopływu Wisły w pobliżu głównego działu wodnego (przebiegającego na terenie sąsiedniej gminy Tuszyn) Sieć hydrograficzną gminy tworzą rzeki: Wolbórka (rzeka III rzędu), Miazga i Moszczanka (rzeki IV rzędu), sieć kanałów melioracji podstawowych oraz stawy i zbiornik wodny Czarnocin. Głównym ciekiem wodnym gminy jest rzeka Wolbórka. Odwadniana ona środkowa i zachodnia część gminy stanowiącą około 78 % jej obszaru. Część południowo - wschodnią obejmującą około 12 % obszaru gminy odwadnia dorzecze rzeki Moszczanki, która płynie poza granicami gminy. 11 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Zbiornik „Czarnocin” składa się z dwóch zbiorników małej retencji „Czarnocin I” i „Czarnocin II”, o łącznej powierzchni 32,5 ha. Zbiornik został zbudowany z w celu retencjonowania wody do nawodnień zmeliorowanych łąk w dolinie rzeki Wolbórki oraz przechwytywania i zatrzymywania fali powodziowej. Pobór wody do napełniania zbiorników w ilości 500 tyś. m3 i na uzupełnianie strat, odbywa się przy pomocy jazu piętrzącego w km 33 + 900 rzeki Wolbórki, przy maksymalnym piętrzeniu 1,4 m/184,13 m n.p.m. Teren Gminy jest dobrze zmeliorowany. Długość rowów melioracyjnych objętych konserwacją wynosi 90 km. W warunkach naturalnych jest to rejon o szczupłych zasobach wodnych i małej zdolności retencyjnej. Wysoka temperatura i suchość powietrza prowadzą do powstawania suszy atmosferycznej, a co za tym idzie suszy glebowej, w wyniku czego następuje zmniejszenie spływu powierzchniowego. Wody podziemne Rejon gminy Czarnocin położony jest w obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 401. Na obszarze tym występują dwa poziomy wodonośne: czwartorzędowy, w piaskach i żwirach, kredowy, w wapieniach. Fauna i flora Szata roślinna na terenie gminy jest niezbyt urozmaicona. Składa się na nią roślinność pól uprawnych, łąk, torfowisk, sadów i ogrodów, przy niewielkim udziale lasów. Z uwagi na tradycje rolnicze zwartych kompleksów leśnych o znaczącej powierzchni praktycznie nie ma. Wskaźnik lesistości gminy wynosi 6,9 %, przy czym jest to stosunkowo niska wartość przy wskaźniku lesistości powiatu kształtującym się na poziomie 23,7 % (dane GUS, stan na 2006 r.). Niewielka koncentracja lasów występuje w północno - zachodniej części gminy w sąsiedztwie rzeki. Gmina znajduje się w granicach Nadleśnictwa Kolumna, przy czym występują nieliczne grunty będące we władaniu Lasów Państwowych, rozproszone w gminie w postaci niewielkich działek. 12 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Zieleń występująca na terenie Gminy obejmuje niewielką liczbę parków (w miejscowościach Czarnocin, Grabina Wola, Szynczyce i Zamość), skwerów, cmentarzy, zieleni przyulicznej, a w stosunkowo dużym stopniu również ogrody przydomowe. W zabudowie jednorodzinnej dominują ogrody kwiatowe i warzywne stanowiące powierzchnię biologicznie czynną o udziale od 30 % do 60 % powierzchni działki mieszkalnej. Roślinność naturalnych zbiorowisk stopniowo zanika i jest uboga. Procesy zanikania gatunków właściwych dla naturalnych zespołów i pojawienia się obcych występują głównie na torfowiskach i łąkach. Niekorzystny wpływ na naturalne zbiorowiska roślinne mają powszechne melioracje, również na poziomach tarasów i den dolinnych. Ze względu na rolniczy charakter, na terenie gminy występuje bogata fauna krajobrazu rolniczego związana z terenami rolniczymi – polami uprawnymi, łąkami i pastwiskami, która jest uzależniona od stopnia różnorodności i intensywności prowadzonej gospodarki. Na suchych pastwiskach występują m.in. bąki, łowiki szerszeniaki, motyle, np. paź królowej, turkucie podjadki, świerszcze polne, a na zbiorowiskach łąkowych - wiele gatunków owadów żywiących się nektarem i pyłkiem kwiatowym np. motyli, pszczołowatych, wśród których znajdują się objęte ochroną gatunkową trzmiele. Dla niektórych gatunków ostoję tworzą zabytkowe parki oraz śródpolne i porolne zalesienia, a niekiedy także drewniane budynki, zwykle stare opuszczone stodoły. Na polach i łąkach spotyka się różnorodne gatunki ptaków, jak np.: bogatka, kos, zięba, szpak, sroka, bażant łowny, kuropatwa, skowronek, jaskółka, wróbel domowy. Często spotkać można także bociana białego. Najliczniejszymi ssakami upraw rolnych są gryzonie, głównie myszy zielne. Z gatunków łownych najpospolitsze są zające. Faunę gminy stanowią także zwierzęta leśne, które przetrwały w zachowanych lub nowo utworzonych kompleksach leśnych. W tutejszych lasach można spotkać jelenie, sarny, dziki, lisy, a także gryzonie – myszy leśne i wiewiórki. Liczne są gatunki związane pokarmowo z przeważającą w tutejszych lasach sosną. Spotyka się tu m.in. motyle (barczatka sosnówka, brudnica mniszka), pasikoniki, chrząszcze. Ponadto występują muchówki, wiele gatunków płazów (żaba trawna, żaba moczarowa, ropucha szara). Zanieczyszczenie środowiska Źródła oraz skala zanieczyszczenia środowiska na terenie gminy zostały opisane w punkcie 13 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 II.2.3. Uwarunkowania ochrony środowiska. Formy ochrony przyrody Na terenie gminy Czarnocin znajdują się pomniki przyrody, które zostały przedstawione poniżej. Tabela 4. Pomniki przyrody na terenie gminy Czarnocin. Lokalizacja Szynczyce Grabina Wola Gatunek Liczba park na terenie sosna wejmutka 2 Szkoły Podstawowej lipa drobnolistna 1 jesion wyniosły 2 lipa drobnolistna 1 dąb szypułkowy 1 park na terenie OSP Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czarnocin. Najcenniejszym obszarem na terenie gminy, z punktu widzenia ochrony krajobrazu przyrodniczego jest fragment Tuszyńsko – Dłutowsko - Grabiańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz Koluszkowsko – Lubochniański Obszar Chronionego Krajobrazu – obydwa w trakcie projektowania, stanowią fragment Wojewódzkiego Systemu Obszarów Chronionych. Pierwszy z nich funkcjonuje tylko na mocy prawa miejscowego - wyznaczony w regionalnym planie zagospodarowania przestrzennego województwa piotrkowskiego, a przyjęty na mocy uchwały nr XXV/166/88 WRN w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 27 maja 1988 r. (a w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego przyjętego Uchwałą przez Sejmik Wojewódzki, w czerwcu 2002 roku). Obejmuje on niewielki teren w północno - zachodniej części gminy zawarty pomiędzy doliną Wolbórki a drogą wojewódzką nr 30146. Koluszkowsko – Lubochniański Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje dolinę rzeki Miazgi oraz dolinę Wolbórki do granic Tuszyńsko - Dłutowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Projektowany Obszar znajduje się w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego. Rangę tych terenów podnosi fakt, iż jest to najmniej przekształcony fragment środowiska przyrodniczego gminy Czarnocin. W pobliżu (na terenie gminy Tuszyn) znajdują się źródła rzeki Wolbórki, która w swym górnym odcinku niesie wody I klasy czystości. Rzeka ta wraz ze swym 14 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 południowym dopływem oraz z wpadającą poniżej wsi Zamość rzeką Miazgą tworzą system korytarzy ekologicznych. 5 kwietnia 2007 roku Rada Gminy Czarnocin podjęła uchwałę (Nr VI/27/07) w sprawie uzgodnienia projektu Rozporządzenia Wojewody Łódzkiego w sprawie Tuszyńsko - Dłutowsko - Grabiańskiego oraz Koluszowsko - Lubochniańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Atrakcyjne tereny rekreacyjne znajdują się w dolinie rzeki Wolbórki gdzie obecnie budowane są zbiorniki małej retencji. Wybudowany został już zbiornik “Czarnocin” o powierzchni około 30 ha. W latach 2011 – 2014 planowana jest budowa 26 ha zbiornika wodnego “Rzepki” na cieku płynącym od Grabinej Woli. Dla obszaru tego obowiązuje zakaz innego sposobu zagospodarowania. Obiekty te przeznaczone są na potrzeby rolnictwa, ale korzystnie wpłyną też na krajobraz i atrakcyjność turystyczną gminy. Na terenie gminy znajdują się też zabytkowe parki (szerzej w akapicie Walory Kulturowe oraz Tabela 13. Obiekty znajdujące się w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Tabela 14. Wskaźniki decydujące o klasie czystości wód podziemnych w punkcie badawczym Czarnocin), które odgrywają znaczną rolę oddziałując korzystnie na środowisko przyrodnicze. Układy kompozycyjno – przestrzenne parków podnoszą reprezentują duże wartości dla równinnego i ubogiego w roślinność wysoką krajobrazu gminy. II.1.5. Rys historyczny Centrum gminy jest Czarnocin - jedna ze starszych i większych polskich wsi, która należała niegdyś do książąt mazowieckich. W 1289 roku została tu erygowana parafia, włączona do diecezji włocławskiej przez ówczesnego biskupa Jakuba Świnkę. Przez kolejnych pięć wieków Czarnocinem zarządzali biskupi włocławscy. W roku 1797 miejscowość przejął zaborczy rząd rosyjski i tym samym stała się ona własnością cara. Kilkadziesiąt lat później, w 1331 roku, biskup Maciej Golanczewski utworzył sołectwo Czarnocin przez co wieś Czarnocin stała się centrum administracyjnym dla terenu, który ją otaczał. Po Kongresie Wiedeńskim, w 1815 roku, wieś stałą się własnością rządową Królestwa Polskiego, a po zrywie powstańczym 1830 roku car zdecydował o nadaniu Czarnocina zasłużonemu oficerowi – dowódcy 9 Dywizji Piechoty – Timofiejowi. Natomiast po zniesieniu pańszczyzny w 1864 roku część majątku ukazem nadał służbie folwarcznej. W 1881 roku dobra czarnocińskie przejął kuzyn Timofiejewa – Grzegorz Longwinowicz. Po odzyskaniu niepodległości majątek przejęło państwo i rząd polski dokonał parcelacji jego części. 15 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Administratorem dóbr został wówczas Juliusz Poniatowski, który nadzorował parcelację majątku. Część – 200 hektarów, przekazano Wydziałowi Powiatowemu w Łodzi, który zorganizował wzorowe gospodarstwo mające stanowić powiatową fermę rolniczą. W czasie okupacji majątkiem zarządzali Niemcy, a po wyzwoleniu został on przekształcony w Państwowe Gospodarstwo Rolne, którego część (33 ha) przeznaczono na rzecz powstałej tutaj szkoły rolniczej. 3 września 1939 roku, doszło do zbombardowania pociągu w miejscowości Kalska Wola, a 6 czerwca 1943 roku grupa szturmowa Szarych Szeregów z Warszawy pod dowództwem Tadeusza Zawadzkiego, ps. „Zośka” i Macieja Bitnera, ps. „Maciek”, przeprowadziła „akcję Czarnocin”. Polegała ona na wysadzeniu mostu na rzece Wolbórce, pod stacją kolejową Czarnocin, na trasie Warszawa – Katowice. Akcja ta została upamiętniona istniejącym do dnia dzisiejszego obeliskiem znajdującym się przy ul. Dworcowej w Czarnocinie, obok żelaznego mostu na rzece Wolbórce. Jest to miejsce wydarzeń opisanych przez Aleksandra Kamińskiego w jednym z rozdziałów książki „Kamienie na szaniec”. Z historią gminy związany jest Władysław Stanisław Reymont, który pracował niegdyś na stacji kolejowej w Czarnocinie i uwiecznił ją w swoich nowelach. Ze względu na walor historyczny stacyjka ta występowała w polskich filmach, takich jak „Kobieta z prowincji” czy „Człowiek wózków”. II.1.6. Rys kulturowy W granicach gminy znajduje się szereg wsi ze starym rodowodem wywodzącym się z końca XIII i XIV w. Wyrażana się on m. in. istniejącą do dziś formą rozplanowania. Na terenie gminy występują wyłącznie osady wiejskie. W przeszłości znajdowała się tutaj znaczna liczba folwarków, m.in.: Czarnocin, Bieżywoda, Szczukwin, Rydzynki, Biskupia Wola. Na wzmiankę zasługują Czarnocin (ulicówka datowana na 1298 r.), Szynczyce (rzędówka - 1386 r.) oraz Rzepki jako wieś o równie starym rodowodzie (1386 r.) ale nierozpoznanym układzie rozplanowania, ponadto Tychów (rzędówka), Zamość (wieś sznurowa) a także Dalków. W krajobraz gminy wpisane były młyny. Źródła historyczne z początku XIX wieku wymieniają młyny Kanka, Abraham, Pyć i Wydma. Obiekty dziedzictwa kulturowego zostały opisane w punkcie II.2.2 Stan obiektów dziedzictwa kulturowego. 16 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 II.2. Zagospodarowanie przestrzenne Gmina Czarnocin pod względem powierzchni ogólnej należy do najmniejszych gmin powiatu piotrkowskiego, zajmując niewiele ponad 5% jego powierzchni. Struktura użytkowania gruntów jest odzwierciedleniem zarówno sposobu wykorzystywania warunków przyrodniczych i zagospodarowania terenu jak i stopnia zainwestowania. Gmina zajmuje prawie 7200 ha, z czego 88 % stanowią użytki rolne, co świadczy o rolniczym charakterze gminy. Na terenie gminy brak jest obowiązującego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. Tabela 5. Struktura gruntów na terenie gminy.* Użytki rolne Rodzaj grunty orne sady łąki pastwiska 5333 42 558 303 Powierzchnia (ha) Razem Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty 528 510 6236 *stan na 2005 rok Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. Przez teren gminy przebiega elektroenergetyczna, napowietrzna linia najwyższego napięcia 220 kV Piotrków - Łódź. Wzdłuż trasy tej linii występuje strefa ochronna o szerokości 60 m, związana z emisją pola elektromagnetycznego. W strefie ochronnej ww. linii nie powinna być lokalizowana zabudowa przeznaczona do stałego pobytu człowieka, urządzenia zraszające, magazyny materiałów łatwopalnych itp. 17 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 II.2.1. Infrastruktura techniczna Stan i poziom infrastruktury technicznej jest ważnym wskaźnikiem świadczącym o rozwoju gminy, a pośrednio wskazuje na warunki życia mieszkańców gminy i kulturę rolną. Infrastruktura techniczna pełni funkcje: lokalizacyjną, ponieważ wpływa na rozmieszczenie obiektów produkcyjnych, steruje osadnictwem integracyjną – przyczynia się do aktywizacji działań społeczno - gospodarczych zaopatrzeniową – dostarcza ciepło, wodę, gaz itp. II.2.1.1. Infrastruktura komunikacyjna Układ komunikacyjny stanowi podstawę układu przestrzennego każdego obszaru. Gęstość jego sieci, stan techniczny oraz układ i relacje stanowią o możliwościach rozwojowych obszaru, natomiast dostępność sieci drogowej i jej powiązania wyznaczają wartość rozwojową terenu. Układ komunikacyjny gminy składa się z: sieci drogowej, linii kolejowej, pasażerskiej komunikacji autobusowej PKS. Podstawą powiązania miejscowości na terenie gminy jest komunikacja drogowa i autobusowa, a gminy z otoczeniem – komunikacja drogowa, autobusowa i kolejowa. Sieć drogowa Rozwój gospodarczy gminy uwarunkowany jest, z jednej strony przebiegiem dróg zewnętrznych, a z drugiej strony układem dróg wewnętrznych, ich stanem technicznym, możliwościami rozbudowy i modernizacji. Podstawą powiązania miejscowości na terenie gminy i gminy z otoczeniem, jest komunikacja drogowa. Układ drogowy gminy Czarnocin tworzą drogi publiczne: gminne, powiatowe oraz droga wojewódzka. Ponadto na obszarze gminy występują drogi gospodarcze obsługujące tereny zabudowy wiejskiej. Brak jest natomiast dróg krajowych. Istotną rolę odgrywa droga wojewódzka nr 716 Koluszki – Piotrków Trybunalski wyprowadzająca ruch komunikacyjny z obszaru gminy w kierunku miast Piotrkowa Trybunalskiego (na południe) i Koluszek (na północ). Znajduje się ona w administracji Zarządu Dróg Wojewódzkich w Łodzi. 18 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Nasilenie ruchu jest stosunkowo nieduże, niemniej pełni ona także funkcje tranzytowe. Długość drogi w granicach gminy wynosi ~ 2,6 km. Droga posiada nawierzchnię bitumiczną. Drogi powiatowe zapewniają podstawowe powiązania gminy Czarnocin z sąsiednimi gminami. Łączna długość dróg powiatowych w granicach gminy wynosi 45,3 km. Pozostają one w zarządzie Zarządu Dróg Powiatowych w Piotrkowie Trybunalskim. Generalnie drogi te posiadają jezdnie dwupasmowe o szerokości jezdni w granicach 1,0 – 5,5 m i nawierzchni bitumicznej o zróżnicowanym stanie technicznym. Szczególną rolę odgrywa droga powiatowa nr 3313E Kalska Wola – Kruszów, łącząca drogę wojewódzką nr 716 z drogą krajową nr 1, będącą częścią drogi międzynarodowej E75 oraz budowaną obecnie autostradą A - 1 relacji Gdańsk – Piotrków Trybunalski – Katowice – Cieszyn. Drogi powiatowe przebiegające przez obszar gminy zostały przedstawione w poniższej tabeli. Tabela 8. Drogi powiatowe na terenie gminy Czarnocin. Numer drogi Relacja Długość (km) 30135 Wola Kutowa – Dalków 5,7 30147 Wola Kutowa – Szynczyce 5,2 30155 Srock – Podolin 1,1 30146 Tuszyn – Czarnocin 3,8 30148 Dalków – Biskupia Wola 9,1 30149 Czarnocin – Będków 3,0 30156 Kruszów – Kalska Wola 8,7 30195 Kurowice – Zamość 2,3 30196 Kurowice – Dalków 1,8 30134 Modlica – Wola Kutowa 2,1 30139 Zawodzie - Prażki – Kolonia Będków 2,5 Razem 45,3 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2004 – 2006. Drogi gminne zapewniają bezpośrednią obsługę terenu, a także powiązanie z drogą wojewódzką i drogami powiatowymi. Posiadają one nawierzchnie bitumiczne i gruntowe. 19 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Tabela 9. Drogi gminne w gminie Czarnocin. Nr drogi Relacja Rodzaj nawierzchni Długość (km) 3052501 Zamość – Czarnocin PGR bitumiczna 2.3 3052502 Tychów - Krzyżówka gruntowa 2.9 3052503 Czarnocin – Bieżywody bitumiczna 3.0 3052504 Szynczyce – Ostrówek gruntowa 2.8 3052505 Biskupia Wola - Kiełczówka bitumiczna - gruntowa 2.7 3052506 Biskupia Wola - Raciborowice gruntowa 0.8 3052507 Głuchów - Podolin gruntowa 1.6 Razem 16, 1 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2004 – 2006. Łączna długość gminnych dróg publicznych wynosi 16,1 km, w tym 8,0 km o nawierzchni twardej (bitumicznej), 8,1 km o nawierzchni gruntowej i średniej szerokości jezdni ~ 4 m. Dodatkowo na terenie gminy istnieje szereg dróg gminnych nienumerowanych o przeważnie gruntowej nawierzchni. W zakresie powiązań wewnątrzgminnych sieć drogowa jest wystarczająco gęsta. Wszystkie wsie są mają połączenie ze sobą i z siedzibą gminy. Większość dróg wymaga przebudowy bądź modernizacji, szczególnie w zakresie szerokości jezdni i wzmocnienia nawierzchni. Dotyczy to też drogi wojewódzkiej i dróg powiatowych ale przede wszystkim dróg gminnych, które charakteryzują się złym stanem technicznym oraz tendencją do sytuowania zabudowy w bliskiej odległości od jezdni, co utrudnia warunki jazdy i stwarza niebezpieczeństwo wypadków, stanowiąc również ograniczenia w połączeniach komunikacyjnych. Konieczna jest też przebudowa nawierzchni nieutwardzonych dróg gminnych. Komunikacja kolejowa Gmina posiada również dogodne połączenie kolejowe. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa relacji Warszawa – Piotrków Tryb. – Katowice, tzw. „warszawsko – wiedeńska” ze stacją w miejscowości Czarnocin, zapewniającą bezpośrednie połączenia z Koluszkami, Częstochową, Piotrkowem Trybunalskim, Łodzią i Radomskiem. Przez Piotrków Trybunalski przebiegają również ważne w układzie krajowym i europejskim linie kolejowe. 20 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Komunikacja autobusowa Uzupełnienie środków komunikacji zbiorowej stanowią połączenia realizowane przez PKS z siedzibą w Piotrkowie Trybunalskim, Łodzi i Tomaszowie Mazowieckim oraz przez prywatnych przewoźników. Linie autobusowe przebiegają drogą wojewódzką i drogami powiatowymi nr 30148, 30149 oraz 30156. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Głównym dostawcą usług telekomunikacyjnych na terenie gminy jest Telekomunikacja Polska S.A. (oddział w Piotrkowie Trybunalskim). Obszar gminy znajduje się również w zasięgu operatorów cyfrowej telefonii komórkowej. Poziom dostępności do usług telekomunikacyjnych na terenie gminy ocenia się jako niski - lokalna sieć telefoniczna jest słabo rozbudowana, a pojemność urządzeń numerycznych i sieci łączności przewodowej jest ograniczona. Dodatkowo występuje niski stopień informatyzacji instytucji publicznych. Urząd Gminy nie posiada systemu elektronicznego obiegu dokumentów, zaledwie dwa komputery podłączone są do sieci internetowej oraz działających w sieci lokalnej. Urząd posiada stronę internetową wraz z Biuletynem Informacji Publicznej, na której udostępniane są podstawowe informacje o organizacji pracy Urzędu. Jednak Urząd nie udostępnia na tych stronach informacji na temat załatwianych spraw. II.2.1.2. Elektroenergetyka Zaopatrzenie w energię elektryczną na terenie gminy odbywa się w oparciu stacje zasilające (GPZ) 110/15 kV, znajdujące się w Piotrkowie Tryb., Łaznowie i Kalinku oraz sieci rozdzielczej średniego napięcia 15 kV, składającej się z linii magistralnych i odgałęźnych z przyłączonymi do nich lokalnymi stacjami transformatorowo – rozdzielczymi 15/0,4/0,23 kV. Sieć rozdzielcza 15 kV oraz linie niskiego napięcia wykonane są w przeważającej części jako napowietrzne. Ich stan techniczny jest na ogół dobry. GPZ 110/15 kV są obiektami nowoczesnymi, wyposażonymi w automatykę samoczynnego ponownego załączania. Modernizacji, polegającej na dobudowie stacji 15/0,4 kV, wymaga zasilanie w energię niektórych miejscowości, takich jak: Szynszyce, Czarnocin Poduchowny, Czarnocin Parcela i Rzepki. 21 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Budowa linii średniego napięcia 15 kV, stacji 15/0,4/0,23 kV i linii niskiego napięcia 0,4/0,231 kV będzie także niezbędna dla zasilania w energię elektryczną obszarów przewidywanych pod zabudowę mieszkaniową i planowanych do zorganizowanej działalności inwestycyjnej. Roczne zapotrzebowanie energii elektrycznej przez gminę kształtuje się obecnie na poziomie 5.000 MWh, a zapotrzebowanie na moc elektryczną wynosi 2,0 MW. Urządzenia i sieci posiadają rezerwę energii zapewniającą wystarczającą ilość i jakość w perspektywie przyłączenia nowych odbiorców, zarówno indywidualnych, jak i instytucjonalnych. II.2.1.3. Ciepłownictwo Gmina nie posiada centralnego systemu ciepłowniczego. Ze względu na niski stopień koncentracji zabudowy na terenie gminy, brak jest podstaw do rozwoju infrastruktury centralnego zaopatrzenia w ciepło. Zaopatrzenie w energię cieplną, zarówno w zakresie potrzeb bytowych mieszkańców, jak i produkcyjnych, realizowane jest przez lokalne źródła energii. Najczęściej są to instalacje etażowe i piecowe, a sporadycznie lokalne instalacje centralnego ogrzewania w budynkach mieszkalnych. Dla potrzeb budynków użyteczności publicznej funkcjonują kotłownie olejowe lub węglowe. Głównym źródłem pozyskiwania energii jest węgiel. Na terenie gminy Czarnocin zlokalizowane są dwa kolektory słoneczne - w miejscowościach Dalków i Czarnocin. Są one wykorzystywane do podgrzewania wody i wspomagania ogrzewania budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Ze względu na brak sieci ciepłowniczej na terenie gminy występuje znaczące zjawisko niskiej emisji, przez co istnieje potrzeba modernizacji istniejących urządzeń grzewczych i przechodzenia na źródła niewęglowe. II.2.1.4. Zaopatrzenie w gaz W gminie brak jest sieci gazowej co zmniejsza możliwości tworzenia alternatywnych źródeł ciepła. Zapotrzebowanie na gaz do użytku gospodarstw domowych pokrywane jest butlami z gazem propan butan. 22 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 II.2.1.5. Gospodarka wodno – ściekowa Gospodarka wodna Zbiorowe zaopatrzenie mieszkańców gminy Czarnocin w wodę, realizowane jest za pośrednictwem należącej do gminy sieci wodociągowej o długości 71,1 km. Szacuje się, że do sieci podłączonych jest 95 % mieszkańców gminy. Na wodociągi komunalne w gminie składają się cztery wodociągi grupowe funkcjonujące o cztery ujęcia wód podziemnych. W każdym z nich woda pobierana jest z utworów czwartorzędowych i (po uzdatnieniu) podawana do sieci. Tabela 10. Struktura sieci wodociągowej na terenie gminy. Wodociąg Lokalizacja ujęcia Piętro wodonośne Stan wody podawanej do sieci Zasięg „Czarnocin” Środkowa cześć Czarnocina Czwartorzędowe Uzdatniana Czarnocin, Zawodzie, Zamość, Kolonia Zamość, Bieżywody Biskupia Wola przy Czwartorzędowe drodze Kruszów Wolbórz Uzdatniana Biskupia Wola, Kalska Wola Czwartorzędowe Uzdatniana Szynczyce, Budy Szynczyckie, Grabina Wola, Tychów, Rzepki, Wola Kutowa Dalków przy drodze Czwartorzędowe Brójce – Czarnocin Uzdatniana Dalków „Biskupia Wola” „Szynczyce” „Dalków” Szynczyce przy drodze Kruszów Wolbórz Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czarnocin. Dodatkowo przez zachodnio – południową cześć gminy przebiega rurociąg tranzytowy wody o średnicy 1600mm, z rezerwą terenową na drugi rurociąg, zaopatrujący w wodę mieszkańców Łodzi w ramach Wodociągu Sulejów – Łódź ze Zbiornika Sulejowskiego na rzece Pilicy. Strefa bezpieczeństwa rurociągu tranzytowego wody wynosi po 15m z każdej jego strony. W latach 2007-2010 planuje się wykonanie 10 km sieci wodociągowej. Poprawa stanu zaopatrzenia mieszkańców gminy w wodę powinna skoncentrować się na dalszej poprawie jakości dostarczanej wody poprzez modernizację urządzeń do jej uzdatniania. 23 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Gospodarka ściekowa Długość kanalizacji sanitarnej na terenie gminy wynosi 15,1 km. Skoncentrowana jest ona we wsi Czarnocin. Kanały sanitarne pracujące w systemie grawitacyjnym odprowadzają ścieki sanitarne z rejonu centrum oraz terenów mieszkaniowych. Na pozostałych terenach gminy ścieki bytowo - gospodarcze z budynków indywidualnych odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych. Ścieki są wywożone przez samochody asenizacyjne do punktu zlewnego przy oczyszczalni ścieków w Czarnocinie lub zagospodarowywane we własnym zakresie. Ilość wywożonych ścieków nie odpowiada ilości zużywanej wody. Istnieją także przypadki odprowadzania ścieków sanitarnych z gospodarstw w sposób niekontrolowany do lokalnych rowów i cieków powierzchniowych. Od 1992 r. we wsi Czarnocin działa mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków komunalnych typu BIO-PAK o przepustowości 500m3/d. Oczyszczalnia ścieków posiada pozwolenie wodno - prawne na odprowadzanie oczyszczonych ścieków do rzeki Wolbórki w ilości Qmaxd=500 m3/d przy Qmaxh = 40 m3/h z terminem ważności do 30.09.2013 r. W oczyszczalni stosowany jest dwustopniowy mechaniczno – biologiczny proces oczyszczania ścieków z nisko obciążonych osadem czynnym, z redukcją związków biogennych, ze stabilizacją i przeróbką osadu. Osady ściekowe prasowane są na prasie komorowej, a następnie zagospodarowywane rolniczo. Przyjęta technologia pozwala na uzyskanie założonych efektów oczyszczania ścieków, spełniających kryteria określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzeniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2004 Nr 168 poz. 1763). W tabeli przedstawione zostały ładunki zanieczyszczeń ścieków dopływających do oczyszczalni oraz odpływających z oczyszczalni. Tabela 11. Ładunki zanieczyszczeń w oczyszczalni Czarnocin. Wskaźniki BZT5 ChZT [mgO2/l] [mgO2/l] Zawiesina ogólna mg/l] Porg Norg [mg/l] [mg/l] Średnie roczne wartości wskaźników w ściekach Dopływających 240,0 440,0 207,0 3,4 25,5 Odpływających 6,4 40,5 11,0 3,6 2,9 24 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czarnocin. W latach 2007 - 2010 planuje się wykonanie systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków o długości 21,05 km, polegającego na zbiorczym systemie kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej i tłocznej, a także budowie przydomowych oczyszczalni ścieków. Koncepcja Programowo – Przestrzenna odprowadzania i oczyszczania ścieków dla Gminy Czarnocin przyjęta została uchwałą 10/44/07 z dnia 14 listopada 2007 r. II.2.1.6. Gospodarka odpadami Główne źródła wytwarzania odpadów komunalnych na terenie gminy są gospodarstwa domowe i obiekty infrastruktury, tj. handel, usługi, zakłady rzemieślnicze, szkolnictwo itp. Na terenie gminy istnieje gminne składowisko odpadów stałych stałych położone we wsi Czarnocin. Powierzchnia całkowita składowiska wynosi 0.52ha. Jest ono objęte strefą ochronną określoną na poziomie 300m. Bezpośrednie otoczenie stanowią użytki rolne. Eksploatowana kwatera posiada uszczelnienie dna w postaci geomembrany PEHD o grubości 1,5mm zabezpieczającej wnikanie odcieków z odpadów do gruntu. Przewidywany okres eksploatacji to lata 2020 - 2025. Planowana pojemność wynosi 17 497m3. Obecnie ilość składowanych odpadów wynosi około 1 000m3. Na terenie gminy nie jest prowadzona zbiórka odpadów niesegregowanych oraz selektywna zbiórka surowców wtórnych. II.2.1. Własność nieruchomości Obszar gminy zajmuje prawie 7200 ha. Większa cześć gruntów pozostaje w rękach osób prywatnych. Sytuacja ta spowodowana jest powszechnym występowaniem budownictwa jednorodzinnego oraz dużym udziałem gruntów rolnych, które stanowią własność prywatną. Zaledwie 91,4 ha (niecałe 1,3 %) powierzchni to grunty gminne. II.2.2. Stan obiektów dziedzictwa kulturowego Oprócz układów przestrzennych wymienionych w punkcie II.1.6. Rys kulturowy o walorach kulturowych gminy decyduje także szereg obiektów mieszkalnych, gospodarczych oraz zabytków 25 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 techniki znajdujących się w rejestrze zabytków lub w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi. Zostały one przedstawione w poniższych tabelach. Tabela 12. Obiekty znajdujące się w rejestrze zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Miejscowość Adres Opis Obiekt Datowanie Materiał Parki Czarnocin Poniatowskiego 5 Zespół Szkół Rolniczych park przyszkolny 1924 - Grabina Wola 18 Zespół dworsko - parkowy park dworski XIX w - Szynczyce 5 zespół dworsko - parkowy park dworski XIX w. - nastawnia 1930 murowana poczekalnia ok. 1850 drewniana XVIII drewniana Zabytki techniki Czarnocin - dworzec kolejowy Zabytki sakralne Czarnocin nr rej.: 9-I-9 z 12.09.1947 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Wojewódzki Konserwator Zabytków. Gminy kapliczka p.w. św. Marka Czarnocin na lata 2004 – 2006, Zespół Szkół Rolniczych w Czarnocinie Na zespół składają się budynek szkoły (wybudowanej w latach 1923-1924), zabudowania związane ze szkołą m. in. dom dyrektora, dwa budynki mieszkalne pracowników szkoły, stodoła, wozownia, spichlerz, magazyn (wybudowane w latach 1924 -1929) oraz park. Wszystkie wymienione budynki znajdują się w ewidencji WKZ. Budynek szkoły znajduje się w centrum założenia architektonicznego. Szkoła jest murowana, otynkowana, piętrowa o mansardowym krytym blachą dachu. 26 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Fot. 1. Zespół Szkół Rolniczych w Czarnocinie. Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czarnocin. Zabytkowy park w Czarnocinie (nr rej.: 292 z 31.08.1983 i z 1.10.199) powstał w 1924 r. w kształcie zbliżonym do kwadratu. Obecnie zajmuje on około 2 ha i został powiększony o teren dawnego sadu oraz zieleń ozdobną założoną w otoczeniu internatu. W parku znajduje się dorodny starodrzew liściasto - iglasty: brzozy, robinie, klony, lipy, świerki i modrzewie. Najpiękniejszą częścią parku jest jego zachodnia część wsparta o aleję lipową długą na ponad 300 m prowadzącą w kierunku północnym. Średni obwód drzew to około 2,7 m. Stan techniczny budynku szkoły jest dobry natomiast stan pozostałych budynków można ocenić jako średni lub zły. W murowanym, dwukondygnacyjny spichlerzu z 1927 r. widoczne są uszkodzenia muru i tynku, zużyta jest stolarka. Dom dyrektora szkoły ma uszkodzone tynki, podobnie dom pracowników szkoły. Magazyn narzędzi jest zawilgocony i podobnie jak spichlerz, wozownia oraz stodoła wymaga remontu. Do dziś zieleń wysoka jak i niska w parku przetrwały w dobrym stanie. Ścieżki żwirowe i rabaty kwiatowe są dobrze utrzymane. Zespół dworsko - parkowy w Grabinej Woli Założenie parkowe obejmuje część ozdobną wraz z dworem i częścią gospodarczą przylegającą do szosy Kruszów – Biskupia Wola. Dworek z początku XIX w., obecnie w stanie ruiny wpisany został do ewidencji WKZ. Z dawnego zespołu dworskiego zachował się murowany spichlerz 27 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 mieszczący obecnie remizę OSP oraz zabytkowy park (nr rej.: 365 z 12.05.1986 i z 30.12.1994) pochodzący z XIX. Park zachował się do czasów współczesnych w dawnych granicach - zajmuje 4,5 ha. W jego części frontowej położony jest okolony drzewami staw o powierzchni 700 m2, częściowo porośnięty sitowiem. Południowa część obszaru objętego ochroną ma charakter leśny. Dawne ogrodzenie parku zostało całkowicie zniszczone. Wycięta została także aleja grabowa po której, do dziś pozostały jedynie odrośla grabowe tworzące szpaler. Przez park przebiega także droga wjazdowa prowadząca w przeszłości do dworku. Spośród drzew występujących na terenie parku należy wymienić jesiony wyniosłe, lipy drobnolistne, dęby szypułkowe, wierzby białe i olchy czarne. Dwa dęby o obwodzie 400 i 300 cm planuje się uznać za pomniki przyrody. Podszycie stanowią graby pospolite, jesiony wyniosłe, czeremcha, leszczyna pospolita, głóg. Stan drzew i podszycia jest dobry. Park ten podnosi estetyką krajobrazu wsi, ma znaczenie ekologiczne jako siedziba drobnych zwierząt, zwłaszcza ptactwa. Zespół dworsko - parkowy w Szynczycach Zespół stanowił dwór z 1872 r. wraz z zabudowaniami gospodarczymi: stodołą, stajnią, spichrzem, oborą i gorzelnią oraz parkiem z końca XIX w. Do dziś przetrwał tylko jeden budynek – dworek, użytkowany od 1938 r. przez Szkołę Podstawową w Szynczycach. Fot. 2. Dworek z Szynczycach. Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czarnocin. 28 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Zabytkowy park w Szynczycach (nr rej.: 320 z 31.08.1983 i z 15.09.1993) pochodzi z końca XIX w. i obecnie zajmuje powierzchnię 0,95 ha o kształcie zbliżonym do prostokąta. Pierwotnie miał on 3 ha powierzchni, jednak częściowo uległ parcelacji z przeznaczeniem pod uprawy rolne. Park jest otoczony ogrodzeniem drewnianym (od frontu) i betonowym. Stan drzew jest dobry, spośród bardziej wartościowych drzew wymienić należy sosny wejmutki, lipy oraz okazałe klony. w zachodniej części drzewostanu występuje świerk. w północnej części parku znajduje się sad. Podszycie stanowią m. in. tawuła i śnieguliczka, runo natomiast fiołek, pokrzywa, marchwica, trawy oraz rabaty kwiatowe. Dworek po 1945 r. był remontowany: pokrycie z papy zastąpiono blachą, budynek zelektryfikowany i skanalizowany, posiada centralne ogrzewanie. Jego stan techniczny można ocenić jako średni. Aleje oraz dziedziniec położony przy dworku są w dobrym stanie, część nawierzchni została pokryta asfaltem. Park w Szynczycach położony jest w terenie płaskim, bezleśnym stąd jego rola w terenie jest znacząca – urozmaica krajobraz i stwarza możliwości wypoczynku dla mieszkańców wsi. Drzewostan ma także znaczenie ekologiczne jako siedziba dla ptactwa. Inne obiekty zabytkowe zlokalizowane na terenie gminy to zabytki techniki składające się na zespół dworcowy w Czarnocinie: drewniana poczekalnia dworcowa kolei warszawsko - wiedeńskiej (z ok. 1850 r.) oraz murowany budynek nastawni (z 1930 r.). Właścicielem i użytkownikiem zespołu jest PKP Warszawa. Budynki są w złym stanie technicznym, widoczne są ubytki cegły w podmurówce poczekalni oraz w elementach rozluźnionej już konstrukcji i snycerki. Na elementach drewnianych budynków żerują owady. Tabela 13. Obiekty znajdujące się w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Lp. Miejscowość Adres Opis Obiekt Datowanie Materiał Obiekty architektury 1. Bieżywody 19 - chałupa 1907 drewniany 2. Biskupia Wola 37 - chałupa 1918 drewniany 40 - chałupa 1918 drewniany 112 - dom 1927 murowany 5. 16 - dom 1880 murowany 6. 50 Zespół kościoła plebania 1881 murowany 3. 4. Czarnocin 29 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Adres Opis Obiekt Datowanie Materiał kościół parafialny 1879 - 1891 murowany 8. 83 p.w. Wniebowzięcia NMP - chałupa 1900 drewniany 9. 85 - chałupa 1895 drewniany 10. 91 - chałupa 1860 drewniany 11. 95 - chałupa 1905 drewniany 12. Poniatowskiego 5 Zespół Szkół Rolniczych dom dyrektora 1924 murowany 13. wozownia 1929 murowany 14. szkoła 1923 - 1924 murowany 15. stodoła 1927 drewniany 16. spichlerz 1927 murowany 17. magazyn 1929 murowany 18. dom 1954 murowany 19. dom 1920 - 1930 murowany Lp. Miejscowość 7. 20. Czarnocin Parcela 9 - chałupa 1900 drewniany 21. Grabina Wola 18 Zespół dworsko parkowy spichlerz pocz. XIX w. murowany dwór pocz. XIX w. drewniany 18 - dom 1900 drewniany 29 - chałupa 1924 drewniany 22. 23. Kalska Wola 24. 25. Rzepki 55 - chałupa 1905 - 1910 drewniany 26. Rzepki Szlach. 39 - chałupa 1850 drewniany 27. Szynczyce 5 Zespół dworsko parkowy dwór 1870 murowany stodoła kon. XIX w. murowany 38 - chałupa 1924 drewniany 47 - chałupa 1890 drewniany 50 - chałupa 1900 drewniany 26 - chałupa 1900 drewniany 33. 27 - dom 1932 drewniany 34. 29 - dom 1892 drewniany 35. 31 - chałupa 1880 drewniany 36. 45 - dom 1920 drewniany 28. 29. 30. 31. 32. Tychów 30 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Adres Opis Obiekt Datowanie Materiał 37. 54 - chałupa 1890 drewniany 38. 56 - dom 1920 drewniany - - kapliczka rzkat. 2 poł. XIX w. murowany 24 - chałupa 1906 drewniany - - Lp. Miejscowość Zamość 39. 40. Cmentarze i miejsca pamięci narodowej 41. Czarnocin 50 Zespół kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP - Cmentarz parafialny rzymsko katolicki 42. 43. - Cmentarz rzymsko katolicki mogiła zbiorowa poległych podczas bombardowania pociągu w Kalskiej Woli w dniu 3 września 1939 r. mogiła zbiorowa żołnierzy podziemia straconych przez okupanta hitlerowskiego w 1944 r. Obiekty techniki 44. Czarnocin 45. - - młyn motorowy 1936 murowany - zespół dworcowy kolei PKP - 1850 - 1930 - Poniatowskiego 5 Zespół Szkoły Rolniczej stolarnia 1924 murowana 46. 47. Ostrówek - - młyn wodny 1910 murowano drewniany 48. Szynczyce - - wiatrak poł. XIX w. drewniany Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2004 – 2006. Zespół Kościoła p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Czarnocinie (Tabela 13. Obiekty znajdujące się w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków poz. 6 i 7), w którego skład wchodzi neoromański kościół z elementami neorenesansowymi rozbudowany w 1905 r., plebania i cmentarz (Tabela j.w. poz. 41). W kościele znajduje się pochodząca z połowy XVIII w. rokokowa ambona. Stan cmentarza jest dobry - czytelne jest rozplanowanie całości jak i kwater, dobry jest stan porastającej zieleni. Na jego terenie znajdują się miejsca pamięci narodowej: mogiła zbiorowa partyzantów AK oraz mogiła zbiorowa żołnierzy WP poległych w 1939 r. (Tabela j.w. poz. 42 i 43). Liczne zabudowania mieszkalne (domy i chałupy) znajdujące się w ewidencji WKZ (Tabela. Obiekty znajdujące się w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków) są zazwyczaj w złym stanie 31 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 technicznym. Wyjątek stanowi zespół kościelny (plebania oraz kościół) p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Czarnocinie wybudowany w latach 1879-1891. Budynki te wraz z wyposażeniem (m. in. ołtarz główny i boczne, rokokowa ambona, witraże) zachowane są w stanie dobrym. Fot. 3. Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Czarnocinie. Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czarnocin. Młyny znajdujące się w gminie: motorowy w Czarnocinie, napędzany siłą wiatru koźlak w Szynczycach są w złym stanie technicznym. Ponadto w Czarnocinie przy ul. Kolejowej obok żelaznego mostu na rzece Wolbórce położony jest obelisk upamiętniający akcję batalionu “Zośka” Tadeusza Zawadzkiego Szarych Szeregów mającą na celu wysadzenie broni niemieckiej. Akcja ta została opisana w książce A. Kamińskiego “Kamienie na szaniec”.Na terenie gminy występuje znaczna liczba stanowisk archeologicznych - dotychczas odkryto ich 101. 32 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 II.2.3. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego Stan czystości wód podziemnych Na terenie gminy Czarnocin jakość wód podziemnych monitorowana jest w ujęciu zlokalizowanym na terenie firmy BINSTAL w Czarnocinie. Ujęcie to reprezentuje czwartorzędowy poziom wodonośny, objęte jest monitoringiem regionalnym, wykonawcą pomiarów jest WIOŚ Łódź, Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim. W roku 2006 stwierdzono dobrą jakość (II klasa) wód podziemnych w ujęciu w Czarnocinie, przy czym ze względu na zawartość żelaza, wody zostały zakwalifikowane do III klasy (Informacja o stanie środowiska na terenie miasta Piotrkowa Trybunalskiego i powiatu piotrkowskiego ziemskiego w roku 2006). W poniższej tabeli przedstawiono wskaźniki decydujące o klasie czystości. Tabela 14. Wskaźniki decydujące o klasie czystości wód podziemnych w punkcie badawczym Czarnocin. Rodzaj wskaźnika Wartość wskaźnika temperatura 11 [°C] przewodność (w 20°C) 456 [uS/cm] azotany 11,5 [mg NO3/l] ogólny węgiel organiczny 2,3 [mg C/l] fosforany 0,14 [mg PO4/l] siarczany 33 [mg SO4/l] wapń 74,06 [mg Ca/l] żelazo 0,39 [mg Fe/l] mangan 0,109 [mg Mn/l] Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2006 roku. Stan czystości wód powierzchniowych Na terenie gminy jakość wód prowadzonych przez rzekę Wolbórkę nie jest monitorowana. Punkty pomiarowo kontrolne znajdują się w Tomaszowie Mazowieckim (km 1,5; powiat tomaszowski) i Wolborzu (km 18,2; powiat piotrkowski). 33 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 W najbliżej położonym ppk. Wolbórz w 2006 roku, wody zakwalifikowane zostały do IV klasy (wody niezadowalającej jakości). Zadecydowały o tym takie wskaźniki jak: barwa (wskaźnik fizyczny), BZT5, ChZT-Cr, ChZT-Mn i tlen rozpuszczony (wskaźniki tlenowe), fosforany (wskaźnik biogenny). Klasie V odpowiadały dwa wskaźniki: ogólna liczba bakterii Coli oraz liczba bakterii Coli typu fekalnego. W stosunku do roku 2004 wynikowa klasyfikacja Wolbórki w ppk. Wolbórz nie uległa zmianie, nastąpiło jednak pogorszenie warunków tlenowych i stanu sanitarnego wód. Jakość wód Wolbórki na omawianym odcinku w dużej mierze kształtuje się pod wpływem ścieków odprowadzanych do niej z oczyszczalni w Tuszynie i Czarnocinie, a także zanieczyszczeń wnoszonych przez dopływy, głównie Miazgę i Łaznowiankę. Stan czystości powietrza Ze względu na rolniczy charakter gminy oraz brak obiektów przemysłowych, głównym źródłem zanieczyszczeń jest „niska emisja". Lokalne kotłownie oraz ogrzewanie piecowe są najczęstszym sposobem zaopatrzenia mieszkańców gminy w ciepło. Szczególnie w okresie zimowym, ze względu na warunki odprowadzania zanieczyszczeń do atmosfery oraz ich lokalizacje w istotny sposób wpływają na jakość powietrza na terenie gminy. Wielkość emisja związana jest z zabudową poszczególnych wsi. Istotny wpływ na jakość powietrza w gminie ma również transport, a w szczególności droga wojewódzka oraz pobliska autostrada A1. Rozmieszczenie przestrzenne tego rodzaju emisji w gminie jest ściśle związany z rozmieszczeniem obciążeń transportowych dróg, proporcjonalnym do ich rangi w krajowej sieci drogowej. Zanieczyszczenia komunikacyjne to tlenki węgla, węglowodory aromatyczne i alifatyczne, związki ołowiu i tlenki azotu. Przyczynia się do tego przede wszystkim intensywny rozwój komunikacji, cechujący cały obszar kraju, niski poziom techniczny pojazdów oraz ogólnie zły stan sieci dróg. Dodatkowym źródłem zanieczyszczenia mogą być zanieczyszczenia alochtoniczne, napływające spoza terenu gminy. Gmina położona jest w małej odległości od Aglomeracji Łódzkiej, a warunki ukształtowania terenu, klimat i mała lesistość połączone z przewagą wiatrów północno - zachodnich sprawiają, że przemieszczanie zanieczyszczeń drogą powietrzną jest ułatwione. 34 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Z uwagi na brak monitoringu na tym obszarze, ocena stanu powietrza w gminie jest możliwa jedynie na podstawie badań zrealizowanych na terenie innych gmin powiatu piotrkowskiego i przy uwzględnieniu obszaru Aglomeracji Łódzkiej. Zanieczyszczeniami powietrza najczęściej występującymi na terenie powiatu są pyły, tlenek i dwutlenek węgla, tlenki azotu i dwutlenek siarki. Wynikowe klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna strefy, uzyskane w ocenie rocznej dla powiatu piotrkowskiego z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia zostały przedstawione w Tabeli 15.Stan czystości powietrza na terenie powiatu piotrkowskiego wg. kryteriów ustanowionych dla ochrony zdrowia w 2006 roku. Tabela 15. Stan czystości powietrza na terenie powiatu piotrkowskiego wg. kryteriów ustanowionych dla ochrony zdrowia w 2006 roku. Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń Klasa ogólna SO2 NO2 PM10 Pb C6H6 CO O3 A A A A A A C C Źródło: WIOŚ Zakwalifikowanie strefy do klasy C wymaga wdrożenia programu ochrony powietrza. Jednakże dane pochodzą tylko z 2006 roku, a niekorzystne warunki meteorologiczne panujące w województwie łódzkim w tym roku - duża liczba mroźnych dni zimą oraz upalnych latem, spowodowały okresowe pogorszenie stanu aerosanitarnego powietrza. Tabela 16. Stan czystości powietrza na terenie powiatu piotrkowskiego wg. kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin w 2006 roku. Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy SO2 A NOx A O3 A Klasa ogólna A Źródło:WIOŚ Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna strefy, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin przedstawia Tabela 16. Stan czystości powietrza na terenie powiatu piotrkowskiego wg. kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin w 2006 roku. Z danych wynika, że zarówno dla poszczególnych 35 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 zanieczyszczeń, jaki i ogólnej oceny czystości powietrza, obszar powiatu został zakwalifikowany do klasy A. Największym problemem dla obszaru aglomeracji łódzkiej jest emisja powierzchniowa oraz komunikacyjna. Te dwa źródła zanieczyszczeń kształtują w głównym stopniu poziom zanieczyszczenia powietrza. Emisja punktowa (technologiczna) nie odgrywa już takiej znaczącej roli jak kiedyś. Najwyższe wartości stężeń NO2, SO2, CO i węglowodorów notowane są na gęsto zabudowanych obszarach śródmiejskich. Według danych WIOŚ, stężenia zanieczyszczeń gazowych w 2006 roku były zdecydowanie większe niż w latach ubiegłych. W miastach leżących w pobliżu Łodzi np. w Rzgowie (w odległości około 17 km w linii prostej od centrum gminy Czarnocin) i Tuszynie (do 11 km) , stężenia średnioroczne NO2 wyniosły średnio 16µg/m3 – 20µg/m3. Na pozostałych terenach otaczających aglomerację stężenia nie przekraczały wartości 16µg/m3. W przeciągu ostatnich 3 lat zwiększyła się znacząco powierzchnia, na której występują podwyższone wartości stężeń NO2. W niektórych przypadkach jest to nawet kilkukrotny wzrost. Zjawisko to dotyczy przede wszystkim Łodzi, Zgierza i Pabianic czyli trzech największych miast aglomeracji znajdujących się w odległości około 30 km od centrum gminy. Na terenach podmiejskich stężenia średnioroczne SO2 w 2006 r. mierzone metodą pasywną wyniosły od 8µg/m3 do 11µg/m3 - w Tuszynie od 9µg/m3 do 13µg/m3, a w Rzgowie od 10µg/m3 do 17µg/m3. Pomiary tlenku węgla prowadzone na terenie aglomeracji łódzkiej od 2003 r. nie stwierdzono ani razu przekroczenia dopuszczalnego stężenia. Stan czystości gleb Teren gminy Czarnocin nie zalicza się do obszarów o podwyższonej zawartości metali ciężkich. Nie można jednak wykluczać chemicznego skażenia gleb przy drodze wojewódzkiej. Wzdłuż drogi w pasie terenu co najmniej o szerokości 50 m należy spodziewać się znacznych zanieczyszczeń profili glebowych, spowodowanych zasoleniem spływających z jezdni wód (w okresie zimowym), także skażeniem substancjami ropopochodnymi, ołowiem, kadmem i cynkiem. Dokładny zasięg tych zmian nie został zbadany, jednakże w pasach przydrogowych w odległości do 200 m wyklucza się produkcję rolną przy braku zastosowania środków ochrony czynnej. W roku 2006 badania gleb w powiecie piotrkowskim były prowadzone poza obszarem gminy w rejonie istniejącego odcinka autostrady A1. Próby gleb pobrane były w trzech punktach: 36 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 w pobliżu południowo - zachodniej granicy miasta Piotrkowa Trybunalski, w pobliżu północno - zachodniej granicy miasta Piotrkowa Trybunalski, w miejscowości Brzoza w gminie Grabica. Próby gleb pobierano z warstwy powierzchniowej (do 20 cm) w odległości 20 – 30 m od jezdni, Oznaczono w nich 17 wskaźników fizykochemicznych, w tym odczyn, metale (cynk, kadm, miedź, ołów, mangan, żelazo i rtęć) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Badania przeprowadzone były dla gruntów grupy B i C1 (tereny, z których pobierano próby były użytkowane rolniczo) nie wykazały zanieczyszczenia powierzchniowych warstw gleb w w.w. puntach. Odczyn gleb był lekko kwaśny lub kwaśny, a zawartość metali i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych niska – zdecydowanie poniżej norm obowiązujących dla terenów komunikacyjnych (grupa C), a także poniżej norm dla terenów uprawianych rolniczo (grupa B). Zagrożenia środowiska Na terenie gminy brak jest zakładów przemysłowych i ryzyka wystąpienia poważnej awarii. Istnieje jednak możliwość wystąpienia zdarzeń w mniejszej skali, związanych z prowadzeniem działalności produkcyjnej, transportem i magazynowaniem substancji niebezpiecznych. Potencjalnie największym zagrożeniem dla środowiska jest przebiegający przez teren gminy rurociąg dalekosiężny Koluszki – Boronów (woj. śląskie). Rurociągiem przesyłane (tłoczone) są produkty naftowe (olej napędowy, benzyna bazowa – nie etylizowana) ze średnią wydajnością ok. 160 m3/h. Istnieje możliwość powstania pożaru lub wybuchu lub skażenia wód powierzchniowych, zasobów podziemnych poprzez skażenie gruntu, wód podziemnych na kierunku rozpływu wód podziemnych. Do obiektów o zwiększonym ryzyku kwalifikują się też stacje paliw płynnych. Poważnym zagrożeniem dla środowiska naturalnego gminy jest też niekontrolowane odprowadzanie ścieków i odpadów stałych. Gmina ma nieuregulowaną gospodarkę wodno – ściekową. Nie oczyszczone ścieki odprowadzane są do często nieszczelnych szamb. Zanieczyszczenia pochodzą również z odcieków z obiektów nieskanalizowanych, nieoczyszczonych wód opadowych z terenów i ciągów komunikacyjnych oraz 1 grupa B – obejmuje grunty zaliczone do użytków rolnych z wyłączeniem gruntów pod stawami i pod rowami, grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, nieużytki, a także grunty zabudowane i zurbanizowane z wyłączeniem terenów przemysłowych, użytków kopalnych i terenów komunikacyjnych; grupa C – obejmuje tereny przemysłowe, użytki kopalne, tereny komunikacyjne. 37 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 z terenów rolniczych, jak i zrzutów odpadów w pobliżu lub bezpośrednio do cieków i zbiorników wodnych. Szczególne zagrożenie występuje na obszarach, gdzie jest wysoki stopień zwodociągowania, przy jednoczesnym braku kanalizacji i oczyszczalni ścieków. Na terenie gminy Czarnocin mogą wystąpić również zalewy powodziowe w dolinie rzeki Wolbórka oraz w pobliżu zbiornika Czarnocin. Istnieje też niebezpieczeństwo występowania pożarów na terenach leśnych i rolniczych. Na obszarze gminy obowiązuje Program Ochrony Środowiska dla gminy Czarnocin na lata 2008 – 2011, z perspektywą na lata 2012 – 2015, który wyznacza następujące cele ekologiczne: zachowanie różnorodności biologicznej, wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych, ochrona gleb, wód, zasobów kopalin, powietrza i ochrona przed hałasem oraz promieniowaniem elektromagnetycznym, gospodarka odpadami, zmniejszenie energochłonności gospodarki oraz zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego. 38 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 II.3. Sfera społeczna II.3.1. Sytuacja demograficzna i społeczna Gminę ogółem zamieszkuje 4 082 osób (GUS wg. stanu na 2006 r.) tj. niecałe 4,5 % ludność powiatu. 52,2% mieszkańców gminy stanowią kobiety, a 47,8 % - mężczyźni. Gmina Czarnocin rozpatrywana na tle wiejskich gmin powiatu należy do grupy gmin najmniejszych pod względem liczby ludności. Tabela 17. Liczba mieszkańców gminy w latach 2000 – 2006. Lata 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Kobiety 2 201 2 210 2 175 2 170 2 156 2 123 2 131 Mężczyźni 1 994 1 991 1 987 1 977 1 953 1 938 1 951 Ogółem 4 195 4 201 4 162 4 147 4 109 4 061 4 082 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. Ogólne zmiany liczby mieszkańców gminy analizowane w przekroju trzech ostatnich lat wykazują tendencje malejącą. Niewielki wzrost nastąpił jedynie w ostatnim roku badania. Z poniższych tabel wynika, że trend ujemny spowodowany jest długotrwałym utrzymywaniem się ujemnego przyrostu naturalnego ujemnym saldem migracji. Dopiero od 2005 roku występuje dodatnie saldo migracji, a przyrost naturalny zwiększa się, choć nadal jest ujemny. Tabela 18. Ruch naturalny wg. płci. Lata 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Urodzenia 37 42 30 43 35 40 46 Zgony 49 49 62 51 57 59 54 Przyrost -12 -7 -32 -8 -22 -19 -8 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. Tabela 19. Saldo migracji. Lata 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Ogółem - 11 7 14 - 31 - 27 12 12 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. 39 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Tabela 20. Liczba mieszkańców wg .wieku i płci. Wiek 0-4 5-9 10 - 14 15 - 19 20 - 64 powyżej 65 Płeć M K M K M K M K M K M K 2000 92 119 151 148 148 173 179 237 1165 1161 263 419 2002 90 111 127 128 154 164 170 210 1173 1171 263 397 2004 92 101 99 120 165 153 138 195 1194 1195 255 397 2006 106 90 94 110 134 133 156 186 1200 1233 258 378 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. Struktura wiekowa mieszkańców, w podziale na poszczególne przedziały wiekowe, jest mało stabilna. Spadek liczby ludności występuje wśród każdej grupy wiekowej oprócz osób w wieku od 20 do 64 (dorosłych kobiet i mężczyzn, w wieku produkcyjnym) oraz chłopców w wieku od 0 do 4 lat Społeczność gminy starzeje się i jest to zbieżne z tendencjami ogólnokrajowymi. Tabela 21. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku. Wiek ekonomiczny Udział w liczbie ludności ogółem (%) przedprodukcyjnym 21,5 produkcyjnym 60,2 poprodukcyjnym 18,3 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. Korzystnym zjawiskiem zachodzącym na obszarze gminy jest stosunkowo duży udział mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym. II.3.2. Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym poziom bezpieczeństwa Zasoby mieszkaniowe Obecne budownictwo mieszkaniowe w gminie to przede wszystkim budownictwo prywatne. Dominuje zabudowa zagrodowa z udziałem budownictwa jednorodzinnego. Budownictwo 40 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 jednorodzinne w postaci niewielkiego osiedla rozwija się obecnie w pobliżu drogi Czarnocin – Rzepki. Zabudowa zagrodowa występuje we wszystkich wsiach gminy i jest skoncentrowana przede wszystkim wzdłuż tras komunikacyjnych. Największa koncentracja budynków mieszkalnych występuje w rejonach Czarnocina, Tychowa, Dałkowa i Biskupiej Woli. Ponadto w Czarnocinie znajdują się dwa 12-rodzinne bloki mieszkaniowe, należące do Spółdzielni Mieszkaniowej i jeden blok 24-rodzinny należący do Wspólnoty Mieszkaniowej w Czarnocinie. Zasoby komunalne gminy to 67 mieszkań o powierzchni użytkowej 3 549 m2. Bezpieczeństwo Na terenie gminy działa 12 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej. Są to: 6 jednostek typu “S” w Czarnocinie, Biskupiej Woli, Grabinie Woli, Dalkowie, Tychowie, i Zamościu oraz 6 jednostek typu “M” w: Bieżywodach, Budach Szynczyckich, Kalskiej Woli, Rzepkach, Szynczycach i Woli Kutowej. Jednostki typu “S” wyposażone są łącznie w 9 samochodów w tym; 4 samochody bojowe “Star”, 3 “Żuki”, jeden “Lublin” oraz jeden marki Renault. Wyposażenie jednostek jest przestarzałe i w celu zapewnienia bezpieczeństwa gminy konieczna jest jego systematyczna wymiana i modernizacja. Ponadto na terenie gminy powołane są formacje Obrony Cywilnej, w których skład wchodzą: Samodzielny Pluton Ratownictwa Ogólnego, Drużyna Likwidacji Skażeń, Drużyna Ochrony Zwierząt Gospodarskich, Drużyna Wykrywania Zagrożeń, Radiofoniczna Drużyna Alarmowania. II.3.3. System oświaty i edukacja Na terenie gminy funkcjonują dwie szkoły podstawowe, gimnazjum w Czarnocinie oraz Zespół Szkół Rolniczych im. Juliusza Poniatowskiego w Czarnocinie. Szkoła Podstawowa w Szynczycach wyposażona jest w hale sportową o wymiarach 36 na 18 m. W Czarnocinie funkcjonuje także jednooddziałowe przedszkole. Gimnazjum dysponuje 6 salami 41 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 dydaktycznymi i powierzchnią użytkową równą 1200 m2. Szkoła posiada halę sportową o wymiarach 36 na 18 m2. W skład Zespołu Szkół Rolniczych wchodzą: szkoły ponadpodstawowe: Liceum Ekonomiczne kształcące w zawodzie technik ekonomista, Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego kształcące w zawodzie technik żywienia i gospodarstwa domowego, Technikum Rolnicze kształcące w zawodzie technik rolnik, szkoły ponadgimnazjalne: 3- letnie Liceum Ekonomiczne o profilu ekonomiczno - administracyjnym i usługowo - gospodarczym, 4 – letnie Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego kształcące w zawodzie technik żywienia. Baza i wyposażenie szkoły zapewniają pełną realizację jej zadań. W Zespole Szkół Rolniczych w Czarnocinie zatrudnionych jest 28 nauczycieli, wszyscy posiadają wyższe wykształcenie. Szkoła wyposażona jest w pracownie komputerowe z dostępem do internetu. Posiada także internat (114 miejsc) i stołówkę. Według danych GUS, w 2006 roku do szkół podstawowych na terenie gminy uczęszczało łącznie 279 uczniów. Ukończyło je 69 absolwentów. Gimnazjum miało 205 uczniów i 76 absolwentów. Do szkół średnich uczęszczało 459 uczniów, a ukończyło 48. II.3.4. Instytucje kultury i działalność kulturalna Główną jednostką prowadzącą działalność kulturalną na obszarze gminy Czarnocin jest Gminny Ośrodek Kultury w Czarnocinie. Ponadto w Czarnocinie działają również Koła Gospodyń Wiejskich oraz jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej. II.3.5. Działalność sportowa Działalność sportowa na terenie gminy Czarnocin realizowana jest przez kluby sportowe. Do najważniejszych klubów należą: 42 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 “Sęp Czarnocin” – klub piłki nożnej liczący 34 członków grających w klasie okręgowej (okręg piotrkowski); “Unia” – klub piłki nożnej liczący 42 członków; Uczniowski Klub Sportowy przy Gimnazjum w Czarnocinie; Uczniowski Klub Sportowy przy Szkole Podstawowej w Szynczycach. Podstawową bazę sportową na terenie gminy stanowią następujące obiekty sportowe: hala sportowa o wymiarach 18 na 36 m przy Zespole Szkolno Gimnazjalnym w Czarnocinie; hala sportowa o wymiarach 18 na 36 m przy Szkole Podstawowej w Szynczycach; siłownia przy Zespole Szkół Rolniczych w Czarnocinie; boiska sportowe o pełnych wymiarach do gry w piłkę nożną i gry w piłkę ręczną przy Zespole Szkół Rolniczych w Czarnocinie. II.3.6. Opieka zdrowotna Na terenie gminy znajduje się Gminny Ośrodek Zdrowia w Czarnocinie posiadający ogólną poradnię zdrowia oraz trzy poradnie specjalistyczne: “K”, dziecięcą oraz stomatologiczną. Ponadto na terenie ośrodka znajdują się dwa prywatne gabinety specjalistyczne: kardiologiczny i stomatologiczny. Łącznie w Gminnym Ośrodku Zdrowia zatrudnionych jest 5 lekarzy. Najbliższe pogotowie znajduje się w Piotrkowie Trybunalskim (ok. 25 km od wsi Czarnocin). Na terenie gminy funkcjonuje 1 apteka. II.3.7. Określenie grup społecznych wymagających wsparcia W Czarnocinie działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. W ramach działalności realizowane są w nim zadania zlecone i własne gminy nałożone przez ustawę o pomocy społecznej z dnia 29.091990 r. poprzez m. in. udzielanie zasiłków stałych, okresowych i celowych a także przeznaczanie kwot na ochronę macierzyństwa. W grupie świadczeń fakultatywnych większość korzystających z tej formy pomocy to osoby bezrobotne i ich rodziny. 43 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Tabela 22. Świadczenia wypłacone przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czarnocinie. Rodzaj świadczenia Liczba świadczeń Zadania zlecone Zasiłki stałe 5 Zasiłki stałe wyrównawcze 6 Zasiłki okresowe 40 Ochrona macierzyństwa 12 Zasiłki pielęgnacyjne 18 Gwarantowane zasiłki okresowe 2 Renty socjalne 21 Zadania własne gminy Zasiłki celowe Schronienie Posiłki dla dzieci i młodzieży 129 2 157 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2004 – 2006. II.3.8. Stowarzyszenia i organizacje działające na terenie gminy Czarnocin Na obszarze gminy działają Koła Gospodyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna posiadające jednostki w Bieżywodach, Czarnocinie, Dalkowie, Grabiej Woli i Tychowie oraz kluby sportowe wymienione w punkcie II.3.5. Działalność sportowa. Ponadto przy Parafii Wniebowzięcia NMP znajduje się Parafialny Oddział Akcji Katolickiej. II.3.9. Rynek pracy Obecnie dominującą funkcją gminy Czarnocin jest gospodarka rolna mimo, że występuje tu duże bezrobocie agrarne, znaczne rozdrobnienie gospodarstw rolnych i niska towarowość rolnictwa. W gminie brak alternatywnych źródeł dochodów dla pracujących w rolnictwie. Nie ma także znaczących przejawów działalności o charakterze przemysłowym. 44 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Według danych zawartych w Tabeli 26. Pracujący wg. sektorów ekonomicznych i płci w latach 2000 2006, od 2005 roku ogólna liczba zatrudnionych rośnie. Mimo to, bezrobocie jest nadal dużym problemem wpływającym na poziom życia mieszkańców. Ze względu na charakter gospodarki powiatu i sezonowość prac, bezrobocie zmniejsza się w miesiącach letnich, tj. od czerwca do listopada i wzrasta w okresie zimowym. Rolniczy charakter powiatu, przy przeważającej liczbie bezrobotnych zamieszkujących obszary wiejskie, słabości ekonomicznej większości gospodarstw rolnych oraz zbyt małej w stosunku do potrzeb liczby nowych miejsc pracy w samym mieście powodują, że sytuacja na lokalnym rynku pracy jest dość trudna, a bezrobocie w powiecie ma charakter strukturalny i długotrwały. Tabela 23. Liczba osób bezrobotnych w latach 2004 - 2006. Lata 2004 2006 Liczba osób bezrobotnych 156 123 w tym kobiety 59 59 37,8 47,9 Udział kobiet w liczbie osób bezrobotnych (%) Źródło:Główny Urząd Statystyczny, Bank danych Regionalnych. Jak pokazują dane zawarte w Tabeli 23. Liczba osób bezrobotnych w latach 2004 – 2006 w porównaniu z tym samym okresem w poprzednich latach, całkowita liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych spada, przy czym udział bezrobotnych kobiet wzrasta. Zagrożenie bezrobociem najsilniej koreluje ze względnie młodym wiekiem, niskim poziomem wykształcenia, miejscem zamieszkania w małym mieście i na wsi oraz z wielkością gospodarstwa domowego. Do najczęściej występujących barier społecznych utrudniających wejście na rynek pracy jest: brak wyuczonego zawodu, niskie kwalifikacje, dezaktualizacja zawodu niedostosowanie posiadanego wykształcenia i przygotowania zawodowego do potrzeb lokalnych pracodawców, brak doświadczenia zawodowego wynikającego z częstej zmiany pracy i podejmowania prac dla ratowania własnej egzystencji, brak gotowości do reorientacji zawodowej, brak chęci do pracy. Bezrobocie pociąga to za sobą szereg problemów natury społecznej. 45 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 II.4. Sfera ekonomiczna II.4.1. Gospodarka Ze względu na lokalizację, na gospodarkę i koniunkturę gminy Czarnocin oddziałują większe ośrodki miejskie regionu, zwłaszcza Łódź. Stwarza to szanse dla zbytu rodzimej produkcji rolniczej, oraz możliwości dla rozwoju budownictwa letniskowo - rekreacyjnego oraz działalności gospodarczej i przedsiębiorczości. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego, na terenie gminy działało 305 podmiotów gospodarcze (według stanu na koniec 2006 roku). Tabela 24. Zmiany w liczbie podmiotów gospodarczych w latach 2000 - 2006. Wyszczególnienie / lata 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Sektor publiczny 11 12 16 17 16 17 15 Sektor prywatny 237 233 259 282 263 274 290 215 210 235 252 231 241 248 248 246 275 299 279 291 305 w tym os. fiz. prowadzące działalność gospodarczą Ogółem Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych Mimo pewnych wahań, na przestrzeni lat 2000 – 2006 nastąpił wzrost liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy. Dominującą rolę odgrywają tu firmy prywatne - stanowiły one od ponad 95,5 % w 2000 r. do 95 % podmiotów w 2006 r., w tym prawie 87 % w 2000 r. i 81 % w 2006 r. to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. II.4.1.1. Główni pracodawcy: struktura i trendy Na terenie Gminy funkcjonują także liczne zakłady produkcyjne i usługowe. Do największych należą: Przedsiębiorstwo Usługowo - Produkcyjne „Milkpol” w Czarnocinie; AGRO - Kocięba” w Czarnocinie; INVEST - ROL w Czarnocinie; P. Caban Sprzedaż Maszyn Budowlanych w Kalskiej Woli; Ubojnia Trzody Chlewnej i Bydła – Maciejek w Tychowie; Masarnia B. Kołodziejczyk w Budach Szynczyckich; Firma Handlowa JMK. 46 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Najbardziej rozpowszechnioną formą działalności gospodarczej na terenie gminy są mikroprzedsiębiorstwa. Większość działających podmiotów gospodarczych to firmy małe, zatrudniające od jednej do kilku osób, cechujące się wysokim wskaźnikiem upadłości i krótkim okresem funkcjonowania, co w efekcie daje dużą dynamikę zmian (Tabela 24. Zmiany w liczbie podmiotów gospodarczych w latach 2000 2006). II.4.1.2. Struktura podstawowych branż na terenie gminy Podstawą gospodarki gminy jest rolnictwo. Obecnie w działalności pozarolniczej zdecydowaną przewagę posiada sektor handlu i napraw - ok. 27 % (Tabela .25 Podmioty gospodarcze wg. branż w latach 2000 - 2006). Strukturę podmiotów gospodarczych według prowadzonej działalności ilustruje poniższe zestawienie. Na przestrzeni lat 2000 - 2006 wzrosła ogólna liczba przedsiębiorstw, zarówno prywatnych jak i publicznych. Największy wzrost nastąpił wśród podmiotów prowadzących działalność z zakresu obsługi nieruchomości, wynajmu, nauki i usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz usług komunalnych i społecznych. 47 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Tabela 25. Podmioty gospodarcze wg. branż w latach 2000 - 2006.* Lata 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Sektor / Sekcja** Publ. Pryw. Publ. Pryw. Publ. Pryw. Publ. Pryw. Publ. Pryw. Publ. Pryw. Publ. Pryw. 1. 0 13 0 13 0 12 0 14 0 8 0 8 0 12 2. 0 38 0 29 0 31 0 33 0 29 0 29 0 32 3. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 4. 0 28 0 26 0 26 0 25 0 22 0 25 0 24 5. 0 84 0 79 0 90 0 93 0 83 0 82 0 79 6. 0 3 0 3 1 7 1 8 1 6 1 4 1 5 7. 0 21 0 21 0 22 0 24 0 20 0 21 0 23 8. 0 7 0 7 0 6 0 6 0 6 0 7 0 7 9. 0 27 0 40 2 47 2 54 3 58 2 66 2 68 10. 3 1 4 2 3 4 3 5 2 6 2 6 2 8 11. 6 1 8 0 9 0 11 0 10 0 12 1 10 3 12. 1 4 1 2 1 2 0 2 0 4 0 4 0 4 13. 0 10 0 11 0 12 0 18 0 20 0 20 0 24 Razem 11 237 13 233 16 259 17 282 16 263 17 274 15 290 248 246 275 299 279 291 305 *zestawienie nie uwzględnia rolnictwa indywidualnego ** 1 - Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, 2 - Przetwórstwo przemysłowe, 3 - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę, 4 - Budownictwo, 5 - Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów i urządzeń, 6 - Hotele i restauracje, 7 - Transport, gospodarka magazynowa i łączność, 8 - Pośrednictwo finansowe, 9 - Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, 10 - Administracja publiczna i obrona narodowa, Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, 11 - Edukacja, 12 - Ochrona zdrowia i opieka społeczna, 13 Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna. Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych II.4.1.3. Struktura zatrudnienia w danych sektorach Jedną z ważniejszych zmiennych charakteryzujących rynek pracy jest liczba pracujących mieszkańców, która od 2005 roku przybiera tendencję wzrostową. Według danych zawartych w tabeli poniżej, w latach 2000 – 2006 występowały coroczne wahania w liczbie osób pracujących przy czym ostatecznie nastąpił wzrost tej wartości do 420 osób. Zatrudnienie zarówno w podmiotach należących do sektora publicznego jak i prywatnego w latach 2000 – 2003 zmniejszyło się. Przy czym spadek był bardziej intensywny w sektorze publicznym. 48 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Udział kobiet w ogólnej liczbie zatrudnionych uległ wzrostowi w latach 2000 - 2006, przy czym stały wzrost utrzymuje się dopiero od 2005 roku. Tabela 26. Pracujący wg. sektorów ekonomicznych i płci w latach 2000 - 2006. Lp. Sektor 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 O* K* O K O K O K O K O K O K 1. Rolnictwo 7 1 6 1 3 1 4 0 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 2. Przemysł 124 42 76 39 59 42 52 32 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 3. Usługi 198 134 196 140 227 150 212 146 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 3.1. Rynkowe 39 17 35 23 81 43 73 46 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 3.2. Nierynkowe 159 117 161 117 146 107 139 100 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 4. Publiczny 176 123 175 121 180 127 171 119 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 5. Prywatny 153 54 103 59 109 66 97 59 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 329 177 278 180 289 193 268 178 249 145 379 224 420 244 Razem **O - ogółem, K - w tym kobiety Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych Spadek w liczbie zatrudnionych odnotowano w przemyśle. Natomiast wzrost zatrudnienia nastąpił w usługach rynkowych. W 2000 roku kobiety stanowiły prawie 54 % ogółu osób zatrudnionych na terenie gminy, natomiast w 2006 roku już 58 %. Mimo dużego spadku w ogólnej liczbie zatrudnionych zwiększył się udział kobiet w przemyśle – w 2000 roku stanowiły one ponad 21 % ogółu zatrudnionych, a w 2003 – już ponad 61 %). Wzrost nastąpił też w usługach (z 67 % w 2000 r. do prawie 69 % w 2003 r.). Zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym zatrudnionych jest więcej kobiet niż mężczyzn – odpowiednio prawie 70 % i ponad 60 % ogólnej liczby pracowników w 2003 roku stanowiły kobiety. II.4.1.4. Rolnictwo Czarnocin to gmina typowo rolnicza. Użytki rolne zajmują powierzchnię 6 236 ha, co stanowi 88 % całkowitej powierzchni gminy (stan na rok 2006). Na rozwój rolnictwa w gminie Czarnocin korzystnie wpływają dobre gleby o wszechstronnej przydatności do prowadzenia intensywnej produkcji rolniczej. Są to zespoły gleb o właściwych stosunkach wodnych, jak również gleby o dobrych właściwościach fizycznych. Gleby te posiadają najwyższy współczynnik jakości i przydatności rolniczej w regionie i decydują o lepszych niż 49 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 przeciętne w województwie łódzkim warunkach dla rozwoju i intensyfikacji rolnictwa gminy Czarnocin. Udział poszczególnych klas jakości gleb w użytkach rolnych przedstawia poniższa tabela. Tabela 27. Powierzchnia użytków rolnych wg. klas bonitacyjnych. Grunty orne Użytki zielone Razem % % % II 0,04 - 0,04 III a 1,82 7,77 19,85 III b 20,48 IV a 27,82 41,25 47,56 IV b 21,02 V 28,69 47,26 31,81 VI 0,13 3,61 0,72 Psz VI - 0,11 0,02 Ogółem 100,00 100,00 100,00 Klasy bonitacyjne Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2004 – 2006. Na terenie gminy Czarnocin dominują gleby dobrych i bardzo dobrych klas bonitacyjnych, należące do II, III i IV klasy, zajmując ponad 67% powierzchni wszystkich użytków rolnych, a ponad 70% gruntów ornych. Stanowią one bardzo dobrą bazę przyrodniczą dla rozwoju rolnictwa, głównie rolnictwa specjalistycznego, wymagającego szczególnych warunków glebowych. Grunty te występują na całym terenie gminy z wyłączeniem dolin rzecznych i terenów leśnych. Najmniej rolniczo przydatne tereny przeważają w środkowej i północno - zachodniej części gminy. Analiza struktury użytkowania gruntów w gminie wskazuję, że w stosunku do średniej powiatu piotrkowskiego posiada ona znacznie większy udział użytków rolnych. Również udział sadów w ogólnej powierzchni użytków rolnych jest kilkakrotnie większy w gminie niż średnio w powiecie oraz innych gminach wiejskich tego powiatu. Brak jest aktualnych danych na temat liczby i wielkości gospodarstw rolnych zlokalizowanych na terenie gminy Czarnocin. 50 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Według danych pochodzących z 2004 roku ogółem w gminie jest 819 indywidualnych gospodarstw rolnych i działek gospodarujących na łącznej powierzchni 6 391 ha (87,9% powierzchni gminy). Pomijając działki (52 o powierzchni do 1 ha) na terenie gminy istnieje 767 indywidualnych gospodarstw rolnych. W statystycznym gospodarstwie dominowały grunty orne (83% powierzchni). Użytki zielone stanowią łącznie średnio 14,6% powierzchni każdego gospodarstwa (Tabela 28. Średnia powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych wg rodzaju użytku w 2001 r.) Tabela 28. Średnia powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych wg. rodzaju użytku w 2001 r. Średnia powierzchnia przypadająca na jedno gospodarstwie rolne (ha) użytki rolne grunty orne sady łąki pastwiska lasy pozostałe grunty 8,2 6,8 0,2 0,8 0,4 0,7 0,6 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego gminy Czarnocin na lata 2004 – 2006. Brak aktualnych informacji na temat wielkości gospodarstw rolnych na terenie gminy. Ostatnie informacje pochodzą ze spisu rolnego przeprowadzonego w 2002 roku. Tabela 29. Powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych i działek wg. grup obszarowych użytków rolnych. Powierzchnia (ha) do 1 od 1 do 2 od 2 do 5 od 5 do 10 od 10 do 15 15 i więcej Udział w liczbie 10,5 8,2 18,2 40,4 16,2 6,5 gospodarstw ogółem (%) Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Narodowy Spis Powszechny 2002 r. Według danych pochodzących z 2002 roku, w gminie Czarnocin dominowały gospodarstwa średnie o powierzchni 5-10 ha. Kolejne miejsce zajmują gospodarstwa małe do 5 ha. Najwięcej gospodarstw dużych występuje w sołectwach Szynczyce, Tychów oraz Czarnocin (odpowiednio: 29,8 %, 28,8 %, 28,5 % ogólnej liczby gospodarstwa w danym sołectwie). Gospodarstwa małe dominują w sołectwach Czarnocin II, Rzepki, Grabina Wola (odpowiednio 60,0%, 41,5%, 39,1% liczby wszystkich gospodarstw w sołectwie). W gminie Czarnocin występuje znaczne rozdrobnienie gospodarstw i rozproszenie gruntów. Ze względu na duże rozdrobnienie, gospodarstwa prowadzą produkcję wielokierunkową. 51 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Około 90% gospodarstw rolnych prowadzi hodowlę zwierząt gospodarskich. W produkcji roślinnej dominuje uprawa roślin mało pracochłonnych co jest zjawiskiem niekorzystnym zważywszy na dobre warunki produkcji rolnej, a zwłaszcza wysoką bonitację gleb sprzyjających uprawie takich roślin jak pszenica czy buraki cukrowe. Wskazana jest intensyfikacja rolnictwa na dobrych glebach, w tym zwłaszcza zwiększenie produkcji pszenicy, jęczmienia browarnianego i buraków cukrowych, a także warzywnictwa oraz tytoniu i rzepaku. Największą powierzchnię upraw zajmują zboża. Rośliny okopowe stanowią głównie ziemniaki. Tabela 30. Produkcja roślinna na terenie gminy Czarnocin. Wielkość produkcji Rodzaj uprawy 2004 2005 4 010 4 110 Ziemniaki 310 300 Rośliny pastewne 127 260 287 200 110 150 Zboża ogółem Mieszanki motylkowate z trawami na zieloną paszę Kukurydza Źródło: Program Ochrony Środowiska dla gminy Czarnocin. W zakresie produkcji zwierzęcej w gospodarstwach indywidualnych, w Czarnocinie dominuje hodowla trzody chlewnej oraz bydła. 52 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Tabela 31. Produkcja zwierzęca na terenie gminy Czarnocin. Wielkość produkcji (szt.) Rodzaj uprawy 2004 2005 Bydło 3 100 3 000 Trzoda chlewna 19 600 20 000 Owce 200 200 Kozy 30 20 Konie 30 20 9 000 8 000 Drób ogółem Źródło: Program Ochrony Środowiska dla gminy Czarnocin. Korzystne warunki dla produkcji rolnej na terenie gminy Czarnocin sprzyjają wykorzystaniu rolniczej bazy surowcowej dla rozwoju przetwórstwa zbóż, mięsa, przetwórstwa i przechowalnictwa owocowo – warzywnego (chłodnie, wytwórnie mrożonek). Około 92 % gospodarstw prowadzi działalność wyłącznie rolniczą, z czego 85 % produkuje głównie na rynek, natomiast ok. 2 % wyłącznie na własne potrzeby. Niski jest udział gospodarstw prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz gospodarstw emerytów i rencistów. Gospodarstwa rolne nadal są traktowane jako podstawowe źródło utrzymania co niekoniecznie może być świadectwem dobrej kondycji rolnictwa w gminie a jedynie wynikiem tradycji rolniczych i przywiązania ludności gminy do tradycyjnych źródeł zarobkowania oraz braku innych możliwości zatrudnienia. II.4.2. Turystyka Stopień przystosowania obszaru gminy dla potrzeb ruchu turystycznego i rekreacyjnego oceniany jest na podstawie dostępności komunikacyjnej, istniejącej bazy noclegowej i gastronomicznej, urządzeń aktywnego wypoczynku oraz dostępności innych usług dla turystów. 53 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Gmina Czarnocin wykazuje niedostateczny stopień przystosowania do rozwoju turystyki. Na terenie gminy brak jest infrastruktury turystycznej w postaci ścieżek rowerowych, oznakowanych szlaków turystycznych. Brak również centrum informacji turystycznej. Baza turystyczna jest niewielka - Internat przy Zespole Szkół Rolniczych w Czarnocinie oferuje 30 całorocznych miejsc noclegowych w pokojach 2, 3 oraz 4 osobowych z pełnym wyposażeniem oraz 114 sezonowych. Na miejscu znajduje się także stołówka. Na terenie gminy funkcjonują także gospodarstwa agroturystyczne. Jedno z nich prowadzi ośrodek jazdy konnej. Uboga jest baza gastronomiczna. Także stan infrastruktury towarzyszącej nie jest zadowalający. Obiekty usług podstawowych skoncentrowane są w centrum gminy – Czarnocin. Na terenie gminy znajdują się punkty obsługi turystów samochodowych – stacje benzynowe. Sklepy spożywcze znajdują się w każdym sołectwie. W gminie organizowana jest także impreza turystyczna – rajd “Wiosna w Czarnocinie” organizowany przez szkolne koło PTSM w Czarnocinie. Posiadane walory przyrodnicze i kulturowe gminy są słabo wyeksponowane - brak systemu informacji turystycznej. Obszary mogące generować ruch turystyczny (m.in. rejon zbiorników wodnych, zabytki) są niedostatecznie zagospodarowane. Wokół zbiornika wodnego gmina posiada teren rekreacyjny i działki budownictwa letniskowego uzbrojone w media. 54 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 III. Analiza problemów Zagospodarowanie przestrzenne: Środowisko: zły stan sanitarny gminy - nieuregulowana gospodarka ściekowa w gminie będąca przyczyną niekontrolowanego odprowadzania ścieków, co powoduje zanieczyszczenie gleb, wód podziemnych, a w szczególności wód powierzchniowych; powszechne zjawisko „niskiej emisji” i powszechność stosowania paliwa stałego; brak selektywnej zbiórki odpadów; Zaopatrzenie w gaz, energię cieplną, wodę, usługi telekomunikacyjne: niewystarczające wyposażenie w urządzenia odprowadzania i oczyszczania ścieków - bardzo niski stopień skanalizowania gminy, kanalizacja skoncentrowana na niewielkim obszarze (wieś Czarnocin), powszechność stosowania szamb przy jednoczesnym dużym obszarze trudnym do skanalizowania i luźnej zabudowie; częściowo uregulowana gospodarka wodna w gminie – 5% mieszkańców nie posiada podłączenia do wodociągu gminnego; brak sieci ciepłowniczej i gazowej przy jednoczesnej niskiej koncentracji zabudowy; niski stopień informatyzacji instytucji publicznych. Komunikacja: zły stan techniczny dróg gminnych - niedostosowanie parametrów technicznych dróg: rodzaju nawierzchni, szerokości pasa i jezdni oraz infrastruktury towarzyszącej wszystkich rodzajów dróg do obowiązujących standardów; braki w infrastrukturze towarzyszącej dróg – system odwodnienia, chodniki, ścieżki rowerowe, oświetlenie; niski stopień wyposażenia w infrastrukturę społeczeństwa informacyjnego oraz korzystania z nowoczesnych narzędzi komunikacji. Sfera ekonomiczna duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych o małej powierzchni użytków rolnych; zła sytuacja ekonomiczna mieszkańców; brak alternatywnych w stosunku do rolnictwa miejsc pracy; niska specjalizacja produkcji rolnej; 55 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 brak rozwiniętej i nowoczesnej infrastruktury produkcyjno - usługowej, możliwej do wykorzystania przez nowe podmioty gospodarcze; niska siła nabywcza ludności; niedoinwestowanie gospodarstw; brak wiedzy na temat nowoczesnych metod gospodarowania; brak oznakowanych szlaków turystycznych; słabo rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna oraz infrastruktura okołoturystyczna; brak zagospodarowania terenów na cele rekreacyjne przy jednoczesnym niewykorzystanym potencjale zbiorników wodnych; brak podmiotów/jednostek obsługujących lokalną ofertę turystyczną; brak systemu promocji i informacji turystycznej gminy. Sfera społeczna zmniejszająca się liczba mieszkańców; starzenie się społeczeństwa; utrzymujący się stały ujemny przyrost naturalny; wysoki poziom zubożenia mieszkańców gminy; peryferyzacja społeczna i gospodarcza mieszkańców; wysokie bezrobocie, które ma tu charakter strukturalny i długotrwały; zwiększający się udział kobiet w ogólnej liczbie osób bezrobotnych; niskie dochody i bezrobocie powodujące marazm społeczny; mała aktywność kulturalna i społeczna mieszkańców gminy przy jednoczesnym złym stanie technicznym infrastruktury kulturalnej; niski stopień zagospodarowania na cele sportowo - rekreacyjne uboga infrastruktura sportowa, oparta głównie na szkolnych obiektach sportowych brak pełnowymiarowej hali, niedostateczne zaplecze sanitarne istniejących obiektów przestarzałe wyposażenie jednostek zapewniających bezpieczeństwo na obszarze gminy. 56 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 IV. Analiza SWOT Technika analityczna SWOT polega na diagnozie wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań rozwoju gminy poprzez określenie jej słabych i mocnych stron oraz pozytywnych i negatywnych czynników mających lub mogących mieć wpływ na obecną i przyszłą pozycję. Bezpośredni wpływ na czynniki wewnętrzne mają władze samorządowe, mieszkańcy oraz wszystkie podmioty działające lokalnie. Wśród nich wyróżnia się „mocne i słabe strony”. Atuty (Strengths) to zbiór pozytywnych wyróżniających gminę uwarunkowań, które dzięki wykorzystaniu szans mogą sprzyjać jej rozwojowi. Słabe strony (Weaknesses) są konsekwencją ograniczeń w różnych sferach funkcjonowania i mogą być barierami w rozwoju gminy. Szybka i obiektywna identyfikacja tych czynników ułatwia ograniczenie ich negatywnego wpływu na rozwój. Czynniki zewnętrzne to zjawiska występujące w otoczeniu gminy i pozostające poza bezpośrednim oddziaływaniem podmiotów lokalnych. Mogą one mieć charakter pozytywny - Szanse (Opportunities) lub negatywny – Zagrożenia (Threats) i sprzyjać bądź ograniczać rozwój. Tabela 32. Analiza SWOT – synteza słabych i mocnych stron gminy, szans i zagrożeń jej rozwoju. CZYNNIKI WEWNĘTRZNE SFERA LOKALIZACJA I DOSTĘPNOŚĆ KOMUNIKACYJNA SŁABE STRONY ATUTY peryferyzacja społeczności wiejskiej; zanieczyszczenia środowiska; niski stopień informatyzacji; lokalizacja w centralnej części kraju; dostępność komunikacyjna (bliskość autostrady A-1, linie kolejowe); bliskość aglomeracji łódzkiej; przewaga własności prywatnej; niewielkie zasoby komunalne skoncentrowane we wsi Czarnocin; działalność organizacji i klubów sportowych; stosunkowo duży udział osób w wieku przedprodukcyjnym; dodatnie saldo migracji; zmniejszająca się liczba mieszkańców; stały ujemny przyrost naturalny; starzenie się społeczeństwa; wysoki poziom zubożenia mieszkańców gminy i marazm społeczny; bezrobocie strukturalne i długotrwałe; peryferyzacja społeczna i gospodarcza gminy; brak miejsc pracy dla ludzi młodych i wykształconych; mała świadomość społeczna i aktywność mieszkańców; brak stałych imprez kulturalnych; MIESZKALNICTWO ZASOBY LUDZKIE I SPOŁECZNE 57 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 CZYNNIKI WEWNĘTRZNE dobrze rozwinięta się placówek oświatowych, włącznie ze stopniem ponadgimnazjalnym; funkcjonowanie sieci Ochotniczej Straży Pożarnej; INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA PRZYRODA I OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO występowanie zbiorników wodnych stanowiących urozmaicenie krajobrazu; występowanie cennych przyrodniczo obszarów; brak obiektów przemysłowych mogących stwarzać zagrożenie dla środowiska naturalnego; obowiązujący Program Ochrony Środowiska; brak selektywnej zbiórki odpadów; ZAGOSPODAROWA NIE PRZESTRZENNE zanieczyszczenie wód powierzchniowych i lokalne zanieczyszczenia płytkich wód gruntowych; napływowe zanieczyszczenia powietrza, jakość uzależniona od warunków atmosferycznych; nieuregulowana gospodarka ściekowa w gminie; duży udział kotłowni węglowych w indywidualnych systemach grzewczych (powszechne zjawisko „niskiej emisji”); niska świadomość ekologiczna mieszkańców; brak obowiązującego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego; gęsta sieć komunikacyjna (drogi powiatowe i gminne, kolej); wysoki stopień zwodociągowania obszaru gminy (w obrębie zwartej zabudowy); zły stan techniczny dróg gminnych (duży udział dróg gruntowych); drogi charakteryzujące się zaniżonymi parametrami pasa drogowego i jezdni niedostatecznie rozwinięta infrastruktura towarzysząca; brak sieci gazowej; niski stopień skanalizowania gminy, brak urządzeń do odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków poza centrum gminy; ograniczony rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego; niski stopień informatyzacji instytucji publicznych; brak sieci ciepłowniczej i wyposażenie w przestarzałe instalacje opalane węglem; INFRASTRUKTURA TECHNICZNA słabo rozwinięta infrastruktura kulturalna; niski stopień zagospodarowania na cele sportowo - rekreacyjne; uboga infrastruktura sportowa, oparta głównie na szkolnych obiektach sportowych; brak pełnowymiarowej hali, niedostateczne zaplecze sanitarne istniejących obiektów sportowych; przestarzałe wyposażenie jednostek zapewniających bezpieczeństwo na obszarze gminy; 58 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 CZYNNIKI WEWNĘTRZNE GOSPODARKA I ROLNICTWO zwiększająca się liczba zatrudnionych; zmniejszająca się liczba osób bezrobotnych; korzystne warunki dla produkcji rolnej: duża powierzchnia użytków rolnych i dobra jakościowo gleby; istnienie warunków naturalnych; sprzyjających podjęciu produkcji zdrowej żywności; utrzymująca się tendencja wzrostowa liczby podmiotów podejmujących działalność gospodarczą; korzystna struktura własnościowa podmiotów gospodarczych; POTENCJAŁ TURYSTYCZNY bogate walory kulturowe w części gminy występują warunki krajobrazowe sprzyjające rozwojowi agroturystyki; tereny do zagospodarowania na cele rekreacyjne i turystyczne; warunki do rozwoju turystyki rowerowej, wędkarstwa; niewykorzystanie korzystnych warunków dla rozwoju rolnictwa; rosnąca powierzchnia terenów nieużytkowanych; wzrost ukrytego bezrobocia; niekorzystna struktura agrarna i małe powierzchniowo gospodarstwa; brak alternatywnych w stosunku do rolnictwa miejsc pracy; niska specjalizacja produkcji rolnej; brak rozwiniętej i nowoczesnej infrastruktury produkcyjno - usługowej, możliwej do wykorzystania przez nowe podmioty gospodarcze; niska siła nabywcza ludności; niedoinwestowanie gospodarstw; brak wiedzy na temat nowoczesnych metod gospodarowania; walory krajobrazowe; brak oznakowanych szlaków turystycznych; brak współpraca z sąsiednimi gminami w zakresie promocji turystycznej obszaru; niedostateczne zagospodarowanie terenów zielonych na cele rekreacyjne przy jednoczesnym niewykorzystanym potencjale zbiorników wodnych; słabo rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna oraz infrastruktura okołoturystyczna; brak podmiotów/jednostek obsługujących lokalną ofertę turystyczną; brak oferty rekreacyjnej dla turystów weekendowych; brak systemu promocji i informacji turystycznej gminy; 59 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE Szanse silne związki z miastami takimi jak Łódź, Piotrków i ich dynamiczny rozwój rosnące znaczenie aglomeracji łódzkiej; wysokie ceny gruntów w dużych miastach i ich najbliższej okolicy skłaniające inwestorów do poszukiwania tanich terenów w dobrej lokalizacji z dobrymi połączeniami komunikacyjnymi; rozwój rynku dóbr konsumpcyjnych szczególnie działu spożywczego; rosnące zapotrzebowanie na wysoko przetworzone, dobrej jakości produkty rolne; większe zainteresowanie organizacją form dystrybucji w celu zwiększenia możliwości zbytu produktów rolnych ochrona krajowego rynku rolnego; rosnąca popularność ekologicznej produkcji rolnej oraz produktów i usług wytwarzanych na wsi (produkty lokalne, agroturystyka); rosnąca popularność turystyki weekendowej i aktywnego spędzania czasu; wzrost zainteresowania turystów zagranicznych Polską; dostępność krajowych i zagranicznych; instrumentów wspierania rozwoju gminy, w tym małych miejscowości i wsi; stosunkowo stabilna sytuacja gospodarcza kraju; wzrost świadomości społecznej i ekonomicznej społeczeństwa; wejście w wiek produkcyjny wyżu demograficznego lat 80-tych; Zagrożenia niski stopień rozwoju infrastruktury drogowej na terenie powiatu i województwa; brak zainteresowania inwestorów terenami; o niskim poziomie uzbrojenia w infrastrukturę techniczną; niski poziom finansowania sfery infrastruktury społecznej przez budżet państwa i duże obciążenia finansowe samorządów gminnych; zahamowanie reform pozwalających na zmiany nieefektywnej struktury polskiej gospodarki; niedostateczny postęp w reformowaniu finansów publicznych i nadmierny wzrost obciążeń podatkowych; małe zainteresowanie inwestorów tworzeniem nowych miejsc pracy ze względu na wysokie koszty; rosnąca biurokracja i utrudnienia dla przedsiębiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej; niestabilność i skomplikowane prawo w tym w szczególności gospodarcze i podatkowe; drogie kredyty, trudny dostęp do kredytów preferencyjnych; utrzymujący się wysoki koszt usług teleinformatycznych; niska siła nabywcza społeczeństwa; migracja młodych i dobrze wykształconych ludzi do dużych miast i zagranicę; rozwój telekomunikacji wpływający na łagodzenie skutków peryferyzacji społeczności wiejskich; rozwój i powszechny dostęp do edukacji na poziomie wyższym; Na podstawie analizy SWOT sformułowana została misja i cele rozwoju gminy. 60 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 V. Określenie misji gminy Misja gminy Czarnocin do 2013 roku, brzmi następująco: „Zrównoważony rozwój przestrzenny całego obszaru gminy oraz poprawa warunków życia jej mieszkańców poprzez poprawę infrastruktury technicznej, zapewnienie bezpieczeństwa oraz zwiększenie dostępu do informacji, edukacji, kultury i sportu” VI. Cele rozwoju gminy Analiza aktualnej sytuacji społeczno - gospodarczej gminy oraz przeprowadzona na jej podstawie analiza SWOT pozwoliły na wyznaczenie następujących celów rozwoju: Cel I Poprawa stanu infrastruktury technicznej i dostępności komunikacyjnej Cel II Poprawa infrastruktury społecznej, informacyjnej i bezpieczeństwa Cel III Pielęgnacja kultury oraz rozwój sportu i rekreacji Powyższe cele zostały wyznaczone na czas realizacji Planu tj. do 2015 roku. Założenia dotyczące działań rozwoju gminy Czarnocin: – przewidywany rozwój opierać się będzie na poprawie warunków życia mieszkańców gminy oraz dla prowadzenia i podejmowania działalności gospodarczej; – stworzenie dogodnych warunków do osiedlania się i inwestowania umożliwi zahamowanie spadku populacji mieszkańców oraz wzrost liczby podmiotów gospodarczych; – rozwój opierać się będzie na odnowie zasobów i uzupełnieniu braków w infrastrukturze technicznej, w tym w szczególności komunikacyjnej i ochrony środowiska przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i dbałości o środowisko przyrodnicze i kulturowe; - wykorzystane zostaną nowoczesne narzędzia i techniki informacyjne; – wykorzystana zostanie dogodna lokalizacji gminy, potencjał głównych ciągów komunikacyjnych oraz pobliskich miast – Łodzi i Piotrkowa Trybunalskiego. 61 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 VII. Zadania polegające na poprawie sytuacji w gminie Zdefiniowanym celom cząstkowym przyporządkowane zostały zadania, które mają doprowadzić do ich realizacji. Zadania wyszczególniono w ramach następujących kategorii: Rozwój systemu komunikacji i infrastruktury Remont drogi dojazdowej do gruntów w miejscowości Kalska Wola Remont drogi dojazdowej do gruntów w miejscowości Dalków Remont drogi gminnej w miejscowości Biskupia Wola poszerzenie Położenie dywanika asfaltowego na drodze gminnej o szerokości 5 mb na dług. 2,8 km w Biskupiej Woli /Cztery chałupy/ Budowa drogi gminnej Budy Szynczyckie - Szynczyce Remont drogi gminnej w miejscowości Tychów - 3,16 km Budowa dróg osiedlowych na terenie przy zbiorniku wodnym w Czarnocinie Oświetlenie uliczne terenu działek przy zbiorniku wodnym w Czarnocinie Poprawa stanu środowiska Uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej na terenie Gminy Czarnocin Budowa kanalizacji sanitarnej w Czarnocinie /ul. Poniatowskiego/ oraz dla wsi Bieżywody i Dalków Poprawa stanu środowiska kulturowego Budowa Świetlicy Wiejskiej w Bieżywodach Poprawa warunków i jakości życia mieszkańców Zakup Samochodu bojowego dla OSP Czarnocin Budowa Hali Sportowej przy Zespole Szkół Rolniczych w Czarnocinie Budowa kompleksu boisk sportowych Budowa zintegrowanego systemu e-Usług publicznych województwa łódzkiego (Wrota Regionu Łódzkiego) Remont piętrowej części budynku Szkoły Podstawowej w Czarnocinie Remont parterowej części budynku Szkoły Podstawowej w Czarnocinie Zagospodarowanie terenu rekreacyjnego przy zbiorniku wodnym w Czarnocinie 62 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 VIII. Realizacja zadań Wybierając zadania uwzględniono opinie społeczności lokalnej. W oparciu o przedstawioną listę zadań opracowany został wykaz projektów, za pomocą których zrealizowane zostaną planowane zadania. VIII.1. Planowane zadania inwestycyjne w latach 2008 - 2013 Zadanie Uwagi Okres realizacji Zakup Samochodu bojowego dla OSP Czarnocin Zadanie realizowane przy udziale środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi 2008 Modernizacja drogi powiatowej w miejscowości Zamość Zadanie realizowane przy udziale środków Starostwa Powiatowego w Piotrkowie Tryb. 2008 Modernizacja drogi powiatowej Biskupia Wola – Dalków Zadanie realizowane przy udziale środków Starostwa Powiatowego w Piotrkowie Tryb. 2010 2012 Modernizacja drogi powiatowej Dalków Wola Kutowa Zadanie realizowane przy udziale środków Starostwa Powiatowego w Piotrkowie Tryb. 2011 2012 Budowa drogi powiatowej o nawierzchni emulsyjno - grysowej Zadanie realizowane przy udziale środków Rzepki -Szynczyce Starostwa Powiatowego w Piotrkowie Tryb. 2011 Remont drogi dojazdowej do gruntów w miejscowości Kalska Wola - 2008 Remont drogi dojazdowej do gruntów w miejscowości Dalków - 2008 Uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej na terenie gminy Zadanie realizowane przy udziale środków Czarnocin RPO WŁ 2008 2011 Remont drogi gminnej w miejscowości Biskupia Wola - poszerzenie - 2008 Budowa Hali Sportowej przy Zespole Szkół Rolniczych w Czarnocinie Zadanie realizowane przy udziale środków Starostwa Powiatowego w Piotrkowie Tryb. 2008 Budowa kompleksu boisk sportowych Zadanie realizowane przy udziale środków Ministerstwa Kultury Fizycznej i sportu, Urząd Marszałkowski w Łodzi i Starostwa Powiatowego w Piotrkowie Tryb. 2008 - 2008 2010 Budowa drogi gminnej Budy Szynczyckie - Szynczyce Budowa zintegrowanego systemu e-Usług publicznych Zadanie realizowane przy udziale środków województwa łódzkiego (Wrota Regionu Łódzkiego) RPO WŁ 2008 2010 Położenie dywanika asfaltowego na drodze gminnej o szer. 5mb na dług. 2,8 km w Biskupiej Woli /Cztery Chałupy/ - 2010 Remont drogi gminnej w miejscowości Tychów - 3,16 km - 2010 Budowa Świetlicy Wiejskiej w Bieżywodach Zadanie realizowane przy udziale środków PROW 2009 2010 Remont budynku Szkoły Podstawowej w Czarnocinie Zadanie realizowane przy udziale środków RPO WŁ 2009 2011 63 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Zagospodarowanie terenu rekreacyjnego przy zbiorniku wodnym Zadanie realizowane przy udziale środków w Czarnocinie RPO WŁ 2010 2012 Budowa dróg osiedlowych na terenie przy zbiorniku wodnym w Czarnocinie 2010 2012 - Budowa kanalizacji sanitarnej w Czarnocinie /ul. Poniatowskiego/ Zadanie realizowane przy udziale środków oraz dla wsi Bieżywody i Dalków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi 2008 2014 Oświetlenie uliczne terenu działek przy zbiorniku wodnym w Czarnocinie 2010 2012 - 64 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 VIII.3. Planowane zadania inwestycyjne w latach 2008 – 2015 przy współfinansowaniu ze środków RPO Województwa Łódzkiego i PROW Uwzględnione zostały projekty zgodne z założeniami Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego przewidziane do realizacji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w okresie programowania 2007 – 2015 oraz Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich, będącego częścią Krajowego Planu Strategicznego dla Obszarów Wiejskich, przewidzianych do współfinansowania w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. 65 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 VIII.3.1. Realizacja zadań w ramach RPO Województwa Łódzkiego ZADANIE 1 1 Planowane działanie Uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej na terenie gminy Czarnocin 2 Zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego 3 Etapy działania wraz z przewidywanym czasem Gmina nie posiada planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu, na którym jest projektowane działanie Zadanie 1. System wodociągowy – 4,64 km (2008) Budowa sieci wodociągowej w miejscowości Tychów – 2,88 km Budowa wodociągu wiejskiego z rur PCV średnicy 110 mm na odcinku Tychów – Czarnocin - 1,77 km Zadanie 2. System kanalizacji - 20,43 km (2008 - 2011) Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z rur PVC d=200 na odcinku Tychów – Czarnocin - 1,67 km Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z rur PVC d=200 wraz z przyłączami w miejscowości Tychów - 3,16 km Budowa sieci kanalizacji rozdzielczej w miejscowości Czarnocin - 3,9 km Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Biskupia Wola – 4,8 km Budowa sieci kanalizacji rozdzielczej w miejscowości Rzepki – 3,9 km Budowa sieci kanalizacji rozdzielczej w miejscowości Szynczyce – 3,0 km 4 Harmonogram 4.1 Data rozpoczęcia 2008 4.2 Data zakończenia 2011 5 Planowane efekty końcowe 5.1 Produkty Długość wybudowanej sieci wodociągowej - 4,64km Długość wybudowanej sieci kanalizacyjnej – 20,43 km 5.2 Rezultaty Poziom zwodociągowania gminy po realizacji projektu - 98% Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej po realizacji projektu - 4524 osoby Ilość ścieków oczyszczonych w wyniku realizacji projektu - 412,0 m3/d Poziom skanalizowania po realizacji projektu - 73,7% Liczba osób korzystających z sieci kanalizacji sanitarnej po realizacji projektu - 3 144 osoby 66 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 6 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu 7 Nakłady do poniesienia 8 Źródła finansowania w tys. zł lata Urząd Gminy Czarnocin 9 092 300,00 PLN 2008 2009 2010 2011 140 700,00 424 800,00 520 635,00 277 710,00 8.2 Budżet państwa 0 0 0 0 8.3 Środki prywatne 0 0 0 0 797 300,00 2 407 200,00 2 950 265,00 1 573 690,00 0 0 0 0 938 000,00 2 832 000,00 3 470 900,00 1 851 400,00 8.1 Budżet gminy 8.4 Środki Unii Europejskiej 8.5 Inne 8.6 RAZEM 67 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 ZADANIE 2 1 Planowane działanie 2 Zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego 3 Etapy działania wraz z przewidywanym czasem 1. 2. 4 Remont budynku Szkoły Podstawowej w Czarnocinie Gmina nie posiada planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu, na którym jest projektowane działanie Remont piętrowej części budynku Szkoły Podstawowej w Czarnocinie (2009 - 2010) Remont parterowej części budynku Szkoły Podstawowej w Czarnocinie (2010 - 2011) Harmonogram 4.1 Data rozpoczęcia 2009 4.2 Data zakończenia 2011 5 Planowane efekty końcowe 5.1 Produkty Liczba zmodernizowanych obiektów dydaktycznych – 1 szt. 5.2 Rezultaty Liczba osób korzystających ze zmodernizowanych obiektów dydaktycznych – 360 osób 6 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu 7 Nakłady do poniesienia 8 Źródła finansowania w tys. zł lata Urząd Gminy Czarnocin 1 500 000,00 PLN 2009 2010 2011 45 000,00 135 000,00 45 000,00 8.2 Budżet państwa 0 0 0 8.3 Środki prywatne 0 0 0 255 000,00 765 000,00 255 000,00 0 0 0 300 000,00 900 000,00 300 000,00 8.1 Budżet gminy 8.4 Środki Unii Europejskiej 8.5 Inne 8.6 RAZEM 68 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 ZADANIE 3 1 Planowane działanie Zagospodarowanie terenu rekreacyjnego przy zbiorniku wodnym w Czarnocinie Zgodność z obowiązującym planem 2 Zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego 3 Etapy działania wraz z przewidywanym czasem Zagospodarowanie terenu rekreacyjnego przy zbiorniku wodnym w Czarnocinie 4 Harmonogram 4.1 Data rozpoczęcia 2010 4.2 Data zakończenia 2012 5 Planowane efekty końcowe 5.1 Produkty Powierzchnia terenu zagospodarowanego na cele rekreacyjne – 3,5 ha 5.2 Rezultaty Liczba osób korzystających z terenu zagospodarowanego na cele rekreacyjne – 1800 osób 6 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu 7 Nakłady do poniesienia 8 Źródła finansowania w tys. zł lata Urząd Gminy Czarnocin 500 000,00 PLN 2010 2011 2012 15 000,00 45 000,00 15 000,00 8.2 Budżet państwa 0 0 0 8.3 Środki prywatne 0 0 0 85 000,00 255 000,00 85 000,00 0 0 0 100 000,00 300 000,00 100 000,00 8.1 Budżet gminy 8.4 Środki Unii Europejskiej 8.5 Inne 8.6 RAZEM 69 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 ZADANIE 4 1 Planowane działanie Budowa zintegrowanego systemu e - Usług publicznych województwa łódzkiego (wrota regionu łódzkiego) 2 Zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego 3 Etapy działania wraz z przewidywanym czasem Gmina nie posiada planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu, na którym jest projektowane działanie Budowa zintegrowanego systemu e - Usług publicznych 4 Harmonogram 4.1 Data rozpoczęcia 2009 4.2 Data zakończenia 2010 5 Planowane efekty końcowe 5.1 Produkty Liczba projektów z zakresu informatyzacji – 1 szt. 5.2 Rezultaty Udział mieszkańców objętych projektem informatyzacji w populacji gminy – 50 % 6 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu 7 Nakłady do poniesienia 8 Źródła finansowania w tys. zł lata Urząd Gminy Czarnocin 103 000,00 PLN 2010 2011 2012 3 750,00 9 000,00 2 700,00 8.2 Budżet państwa 0 0 0 8.3 Środki prywatne 0 0 0 21 250,00 51 000,00 15 300,00 0 0 0 25 000,00 60 000,00 18 000,00 8.1 Budżet gminy 8.4 Środki Unii Europejskiej 8.5 Inne 8.6 RAZEM 70 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 VIII.3.2. Realizacja zadań w ramach PROW ZADANIE 1 1 Planowane działanie 2 Zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego 3 Etapy działania wraz z przewidywanym czasem 4 Harmonogram Budowa świetlicy wiejskiej w Bieżywodach Gmina nie posiada planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu, na którym jest projektowane działanie 4.1 Data rozpoczęcia 2008 4.2 Data zakończenia 2010 5 Planowane efekty końcowe 5.1 Produkty Liczba budynków wybudowanych z przeznaczeniem na cele kulturalne i oświatowe na obszarach wiejskich – 1 szt. 5.2 Rezultaty Liczba osób korzystających z budynków wybudowanych z przeznaczeniem na cele kulturalne i oświatowe na obszarach wiejskich - ........... 6 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdrażaniu 7 Nakłady do poniesienia 8 Źródła finansowania w tys. zł lata Urząd Gminy Czarnocin 500 000,00 PLN 2008 2009 2010 25 000,00 75 000,00 25 000,00 8.2 Budżet państwa 0 0 0 8.3 Środki prywatne 0 0 0 75 000,00 225 000,00 75 000,00 0 0 0 100 000,00 300 000,00 100 000,00 8.1 Budżet gminy 8.4 Środki Unii Europejskiej 8.5 Inne 8.6 RAZEM 71 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 IX. Powiązanie projektów z innymi działaniami realizowanymi na terenie gminy, powiatu i województwa łódzkiego. Realizacja zadań na terenie gminy jest procesem planowym. Działania podejmowane przez samorząd gminy Czarnocin są spójne z zapisami dokumentów strategicznych poziomu gminnego oraz wyższych szczebli, w tym: Strategią Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007 - 2020 w ramach działań związanych z podniesieniem poziomu wykształcenia mieszkańców województwa oraz poziomu ich życia, zmniejszeniem zjawisk wykluczenia społecznego (SFERA SPOŁECZNA, obszary priorytetowe: Wiedza i kompetencje, Polityka społeczna), jak również zwiększaniem dostępności gospodarczej regionu, budową społeczeństwa informacyjnego, trwałym i zrównoważonym rozwojem obszarów wiejskich (SFERA EKONOMICZNA, obszary priorytetowe: Dostępność, Społeczeństwo informacyjne, Obszary wiejskie) oraz umocnieniem identyfikacji mieszkańców z województwem i poprawę warunków życia mieszkańców poprzez poprawę jakości środowiska (SFERA FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNA, obszary priorytetowe: Tożsamość regionalna, Ochrona środowiska). Wojewódzkim Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Łódzkiego zakładającym znaczącą redukcję ładunku substancji biogennych ze ścieków komunalnych oraz istotne ograniczenie zrzutu azotu ze źródeł rolniczych i zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, a w ramach gospodarki wodnej - zaspokojenie zapotrzebowania mieszkańców w dobrą jakościowo wodę do picia. Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa na lata 2007 – 2013 i celem „Wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich” w ramach zadań związanych z obszarami priorytetowymi Aktywizacja społeczności wiejskich i poprawa infrastruktury społecznej - odnowa wsi oraz zachowanie i poprawa dziedzictwa kulturowego wsi, wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, poprawa dostępu do usług kulturalnych oraz Rozbudowa infrastruktury technicznej budowa sieci kanalizacyjnych na wsi, poprawa infrastruktury drogowej. Zadanie związane z informatyzacją usług publicznych jest zgodne z priorytetem Wzmacnianie rozwoju społeczeństwa informacyjnego w ramach celu „Poprawa konkurencyjności rolnictwa” Strategii. 72 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Strategią Rozwoju Powiatu Piotrkowskiego do 2015 roku i zadaniami w nim wyszczególnionymi w ramach obszarów: Sfera społeczna - podniesienie poziomu wykształcenia i rozwój cywilizacyjny mieszkańców, podniesienie jakości życia i poziomu zdrowotności mieszkańców oraz Sfera gospodarcza - wykorzystanie walorów dostępności komunikacyjnej poprzez modernizację infrastruktury drogowej i rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej, a także tworzenie warunków do rozwoju gospodarczego i rozwoju turystyki. Programem Ochrony Środowiska dla gminy Czarnocin zgodnie z wyznaczonymi na lata 2008 – 2015 celów ekologicznych, w szczególności celu Ochrona wód, w ramach działań tj.: rozbudowa sieci kanalizacyjnej w gminie, poprawa jakości wody pitnej poprzez rozwój i modernizację systemów wodociągowych. Zadania wyszczególnione w Planie są kontynuacją zadań zawartych w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2004 – 2006. Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem programowym, który integruje potrzeby społeczności lokalnej w zakresie ładu kulturowo – ekologicznego, społecznego, gospodarczo – infrastrukturalnego. W swoich ustaleniach bazuje na dokumentach i programach planistycznych będących podstawą polityki regionalnej zarówno na poziomie krajowym, wojewódzkim jak i powiatowym. Zgodność Planu Rozwoju Lokalnego ze strategicznymi dokumentami planistycznymi jest warunkiem koniecznym jego skutecznej realizacji. 73 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 X. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Planu Rozwoju Lokalnego. Przy ocenie realizacji Planu Rozwoju Lokalnego 2007 – 2013 brane będą pod uwagę następujące wskaźniki: Rodzaj wskaźnika Jednostka pomiaru Wskaźniki produktu Długość wybudowanej sieci wodociągowej 4,64km Długość wybudowanej sieci kanalizacyjnej 20,43 km Liczba zmodernizowanych obiektów dydaktycznych 1 szt. Powierzchnia terenu zagospodarowanego na cele rekreacyjne 3,5 ha Liczba projektów z zakresu informatyzacji 1 szt. Liczba budynków wybudowanych z przeznaczeniem na cele kulturalne i oświatowe na obszarach wiejskich 1 szt. Liczba wybudowanych przepompowni ścieków 12 szt. Wskaźniki rezultatu Poziom zwodociągowania gminy po realizacji projektu 98% Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej po realizacji projektu 4524 osoby Ilość ścieków oczyszczonych w wyniku realizacji projektu 412,0 m3/d Poziom skanalizowania po realizacji projektu Liczba osób korzystających z sieci kanalizacji sanitarnej po realizacji projektu 73,7% 3144 osoby Liczba osób korzystających ze zmodernizowanych obiektów dydaktycznych 360 osób Liczba osób korzystających z terenu zagospodarowanego na cele rekreacyjne 1800 osób Udział mieszkańców objętych projektem informatyzacji w populacji gminy Liczba osób korzystających z budynków wybudowanych z przeznaczeniem na cele kulturalne i oświatowe na obszarach wiejskich 50 % ..........osób 74 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 XI. Plan finansowy na lata 2008 – 2015 dla projektów współfinansowanych ze środków unijnych (RPO WŁ i PROW). Lata realizacji Źródła finansowania 2008 2009 2010 2011 2012 Budżet gminy 165 700,00 544 800,00 699 385,00 376 710,00 17 700,00 Budżet państwa 0 0 0 0 0 Środki prywatne 0 0 0 0 0 872 300,00 2 887 200,00 3 896 515,00 2 134 690,00 100 300,00 0 0 0 0 0 1 038 000,00 3 432 000,00 4 595 900,00 2 511 400,00 118 000,00 Środki Unii Europejskiej Inne RAZEM 75 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 XII. System wdrażania. Za wdrażanie Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin odpowiedzialny jest Wójt Gminy we współpracy z Radą Gminy oraz jej stałymi komisjami. Organy te będą wspierane przez odpowiednie komórki organizacyjne w strukturze Urzędu Gminy. Wdrażanie Planu rozpocznie się od wprowadzenia go w życie uchwałą Rady Gminy. Wójt, zgodnie z zapisami ustawy o samorządzie gminnym odpowiada za inicjowanie, formułowanie, zabezpieczanie środków finansowych i realizację zadań gminy – programowanie realizację celów strategicznych oraz monitorowanie i nadzór nad całością działań podejmowanych w gminie na rzecz rozwoju. Wdrażanie będzie odbywało się poprzez: przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej dotyczącej projektów ujętych w planie; przygotowanie projektów i wniosków aplikacyjnych o dofinansowanie ze źródeł zewnętrznych, w tym środków Unii Europejskiej; przygotowanie realizację dokumentacji przetargowej i przeprowadzenie przetargów; projektów; opracowanie informacji nt. przebiegu realizacji projektów ujętych w planie; zakończenie zadania, odbiór końcowy i rozliczenie projektu; monitoring realizacji: - ocenę zgodności zrealizowanych projektów z założeniami przyjętymi w planie - sporządzanie i przedkładanie sprawozdań z realizacji Planu Radzie Gminy; przyjmowanie do realizacji projektów zgodnych z oczekiwaniami społeczności lokalnej. 76 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 XIII. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej. Zasada ciągłości procesu planowania działań wymusza ustanowienie mechanizmu, który pozwoli na bieżącą ocenę postępu prac wdrożeniowych oraz okresową weryfikację realizowanego planu. Monitoring będący stałą i ciągłą obserwacją ilościowych i jakościowych zmian wybranych wartości poprzez nadzór nad instytucjami odpowiedzialnymi za zarządzanie i wdrażanie poszczególnych zadań, ma na celu zapewnienie maksymalnej efektywności realizacji planu. Celowe jest prowadzenie monitoringu realizacji Planu w dwóch horyzontach: długofalowym, gdzie badany będzie postęp w realizacji celów Planu oraz zmiany zachodzące w strukturze bieżącym, gdzie monitorowany będzie postęp w realizacji poszczególnych zadań Za monitorowanie odpowiedzialny będzie Wójt gminy oraz wyznaczeni przez niego pracownicy Urzędu. Dla zachowania ciągłości procesu przygotowania Planu i jego realizacji, wśród wyznaczonych pracowników będą członkowie grupy roboczej, zaangażowanej w jego opracowanie. Do głównych zadań należeć będzie: koordynacja zbieranie monitoringu danych i informacji nt. realizacji poszczególnych zadań zawartych w Planie gromadzenie i przetwarzanie danych i informacji w celu przygotowania raportów i sprawozdań przygotowanie raportów ocena i sprawozdań wyników oraz przygotowanie wstępnych rekomendacji zmian współpraca z ekspertami Wyznaczenie pracownicy będą odpowiedzialni również za przygotowanie szczegółowej metodologii procesu monitorowania oraz jego ewentualnych modyfikacji. Zebrania odbywać się będą raz na rok, lub częściej w zależności od aktualnych potrzeb, po uprzednim powiadomieniu członków przez Sekretariat Wójta gminy Czarnocin. Wyznaczeni pracownicy będą przygotowywali szczegółowe informacje na temat postępów w realizacji Planu w formie raportu monitorującego (Załącznik 1). Raport końcowy będzie wyłożony do publicznego wglądu. Pozwoli to na rozpoznanie trudności i ewentualnych opóźnień w realizacji konkretnych przedsięwzięć oraz na ocenę zaangażowania poszczególnych jednostek odpowiedzialnych za ich wykonanie. Jeśli zostaną ujawnione problemy, wyznaczeni pracownicy Urzędu powinni podjąć działania mające na celu wyeliminowanie trudności wdrożeniowych. Wyznaczeni pracownicy Urzędu analizować będą ilościowe i jakościowe informacje na temat 77 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 wdrażania zarówno poszczególnych projektów, jak i całego Planu w aspekcie finansowym i rzeczowym. Celem analizy jest zapewnienie zgodności realizacji projektów i Planu z jego założeniami i celami. Dla każdego zakończonego projektu opracowywany będzie raport ewaluacyjny (Załącznik 2). Dodatkowo, wyznaczeni pracownicy, do 31 stycznia każdego roku przygotują raport ewaluacyjny dotyczący przebiegu realizacji Planu w stosunku do roku poprzedniego. Zawiera on informacje dotyczące skuteczności (stopień osiągnięcia celów), efektywności (porównanie zasobów finansowych zaangażowanych w realizację z rzeczywistymi osiągnięciami projektu – produkt, rezultat) i użyteczności (ocena faktycznych efektów na poziomie produktu i rezultatu w relacji do zidentyfikowanych w Planie potrzeb i problemów). W raporcie ewaluacyjnym zawarte będą także rekomendacje i proponowane do Planu zmiany. Na ich podstawie będzie możliwa aktualizacja Planu zatwierdzana uchwałą Rady Gminy. Natomiast na koniec okresu programowania Planu, wyznaczeni pracownicy sporządzą raport końcowy, obrazujący faktycznie zrealizowane zadania oraz osiągnięte wskaźniki, które zostały ujęte w Planie. Raport końcowy będzie dostępny do wglądu w sekretariacie Wójta gminy. Komunikacja społeczna polegać będzie na informowaniu społeczności lokalnej o postępach w realizacji Planu Rozwoju Lokalnego. Każdy mieszkaniec gminy będzie miał możliwość uzyskania informacji o aktualnym stanie prac wdrożeniowych Planu wraz z wglądem w dokumentację – raporty monitoringowe i ewaluacyjne. Po zgłoszeniu chęci swojego udziału mieszkańcy będą mogli uczestniczyć w posiedzeniach. Ważnym elementem komunikacji społecznej będzie podjęcie współpracy z mediami lokalnymi, za pośrednictwem których społeczność lokalna, przynajmniej raz w roku będzie informowana o wdrażanych projektach. Ponadto informacje z wdrażania Planu będą zamieszczane na stronie internetowej Urzędu Gminy. Jednostką odpowiedzialną za promocję Planu, informację i promocję zadań realizowanych w jego ramach będzie Urząd Gminy w Czarnocinie. Wszystkie materiały promocyjne powinny określać cele realizacji zadań, planowane wskaźniki osiągnięć oraz źródła finansowania projektów. Zasady dotyczące promocji projektów realizowanych przy współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej reguluje Rozporządzenie Komisji Europejskiej Nr 1159/2000 z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie zasad informowania i promocji projektów współfinansowanych z Funduszy Strukturalnych. Grupami docelowymi działań promocyjnych będą mieszkańcy gminy, potencjalni beneficjenci, partnerzy społeczno-gospodarczy, organizacje pozarządowe, regionalne i lokalne władze oraz inne władze publiczne, organizacje zawodowe oraz media. Promocji i informowaniu służyć będą następujące środki i instrumenty: 78 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Publikacja Planu Rozwoju Lokalnego gminy Czarnocin, udostępniona w Urzędzie Gminy w Czarnocinie oraz na stronie internetowej Urzędu Gminy w Biuletynie Informacji Publicznej gminy Czarnocin Spotkania konsultacyjne dla przedstawicieli instytucji zaangażowanych w proces tworzenia i wdrażania Planu oraz dla mieszkańców gminy, organizowane na wniosek zainteresowanych; Współpraca z mediami lokalnymi. 79 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 SPIS TABEL Tabela 1. Regionalizacja fizyczno – geograficzna obszaru gminy. ........................................... 8 Tabela 2. Powierzchnia gruntów wg. klas bonitacyjnych. ....................................................... 10 Tabela 3. Zasoby kruszyw mineralnych na terenie gminy Czarnocin. ..................................... 11 Tabela 4. Pomniki przyrody na terenie gminy Czarnocin. ....................................................... 14 Tabela 5. Struktura gruntów na terenie gminy.* ...................................................................... 17 Tabela 8. Drogi powiatowe na terenie gminy Czarnocin. ........................................................ 19 Tabela 9. Drogi gminne w gminie Czarnocin........................................................................... 20 Tabela 10. Struktura sieci wodociągowej na terenie gminy. .................................................... 23 Tabela 11. Ładunki zanieczyszczeń w oczyszczalni Czarnocin............................................... 24 Tabela 12. Obiekty znajdujące się w rejestrze zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. .............................................................................. 26 Tabela 13. Obiekty znajdujące się w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. ... 29 Tabela 14. Wskaźniki decydujące o klasie czystości wód podziemnych w punkcie badawczym Czarnocin. ................................................................................................................................. 33 Tabela 15. Stan czystości powietrza na terenie powiatu piotrkowskiego wg. kryteriów ustanowionych dla ochrony zdrowia w 2006 roku. .................................................................. 35 Tabela 16. Stan czystości powietrza na terenie powiatu piotrkowskiego ................................ 35 wg. kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin w 2006 roku. .............................................. 35 Tabela 17. Liczba mieszkańców gminy w latach 2000 – 2006. ............................................... 39 Tabela 18. Ruch naturalny wg. płci. ......................................................................................... 39 Tabela 19. Saldo migracji. ........................................................................................................ 39 Tabela 20. Liczba mieszkańców wg .wieku i płci. ................................................................... 40 Tabela 21. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku. ................................................... 40 Tabela 22. Świadczenia wypłacone przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czarnocinie. .......................................................................................................................... 44 Tabela 23. Liczba osób bezrobotnych w latach 2004 - 2006.................................................... 45 Tabela 24. Zmiany w liczbie podmiotów gospodarczych w latach 2000 - 2006. .................... 46 Tabela 25. Podmioty gospodarcze wg. branż w latach 2000 - 2006.* ..................................... 48 Tabela 26. Pracujący wg. sektorów ekonomicznych i płci w latach 2000 - 2006. ................... 49 Tabela 27. Powierzchnia użytków rolnych wg. klas bonitacyjnych. ........................................ 50 Tabela 28. Średnia powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych wg. rodzaju użytku w 2001 r. ................................................................................................................................... 51 Tabela 29. Powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych i działek wg. grup obszarowych użytków rolnych. ................................................................................................ 51 Tabela 30. Produkcja roślinna na terenie gminy Czarnocin. .................................................... 52 Tabela 31. Produkcja zwierzęca na terenie gminy Czarnocin. ................................................. 53 Tabela 32. Analiza SWOT – synteza słabych i mocnych stron gminy, szans i zagrożeń jej rozwoju. .................................................................................................................................... 57 SPIS ZAŁĄCZNIKÓW Załącznik nr 1. Raport monitoringowy z realizacji projektu. Załącznik nr 2. Raport ewaluacyjny z realizacji projektu. 80 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 ZAŁĄCZNIK 1. Raport monitoringowy z realizacji projektu. Raport monitoringowy z realizacji projektu. Tytuł projektu …………………………………………………………………………………………………................ Kolejny numer raportu monitoringowego i okres objęty raportem …………………………………………………………………………………………………................ Dane teleadresowe osoby przygotowującej …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………................................ Opis działań zrealizowanych w okresie objętym raportem monitoringowym …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………................................................................................................ Harmonogram realizacji projektu planowany Etapy projektu realizacji Rok 200…. I II III Rok 20…. IV I II III Rok 20…. IV I II III Rok 20…. IV I II III IV rzeczywisty Etapy projektu realizacji Rok 200…. I II III Rok 20…. IV I II III Rok 20…. IV I II III Rok 20…. IV I II III IV 81 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 Działania jakie zostaną zrealizowane w najbliższym czasie …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Informacje o problemach związanych z realizacją projektu …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Finansowa realizacja projektu Etapy Źródło 1 Źródło 2 Źródło 3 Razem realizacji projektu Planowane Faktyczne Planowane Faktyczne Planowane Faktyczne Planowane Faktyczne wydatki wydatki wydatki wydatki wydatki wydatki wydatki wydatki RAZEM 82 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 ZAŁĄCZNIK 2. Raport ewaluacyjny realizacji projektu Raport ewaluacyjny realizacji projektu Tytuł projektu …………………………………………………………………………………………………................ Kolejny numer raportu i okres objęty raportem ewaluacyjnym ………………………………………………………………………………………….........………....... Podstawa sporządzenia raportu ewaluacyjnego (nr raportu monitoringowego z realizacji projektu) ……………………………………………………………………………………………...............……. ………………………………………………………………………………………………...............…. Dane teleadresowe osoby przygotowującej …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………................................…… Skuteczność realizacji projektu Cele: a)zakładane …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………................................................................…… b)osiągnięte …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………................................................................… 2.Efektywność realizacji projektu Procentowy wskaźnik rzeczywiście zaangażowanych środków finansowych na realizację projektu w stosunku do zakładanych wydatków w okresie raportowania …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………................................………… 83 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarnocin na lata 2008 – 2015 3.Użyteczność realizacji projektu Porównanie efektów przeprowadzenia inwestycji (mierzalnych wskaźników) w stosunku do wartości zakładanych w projekcie …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………................................................................… 4.Zalecane zmiany w przebiegu realizacji projektu …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………................................................................……… 5.Uwagi …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………................................................................… 84
